بخشی از مقاله
مقدمه
تغییرات اپیدمیولوژیک در گذر زمان باعـث شـده اسـت تـا بیماری های مزمن روزبه روز اهمیـت بیشـتری پیـدا کننـد، بطوریکه امروزه نه تنها در کشورهای درحال توسعه، بلکـه در
* نویسنده مسئول: حمید ابره دری؛ گروه پرستاری داخلی جراحی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشکده علوم پزشکی ساوه، ساوه، ایران.
تلفن: 0864-2343395، ایمیل: Hamidabredari@yahoo.com
بسیاری از کشورهای توسعه یافته نیز بیماری هـای مـزمن و غیرواگیر بخش عمده ای از مشکلات مربوط به سلامت را به خود اختصـاص مـی دهنـد .(1) در طـرح کشـوری بررسـی عوامل خطر بیماری های غیر واگیـر در سـال 1383 میـزان شیوع خام پرفشاری خون در جوامع شهری و روسـتایی بـه ترتیب 30/5 و 29/2 درصد برآورد گردیده است .(2)
http://jech.umsha.ac.ir
64 رابطه حمایت اجتماعی با پیروی از رژیمدرمانی در بیماران مبتلا به پرفشاری خون محمد طاهر و همکاران
پرفشــاری خــون یکــی از مهــمتــرین عوامــل خطــر بــروز فیزیکی و روانی مـرتبط اسـت .(15) حمایـت اجتمـاعی بـا
آترواسکلروزیس، نارسـایی قلبـی، سـکته مغـزی و نارسـایی بیماری و سلامتی افراد مرتبط بوده و اثـرات محـافظتی بـر
کلیــوی در بســیاری از کشورهاســت .(3) بســیاری از افــراد سلامت جسمی دارد .(16) شواهد نشان می دهد مرگ ومیـر
مبتلا به پرفشاری خون از بیماری خود اطلاعی ندارنـد و از در افرادی که حمایت اجتمـاعی بیشـتری درک مـی کننـد،
بین افرادی که به بیماری خود پی میبرند، فقـط یـکسـوم کاهش می یابد .(17) همچنین در مطالعه دیگـری مشـخص
آنان فشارخون کنتـرل شـده دارنـد. رژیـم غـذایی، مصـرف شد که حمایت اجتماعی بهطور مستقیم در کنترل و بهبـود
سیگار، پیروی از رژیم دارویی و غیره از عوامـل اثرگـذار بـر رفتارهای مراقبتی در بیماران مبتلا بـه دیابـت ارتبـاط دارد
پرفشاری خـون مـی باشـند .(4) پرفشـاری خـون، بیمـاری .(18) مطالعه اندکی به نقش حمایت اجتماعی در رفتارهای
مزمنی است که به رفتارهای خودمراقبتی ویژه ای تـا پایـان خودمراقبتی و پیروی از رژیـم درمـانی پرداختـه اسـت. لـذا
عمــر نیــاز دارد. کنتــرل و درمــان صــحیح و مناســب ایــن هدف از این مطالعه بررسی حمایت اجتمـاعی و ارتبـاط آن
بیماری، خطر وقوع سکته های مغزی را 40 درصد و احتمال با پیروی از رژیمدرمانی میباشد.
حملات قلبی را تا 25 درصد کاهش میدهد .(5) مواد و روشها
بر طبق نظـر کارشناسـان سـازمان بهداشـت جهـانی، عـدم مطالعه حاضـر یـک مطالعـه مقطعـی (توصـیفی- تحلیلـی)
پیروی از رژیم درمانی یک نگرانی عمده جهانی است .(6) در می باشد که به روش سرشماری انجام گردید. ایـن پـژوهش
طی یک مطالعه انجـام شـده در شـیراز، بـیش از60 درصـد در فاصله 4 ماه بر روی 130 بیمار مبتلا به پرفشاری خـون
بیمــاران از رژیــمدرمــانی خــود پیــروی نکــرده بودنــد .(7) کـه بـا همــراه داشـتن پرونــده سـرپایی بــه کلینیـک قلــب
همچنین یافته های حاصل از سایر مطالعات نیز حاکی از آن بیمارستان طالقانی شهر تهران در سال 1392 مراجعه کرده
است که 50 درصد از بیماران مبتلا بـه پرفشـاری خـون در بودند، انجام شد. معیارهـای ورود عبـارت بودنـد از ایـن کـه
سال اول درمان، داروهای تجویزی خـود را قطـع مـیکننـد آزمودنی ها حـداقل 6 مـاه تحـت درمـان بـا داروهـای ضـد
.(8) بنا به گزارش سازمان بهداشـت جهـانی در کشـورهای فشارخون بوده و حداقل یک دارو بـرای کنتـرل فشـارخون
درحال توسعه، احتمال این عدم پیروی بسیار بیشتر میباشد خــود مصــرف نماینــد. در ایــن مطالعــه اطلاعــات از طریــق
.(9) پیروی از رژیم درمانی را فرایند فعال و توأم با احسـاس پرسش نامه خودگزارش دهی و بعد از اخذ مجوزهـای لازم از
مســئولیت و همکــاری بیمــار بــا ارائــهدهنــدگان خــدمات دانشــگاه علــوم پزشــکی شــهید بهشــتی جمــعآوری شــد.
بهداشتی درمانی در جهت به دست آوردن سلامتی تعریـف قابل ذکر است که مطالعـه حاضـر دارای تأییدیـه از کمیتـه
کردهاند .(10) مطالعات متعدد ارتباط عوامل مختلفـی را بـا اخلاق دانشـگاه علـوم پزشـکی شـهید بهشـتی مـیباشـد و
عــدم پیــروی از رژیــمدرمــانی در بیمــاران نشــان دادهانــد، ملاحظات اخلاقی نیز با توضیح اهداف مطالعه به بیمـاران و
که عوامل روانی- اجتماعی ازجملـه ایـن عوامـل مـی باشـد نیز داوطلبانه بودن شرکت در مطالعه و اخذ رضایت آگاهانه
.(11) رعایت شد.
حمایت اجتماعی بهعنوان یک عامل محیطـی مـیتوانـد بـر ابزار گردآوری داده ها شامل متغیرهـای جمعیـت شـناختی
روی خودمراقبتی بیمـاران تأثیرگـذار باشـد .(12) حمایـت (سن، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل، برخورداری از بیمـه،
اجتماعی به احساس پذیرش توسـط دیگران(بعـد عـاطفی) تعداد فرزندان، وضـعیت مسـکن، تعـداد سـال هـای ابـتلا و
مربوط می شود .(13) محققان نشـان داده انـد کـه حمایـت وضعیت اشتغال)، پرسش نامه حمایت اجتماعی واکس (19)
اجتماعی پایین از جانب دوستان و دیگران، می تواند بر روی و پرسشــنامه پیــروی از رژیــمدرمــانی هیــلبــن بــود .(20)
وضعیت سلامتی تأثیرگذار باشد .(14) همچنین نشـان داده پرسش نامه هیل بـن مشـتمل بـر 9 سـؤال پیـروی از رژیـم
شده است که سطح بالای حمایت اجتماعی با بهبود سـطح دارویی نظیر (هرچند وقت یک بـار فرامـوش مـی کنیـد کـه
http://jech.umsha.ac.ir
داروهای ضد فشارخون را مصرف کنید)، 2 سـؤال در مـورد چگونگی وعده ملاقات با پزشـک نظیـر (هنگـامی کـه وقـت ملاقات با پزشک دارم، وقت ملاقات را برای انجـام کارهـای دیگر به تعویق می اندازم) و 3 سؤال پیروی از رژیـم غـذایی نظیر (هرچند وقت یک بار قبل از غذا خوردن به غـذا نمـک می زنید) را نشان می داد و امتیازدهی آن بـر مبنـای طیـف چهارگزینه ای لیکرت و به صورت =1)هیچ وقت(حداقل نمره) تا همیشه4= (بالاترین نمـره) ) بـود. روایـی پرسشـنامه بـه روش روایی محتوا و به کمک12نفـر از اعضـا هیئـت علمـی دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشـتی کـه در موضـوع موردنظر دارای تخصص و تجربه کافی بودند انجـام گردیـد. پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه ضریب آلفـای کرونبـاخ بـر روی 20 نفر افراد با بیماری پرفشاری خون انجام و با آلفای 0/8 تأیید گردید.
پرسش نامه حمایت اجتماعی واکس در سال 1986 سـاخته شد که مشتمل بـر 23 سـؤال در قالـب سـه خـرده مؤلفـه می باشد: حمایت خـانواده شـامل 8 سـؤال (خـانواده ام مـرا مورد مراقبت بسیار قرار میدهد)، حمایت دوستان شامل 7 سؤال (دوستانم به من احترام می گذارند)، و حمایت دیگران شامل 8 سؤال (دیگران بـرای مـن ارزش قائـل هسـتند)؛ را موردبررسی قرار می دهد. همتی راد و سپاه منصـور((1387 این پرسش نامـه را مورداسـتفاده قراردادنـد .(21) سیسـتم نمره گذاری پرسشنامه به صورت صفر=بله و یک= خیر انجـام شد. لازم به ذکر است که امتیاز حاصل از نمرات پرسشنامه پیــروی از رژیــمدرمــانی و پرســشنامــه حمایــت اجتمــاعی به صورت درصد بیان و برای مشخص کردن وضعیت پیـروی از رژیــمدرمــانی و حمایــت اجتمــاعی، افــراد در ســه گــروه طبقه بندی شدند. به این ترتیب که افراد با نمره کمتـر از 50
مجله آموزش و سلامت جامعه، دوره 1، شماره 3، پاییز 1393 65
درصد در گروه ضعیف، نمرات بین 75-50 در گروه متوسط و بالای 75 در گروه خوب طبقهبندی شدند.
جهت تجزیهوتحلیـل آمـاری از نـرمافـزار SPSS نسـخه 16 استفاده شد و با اسـتفاده از آزمـونهـای آمـاری اسـپیرمن، تی مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه، داده هـای جمـع آوری شده مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. سطح معنی داری برای همه آزمونها کمتر از 0/05 در نظر گرفته شد.
