بخشی از مقاله
مقدمه
امروزه اعتقاد بر این است که با پیشرفت علم، صنعت و فن آوری، آمار بیماریهای روانی نیز بالا رفته است و بیش از پیش شاهد مشکلات و معضلاتی هستیم که بر جسم و روان انسانها تاثیر می گذارد و آنها را در تطبیق و سازگاری با محیط خویش دچار مشکل مینماید. در توجیه افزایش آمار بیماریهای روانی گفته میشود که بخشی به علت افزایش و فشارهایی است که در محیط زندگی بشر به وجود آمده و بخشی دیگر به دلیل بالا رفتن سطح اطلاعات و آگاهی افراد است زیرا حالت و رفتار خویش را بیش تر از گذشته مورد شناسایی قرار میدهند و مشکل یابی میکنند تا درصدد رفع آنها برآیند.
پیدایش بیماریهای روانی در تاریخ زندگی بشر قدمت بسیار طولانی دارد و در واقع از بدو زندگی بشر با او همراه بوده است. دیدگاه خرافی در مورد علت بروز مشکلات روانی و درمان آنها نیز به نوبه خود نابهسامانیهای بیشتری را برای انسانها به وجود آورده بود که خوش بختانه امروزه به ظهور دیدگاه علمی درباره پیشگیری و درمان بیماریهای روانی و ارائهء راه حلهای جدید، راه چنین خرافه گراییها بسته شده است. هم چنین مشخص شده است که بیماریهای روانی مانند بیماریهای جسمانی قابل پیشگیری و درمان اند. چنان چه تشخیص به موقع صورت پذیرد و اقدام فوری انجام گیرد بیماری بهبود مییابد و با اتخاذ تدابیر خاص می توان از بازگشت بیماری جلوگیری به عمل آورد.
13 of 2Page
همایش بین المللی روان شناسی و فرهنگ زندگی
International Conference On Psychology And Lifestyle
(1 نابهنجاریهای جنسی
(1,1 تعریف
برای تعریف جامع و مانعی از انحراف جنسی، ضابطهای دقیق و جهانی در دست نیست. در این زمینه جامعه شناسان، زیست شناسان، علمای علم اخلاق و روان شناسان و روان پزشکان با یکدیگر توافق کامل و کلی ندارند.
جامعه شناسان چنان چه لذت یا ارضای جنسی مورد قبول و تایید جامعه نباشد آن را انحراف میدانند.]بروس کوئن، .[286 :1392
زیست شناسان در رابطه جنسی فقط به تولید مثل و بقای نوع توجه دارند و هرگونه آمیزش جنسی که در راه نیل به این هدف نباشد، از نظر آنان انحراف محسوب خواهد شد.
بنظر روان شناسان، هر گونه ارضای میل جنسی که هدفش خارج از حیطه تولید مثل باشد، انحراف جنسی نامیده
میشود.
علمای علم اخلاق، به هر نوع ارضای جنسی که مورد نکوهش قرار گیرد و بلافاصله به فرد ندامت دست دهد، انحراف جنسی گویند. به نظر اخلاقیون کسی که بر خلاف تکلیف اخلاقی مرتکب خلاف میشود، دچار ندامت و پشیمانی میگردد و خود را خوشبخت و سعادت نمییابد.
انحراف جنسی از نظر روان پزشکی عبارت از، اعمال غیر عادی و نابهنجاری است که منحرفان جنسی برای ارضای خاطر جنسی خود مرتکب میشوند و این اعمال دارای مبادی و ریشههای روانی است.
به طور کلی تعریف انحراف جنسی شامل هرگونه رفتار جنسی است که با معیارهای کم و بیش مورد قبول جامعه مغایرت داشته باشد و منحرف جنسی به کسی میگویند که یا کیفیت، و یا هدف کشش جنسی او غیر طبیعی تلقی شود. فرد منحرف فردی است که در برقراری رابطه جنسی طبیعی یا رضایت بخش با فرد رسیده و بالغ از هم نوع خود مشکلاتی داشته باشد. بنا به عقیده مارمور1 اعمال فرد منحرف نشان دهندهء روشهای جانشین شوندهای است که در راه دستیابی به ارضای جنسی انجام میپذیرد.
1. Marmour
13 of 3 Page
همایش بین المللی روان شناسی و فرهنگ زندگی
International Conference On Psychology And Lifestyle
(2,1 انواع نابهنجاریهای جنسی
نابهنجاریهای جنسی به سه طبقه تقسیم می شوند:
(1,2,1 انگیختگی و ترجیح جنسی نسبت به موضوعات غیر انسانی، از جمله یادگار پرستی1و مبدّل پوشی.2
(2,2,1 انگیختگی و ترجیح جنسی نسبت به موقعیتهایی که رنج و تحقیر را شامل می شوند، از جمله آزارگری3 و آزار طلبی.4 (3,2,1 انگیختگی و ترجیح جنسی نسبت به شریکان ناراضی، از جمله بدن نمایی5، تماشاگری جنسی6، هرزه درایی تلفنی7، و تعرض جنسی به کودکان.8
(.2 بدن نمایی(عورت نمایی)
(1,2 تعریف
بدن نمایی انحراف جنسی است که فرد منحرف با نشان دادن آلت تناسلی خود به زنان پاکدامن یا در مکانهایی که در معرض دید همسایگان و رهگذران باشد، تحریک شده و به خیال خود ارضا میشود. این گونه منحرفان قبل از انجام عمل دچار هیجان و تپش قلب و اضطراب میشوند و پس از بدن نمایی، در خود احساس راحتی میکنند.
تقریبا همه بدن نماها مرد هستند و متاهل میباشند، اما درباره این که آیا روابط جنسی آنها با همسرشان خوب یا بد است، شواهد متناقضی وجود دارد. این افراد بسیار خجالتی بوده و نمیتوانند رابطه جنسی طبیعی با جنس مخالف داشته باشند. بدن نمایی، رفتار غیر اخلاقی و غیر قانونی است و از آنجا که موجب ترس و اضطراب قربانی میگردد عملی نابهنجار و اختلال به شمار میآید.]ال دیوید روزنهان، مارتین سلیگمن، 1392، .[204
.1 یادگار پرستی به معنای آن است که فرد به وسیلهء یک موضوع بی جان تحریک جنسی میشود. 2مبدّل. پوشی زمانی رخ میدهد که مرد برای رسیدن به تحریک جنسی به کرّات لباس زنان را میپوشد.
3. آزارگری به نابهنجاری گفته میشود که فرد با وارد آوردن رنج یا تحقیر جسمانی یا روانی بر فردی دیگر تحریک جنسی میشود.
4. آزارطلبی به نابهنجاری گفته میشود که فرد با وارد شدن رنج یا تحقیر بر او، تحریک جنسی میشود.
5. بدن نمایی عبارت است از نشان دادن اندامهای تناسلی به افراد غریبهء بی اطلاع و معمولا بی میل.
6. تماشاگر جنسی عبارت است از مشاهدهء بدن عریان فردی که لباس خود را در میآورد.
7. هرزه درایی تلفنی عبارت از تمایلات جنسی مکرر و شدید در تلفن کردنهای مشمئز کننده و مبتذل به فردی ناراضی.
8. تعرض جنسی به کودکان(بچه بازی) عبارت است از روابط جنسی با کودکان زیر سن بلوغ.
13 of 4 Page
همایش بین المللی روان شناسی و فرهنگ زندگی
International Conference On Psychology And Lifestyle
(2,2 ویژگی
ویژگیها و ابعاد مختلف بدن نمایی را میتوان به موارد ذیل احراز نمود:
(1,2,2 نشان دادن اندام های تناسلی، اقدام جنسی نهایی است، و شخص بدن نما بعد از این که خودش را نشان میدهد پیش تر نمیرود و برای برقراری روابط جنسی با قربانی خود تلاش نمیکند.
(2,2,2 افراد عورت نما معمولا خطرناک نیستند. عمل آنها غالبا شش تا شصت فوت دور از قربانی واقع میشود. این افراد به ندرت قربانی خود را لمس کرده یا به آنها دست درازی میکنند. فرد عورت نما بیش تر یک مزاحم است تا خطر، و به ندرت ممکن است این افراد کودکان را مورد تعرض جنسی قرار دهند.
(3,2,2 محیطهایی که افراد بدن نما در آنها خود را به نمایش میگذارند فرق میکنند. تمامی این موقعیتها در یک عنصر مهم مشترکاند:
(1,3,2,2 آنها معمولا مکانهای عمومی هستند و بسیار بعید است که آمیزش جنسی بتواند تحقق یابد.
(2,3,2,2 عملکرد بدن نما میتواند در محیط خصوصی(فضای رایانه) به منصه ظهور رسد. این عمل نه از باب مجامعت؛ بلکه به صرف تحریک و تصور خیالی خویش، ارضا محقق میشود.
(3,3,2,2 فرد بدن نما نیازمند آن است که مردانگی خود را بدون تهدید به انجام دادن نقش جنسی شایسته به نمایش بگذارد]کاپلان و سادوک، 1371، .[12
(4,2,2 سن فرد عورت نما معمولا بین سیزده تا چهل سال است، و اقدام آنها در بیست و پنج سالگی به اوج خود میرسد. به طور کلی بدن نمایی میتواند یک پاسخ تکانشی به استرس زود گذر نظیر تحقیر شدن توسط یک زن باشد، یا میتواند وسواسی، مداوم، و کلیشهای باشد. در مجموع، واژه هایی که این افراد را بهتر توصیف میکند عبارتاند از غیرمسئول و ناپخته.
(3,2 سبب شناسی
دراینکه چه عواملی نابهنجاریهای جنسی را به وجود میآورند؟ سه مکتب رفتاری، روان پویشی و زیستی با مساله نابهنجاری به کشمکش پرداخته اند.
(1,3,2 مکتب رفتاری
بدن نمایی یا خود نمایی جنسی را باید متمسک و نمایندهء نوعی تثبیت یا برگشت به مرحله پیشین تکامل جنسی و روانی شخص دانست. شخصی که خود را نشان میدهد، اصولا خود شیفته، یعنی عاشق خودش است. او از احساس اخته شدن رنج میبرد و میکوشد تا با نشان دادن آلت مردی خود، که نشان قدرت اوست، با این احساس مقابله کند. شخصی که گرفتار خودنمایی جنسی است جرم خود را مرتبا تکرار میکند. او میخواهد تماشاگران یا مخاطبین وی نسبت به آلت او واکنش نشان دهند.]هدایت االله ستوده، بهشته میرزایی،افسانه پازند، 1392؛ .[210
به علت وجود مادری تهدید کننده، فرد مبتلا به بدن نمایی تا آن حد مضطرب میشود که احساس اختگی و تسلیم میکند. در واقع او، به طور خود آگاه یا ناخودآگاه، باید با مادر خود رقابت کند؛ ولی در این موقعیت رقابت آمیز، او چیزی در عوض میخواهد، یعنی دوستی و عشق مادر را طلب میکند. تحت این شرایط است که وی خود را مینمایاند]ایبراهمسن، 1371، .[ 238
خود نمایان جنسی ممکن است از انواع روان نژندی یا روان پریشی رنج ببرند. بعضی از آنها نقص فکری دارند و در برخی دیگر آثار اختلالات منشی دیده میشود و این امر روانکاوی را در مورد آنها بسیار دشوار میسازد.
13 of 5Page
همایش بین المللی روان شناسی و فرهنگ زندگی
International Conference On Psychology And Lifestyle
(2,3,2 مکتب روان پویشی
به اعتقاد فروید، مفاهیم تثبیت، نیروگذاری در موضوع و انتخاب موضوع جنسی تلاشهایی هستند برای توصیف و توجیه این نکته که چگونه برخی موضوعات برای برخی افراد سرشار از جذابیت شهوانی میشوند. نیروگذاری روانی اشاره دارد به شارژ کردن یک موضوع خنثی با انرژی روانی مثبت یا منفی. در مورد نیروگذاری روانی مثبت، شهوت، یا سایق جنسی، جذب موضوع شده و این موضوع دوست داشتنی میشود. در مورد نیروگذاری روانی منفی، موضوع ترسناک میشود. به طور کلی در دیدگاه روان پویشی اعتقاد بر آن است که نابهنجاریهای روانی نیروگذاری شده، همانند موضوعات دیگر تمایل جنسی از سه ویژگی برخوردارند:
(1,2,3,2 آنها از تجربهء کودکی آغاز میشوند.
(2,2,3,2 آنها در برابر تغییر، به ویژه تغییر منطقی، مقاومت میکنند. (3,2,3,2 آنها معمولا در طول زندگی ادامه مییابند.
دیدگاه روان پویشی برای این که منشا علاقهء بدن نما را توجیه کند، به توصیف نیروگذاری روانی اکتسابی قناعت می کند. اما این دیدگاه این واقعیت را شرح میدهد که برای کلیهء این افراد، انتخاب موضوع جنسیشان وسیلهای برای یک هدف نیست بلکه خود هدف است، این موضوع جنسی پایدار است، و از دلیل و برهان تبعیت نمیکند. نیروگذاری روانی توضیح نمی دهد که چگونه این اتفاق میافتد. حال برای پی بردن به علل مطروحه میتوان به دیدگاه زیستی مراجعه نمود و علت را در آن بازیابی کرد.
(3,3,2 مکتب زیستی
هیپوتالاموس بخشی از مغز است که در زیر تالاموس و مجاورت کف بطن سوم و بالای غدهء هیپوفیز قرار دارد و خود دارای هستههای خاکستری متعددی است که مشهورترین آنها هستههای پشتی شکمی، پیش بصری، فوق بصری و اجسام پستانی است. این هستهها در تنظیم اعمال متعددی مانند درجهء حرارت بدن، گرسنگی، سیری، تشنگی و رفتار جنسی شرکت دارند. با استفاده از میکروالکترودهای فلزی کار گذاشته شده در نواحی مختلف هیپوتالاموس جانوران و تحریک آنها میتوان واکنشهای مربوط به رفتارهای هیجانی را در حیوان مشاهده کرد.
برای مثال تحریک نواحی خاکستری اطراف قنات سیلویوس در مغز میانی باعث رنج و بروز واکنشهای دفاعی مربوط به خشم میگردد. تحریک نواحی مختلف بادامهها که هستههایی در عمق بخش جلویی لوبهای گیجگاهی و بخشی از دستگاه کناری هستند باعث بروز پاسخهای هیجانی مانند فرار، خشم، شادی، درد و حرکات مربوط به رفتار جنسی اعم از بدن نمایی نیز میشود]علی حائری روحانی، 1392؛ .[102
(3 بهداشت روان
(1,3 تاریخچه
بررسی دوران ما قبل تاریخ، توجه بشر را به خصوصیات غیر عادی و کوشش برای پیشگیری و برطرف کردن این نابهنجاریها نشان میدهد. انسان همیشه در مورد خود و پدیدههای اطرافش کنجکاو بوده است. شباهت رفتارها و همچنین تفاوت آنها در بین انسانها، او را به تفکر وا میداشت و سوالاتی را در ذهن او ایجاد میکرد. از جمله این که آیا این حالات مشاهده شده، نوعی بیماری است؟ علت یا علل این رفتارها چیست؟ آیا به افراد بیمار میتوان کمک نمود؟ و آیا راههای پیش گیری از مبتلا شدن به این حالات وجود دارد؟
شواهد نشان میدهد که در دوران ابتدایی، انسانها تفاوتی بین بیماریهای جسمانی و روانی قائل نبودند و تمام اختلالات را به ماوراء الطبیعه و همچنین به ارواح شیطانی نسبت میدادند. در آن زمان با بیماران روانی به طور بسیار وحشیانه-
13 of 6 Page
همایش بین المللی روان شناسی و فرهنگ زندگی
International Conference On Psychology And Lifestyle
و خشن رفتار میشد و آنها را مورد شکنجه و آزار قرار میدادند و تصوّر میکردند با چنین اقداماتی، ارواح پلید و شیطانی از بدن آنها خارج میشود و رفتار غیر عادی آنها برطرف خواهد شد.
در قرون وسطا به علت جهل و ناآگاهی بیماریهای روانی و اختلالات رفتاری را ناشی از دخالت ارواح پلید و شیاطین
و نفوذ عوامل طبیعی مانند خورشید و ماه میدانستند.
آغاز قرن شانزدهم که دوره رنسانس نام گذاری شده است نهضت علمی مخالف جریانهای خرافی به وجود آمد و افرادی مانند مونتین1 و وایوز2 به وجود ضمیر ناخودآگاه پی بردند و کوشیدند به جامعه خود بفهمانند که بیماران روانی، مانند بیماران جسمانی، باید به طور انفرادی و با روشهای انسانی مورد مداوا قرار بگیرند.
(2,3 تعریف
بهداشت روانی شاخه ای از بهداشت عمومی است که در درجه اول به پیشگیری از وقوع بیماری و در درجه دوم به تشخیص به موقع بیماریها، اقدام فوری برای درمان آنها و در نهایت به یاری فرد میپردازد تا از توانمندیهای باقی ماندهاش حداکثر استفاده را بنماید]سیما فردوسی، فاطمه قاسم زاده، 1387، .[3
گفتنی است که تامین بهداشت روانی به سادگی بهداشت جسمانی نیست، زیرا عواملی که بیماریهای جسمانی را ایجاد مینمایند تقریبا شناخته شدهاند. به ویژه راههای پیشگیری و درمان بیماریهای عفونی و تب زا، برای پزشکان کار ساده ای است و توصیه های سهل الوصولی را میتوانند برای عموم داشته باشند. ولی در مورد بیماریهای روانی عوامل متعددی دخالت دارند و حتی در مورد برخی از بیماریهای روانی زمینه ابتلای به آن قبل از تولد، یعنی در دوران جنینی و یا دوران اولیه زندگی بعد از تولد ایجاد میشود.
