بخشی از مقاله
-3 مقدمه
دستیابی به هدفهای علم یا شناخت علمی میسر نخواهد بود ، مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرد . به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار می‌یابد نه موضوع تحقیق .
روشهای تحقیق به عنوان هدایتگرجستجوهای علمی درجهت دستیابی به حقیقت به شکلهای مختلف دسته بندی می شوندکه هرکدام ازاین دسته بندی ها دربرگیرنده روشهای مختلفی هستند که کاربردها، مزایاومعایب خاص خودرا دارند.پژوهشگربایدتوجه داشته باشدکه اعتبار دستاوردهای تحقیق به شدت تحت تأثیراعتبار روشی است که برای تحقیق خود برگزیده است (خاکی،1382،155).
اگر فرایند این تحقیق به صورت سیستمی مورد بررسی قرار گیرد ، در آن صورت مؤلفه های زیر را برای آن می توان در نظر گرفت :
داده – داده های سیستم شامل اطلاعات واقعی بازار سهام وصورتهای مالی شرکتهاست برای انجام تحقیق از اطلاعات واقعی بازار سهام و صورتهای مالی شرکتها استفاده شده است .دراین تحقیق در ابتدا با محاسبه شکاف نقدینگی ،قدرت نقدینگی سهام سنجیده شده وسپس با محاسبه ساختار سرمایه ،رابطه دو متغیر بررسی میشود.
پردازش – فرآیندی است که طی آن داده ها به ستاده های مورد نظر تبدیل می شوند.
ستاده – ستانده های سیستم شامل نتایج وپاسخ به سوالات یا فرضیات تحقیق می باشد.
موضوع مورد بحث این فصل معرفی قلمرو زمانی و مکانی انجام تحقیق ، متغیرهای تحقیق و اطلاعاتی که جهت محاسبه آن متغیرها به آنها نیاز است و شیوه جمع آوری آنها و همچنین آزمونهای آماری لازم جهت انجام تحقیق می باشد.
2-3- روش تحقیق
تحقيق حاضر از نوع پس رويدادي(با استفاده از اطلاعات گذشته) بوده و از لحاظ هدف کاربردي است. به منظور گردآوري ادبيات تحقيق از روش کتابخانه‌اي استفاده شده است. روش اين تحقيق از نوع توصيفي و همبستگي مبتني بر داده‌هاي ترکيبي است و براي بررسي ميان متغيرهاي مستقل و وابسته آن از روش آماري رگرسيون چند متغيره استفاده مي شود. تجزيه و تحليل داده‌ها بر اساس روش مطالعه داده‌هاي ترکيبي رگرسيون داده‌هاي ترکيبي با اثرات ثابت (پتل)است.
تحقیق توصیفی،آنچه را که هست توصیف و تفسیر می کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرآیندهای جاری،آثارمشهود یا روندهای درحال گسترش توجه دارد. توجه آن در درجه اول به زمان حال است، هرچند غالباً رویدادها وآثارگذشته را نیزکه به شرایط موجود مربوط می شوند مورد بررسی قرارمی دهد (جان بست ،125،1371).
از بعد فرایند، یک تحقیق کمّی ،تحقیقی است که با یک نگرش عینی به جمع آوری و تحلیل داده های کمّی می پردازد. در تحقیقاتی که به روش همبستگی انجام می شوند ، هدف اصلی، مشخص کردن رابطه بین متغیرهای کمّی است و اگر این رابطه وجود دارد تا چه اندازه می باشد.
در این تحقیق ا زدو دسته آزمون برای اثبات فرضیه ها استفاده می شود .
توصیفی
از آماره های میانگین و انحراف معیار برای مقایسه ضریب تغییرات متغیر ها نسبت به یکدیگر
استنباطی
ازآزمون رگرسیون چند متغييره به منظور بررسی ارتباط یا عدم ارتباط متغیرها با یکدیگر و ضریب تعیین برای توصیف تغییرات متغیرهای تحقیق نسبت به یکدیگر استفاده می کنیم .
آزمون دوربین واتسون برای بررسی خود همبستگی داده ها ،از آزمون Fبرای بررسی رابطه رگرسیون و از آزمون T برای بررسی معنی دار بودن ضرایب بدست آمده استفاده می کنیم تا معلوم شود که آیا رابطه بین متغیرها معنی دار است .
این تحقیق مبتنی بر اطلاعات واقعی موجود در بازار سهام است که با انجام روشهای آماری برای تأیید یا رد فرضیه ها استفاده خواهند شد .
اطلاعات لازم برای این تحقیق از بانکهای اطلاعاتی ،سازمان بورس اوراق بهادار ، شرکتهای اطلاع رسانی بورس اوراق بهادار ،مرکز تحقیقات بورس اوراق بهادار،از سایت شرکت بورس اوراق بهادار ،سایت کدال و.... استفاده می شود.
بخش تئوری موضوع اختصاص به مطالعات کتابخانه ای و مطالعات کاربردی گذشته دارد. در این تحقیق بر آن هستیم تا نمونه مناسبی از شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران را انتخاب کرده و آزمونهای آماری لازم را برای رد یا قبول فرضیه های پژوهش در مورد آنها به عمل آوریم.
تجزيه و تحليل و پردازش داده‌ها با بهره‌گيري از روش هاي معمول اقتصاد سنجي و مدل هاي رگرسيوني صورت مي‌گيرد. بدين منظور با استفاده از نرم افزار EVIEWS 7 داده‌هاي ترکيبي در 196 شرکت پذيرفته در بورس اوراق بهادار در فاصله زماني 1387-1381 مورد تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرد.
از رگرسیون به منظور بررسی و ارتباط یا عدم ارتباط متغیرها با یکدیگر استفاده می کنیم و از ضریب تعیین به توصیف تغییرات متغیرهای فرضیه نسبت به یکدیگر می پردازیم . در ادامه برای تحلیل رگرسیون و همبستگی، آزمونهای F وTدر سطح اطمینان 95 درصد در نظر گرفته شده‌اند.
3-3- جامعه آماری
جامعه آماري پژوهش‌حاضر، شرکت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که از سال1381 تا سال 1387 در فهرست شرکت‌هاي بورس قرار داشته باشند. اين نمونه ها شامل شرکت‌هاي است که داراي ويژگي‌هاي زير باشند:
1- جزء بانک‌ها و موسسات مالي نباشند؛ زيرا افشاي مالي و ساختار حامکميت شرکتي در آنها متفاوت است.
2- اطلاعات مورد نياز شرکت در دسترس باشند.
3- شرکتهایی که طی دوره تحقیق فعالیت مستمر داشته اند .
4- شرکتهایی که قبل از دوره تحقیق به بورس راه یافته باشند .
5- سال مالي تمامي شرکتها پايان اسفندماه باشد؛ زيرا در آغاز هر سال، با افزايش سطح عمومي قيمت‌ها مواجه خواهيم بود.
با توجه به محدويت‌هاي اعمال شده تعداد 196 شرکت انتخاب شدند که اطلاعات اين شرکتها از سازمان بورس اوراق بهادار ،شرکتهای اطلاع رسانی بورس اوراق بهادار مرکز تحقیقات بورس اوراق بهادار،سایت شرکت بورس اوراق بهادار ،سایت کدال و.... استفاده می شود.
4-3- مدل تحلیلی و شیوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق
مدل تحقیق بر گرفته از تحقیق مارک لیپسون و ساندرا مورتال (2009) است که تعدیلات لازم انجام گردیده
D/V=〖a+blog RESPRD〗_it 〖+cDR〗_it+d V/A+e ET/A+fLN(PRC)+g DP/A+k RD/A+jLN(A)
= اهرم مالی، (شاخصی از ساختار سرمایه)،ارزش دفتری بدهی /ارزش دفتری دارایی
= لگاریتم تفاوت بین قیمت پیشنهادی خریدو فروش سهام
شاخص نرخ بدهی
ارزش بازار دارایی /ارزش دفتری دارایی
سودقبل از کسر بهره ومالیات /ارزش دفتری دارایی
=PRCمیانگین قیمت سهام در طول سال
DP/A=هزینه استهلاک /ارزش دفتری دارایی
RD/A=هزینه تحقیق وتوسعه/ارزش دفتری دارایی
ln(A):ارزش دفتری دارایی که برای کنترل اندازه شرکت بکار می رود
1-4-3- متغیر مستقل
برای اندازه گیری نقدشوندگی از شکاف پیشنهاد قیمتی خرید و فروش استفاده گردیده است
فرمول شماره1-3- متغیر مستقل( شکاف پیشنهاد قیمتی خرید و فروش)
BA= دامنه تفاوت قيمت پيشنهادي خريد و فروش سهام
AP = ميانگين قيمت پيشنهادي فروش سهام شركت
BP = ميانگين قيمت پيشنهادي خريد سهام شركت
2-4-3- متغیر وابسته
ساختار سرمایه: معمولاًساختار سرمایه از طریق نسبت هایی از طریق نسبت های زیر بدست می آید نسبت بدهی به مجموع دارایی ها، نسبت حقوق صاحبان سهام به مجموع دارایی ها ،نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت حقوق صاحبان سهام به بدهی ها اندازه گیری می شود جان و یوجین (1975) در این تحقیق از اهرم مالی(ارزش دفتری بدهی /ارزش دفتری دارایی) به عنوان ساختار سرمایه استفاده می شود ونشان دهنده این است که شرکت برای تامین دارایی ها چقدر از بدهی استفاده کرده است (سینائی ،1386، 69).
فرمول شماره 2-1 متغیر وابسته
= اهرم مالی(بدهی کل دفتری ارزش )/(دارایی کل دفتری ارزش )
3-4-3- متغیر های کنترل
متغیر های کنترل شامل شاخص نرخ بدهی ،ارزش بازار دارایی /ارزش دفتری دارایی ، سود قبل از کسر بهره ومالیات /ارزش دفتری دارایی ،میانگین قیمت سهام در طول سال ، هزینه استهلاک /ارزش دفتری دارایی ،هزینه تحقیق و توسعه /ارزش دفتری دارایی ،ارزش دفتری دارایی که برای کنترل اندازه شرکت به کار می رود می باشد.
در ادبیات مالی موارد زیادی بیان شده است که در توصیف تصمیمات ساختار سرمایه اهمیت دارد با توجه به گستردگی این عوامل ما برخی از این عوامل را مورد بررسی قرار می دهیم
اندازه شرکت : از چهار معیار جهت اندازه گیری اندازه و حجم شرکت استفاده می شود این چهار معیار عبارتنداز فروش کل ،لگاریتم فروش کل ، لگاریتم مجموع دارایی ها و مجموع دارایی ها که در این تحقیق ما از لگاریتم مجموع دارایی ها استفاده می کنیم
شاخص نرخ بدهی: ارزش دفتری بدهی/ارزش بازار دارایی
ارزش بازار دارایی =( ارزش دفتری بدهی +ارزش بازار قیمت سهام) برای محاسبه ارزش بازار قیمت سهام از قیمت بازار سهام در پایان دوره مالی استفاده شده است و به این طریق محاسبه می شود حاصلضرب ارزش بازار سهام در تعداد آن (نمازی و حشمتی ،1386 ، 147).
هزینه تحقیق وتوسعه / ارزش دارایی : (در مواردی که شرکت هزینه تحقیق و توسعه ندارداز هزینه تبلیغات و آگهی استفاده می شود)
سود قبل از کسر بهره ومالیات/ارزش دارایی:( نسبت سود قبل از کسر بهره و مالیات بر مجموع دارایی ها در ادبیات مالی به عنوان سودآوری شناسایی می شود)
میانگین قیمت سهام: (که از قیمت سهام در طول سال میانگین گیری شد)
5-3- روش و ابزارجمع آوری اطلاعات :
اطلاعات مورد نیاز این تحقیق بر حسب نوع آنها از منابع مختلفی جمع آوری شده اند. اطلاعات مربوط به شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از نشریات سالانه بورس،سایت اینترنتی این سازمان استخراج شده است.
جدول 1-3 نوع اطلاعات مورد نیاز و شیوه جمع آوری آنها
ردیف نوع اطلاعات مورد نیاز منبع تأمین اطلاعات
1 اطلاعات مربوط به ادبیات تحقیق و مباحث تئوریک منابع کتابخانه ای از قبیل نشریات ، مجلات ، کتب فارسی و لاتین و پایان نامه ها
2
اطلاعات مربوط به شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران سالنامه های منتشره توسط سازمان بورس ، سایت اینترنتی این سازمان
3 اطلاعات مربوط به شاخص تحقيق نماگرهای اقتصادی منتشره سایت اینترنتی
4 اطلاعات مربوط به خرید وفروش سهام سایت اینترنتی سازمان بورس
6-3- شیوه محاسبه متغیرهای تحقیق
این تحقیق دارای 2 متغیر اصلی است :
1. نقد شوندگی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
2.ساختار سرمایه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
متغيرهاي پژوهش شامل متغير وابسته، مستقل و کنترلي است بر همین اساس متغیرهای اصلی این تحقیق عبارتند از :
متغير مستقل: نقدشوندگی (علاوه بردو معیار نرخ بازدهی وریسک ) یکی از فاکتورهای مهم سرمایه‌گذاری اوراق بهادار در مقایسه با سایر فرصت های سرمایه گذاری است. به طوری که آمیهود (2002)قدرت نقد شوندگی را به عنوان شاخصی همانند شاخص ریسک معرفی کرده وبیان می دارد هر چه قابلیت نقد شوندگی یک سهم کمتر باشد آن سهم برای سرمایه گذاران جذابیت کمتری خواهد داشت، مگراین که بازده بیشتری عاید دارنده ی آن گردد.
متغير وابسته: ساختار سرمایه بیان گر میزان استفاده از بدهی و سهام برای تامین مالی دارایی ها می‌باشد و کلا" شامل قسمت چپ ترازنامه میشود و ارتباط بین بدهی وسرمایه در تامین دارایی های یک شرکت را اهرم مالی گویند که به عنوان شاخصی از سرمایه از آن استفاده می کنیم
همچنين در اين تحقيق از متغير شاخص نرخ بدهی، هزینه تحقیق و توسعه/ارزش دفتری دارایی،هزینه استهلاک/ ارزش دفتری دارایی، ارزش بازار دارایی/ ارزش دفتری دارایی ، سودآوری، میانگین قیمت سهام،اندازه شرکت بعنوان متغير کنترلي از نظر ساير عوامل تاثير گذار استفاده شده است.
نحوه محاسبه نقدشوندگي سهام
نقد شوندگی هرسهم براساس شکاف قیمتی بین عرضه و تقاضا سهام طبق فرمول زیر محاسبه میشود.
〖SPREAD〗_it=((AP-BP))/〖(AP+BP)〗^2 *100
= لگاریتم تفاوت بین قیمت پیشنهادی خریدو فروش سهام که شکاف قیمتی به صورت زیر محاسبه میشود :
دوره زمانی مورد بررسی
نمونه مورد بررسی
= دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید وفروش سهام
= میانگین قیمت پیشنهادی فروش سهام
= میانگین قیمت پیشنهادی خرید سهام
ساختار سرمایه
معمولاًساختار سرمایه از طریق نسبت های زیر بدست می آید نسبت بدهی به مجموع دارایی ها، نسبت حقوق صاحبان سهام به مجموع دارایی ها ،نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت حقوق صاحبان سهام به بدهی ها اندازه گیری می شود (جان و یوجین ،1975،25) در این تحقیق از اهرم مالی(ارزش دفتری بدهی /ارزش دفتری دارایی) به عنوان ساختار سرمایه استفاده می شود ونشان دهنده این است که شرکت برای تامین دارایی ها چقدر از بدهی استفاده کرده است(سینائی ،1386، 69)
مالی اهرم=(بدهی کل دفتری ارزش)/(دارایی کل دفتری ارزش)
ارزش بازار دارایی/ارزش دفتری دارایی (MV/BV)
ارزش بازار دارایی = ارزش دفتری بدهی +ارزش بازارحقوق صاحبان سهام
برای محاسبه ارزش بازار حقوق صاحبان سهام از قیمت بازار سهام در پایان دوره مالی استفاده شده
است و به این طریق محاسبه می شود حاصلضرب ارزش بازار سهام در تعداد آن (نمازی و حشمتی،1386 ، 149-147).
شاخص نرخ بدهی
ارزش دفتری بدهی/ارزش بازار دارایی
هزینه تحقیق وتوسعه / ارزش دارایی
(در مواردی که شرکت هزینه تحقیق و توسعه ندارداز هزینه تبلیغات و آگهی استفاده می شود که از طریق یادداشت های همراه جمع آوری گردید.)
اندازه دارایی
از چهار معیار جهت اندازه گیری اندازه و حجم شرکت استفاده می شود این چهار معیار عبارتنداز فروش کل ،لگاریتم فروش کل ، لگاریتم مجموع دارایی ها و مجموع دارایی ها که در این تحقیق ما از لگاریتم مجموع دارایی ها استفاده می کنیم (که از طریق lnارزش دفتری دارایی بدست می آید)
سود قبل از کسر بهره ومالیات/ارزش دارایی
نسبت سود قبل از کسر بهره و مالیات بر مجموع دارایی ها در ادبیات مالی به عنوان سودآوری شناسایی می شود.
هزینه استهلاک/ارزش دارایی
از طریق یادداشت های همراه و صورت تطبیق سود عملیاتی بدست آمده است.
میانگین قیمت سهام
از قیمت سهام در طول سال میانگین گیری شده است.
7-3 - مدل مفهومي تحقيق
مودار شماره 1-3 مدل مفهومی
آزمون فرضیات تحقيق از مدل تحقیق لیپسون و مورتال (2009) بر گرفته شده است که بر اساس تعدیلات لازم انجام گردیده به شکل زير مي باشد:
D/V=〖a+blog RESPRD〗_it 〖+cDR〗_it+d V/A+e ET/A+fLN(PRC)+g DP/A+k RD/A+jLN(A)
= اهرم مالی، (شاخصی از ساختار سرمایه)،ارزش دفتری بدهی /ارزش دفتری دارایی
= لگاریتم تفاوت بین قیمت پیشنهادی خریدو فروش سهام
متغیر های کنترل
شاخص نرخ بدهی
ارزش بازار دارایی /ارزش دفتری دارایی
سودقبل از کسر بهره ومالیات /ارزش دفتری دارایی
میانگین قیمت سهام در طول سال
هزینه استهلاک /ارزش دفتری دارایی
= هزینه تحقیق وتوسعه/ارزش دفتری دارایی
ارزش دفتری دارایی که برای کنترل اندازه شرکت بکار می رود.
محقق در اين تحقيق به بررسی رابطه نقدشوندگی و ساختار سرمایه در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار مي‌پردازد برای این منظور با محاسبه شکاف قیمتی بین عرضه و تقاضا سهام که به عنوان بهترین شاخص اندازه گیری نقدشوندگی سهام در ادبیات مالی از آن نام برده میشود فانک (2009)اطلاعات لازم را بدست آورده واین اطلاعات با اهرم مالی که شاخصی از ساختار سرمایه شرکت است برازش می شود.
8-3- آزمون های تحقیق
در این تحقیق برای آزمون فرضیه ها، از مدل رگرسیون چند متغييره استفاده می کنیم. در رگرسیون به دنبال برآورد رابطه ریاضی و تحلیل آن هستیم ، به طوری که با آن بتوان کمیّت متغیری مجهول را با استفاده از متغیر ها ی معلوم تعیین کرد ( آذر ، 1380 ، 163 ).
در رگرسیون ، هدف آن است که بعضی از مشخصات از روی آگاهی در مورد سایر مشخصات بر آورد یا پیش بینی شود که این کار از طریق ساختن معادله رگرسیون صورت می گیرد . دراین تحقیق برای برقراری فرضیات یک مدل رگرسیونی، درابتدا نمودار پراکنش، نرمال بودن داده ها وخود همبستگی داده ها بررسی می کنیم. نرمال بودن داده ها از طریق آزمون جاک-برا وخود همبستگی داده ها را باآزمون دوربین واتسون (آزمون دوربین – واتسون شاید یکی از معمولی ترین آزمون های نادرستی تبیین الگوی مورد بررسی باشد ، که اساساً برای شناسایی همبستگی پیاپی (سریالی) بین باقی مانده ها (جمله اخلال) در اطلاعات آماری طراحی شده است . همبستگی پیاپی برای توضیح موقعیتی که در آن مقادیر یک متغیر به یکدیگر وابستگی دارند ،بکار می روند (همبستگی پیاپی ، سریالی ) بین باقی مانده ها به معنای اثرگذاری مشاهدات بر روی هم است . همبستگی پیاپی یا خود همبستگی ، هر دو به منظور نشان دادن نقض فرض استقلال در جمله اخلال مورد استفاده قرار می گیرند. انجام این آزمون به بهبود اعتبار آماری تخمین های بدست آمده در هر مدل رگرسیون منجر خواهد شد. چرا که در این حالت مقادیر ضریب تعیین بدست آمده را می توان معیار درستی از توضیح دهندگی متغیر مستقل دانست . اگر آماره دوربین واتسون بین 5/1 تا 5/2 قرار گیرد ، می توان فرض عدم وجود همبستگی بین خطاهای مدل را پذیرفت.)بررسی می کنیم.سپس به برازش مدل رگرسیون با آزمون F می پردازیم.
فرض ها به این صورت است که:
بین XوY رابطه خطی وجود ندارد
بین XوY رابطه خطی وجود دارد
درصورت ردH0 ،یعنی هنگامی که رابطه خطی بین XوYوجود داشته باشد،آنگاه معناداری ضریب همبستگی بدست آمده راباآزمون T بررسی می کنیم. این آزمون از این نظرکه آیا می توان ضریب همبستگی بدست آمده را تصادفی دانست یا نه،یا به عبارتی آیا می توان یک رابطه علت و معلولی را بین متغیرها ادعا کنیم، ضرورت پیدا می کند.
در این تحقیق ضریب تعیین را نیزبرای فرضیه ها بدست آورده و تجزیه و تحلیل کرده ایم. ضریب تعیین که آنرا با r2 یا همان نشان می دهیم نسبت به ضریب همبستگی معیار گویاتری است و آنرا از به توان 2 رساندن ضریب همبستگی می توان بدست آورد. ضریب همبستگی شدت رابطه و همچنین نوع رابطه مستقیم یا معکوس را نشان می دهد و ضریب تعیین معیاری است که با آن می توان رابطه بین دومتغیرمستقل (x) و وابسته (y) را توضیح داد و درواقع نقش پیش بینی کننده تغییرات متغیرها را بر عهده دارد .
مقدار ضریب تعیین همیشه بین 0 تا 1 است و بیانگر این مطلب است که چند درصد تغییرات متغیر وابسته توسط متغیر مستقل بیان می گردد . هر چه این مقدار به یک نزدیکتر باشد یعنی که خط رگرسیون بهتر توانسته است تغییرات متغیر وابسته (y) را به تغییرات متغیر مستقل (x) نسبت دهد یا به عبارتی برآورد کننده دقیق تری است و اگر این ضریب ، مقدار صفر اختیار کند به این معنی است که خط رگرسیون نتوانسته است تغییرات متغیر وابسته (y) را به تغییرات متغیر مستقل (x) نسبت دهد و در نتیجه نمی توان هیچ مقدار از تغیرات y را به تغییرات در x نسبت داد.
9-3-تحلیل رگرسیون
رگرسیون در لغت به معنای «بازگشت به مراحل قبلی در یک مسیر تحول و توسعه» است.
تحلیل رگرسیون در واقع بدنه اصلی مطالعات اقتصادسنجی را تشکیل می‌دهد و به طور کلی درباره مدلهای رگرسیون و نحوه برآورد آنها بحث می‌کند.
برای آشنایی با مفهوم رگرسیون، فرض کنید یک متغیر مثل Y را در طول زمان یا در بین واحدهای مختلف مشاهده کرده و داده‌های مربوط به آن را به دست آورده ایم. می‌خواهیم چگونگی تغییرات آن را تفسیر کنیم. برای این منظور باید متغیر یا متغیرهایی را در نظر بگیریم که بتوانند این تغییرات را توضیح دهند. فرض کنید:
این مدل، یک مدل ریاضی است چرا که فقط رابطه ریاضی بین متغیر وابسته (Y) و متغیرهای مستقل (xiها) را منعکس کرده است. اگر تابع f نسبت به متغیرهای x1 تا xk خطی باشد یعنی به فرم:
این مدل، یک مدل ریاضی خطی نامیده میشود. اینکه چه متغیرهایی باید به عنوان متغیرهای توضیح دهنده استفاده شوند می‌تواند به تئوری‌های اقتصادی یا برداشت شخصی مدل ساز بستگی داشته‌باشد. شکل تابع نیز تابع نظر مدلساز است و او می‌تواند شکلهای تابعی متفاوتی را امتحان کند که بیشترین سازگاری را با داده‌های موجود داشته باشد. اما باید توجه داشت که حتی اگر متغیرهای توضیح دهنده به درستی انتخاب شده باشند و فرم تابعی نیز درست تصریح شده باشد، باز هم مدل ساخته‌شده یک رابطه همواره درست نخواهدبود. دلایل این امر را می‌توان چنین برشمرد:
علاوه بر متغیرهای توضیح دهنده وارد شده در مدل، عوامل دیگری نیز وجود دارند بیان کمی آنها معمولاً بسیار دشوار است و در نتیجه وارد کردن آنها در مدل مقدور نیست. به عنوان مثال اگر قصد مدل کردن مصرف یک کشور را داشته باشیم، چگونگی انتظارات مصرف کننده نسبت به تغییر در پارامترهای مختلف اقتصادی و درجه عدم اطمینان نسبت به تغییر در پارامترهای مختلف اقتصادی قابل مشاهده نیستند.
ثانیا اقتصاد با رفتار انسانها سر و کار دارد و می‌دانیم که در رفتار انسان همواره عناصر تصادفی غیرقابل پیش بینی وجود دارد که اساسا نمی توان آنها را در مدلهای ریاضی گنجاند.همچنین دلایل دیگری مانند خطا در اندازه گیری متغیرهای وابسته و مستقل می‌توان ذکر کرد.پس باید پذیرفت که مدلهای ریاضی برای توضیح پدیده‌های اقتصادی دقیق نیستند و خطا دارند. به این خطا اصطلاحا «جمله اخلال» می‌گویند زیرا تعادل ریاضی مدل را مختل می‌کند. به همین دلیل یک جمله خطا (یا ترم تصادفی) به مدل اضافه می‌کنیم که جانشینی برای اثر همه عوامل نادیده گرفته شده در مدل است. بنابراین تفاوت کلی مدلهای ریاضی و مدلهای رگرسیون در جمله اخلال است. هر گاه به مدلهای ریاضی یک جمله اخلال – که یقینا تصادفی است – اضافه کنیم به یک مدل رگرسیون تبدیل خواهد شد.
به متغیر Y که در سمت چپ معادله قرار دارد، متغیر وابسته و به xiها متغیرهای توضیح دهنده یا رگرسورها گفته میشود. اصطلاحات متغیر برونزا و متغیر درونزا نیز به ترتیب برای xiها و Y به کار می‌رود زیرا فرض بر این است که مقادیر xiها خارج از مدل مفروض تعیین شده و در نتیجه برونزا هستند در حالی که مقادیر Y در داخل مدل و بر اساس قانونمندی تعیین میشود و به همین دلیل درونزا خواهدبود.
10-3- آزمون های رگرسیونی لازم دردو بخش زیر ارائه گردیده است.
1- بررسی ناهمسانی واریانس
برای بررسی وجود ناهمسانی واریانس جملات اخلال آزمون پريوش- گودفري برای مدل استفاده شده در تحقیق انجام شده است.
با توجه به اینکه آماره این آزمون ها در سطح 5 درصد معنادار است، بنابراین فرض همسانی واریانس رد شده و ناهمسانی واریانس جملات اخلال پذیرفته می شود.
این موضوع از نقض فرض ناشی می گردد. چنین مشکلی در رگرسیون سبب خواهد شد که نتایج OLS دیگر کاراترین نباشد. برای رفع مشکل مزبور از روش کمترین مجذورات تعمیم یافته استفاده می گردد.
2- بررسی خود همبستگی
به منظور آزمون عدم وجود خود همبستگی در مدل از آماره دوربین واتسون استفاده می شود. چنانچه این آماره در بازه 1.5 تا 2.5 قرار بگیرد H0 آزمون یعنی عدم وجود همبستگی بین باقیمانده پذیرفته می شود و در غیر اینصورت H0 رد می شود یعنی می توان پذیرفت که بین باقیمانده ها همبستگی وجود دارد. با توجه به آماره به دست آمده می توان پذیرفت که در این مدل همبستگی مثبت و منفی وجود دارد. برای رفع مشکل خودهمبستگی و بهبود نتایج می توان همانند ناهمسانی واریانس از روش کمترین مجذورات تعمیم یافته استفاده می گردد.
11-3- استفاده کنندگان از نتایج تحقیق
سازمان بورس و اوراق بهادار
ذینفعان بازار سرمایه از جمله سهامداران و سرمایه گذاران
تحلیل گران مالی
مدیران شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار
فصل چهارم
تجزيه و تحليل داده‌ها
1-4 مقدمه
در فصلهاي اول و دوم و سوم به مباني نظري، تئوري و چگونگي محاسبه پارامترها و آزمون فرضيه‌ها پرداختيم. اين فصل به ارائه نتايج محاسبه متغيرهاي معرفي شده در فصل سوم و نتايج آزمون‌هاي آماري اختصاص دارد.
در اين فصل ابتدا متغيرهاي تحقيق محاسبه مي‌شوند و در بخش دوم، فرضيه‌ها به تفكيك مورد آزمون‌هاي آماري قرار گرفته و تفسير مي‌شوند و بخش سوم به خلاصه نتايج حاصل از آزمون فرضيه‌ها اختصاص دارد.
قابل ذكر است براي محاسبه متغيرهاي تحقيق و جدول‌بندي‌ها از نرم‌افزار Eviews 7 استفاده شده است و كليه عمليات آماري ارائه شده بوسيله نرم‌افزار Eviews صورت گرفته است.
2-4- نتایج آمار توصیفی
شاخص‌هاي مرکزي و پراکندگي، در جدول(1-4) ارائه شده است. اختلاف بين کمينه و بيشينه داده‌ها بيانگر دامنه مناسب براي استفاده از متغيرهاست. تمامي متغيرها از حداقل انحراف معيار برخوردار هستند که نشان از انسجام مناسب داده هاي نمونه انتخابي دارد. ضريب کشيدگي نشان مي‌دهد که داده ها از انسجام مناسبي برخوردارند. فاصله اندک ميانگين و ميانه متغيرها نشان دهنده برخورداري آنها از توزيع نرمال است؛ چنان که وجود خطاي استاندارد ضريب چولکي و کشيدگي در بازه 2- و 2+ موئد آن است(مومني و همکاران، 1386،85).
جدول 1-4 آمار توصيفي
متغيرها تعداد ميانگين ميانه انحراف معيار چولگي خطاي استاندارد ضريب چولگي کشيدگي خطاي استاندارد ضريب کشيدگي کمينه بيشينه
DP_A
هزینه استهلاک/ارزش دفتری دارایی 1273 0204/0 0165/0 01777/0 994/1 069/0 016/7 137/0 00/0 16/0
RD_A
هزینه تحقیق و توسعه / ارزش دفتری دارایی 1312 0027/0 0004/0 00748/0 749/11 068/0 913/227 135/0 00/0 17/0
LN_A
ارزش دفتری دارایی (اندازه شرکت ) 1312 1725/13 0358/13 62189/1 660/0 068/0 591/0 135/0 78/9 52/19
LN_PRC
میانگین قیمت سهام در طول سال 1226 2692/8 1841/8 02734/1 488/0 070/0 245/0 140/0 33/5 02/13
DR
شاخص نرخ بدهی 1202 4961/0 5041/0 23819/0 087/0- 071/0 856/0- 141/0 00/0 98/0
V_A
ارزش بازار داریی/ ارزش دفتری دارایی 1310 4851/1 1884/1 41411/1 734/4 068/0 830/37 135/0 00/0 69/19
ET_A
سود قبل از کسر بهره و مالیات / ارزش دفتری دارایی 1312 1411/0 0980/0 54779/0 31.369 068/0 /1076 806 135/0 38/0- 01/19
SPREAD
( شاخص نقدشوندگی ) 1335 3570/16 7311/8 02706/24 378/2 067/0 476/8 134/0 80/53- 61/197
d_v
شاخص ساختار سرمایه 1323 6681/0 972/0 27214/0 281/3 067/0 930/27 134/0 01/0 64/3
3-4- آزمون همسانی واریانس :
با توجه به جدول زیر و مقدار p-value بدست آمده براي آزمون پريوش- گودفري كه برابر 00/0 مي¬باشد و از سطح معني داري 0.05 کمتر است p-value≤0.05))، فرض صفر (وجود همساني واريانس) رد مي¬شود که نشان می¬دهد ناهمساني واريانس وجود دارد و باید برطرف شود.
جدول 2-4 بررسی همسانی واریانس مدل
مقدار آماره p-value
F-statistic( 869/6) 0.00
Obs*R-squared(7/13) 0.00
4-4- ماتريس همبستگي
همانگونه که در جدول 3-4 مشاهده مي‌شود، ضرايب همبستگي تمامي داده‌ها با يکديگر مشخص شده است. اغلب متغيرهاي مستقل همبستگي بالايي با متغير وابسته دارند. نکته قابل توجه در جدول 3-4 آن است که متغيرهاي تحقيق با يکديگر همبستگي بالايي دارند. تحليل ها نشان مي دهد که متغير هزينه استهلاک/ارزش دفتري دارايي، تنها با متغير ارزش دفتري دارايي رابطه معناداري دارد و با بقيه متغير ها همبستگي معناداري ندارد. همچنين متغير هزينه تحقيق و توسعه/ارزش دفتري دارايي تنها با متغيرهاي ارزش دفتري دارايي و لگاريتم قيمت سهام رابطه معناداري دارد. لگاريتم قيمت سهام نيز تنها با متغيرهاي سود قبل از کسر بهره و ماليات/ارزش دفتري دارايي و ساختار سرمايه رابطه معنادار ندارد.
با توجه به نتايج مندرج در جدول 3-4 همانطور که ديده مي شود متغير ساختار سرمايه تنها با متغيرهاي شاخص نرخ بدهي و سود قبل از کسر بهره و ماليات/ارزش دفتري دارايي رابطه معنادار دارد.
جدول 3-4 ماتريس ضريب همبستگي
متغيرها DP_A RD_A LN_A LN_PRC DR V_A ET_A SPREAD d_v
DP_A
هزینه استهلاک/ارزش دفتری دارایی ضريب همبستگي پيرسون
معني داري 00/1
RD_A
هزینه تحقیق و توسعه / ارزش دفتری دارایی ضريب همبستگي پيرسون
معني داري 040/0
158/0 00/1
LN_A
ارزش دفتری دارایی (اندازه شرکت ) ضريب همبستگي پيرسون
معني داري 243/0-
000/0 094/0-
001/0 00/1
LN_PRC
میانگین قیمت سهام در طول سال ضريب همبستگي پيرسون
معني داري 014/0-
644/0 084/0
004/0 096/0-
001/0 00/1
DR
شاخص نرخ بدهی ضريب همبستگي پيرسون
معني داري 048/0-
105/0 007/0-
822/0 236/0
000/0 517/0-
000/0 00/1
V_A
ارزش بازار داریی/ ارزش دفتری دارایی ضريب همبستگي پيرسون
معني داري 002/0
937/0 007/0
796/0 058/0
035/0 533/0
000/0 545/0-
000/0 00/1
ET_A
سود قبل از کسر بهره و مالیات / ارزش دفتری دارایی ضريب همبستگي پيرسون
معني داري 001/0
966/0 004/0
898/0 021/0
445/0 199/0
000/0 230/0-
000/0 182/0
000/0 00/1
SPREAD
( شاخص نقدشوندگی ) ضريب همبستگي پيرسون
معني داري 051/0-
074/0 027/0-
338/0 123/0
000/0 109/0-
000/0 105/0
000/0 102/0-
000/0 005/0
872/0 00/1
d_v
شاخص ساختار سرمایه ضريب همبستگي پيرسون
معني داري 004/0
893/0 000/0
991/0 010/0
714/0 002/0
949/0 568/0
000/0 015/0
593/0 160/0-
000/0 019/0-
506/0 00/1
5-4- تحليل رگرسيون
به منظور آزمون فرضیه ها از روش رگرسیون با استفاده از داده های ترکیبی استفاده شده است
که خلاصه نتایج حاصل با استفاده از نرم افزار Eviews به دست آمده ، در جدول 3-4 آمده
است به بیان دیگر رابطه زیر مورد آزمون قرار گرفته است .
D/V=a-bLOG RESPRD(it) ̇+cDRit+d V/A-e ET/A+fLN(PRC)-g DP/A- KRD/A-l LN(A)+Uit
جدول 4-4 آزمون فرضیه ها با استفاده با روش رگرسیون چند متغیره
متغیر مستقل ضریب خطای استاندارد آماره t مقدارp
عرض از مبدا -0.528253 0.031417 -16.81406 0.0000
DP_A
هزینه استهلاک/ارزش دفتری دارایی -0.311609 0.128093 -2.432672 0.0151
RD_A
هزینه تحقیق و توسعه / ارزش دفتری دارایی -0.402976 0.292877 -1.375922 0.1691
LN_A
ارزش دفتری دارایی (اندازه شرکت ) -0.010287 0.001480 -6.952513 0.0000
LN_PRC
میانگین قیمت سهام در طول سال 0.088601 0.003079 28.77280 0.0000
DR(شاخص نرخ بدهی ) 0.960583 0.012396 77.49229 0.0000
V_A
ارزش بازار داریی/ ارزش دفتری دارایی 0.071832 0.003589 20.01384 0.0000
ET_A
سود قبل از کسر بهره و مالیات / ارزش دفتری دارایی -0.032992 0.006995 -4.716371 0.0000
SPREAD
( شاخص نقدشوندگی ) -0.000163 0.000102 -1.592458 0.1116
R2 0.866809 Mean dependent var 1.148919
Adj.R2 0.865829 S.D. dependent var 0.679072
S.E. of regression 0.149699 Durbin-Watson stat 1.932662
Sum squared resid 24.35941 F-statistic 884.2797
Prob(F-statistic) 0.000000
روش داده های ترکیبی با استفاده از روش رگرسيون وزني انجام گرفته است . مدل مذکور برای 196 شرکت نمونه برای 7 دوره (1387-1381) آزمون شده است .
برای معنا داری مدل مورد برازش باید به قسمت Prob(F-statistic)مراجعه کرد .نگاره فوق نشان می دهد Prob(F-statistic) برابر0.00 است ،بنابراین می توان استناد نمود که P-value کمترازخطای دلخواه α است ،پس نتیجه می گیریم که مدل به طور کلی از لحاظ آماری مورد قبول است ،و مقدار بالاي آماره فيشر(F) بيانگر اين مطلب است که رابطه خطي قوي‌اي ميان متغيرها در اين مدل وجود دارد . همانگونه که R2 و Adj.R2 نشان می دهد مقدار 0.86، مويد قدرت بالاي توضيح دهندگي مدل است. از مقدار ارائه شده آماره دوربین واتسون که برابر 1.93 نشان داده شده است می توان عدم همبستگی در مدل مذکور را تایید نمود .
حال با توجه به تایید معناداری کل مدل مورد برازش به تحلیل معناداری هر یک از متغیرهای توضیحی پرداخته می شود.همانگونه که در جدول 4-4 مشاهده می شود برای هر متغیر ضریب ، خطای استاندارد ، آماره t و در نهایت مقدار p آورده شده است . برای معناداری هر یک از متغیرها در مدل به ستون p یا همان P-value مراجعه می شود. حال با توجه به مقدار p در صورتی که خطای دلخواه یا همان α با مقادیر p مقایسه شود ، می توان معناداری هر یک از متغیرها را بررسی کرد.
جدول 5-4 نوع رابطه و سطح معنی داری متغیرهای موردآزمون
متغیرهای مستقل رابطه سطح معناداری
DP_A
هزینه استهلاک/ارزش دفتری دارایی منفی 95
RD_A
هزینه تحقیق و توسعه / ارزش دفتری دارایی منفی بی معنی
LN_A
ارزش دفتری دارایی (اندازه شرکت ) منفی 95
LN_PRC
میانگین قیمت سهام در طول سال مثبت 95
DR
شاخص نرخ بدهی مثبت 95
V_A
ارزش بازار داریی/ ارزش دفتری دارایی مثبت 95
ET_A
سود قبل از کسر بهره و مالیات / ارزش دفتری دارایی منفی 95
SPREAD
( شاخص نقدشوندگی ) منفی بی معنی
1-5-4 آزمون فرضيه اول
فرضیه اول بيان مي‌کند بین نقد شوندگی سهام وساختار سرمایه در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارارتباط معنی داری وجود دارد. همانگونه که در اين جدول مشاهده مي شود . با بررسی معنی داری ضرایب می توان دریافت که رابطه معناداری بین این دو متغیر وجود ندارد. (رد فرضیه اول)
2-5-4 آزمون فرضيه دوم
در فرضيه دوم سود قبل از کسر بهره ومالیات بر ارتباط بین نقدشوندگی سهام وساختار سرمایه تاثیر گذاراست، آزمون مي شود. با توجه به نتايج جدول 3-4 مي توان نتيجه گرفت رابطه معني داري بين ساختار سرمايه و سود قبل از کسر بهره و ماليات وجود دارد.(تایید فرضیه دوم).
3-5-4 آزمون فرضيه سوم
در فرضيه سوم ارزش بازار دارایی/ارزش دفتری داراییMV/BV)) بر ارتباط بین نقد شوندگی سهام وساختار سرمایه تاثیر گذار است، آزمون مي شود. با توجه به نتايج جدول 3-4 مي توان نتيجه گرفت رابطه معني داري بين ساختار سرمایه و ارزش بازار دارایی/ارزش دفتری دارایی وجود دارد، که موید تاثير گذاري ارزش بازار دارایی/ارزش دفتری دارایی بر ساختار سرمایه مي باشد.
فصل پنجم
نتيجه‌گيري و پيشنهادات
1-5 مقدمه
در فرایند هر تحقیق ،نتایج پژوهش اهمیت بسزایی دارد ، چرا که نتیجه گیری های تحقیق می تواند مبنایی برای رفع مشکلات موجود و یا بهبود وضعیت موجود به سمت وضعیت مطلوب باشد.
دراین فصل ابتدا به ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها می پردازیم و پس از آن به ارائه پیشنهادهای مبتنی بر یافته های تحقیق،پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی و محدودیتهای تحقیق پرداخته می شود.
2-5- خلاصه تحقیق
این تحقیق به بررسی تجربی اثر نقدشوندگی برساختار سرمایه شرکت می پردازد برای تعیین نقدشوندگی از شکاف پیشنهاد قیمتی خرید و فروش استفاده شده و برای سنجش ساختار سرمایه ،از نسبت ارزش دفتری بدهی/ ارزش دفتری دارایی بکار گرفته شده است در این بررسی برای دقت بالاتر، عوامل مزاحم بر این ارتباط کنترل شده اند سال مورد بررسی 81-87 می باشد و با استفاده از نرم افزار ایویوز نتایج بدست آمده تجزیه و تحلیل شده است.
3-5 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها
با توجه به تجزیه و تحلیل ارائه شده در فصل چهارم که در خصوص هر فرضیه انجام گرفت ، نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها ارائه می شود.
فرضیه اول : بین نقد شوندگی سهام وساختار سرمایه در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارارتباط معنی داری وجود ندارد.
جهت آزمون بین نقدشوندگی و ساختار سرمایه که با استفاده از داده‌هاي ترکيبي (مدل اثرات ثابت) به روش پنل در196 شرکت پذيرفته در بورس اوراق بهادار در فاصله زماني 1387-1381 مورد پیش بینی و برآورد قرار گرفت؛ نتایج نشان می دهد که ارتباط منفی و بی معنی بین اختلاف پیشنهادی قیمت خرید و فروش سهام و ساختار سرمایه وجود دارد.
این نتایج با نتایج تحقیق وستون و دیگران (2005)فریدر و مارتل (2006)و ساندرا مرتال و مارک لیپسون (2009) در تضاد می باشد وبا توجه به فصول گذشته در مواقعی که سهام از نقدشوندگی بالایی برخورداراست هزینه انجام معامله کاهش پیدا می کند و شرکت هایی که نقدشوندگی سهامشان بالاست تمایل دارند که اهرم مالی پایین تری داشته باشند همخونی ندارد . نتایج این تحقیق با تحقیقات داخلی، صلواتی و رساییان (1386) که بیانگر رابطه منفی و بی معنی در سطح اطمینان 95 درصد می باشد مطابقت دارد. . شاید بتوان آن را با توجه به شرایط داخلی توجیه نمود.
فرضیه دوم: سود قبل ازکسربهره ومالیاتEBIT))یا (سودآوری (ET/Aبر ارتباط بین نقدشوندگی سهام وساختار سرمایه تاثیر گذاراست.
در آزمون فرضیه دوم با وارد کردن متغیر اضافی در مدل اصلي، متغیرهای که در معادله نقدشوندگی بر ساختار سرمایه دارای تاثیر بوده اند مشخص می شوند که نتایج این آزمون نشان داد که سودآوری و نقدشوندگی بر ساختار سرمایه تاثیرگذار است و سود آوري رابطه معکوسی با ساختار سرمایه دارد نتایج این تحقیق با تحقیقات استیفن راس و دیگران (2002) که بیانگر رابطه مثبت و معنی داری بین این دو متغیر است مطابقت ندارد، وهمچنين با نتایج تحقیقات فریدر مارتل (2006) و صلواتی و رساییان (1386) که بیانگر رابطه مثبت و بی معنی بین این دو متغیر می باشد در تضاد می باشد. و مطابق با مایرز (1984)و راجان زینگالس (1995) که رابطه منفی و معنی داری بین این دو متغیررا بیان می کنند می باشد. وقتی که سطح سود پیش از بهره و مالیات بر کل دارایی ها کمتر از متوسط هزینه بدهی (بهره متعلقه تقسیم بر کل بدهی ) باشد اهرم مالی سبب فشار بر بازده حقوق سهامداران می گردد .می توان نتیجه گرفت که سود پیش از بهره و مالیات بر کل دارایی ها به تنهایی برای تعیین ساختار سرمایه کفایت نمی کند و باید با عوامل دیگری همچون هزینه بدهی مقایسه گردد. (احمد پور و سلیمی ،1386 ، 15)( سینایی ،1386 ،70) شايد هم بتوان گفت شرکت‌هاي با اهرم بالا بنا به ملاحظاتي پيش‌بيني هاي نامطمئن ارائه مي‌کنند.
فرضیه سوم: :ارزش بازار دارایی/ارزش دفتری داراییMV/BV))یا( (V/Aبر ارتباط بین نقد شوندگی سهام وساختار سرمایه تاثیر گذار است
در آزمون سوم به بررسی اثر( ارزش بازار دارایی /ارزش دفتری دارایی )بر ارتباط بین نقدشوندگی و ساختار سرمایه پرداخته شده است:بکر و وگلر از نسبت ارزش بازار داراییها بر ارزش دفتری دارایی ها ، برای اندازه گیری نوسانات ارزش بازار استفاده کرده اند . از این رو ، در این تحقیق از این نسبت به عنوان عامل مهم تاثیر گذار بر ساختار سرمایه استفاده شده است نتایج این آزمون نشان داد که ارزش بازار دارایی/ارزش دفتری داراییMV/BV))یا( (V/A در مدل بین نقدشوندگی وساختار سرمایه شرکت تاثیرگذاراست و رابطه مستقیمی دارد. نتایج این تحقیق با نتایج راجان و زینگالس (1995) وفریدر مارتل (2006) مطابقت ندارد و مطابق با گوپتا (1969) وفاماوفرنچ (2002)وصلواتی و رساییان (1386) وبارتون و گوردون (1988) می باشد. توانایی بالا در تحصیل سریع بدهی انعطاف پذیری مالی مطلوبی را برای شرکت هایی که هدفشان رشد شرکت می باشد فراهم می آورد .
