بخشی از مقاله
چکیده:
سرمایه گذاری عبارت است از خریدن یک قلم دارایی واقعی یا مالی که میزان بازده آن با ریسک مورد انتظار مناسب باشد. هدفی که اکثر سرمایه گذاران به دنبال آن هستند حداکثر کردن ثروت خود می باشد. این هدف ؛ هدفی بلندمدت بوده که هم ریسک و هم بازده را مدنظرقرار می دهد. با توجه به این هدف باید جهت سرمایه گذاری در فرصت های موجود هم به عامل بازده و سودآوری و هم به عامل ریسک آن توجه نمود. فرصت های رشد یکی از جنبه هایی هستند که بصورت بالقوه توان کسب سود و جریان نقدی را برای شرکت فراهم کرده و بازده بالقوه ای را برای آینده فراهم می کنند. اما از طرفی دیگر همزمان به ریسک آن دارایی نیز باید توجه کرد. یکی از ریسک هایی که سرمایه گذاران با ان سروکار دارند؛ ریسک نقد شوندگی آن دارایی است. که به سرعت و سهولت تبدیل به وجه نقد شدن آن دارایی اشاره می کند.
به عبارت دیگر سرمایه گذاران باید همزمان به نقد شدن آن دارایی توجه کرده و هم اینکه فرصت های رشد و سودآوری بالقوه شرکت را مد نظر قرار دهند. این پژوهش در پی دستیابی به ارتباط بین فرصت های رشد و سوداوری بالقوه یک شرکت و ریسک نقدشوندگی سهام آن شرکت است. در این میان عامل اندازه شرکت هم به عنوان عامل اثرگذار بر این رابطه مورد بررسی قرار گرفت. . به منظور تعیین رابطه عوامل مورد بررسی ، تعداد 154 شرکت از بین جامعه آماری انتخاب گردید که اطلاعات مورد نیاز آن برای یک دوره 6 ساله - 1388-1393 - قابل دسترسی بود. برای آزمون فرضیه های پژوهش از تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج حاصله حاکی از وجود رابطه معنادار و مستقیم بین فرصتهای رشد و سرمایه گذاری و اندازه شرکت با نقد شوندگی سهام شرکت است. بدین معنا که شرکتهایی که دارای فرصتهای رشد و سرمایه گذاری بالاتری هستند از نقد شوندگی سهام بیشتری برخوردار بوده ضمن انکه شرکتهای کوچکتر نسبت به شرکتهای متوسط و بزرگ دارای نقدشوندگی کمتری می باشند.
کلمات کلیدی: نقد شوندگی سهام ، فرصت رشد و سرمایه گذاری ، اندازه شرکت
.1مقدمه
یکی از مهمترین عوامل مورد توجه بسیاری از سرمایه گذاران بازار سرمایه ؛ نقدشوندگی سهام است. نقد شوندگی یکی از کارکردهای اصلی بورس اوراق بهادار است و سرمایه گذاران همواره خواستار سهامی هستند که بتوانند با کمترین هزینه ممکن ان را معامله کنند - سعیدی و دادار . - 1388 سرمایه گذاران به دلیل ریسک جدا نشدنی سرمایه گذاری انتظار بازده دارند. لذا برای سرمایه گذاران آگاهی از ریسک و بازده سرمایه گذاری از اهمیت ویزه ای برخوردار است. عدم نقد شوندگی یک دارایی مالی نیز در واقع نوعی ریسک برای آن محسوب می شود که انتظار می رود سرمایه گذاران به ازاء تقبل ریسک ؛ بازده کسب کنند - قائمی و رحیم پور . - 1389 لذا تمایل به بررسی این مساله ای از این واقعیت نشات می گیرد که نقدشوندگی سهام در بورس اوراق بهادار یکی از دغدغه های اصلی سرمایه گذاران است.
نقدشوندگی به سرعت و سهولت تبدیل یک دارایی به وجه نقد اشاره می کند و دارای 2 جنبه است : سهولت تبدیل در مقابل کاهش ارزش. یک دارایی با نقدشوندگی بالا دارایی است که می تواند بدون کاهش سهم قابل ملاحظه در ارزش آن به سرعت فروخته شود - راس - 2002 یک سرمایه گذار سعی می کند ریسک نقد شوندگی آن دارایی را در نظر گرفته و نهایتا با مقایسه آن با سایر فرصت های سرمایه گذاری موجود تصمیم گیری نماید. در این میان ممکن است شرکت هایی از فرصت های بالقوه رشد بالایی در سودآوری برخوردار باشند به عنوان مثال ممکن است شرکت از طریق ایجاد اهرم مالی بالا بدهی های خود را افزایش داده تا بتواند از طریق منابع حاصله ؛ طرح های توسعه را اجرا کند که در اینصورت بر سود آوری ؛ ایجاد جریان نقدی عملکرد و ارزش شرکت قطعا اثرگذار است. یا ممکن است شرکت با تولید یک محصول جدید یا ارائه خدماتی جدید ؛ بخش عمده ای از بازار دیگر شرکتها را تصاحب کند.
یا ممکن است از نیروی انسانی متخصص و پرسنل توانمندی برخوردار شده باشد. حال سوال این است که فرصت های رشد بالقوه چه تاثیری بر نقد شوندگی سهام خواهد گذاشت؟ و اینکه آیا این رابطه در شرکت های بزرگ ؛ کوچک و متوسط متفاوت است یا خیر؟. هدف اساسی از این پژوهش، بررسی رابطه فرصتهای رشد و سرمایه گذاری بر نقد شوندگی سهام شرکت های تولیدی و صنعتی پذیرفته شده در بورس می باشدوالبته جهت تعمیق پژوهش، عامل اندازه هم به مدل افزوده شده است. بدین منظور ابتدا به بررسی ادبیات موضوع مربوط به تشریح تئوری های مختلف در این حوزه ها پرداخته وپژوهش های مرتبط داخلی و خارجی بررسی میشود وسپس روش پژوهش شامل فرضیه ها، جامعه ونمونه آماری به کار گرفته شده جهت آزمون فرضیه ها تشریح می گردد.در ادامه، نتایج، تجزیه وتحلیل شده و نهایتاً نتیجه گیری وپیشنهاد ارائه میگردد.
.2 ادبیات پژوهش الف - فرصتهای رشد و سرمایه گذاری
سرمایه گذاری عبارت است از تبدیل وجوه مالی به یک یا چند دارایی که برای مدتی در زمان آتی نگداری می شود و ارزش سرمایه گذاری دامنه وسیعی از فعالیت ها شامل سرمایه گذاری در اوراق مشارکت ؛ سهام عادی ؛ زمین ؛ ساختمان و ... را در برگیرد. در این میان یکی از فاکتورهای مورد توجه سهامداران ، فرصتهای رشد - بالقوه و بالفعل - شرکتها می باشد.به استناد نظریه جنسن - 1986 - ؛ از شرکتی که فرصتهای سرمایه گذاری پایینی دارد ، انتظار می رود که جریانات نقد آزاد بالایی داشته باشد زیرا هرچه فرصتهای سرمایه گذاری افزایش پیدا کند، اکثر وجوه مازاد در جهت افزایش ثروت سهامداران از طریق سرمایه گذاری در فرصتهای موجود مورد استفاده قرار می گیرد و افزایش در میزان سرمایه گذاری از محل وجوه مازاد ، منجر به کاهش این وجوه خواهد شد.
بنابر این بر اساس نظر جنسن و نظریه نمایندگی ، تضاد منافع بین سهامداران و مدیران هنگامی تشدید می شود که شرکت ، جریانات نقد آزاد بااهمیتی - مثبتی - ایجاد کند و با فرصتهای رشد کمی نیز روبرو شود.جهت سنجش فرصتهای رشد یک شرکت و نیز ارزیابی عملکرد شرکت از شاخص Q توبین استفاده می شود. زمانی که این شاخص از یک بزرگتر باشد ، نشان دهنده این است که سرمایه گذاری در داراییها ، درامدهایی را ایجاد کرده است که ارزش آنها بیش از مخارج سرمایه ای است. در مقابل زمانی که این شاخص از یک کوچکتر باشد ، بدین معناست که سرمایه گذاری در داراییها مناسب نبوده و بازدهی چندانی نداشته است.امروزه نیز از این شاخص در تجزیه و تحلیل وضعیت مالی شرکتها مورد استفاده قرار می گیرد. شرکتهایی که از شاخص Q توبین بالاتری برخوردار باشند از حیث عملکرد و فرصتهای سرمایه گذاری مناسب تر هستند.
ب- نقد شوندگی
نقد شوندگی به سرعت وسهولت تبدیل یک دارایی به وجه نقد اشاره میکند. نقد شوندگی دارایی دو جنبه است: سهولت تبدیل در مقابل کاهش ارزش.هر دارایی درصورتیکه به اندازه کافی از قیمت آن کاسته شود به سرعت به وجه نقد تبدیل می شود یکدارایی با نقد شوندگی بالا دارایی است که می تواند بدون کاهش قابل ملاحظه در ارزش آن به سرعت فروخته شود . نگهداری داییها به صورت نقد سودآوری زیادی ندارد به عنوان مثال نگهداری وجه نقد که نقد ترین سرمایه گذاریها محسوب می شود گاهی اوقات هیچگونه بازدهی ندارد[4] به هر حال یکی از ریسکهای دارایی، ریسک نقدشوندگی آن است. به دلیل طبعیت ریسک گریزی، سرمایهگذاران به دنبال داراییهایی هستند که بتوانند به سادگی آن را به نقد تبدیل کنند و یا در ازای تحمل این ریسک، بازده اضافی کسب کنند.
ضریب نقد شوندگی سهام عامل بسیار مهمی است که هرگز نباید مورد غفلت قرار گیرد. اینفاکتور متاثر از پارامترهایی مثل حجم معاملات شرکت، تعداد سهام معامله شده، دفعاتمعامله، تعداد خریدار ، تعداد روزهای معامله سهام می باشد. و نحوه محاسبه آن به صورت زیر استحجم معاملات تعداد خریداران+دفعات معامله+ سهامتعداد معامله شده+ متوسط ارزش شرکت تعداد روزهای معامله سهام= ضریب نقد شوندگی پس از محاسبه ضریب نقد شوندگی ، اعداد حاصله را از بزرگ به کوچک مرتب کرده و رتبه 1 به معنای بالاترین میزان نقد شوندگی ، رتبه های 2 و 3 و 4 و ..... به ترتیب از نقد شوندگی کمتری برخوردارند.
-3 پیشینه پژوهش :
درتحقیقات مختلف، اثر متغیرهای متعددی از جمله اندازه شرکت، عملکرد شرکتو سود آوری ، اهرم مالی ، ساختار سرمایه ، شاخص نقد شوندگی ،نوسانات سود ،پراکندگی مالکیت و ... بر نقد شوندگی سهام مورد بررسی قرار گرفته است.سعیدی و دادار - - 1388 به بررسی رابطه نقدشوندگی سهام با شاخص نقدشوندگی در بورس اوراق بهادار پرداختند. در این تحقیق وجود ارتباط تا شش وقفه مورد بررسی قرار گرفت که رابطه معنادار بین شاخص نقدشوندگی سهام در وقفه های زمانی گذشته تایید گردید.ایزدی نیا و رساییان - - 1389 در تحقیق خود مبنی بر پراکندگی مالکیتو نقد شوندگی سهام به این نتیجه رسیدند که بین نقد شوندگی سهام و پراکندگی مالکیت که معیار آن درصد مالکیت بلوکی سهام است؛ رابطه معناداری وجود ندارد.
بهرامی - - 1389 به بررسی رابطه بین ساختار سرمایه و نقد شوندگی سهام شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق تهران پرداخت و نتایج وی نشان داد که تغییرات ساختار سرمایه با تغییرات در نقد شوندگی سهام رابطه منفی و معنادار دارد. ایزدی نیا و رامشه - - 1390 به بررسی ارتباط بین ویژگی های معاملات سهام با شاخص های متفاوت نقد شوندگی در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج پژوهش آنها بیانگر آن است که ویژگی های معاملات سهام عوامل اصلی نقد شوندگی هستند. در تحقیقی دیگر فروغی و ابراهیمی - - 1389 به بررسی رابطه نقد شوندگی و عملکرد شرکت ها پرداختند. نتایج پژوهش آنها حاکی از وجود رابطه مثبت و معنادار بین نقدشوندگی سهام و عملکرد شرکتها بود.
آقای سارکا - - 2011 به بررسی رابطه بین نقدشوندگی سهام و اطلاعات حسابداری در محیط بورس نیویورک پرداخت. وی در تحقیق خود نشان داد که با کاهش ژنتیک های مرتبط با اطلاعات حسابداری که از طریق افزایش کیفیت و قابلیت اتکای اطلاعات حسابداری صورت گیرد. سهام شرکت قابل اتکاء بوده و دارای جذابیت خواهد شد. و در نهایت منجر به افزایش نقدشوندگی سهام می شود. همچنین لاو تام - - 2011 به تاثیر نقدشوندگی بر قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای پرداختند. نتایج آنها نشان می دهد که نقدشوندگی می تواند به عنوان عاملی دیگر در مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای در نظر گرفته شود. شوسکی و وروکدا - - 2012 به بررسی این مطلب پرداختند که نقدشوندگی سهام همراه با اندازه و ارزش شرکت یکی از عوامل موثر بر بازده سهام است.
از طرفی دیگر مایرز وراجان [6]برهزینه های نقد شوندگی ،تاکید کرده اند، آنها رابطه هزینه های نقد شوندگی بر اهرم شرکت را بررسی کردند.نتایج پژوهش آنها حاکی از وجود رابطه مستقیم با اهرم شرکت و رابطه معکوس با مهارت مدیریت شرکت دارد.در نهایت مایرز وراجان نتیجه گیری میکنند که درسطوح بالای نقد شوندگی واهرم تاثیر نقد شوندگی برسطوح بدهی واهرم بهینه ،می تواند منفی باشد.حیات ام اوان و دیگران [7]در پژوهش خود به بررسی تاثر فرصتهای رشد بر اهرم شرکتها پرداختند . نتایج حاکی از آن بود که ارتباط مثبت بین فرصتهای رشدو سطح بدهی شرکت وجود دارد. همچنین آنها اندازه شرکتها را هم مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیدند که هیچ ارتباطی بین فرصتهای رشد و اهرم در شرکتهای با رشد بالا وجود ندارد و این شرکتها فرصت رشدی ندارند.
