بخشی از مقاله
مقدمه
دولت از هر منظر و دیدگاهی، خواه به عنوان مجموعه اي از عمل و نظام اجتماعی کارآمد و یـا بـه عنـوان وسیله اي براي برپا نمودن حکومت و ابزاري براي کارآمدي نظام اجتماعی، بخشی گسترده از حکمت عملی را
.
کنگره ملی بررسی اندیشههاي فرهنگی و اجتماعی حضرت امام خمینی(ره)
2
مینمایاند. با ظهور دولت فروزنده انقلاب اسلامی و حیات سیاسی برگرفته از آن رهیافتی نو در اندیشه و عمل
مسلمانان آغاز گشته که دربردارنده بازگشتی جدید به شـناخت اسـلامی و عقلانیـت و سیاسـت دینـی اسـت؛ مظهري از عنوان مهم دولت دینی که تحقق کامل آن در آینده روشن به دست بزرگی از نسل پاکـان بـه ظهـور
خواهد رسید. با توجه به جامعیت علمی و اصالت نظرات معمار کبیر انقلاب اسلامی، در این مقاله تلاش شده
است که شاخص هاي دولت دینی از دیدگاه امام خمینی(ره)، مورد مطالعه و بررسی قرار گیـرد. گرچـه مسـلماً
آنچه در این نوشتار کوتاه بحث میگردد، دربرگیرنده همه ابعاد گسترده موضوع نمیباشد.
بیان مسئله
چالش ها و مسائل مختلفی وجود دارند که دولت دینی با آن ها روبرو است. علیرغم اهمیت شاخص هـاي
دینی در استمرار حیات سیاسی و کارآمدي نظام اجتماعی، شاخص ها و مؤلفه هـاي دولـت دینـی آنگونـه کـه
انتظار می رود، در نظام حکومتی مورد تبیین و توجه قرار نگرفته و از جایگاه شایسته اي برخـوردار نمـی باشـد.
برقراري دولت دینی به معناي واقعی، نیاز به توجه جدي همه اقشار بهویژه نخبگان جامعه دارد. آنچه این روند را توسعه می بخشد، آگاهی، شناخت، درك صحیح و داشتن تصویري روشن از مبانی و شـاخص هـاي دولـت دینی است. با توجه به تأکیدات بنیانگذار جمهوري اسلامی، تبیین و تشریح مبانی دولت دینی و شـاخصهـاي
دولت اسلامی، امري ضروري است که می تواند کاستی هـا و نـواقص موجـود را مرتفـع نمایـد و دولتمـردان،
مسئولان نظام اسلامی را در راستاي کارآمدتر نمودن نظام اجتماعی ـ سیاسی و توسعه پایدار ایران اسـلامی در همه عرصه هاي علمی، اقتصادي، اجتماعی، سیاسی و... ، به معناي واقعی یاري رسـاند. بنـابراین، بـا توجـه بـه اهمیت شاخص هاي دولت دینی و نقش آن ها در اعتلاي همه جانبه کشور و با در نظر گرفتن ایـن مسـئله کـه دولت دینی داراي خاستگاه الهی است، این سؤال مطرح می شود که بـه راسـتی شـاخصهـاي اساسـی دولـت
اسلامی به معناي واقعی کدامند و آیا راهکارهایی براي اعمال این شاخصها وجود دارد؟
اهداف پژوهش
هدف کلی پژوهش، بررسی شاخص هاي دولت دینی از دیدگاه امام خمینی(ره) است. بررسی مبانی دولت
اسلامی و راهکارهاي تحقق دولت دینی به معناي واقعی از منظر بنیانگذار انقلاب اسلامی نیز، از اهداف دیگـر این پژوهش میباشد.
سؤالات پژوهش
پژوهش حاضر درصدد است تا در راستاي اهداف ذکر شده، به سؤالات زیر پاسخ دهد :
1. دولت دینی از دیدگاه امام خمینی داراي چه ویژگیهایی است؟
2. الهی بودن دولت دینی، از دیدگاه امام خمینی(ره)، از چه جایگاهی برخوردار میباشد؟
3. استقلال دولت دینی، از دیدگاه امام خمینی(ره) از چه جایگاهی برخوردار میباشد؟
4. آزادي در دولت دینی، از دیدگاه امام خمینی(ره) از چه جایگاهی برخوردار میباشد؟
کنگره ملی بررسی اندیشههاي فرهنگی و اجتماعی حضرت امام خمینی(ره)
3
5. مردمی بودن در دولت دینی، از دیدگاه امام خمینی از چه جایگاهی برخوردار میباشد؟
6. جایگاه عدالت در دولت دینی، از دیدگاه امام خمینی(ره) از چه جایگاهی برخوردار میباشد؟
7. راهکارهاي عملی ایجاد و برقراري اصـل عـدالت و برابـري، از دیـدگاه بنیانگـذار انقـلاب اسـلامی
کدامند؟
روش پژوهش
پژوهش حاضر به صورت نظري و با روش تحلیل محتوا، انجام گرفته است. براي گردآوري داده ها، بیانات
ارزشمند رهبر فقید انقلاب اسلامی مورد مطالعه قرار گرفته است.
یافتههاي پژوهش
امام خمینی و دولت دینی : مفاهیم
دولت1عبارت است از ساخت قدرتی که در سرزمین معین بر مردمـانی معـین تسـلط پایـدار دارد؛ از نظـر
داخلی نگهبان نظم به شمار می آید و از نظر خارجی پاسدار تمامیت سرزمین و منافع ملت و یکایک شهروندان
خویش به شمار می آید. این ساخت قدرت، به صورت نهادها و سازمان هاي اداري، سیاسی، قضـائی و نظـامی فعلیت مییابد (آشوري، 1373، ص.(162 مفهوم فلسفی ـ سیاسی دولت متأثر از خاستگاه آن است. در اسـلام، قدرت دولت نیز ناشی از خداوند است و اصولاً به موضوع اصلی »حکومـت الهـی و حکومـت اسـلامی« بـاز میگردد. فلسفه سیاسی اسلام در مورد دولت بر اصول زیر استوار است:
1. نفی حکومت مادي
2. جهانی بودن حکومت اسلام
3. وحدت دینی و عقلانیت
4. ولایت
5. عدالت
6. ایجاد امت اسلامی بر اساس وحدت ابناء بشر، در برابر ملیت و ملیتگرایی
7. مردمی بودن حکومت (علیبابائی، (1382
امام خمینی(ره) با اعتقاد به این که اسلام نمونه ایدهآل برنامه زندگی حکومتی است، میفرمایند : »حکومت اسلام، حکومت قانون است. در این طرز حکومت، حاکمیت منحصـر بـه خداسـت و قـانون، فرمـان و حکـم
خداست. قانون اسلام یا فرمان خدا بر همه افراد و بر دولت اسلامی، حکومت تام دارد. همـه افـراد از رسـول
اکرم (ص) گرفته تا خلفاي آن حضرت و سایر افراد تا ابد تابع قانون هستند. همان قانونی که از طرف خـداي تبارك و تعالی نازل شده و در لسان قرآن و نبی اکرم (ص) بیان شده است« (امام خمینی، ولایت فقیه، ص-44
.(45 ایشان همچنین می فرمایند: حکومت اسلامی، نه استبدادي است و نه مطلقه. حاکمان در اجرا و اداره، مقید
کنگره ملی بررسی اندیشههاي فرهنگی و اجتماعی حضرت امام خمینی(ره)
4
به یک مجموعه شروط هستند که در قرآن و سنت رسول اکرم (ص)، معین گشته است. از این جهت حکومت
اسلامی، حکومت قانون الهی بر مردم است (همان، ص.(44-43
