بخشی از مقاله
چکیده
مقاله در پی اثبات این است که نشان دهد حکومت، رهبری و عدالت خواهی امام خمینی - ره - ، بر اساس اصول اساسی در اسلام و سیره عملی پیامبر - ص - بوده است؛ نظر به این که در عصر حاضر شاهد رشد اندیشه های غربی و جبهه گیری های بی اساس در مورد روش سیاسی، حکومتی و عدالت خواهی امام خمینی - ره - بوده ایم، تلاش شده نشان داده شود اصولی که امام خمینی - ره - برای اداره جامعه از آن استفاده نموده با سیره عملی پیامبر فاصله ای ندارد. برای این منظور، با توجه به اهمیت بحث با تکیه بر سیره عملی پیامبر - ص - واندیشه های امام راحل در پی روشن شدن این مسأله هستیم که تفکرات موجود نمی توانند مشورعیت و اهداف واقعی امام خمینی - ره - را از بین برده و حکومت وی را سلطه جویانه قلمداد کنند.
-1 مقدمه
امام خمینی - ره - نخستین فقیه شیعی است که از ضرورت تشکیل حکومت اسلامی صحبت نمود و برای اولین بار موفق به تشکیل حکومت اسلامی گردید - کریمی،. - 35 :1377 بدون شک، انقلاب اسلامی ایران، با فهم حقیقت و چگونگی رهبری امام خمینی - ره - در این انقلاب وعلل گرایش مردم ایران به ایشان، پیوند و استحکام مستحکم دارد - کشاورز شکری و دیگران،:1391 . - 62 در نظر سیاسی امام خمینی - ره - مبنای ولایت حاکم اسلامی»نصب« می باشد. به دیگر سخن، فقها از جانب معصومین - سلام - به ولایت بر جامعه اسلامی منصوب شده اند.
بر همین اساس گفته می شود که حکومت اسلامی مبتنی بر مشروعیت الهی است، بدین معنا که اراده و خواست مردم نقش و دخالتی در مشروعیت حکومت ایفا نمی کند، بلکه در چنین نظامی، مردم به حکومت مشروعیت می بخشند و زمینه های تحقق و فعلیت بخشیدن به حکومت اسلامی را فراهم می آورند و لذا رای مردم قابل ارزیابی و تحلیل می باشد - کریمی،. - 36 :1377 امام خمینی - ره - در تلاش بود با دخالت مردم و حضور پر رنگ آن ها در صحنه های سیاسی - اجتماعی، یک حکومت عادلانه و منطقی، به درو از استبداد نظامات سلطنتی ایجاد کند.
نهاد حکومت آنقدر اهمیت دارد که نه تنها در اسلام حکومت وجود دارد بلکه اسلام چیزی جز حکومت نیست و احکام شرعی قوانینی است که یکی از شئون آن حکومت است - جمشیدی،. - 92 :1379 با تمام این توضیحات، در عصر حاضر عده ای تحت تاثیر اندیشه های سکولاریستی غربی به طور کلی منکر نظام ولایی گردیده و حتی ولایت و حکومت پیامبر را بشری و غیر مرتبط با رسالت الهی و دینی آن بزرگوار دانسته اند.
همچنین در این راستا انگشت اتهام خود را به طرف رهبر بزرگ انقلاب اسلامی نشانه گرفته اند و حکومت، رهبری و عدالت خواهی ایشان را زیر علامت سوالاهای بزرگ قرار داده اند و تأکید می کنند که ایشان هدفش سلطه جویی و حکومتشان دیکتاتوری بوده و از اسلام و آموزه های اصیل آن دور می باشد و سعی در تخریب شخصیت این روحانی مبارز و بزگوار دارند. از این رو تحقیق حاضر تلاش می کند با بررسی سیره ، اصول و روش های امام خمینی - ره - مبارزات و اهداف وی در زمینه های ذکر شده ،آن را در کنار سیره عملی پیامبر قرار دهیم تا پاسخی قاطع برای این گونه ابهامات و اندیشه های تازه رشد یافته باشد.لازم به ذکر است بررسی چنین موضوعاتی با توجه به اهمیت فوق العاده آن، زمان و حجمی بیش از یک مقاله را می طلبد.
-2 رهبری و امام خمینی - ره -
علامه مطهری، رهبری امام خمینی - ره - در انقلاب اسلامی را »پیامبر گونه« توصیف کرد و آن را از نوع رهبری پیامبران الهی دانسته است - کشاورز شکری و همکاران،. - 63 :1391پیامبر می کوشید نیروهای فطری بشر را بیدار کند، به این سبب خود را بیدار کننده می خواند؛ یعنی تلاش می کند خودآگاهی الهی نهفته در بشر را به ظهور و عینیت برساند - مطهری،:1387 . - 210 -213 امام خمینی - ره - توانست با » تذکری پیامبرانه«، احساس خداجویی و خداپرستی را که در فطرت هر فرد، نهفته است، بیدار سازد و توده های مردم را در همین امتداد به حرکت درآورد.
از این رو ویژگی های شخصیتی جذاب و برجسته ی امام خمینی - ره - اگر چه در قرار گرفتن ایشان در جایگاه رهبری و گرایش مردم به وی بی تاثیر نبود، نقش کانونی و اصلی را نیز برعهده نداشت. رابطه ی مردم و امام خمینی - ره - را باید در بستر فرهنگی و تاریخی جامعه ایران، فهم و تفسیر کرد، نه این که آن را از این بستر برکند و در چارچوب نظریه ای وارداتی و غیر بومی تحلیل کرد - کشاورز شکری و همکاران،. - 70 :1391 مردم ایران از نظر روحی، با فرهنگ اسلامی عجین شده اند و به امام خمینی - ره - به مثابه ی»پیشوای مذهبی و اسلامی«خود می نگرسیتند.
امام خمینی - ره - نیز تمامی آرمان ها و مطالبات نهضت را بر پایه ی تلقی اسلامی و در قالب تعابیر اسلامی عرضه می داشت که با توجه به در هم تنیدگی فرهنگ مردم ایران با فرهنگ اسلام، با اقبال عمومی مواجه می شد - همانجا - . از این رو امام در فرآیندی کاملا طبیعی، خودجوش و مردمی، در جایگاه رهبری نهضت و انقلاب مردم ایران قرار گرفت - کشاورز شکری و همکاران،. - 72 :1391 گرایش مردم ایران به امام خمینی - ره - اولا"و بالذات، معطوف به »فرهنگ و تفکر اسلامی- شیعی«بود، نه شخص امام خمینی - ره - و خصوصیات فرد ایشان.امام خمینی - ره - از آن جهت که مصداق معاصر فقاهت و عدالت و نیابت امام غایب - عج - بود، آن هنگام که پا در عرصه ی مبارزه و ستیز با رژیم طاقوت نهاد و از هیچ تهدید و مخاطره ای نهراسید، در کانون محبت و علاقه ی جمعی مردم ایران قرار گرفت و به رهبر مطلق نهضت اسلامی مردم تبدیل شد.
اگر چه ایشان از این » تطابق فرهنگی« برخوردار نبود، هر خصوصیت دیگر ی که می داشت، در این فرهنگ هرگز آن چنان مورد استقبال و حمایت مردم قرار نمی گرفت - پارسانیا،. - 73 :1386 تبعیت مردم ایران از امام خمینی - ره - نه از باب ریش سفیدی و کهن سالی بود و نه از باب پدر سالاری و پادشاهی و سلطانی گری.خود امام خمینی - ره - هم چنین تصوری از سیادتش نداشت، بلکه خود براندازنده ی سیادت پاتریمونیالی-سلطانیسمی بود - مهدوی زادگان،. - 159 :1384 امام خمینی - ره - برای راه اندازی نهضت اسلامی در ایران، از تمام این ظرفیت ها و قابلیت های ساختاری بهره گرفت و توانست یکی از بزرگترین انقلاب های قرن بیستم را رهبری کند - کشاورز شکری و همکاران،. - 73 :1391دغدغه امام خمینی - ره - صرفا حاکمیت قانون نبود، بلکه حاکمیت قانون با محتوای اسلامی بود.
ایشان با جمهوری لفظی مخالف بودند و جمهوری را با محتوای اسلامی می خواستند - مهدوی زادگان،. - 163 :1384 گرچه امام خمینی - ره - خود را مکلف به تبلیغ اسلام و هدایت مردم به سوی شریعت الهی می دانست، لیکن خواست ملت ایران را نیز در اسلام دیده بود. در واقع، امام خمینی - ره - همواره دیگران را از این برداشت که تبعیت مردم از او به دلیل شیفتگی به شخصیت خمینی است، زنهار داده، مقصد اصلی را در اسلام معرفی می کردند - همان:. - 164 ایشان هرگز خواهان اتکای مقام ولایت فقیه به سیادت کاریزمایی نموده است. به عبارت دیگر ، ایشان کوشید بار مسئولیت نهاد ولایت فقیه پیش از آن که بر دوش شخصیت کاریزمایی سنگینی کند، برعهده ی نهاد های قانونی و بوروکراتیک گذاشته شود - همان:. - 170
اصلی ترین دغدغه ی امام، خفظ و پایداری نظام اسلامی - مردمی تازه تاسیس بود - همان:. - 171 پایداری و بقای نظام های کاریزماتیک همواره وابسته به شخص کاریزماست؛ چنان که مبنای مشروعیت آن هم، کاریزمای شخصی است - وبر،:1374 . - 270 سیادت کاریزمایی امام خمینی را از نوع»سیادت کاریزمایی الهی«تلقی کرد، زیرا امام هرگز اراده معطوف به قدرت نداشت. ایشان همواره اراده ی خود در رهبری سیاسی را معطوف به انجام تکلیف شرعی و خدمت به مردم می دانست.
اگر اراده ایشان معطوف به قدرت بود، با توجه اقتدار بیشتری که پس از انقلاب اسلامی به دست آورده بود، هرگز اجازه حضور افراد مخالف با نظرش را در حکومت نمی داد - مهدوی زادگان،. - 173 -174 :1384 توصیه های اخلاقی امام زمینه های کاملا برای اعمال سیادت شرعی- قانونی در بخش رسمی حکومت فراهم می ساخت - همان:. - 179 در موقعیت های اجرایی توانسته بود تجربه ای موفق از تلفیق انواع اقتدار در مدیریت سیاسی را برای جامعه ی بشری به یادگار گذارد - همانجا - .
-3 رهبری و پیامبر - ص -
پیامبر اکرم - ص - تا آنجا که ممکن بود، سعی می کردند با دادن بعضی از امتیازات مادی دل سخت مخالفان را نرم کرده و بدین طرق بدون جنگ و خونریزی به اهداف خود دست یابند، در جریان فتح مکه علی رغم برتری نظامی به تقاضای عباس جواب مثبت داده برای ابوسفیان امتیازی قائل شدند، باشد که دل او نرم شود و از دشمنی دست بکشد - افتخاری،:1388
