بخشی از مقاله
چکیده :
روانشناسی پیشینه طولانی دارد و در هر زمان تلاش شده است تا برای تعریف روان، کارکردهای آن و عوامل موثر بر آن، مشخصاتی معین گردد. انسان با توجه به نیازها، ارزشها و هدف های خود، محیط را دگرگون می کند و بطور متقابل تحت تاثیرمحیط دگرگون شده قرار میگیرد. میگیرد. روانشناسی محیطی مطالعه پیچیده بین مردم و محیط اطرافشان است. معماری معاصر ایران در سردرگمی میان برداشت سطحی از نگاهی حسرت آمیز به گذشته تا فریفتگی به الگوهای غربی به سر می برد و معمار امروز ایران در دستیابی به جوهره بنیادین معماری کشور خویش با چالش های فراوانی رو به روست. حرفه معماری به دلیل ماهیت بین رشته ای خود از مباحثی مانند علوم شناختی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر در بطن خود بهره می برد، در نتیجه نه تنها محصول نهایی طراحی، بلکه فرآیند طراحی و معماری بایستی مورد توجه و بررسی قرار بگیرد. این نوشتار سعی بر آن دارد تا با بررسی معماری معاصر ایران و تمرکز بر ابتدایی ترین ساختار بنا ( محل سکونت، آپارتمان ) ، تغییرات و تحولات آن در طی سالهای اخیر، تاثیرات روانشناختی آن در جامعه امروز را مورد بحث و تحلیل قرار دهد.
واژگان کلیدی : معماری معاصر، روانشناسی محیط ، آپارتمان ، آشفتگی ، هویت ، سردرگمی
1
مقدمه :
روانشناسی پیشینه طولانی دارد و در هر زمان تلاش شده است تا برای تعریف روان، کارکردهای آن و عوامل موثر بر آن، مشخصاتی معین گردد. در عهد کهن عقیده بر این بود؛ وجودانسان از چهارمزاج تشکیل شده است. درحقیقت کشف این چهارمزاج آغاز روانشناسی است، روانشناسی محیط، روانشناسی اکولوژیک یا علوم اکورفتاری از شاخه های تخصصی روانشناسی عمومی است. انسان با توجه به نیازها، ارزشها و هدف های خود، محیط را دگرگون می کند و بطور متقابل تحت تاثیرمحیط دگرگون شده قرار میگیرد؛ بویژه تکنولوژی پیشرفته موجب می شود تأثیر انسان بر محیط شدت و سرعت یابد . روانشناسی محیطی مطالعه پیچیده بین مردم و محیط اطرافشان است.
معماری معاصر ایران در سردرگمی میان برداشت سطحی از نگاهی حسرت آمیز به گذشته تا فریفتگی به الگوهای غربی به سر می برد و معمار امروز ایران در دستیابی به جوهره بنیادین معماری کشور خویش با چالش های فراوانی رو به روست. معماری گذشته این کشور که همواره با تکیه بر خلاقیت و خصایص پایدار از جایگاهی ویژه برخوردار بود، در عصر حاضر در اثر مواجهه با پدیده های گوناگون نظیر سیاست های استعماری و سرازیر شدن ثروت های نفتی بدون دارا بودن پشتوانه مدیریتی لازم و نیز با دلباختگی به مظاهر تمدن تازه صنعتی شده غربی از حقیقت فاصله گرفته و صورتی تصنعی و تنزلی پیدا نموده است. حرفه معماری به دلیل ماهیت بین رشته ای خود از مباحثی مانند علوم شناختی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر در بطن خود بهره می برد، در نتیجه نه تنها محصول نهایی طراحی، بلکه فرآیند طراحی و معماری بایستی مورد توجه و بررسی قرار بگیرد.(جهانبیگلو؛ بین گذشته و آینده)
تا قبل از پیدایش معماری مدرن، هر تمدن یا ملتی، معماری خاصی را ارائه داده است اما تحولات و دگرگونیهایی که امروزه در معنا و مفهوم معماری رخ داده، تابعی از سیر تحولات فکری تمدن معاصر است که با علم تجربهگرا و تفکر راسیونالیست مدرن رایج، جنبهی معنوی و روحانی حیات انسان و اصولاً وجه معنوی عالم وجود را انکار میکند.(خالدیان؛ برهان)
در این مقاله تلاش می شود با بررسی بحران هویت بوجود آمده در معماری معاصر ایران و تحلیل جزئی از سردرگمی مردم در دوران معاصر و بررسی تحولات و تغیرات ایجاد شده در معماری ایران به بحث پیرامون ساختمانهای مسکونی امروز می پردازیم و به عنوان نمونه آپارتمانهای مسکونی را تحلیل و تاثیرات روانشناختی آنها در جامعه و افراد را مورد بررسی قرار می دهیم. و در انتها به این نتیجه خواهیم رسید که سبک زندگی امروزه با توجه به معماری معاصر حاکم در جامعه متناسب با روحیات سنتی افراد جامعه نمی باشد و نتایجی همچون عدم هویتبخشی و انتقال ارزشها، خالی شدن آپارتمانها از روح دینی، فردی شدن خانه، تضعیف حیا در خانه، کوچک شدن خانوادهها و فقدان اخلاق آپارتمان نشینی را در بر دارد.
امید است مطالب مطرح شده در این مقاله بتواند زنگ خطری هر چند کوچک اما موثر در جهت حل بحران بی هویتی و سردرگمی در معماری معاصر ایران و تاثیرات نامطلوب آن در زندگی افراد جامعه باشد.
