بخشی از مقاله
تاريخچه ی سازمان امداد و نجات
در خرداد ماه 1302 با وقوع زلزله اي در شرق خراسان و زلزله اي ديگر به فاصله 3 ماه بعد در سيرجان و كرمان و همچنين جاري شدن سيلاب هاي گسترده در همان سال در استانهاي گيلان , مازندران , آذربايجان شرقي و اصفهان زندگي بسياري از هموطنان به مخاطره افتاد وباعث تلفات و خسارات بسياري گرديد . در اين سوانح براي اولين بار نيروهاي ارتش بعنوان عوامل حكومتي و با استفاده از نيرو و امكانات موجود به كمك آسيب ديدگان شتافتند و اولين استمداد ملي براي كمك به آسيب ديدگان در سطح كشور انجام گرديد . اين استمداد جرقه اي براي سازماندهي تشكيلاتي جمعيت شير و خورشيد سرخ بود. اولين جلسه اين جمعيت تحت عنوان جمعيت شيرو خورشيد سرخ در ششم مرداد مصادف با عيد غدير سال 1302 در
عمارت گلستان تشكيل شد . در ابتدا فعاليتهاي امدادي بعنوان يك فعاليت جنبي و در سايه خدمات درماني كه بيشتر مورد نياز جامعه بود ، قرار گرفت . در آن هنگام بيشترين عوامل امدادي جمعيت نيروهاي داوطلب يا دانش آموزان عضو سازمان جوانان بودند . اولين آئين نامه خدمات امدادي در سال 1347 به تصويب هيئت مركزي جمعيت رسيد . بموجب اين آئين نامه مسئوليت ارائه خدمات امدادي درماني به آسيب ديدگان جنگ و همچنين ارائه خدمات امدادي به آسيب ديدگان سوانح و سوانح طبيعي در زمان صلح بعهده جمعيت محول گرديده بود .
اولين تشكيلات رسمي امداد بصورت منظم با استخدام نيروهاي تمام وقت جهت ادارات سازمان مركزي امداد كل و زير نظر هيئت كمك به آسيب ديدگان كه در واقع نقش سازمان امدادي ملي كشور را ايفا ميكرد در سال 1350 آغاز بكار كرد .
با پيروزي انقلاب اسلامي ايران در سال 1357 و استقرار نظام جمهوري اسلامي همراه با دگرگون شدن ساختار كلي جمعيت و جدا شدن بخش درمان از فعاليت هاي آن ، عمده وظايف جمعيت به خدمات امدادي سوانح ، جوانان و خدمات حمايتي معطوف گرديد . در سال 1360 بنا به ضرورت يكبار ديگر ساختار تشكيلاتي امداد بر حسب وضعيت جديد و شرايط جنگ تحميلي مورد تجديد نظر قرار گرفت . تربيت و تامين نيروهاي انساني در زمينه هاي درمان , فني و خدماتي ، پشتيباني و حمايت و ارائه خدمات امدادي به آوارگان مناطق جنگي و مناطق بمباران شده نيز جزء خدمات جمعيت قرار گرفت . خدمات ارزنده جمعيت در عملياتهاي گسترده ملي و بين المللي ، زلزله سال 69 گيلان و زنجان و بحران آوارگان عراقي در سال 1370 موجب گرديد جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران جايگاه ويژه اي را در بين جمعيت هاي صليب سرخ و هلال احمر كسب نمايد و بعنوان يكي از 10 جمعيت قدرتمند جهان در پاسخگوئي به سوانح مطرح گردد .
ب- تشكيلات و نقش سازمان امداد ونجات :
در سال 1379، با اضافه شدن واژه نجات به سازمان امداد ، وظائف اين سازمان وارد مرحله نويني شد و مسئولان سازمان براي اجراي نفشي فراتر و پر اثرتر در جامعه ، تغييراتي را در نمودار تشكيلاتي (چارت سازماني ) و نيروي انساني اعمال كردند .هم اينك اين سازمان از بخشهاي زير تشكيل يافته است:
معاونت آموزش و برنامه ريزي : كه داراي دوبخش مديريت آموزش و مديريت آمار و برنامه ريزي مي باشد .
معاونت عمليات : كه در بردارنده چهار بخش مديريت عمليات ، مديريت پشتيباني عمليات ، مديريت امداد هوائي - دريايي و مديريت ارتباطات و مخابرات راديويي است .
معاونت خدمات و پشتيباني : نيز بخشهاي مديريت ترابري ، مديريت امور اداري و مديريت تداركات را داراست.
ترابري - امكانات موجود ترابري و حمل و نقل سازمان از نظر تعداد و نوع وسائط نقليه يكي از ناوگان بزرگ حمل و نقل كشور در زمينه هاي امدادي محسوب ميشود و با خريدهاي مستمر وسائط نقليه كاربردي نظير وانت آمبولانس و كاميون از نظر حمل و نقل و جابجائي محموله هاي امدادي براي عمليات درون مرزي و برون مرزي در حال حاضر بيش از 3000 دستگاه وسائط نقليه امدادي در اختيار مي باشد .
انبارها - بمنظور بهينه سازي كيفيت ارائه خدمات امدادي ، پايگاههاي امداد و نجات با وسعت 200000 متر مربع زير بنا جهت پايگاه امدادي و انبار احداث شده است .
اطلاعات انبارهاي مراكز استانها بر اساس يك برنامه رايانه اي به پايگاه مركزي وصل ميباشند و اطلاعات موجودي و تغييرات موجودي انبارها بصورت روز در اختيار حوزه سازمان امداد و نجات (پايگاه مركزي ) قرار ميگيرد .
سيستم ارتباطات راديويي : اين سيستم كه به عنوان سلسله اعصاب مركزي سازمان در سوانح مطرح است، در سال 1336 براي اولين بار به خدمت گرفته شد . در حال حاضر شبكه ارتباطي جمعيت هلال احمر ايران يكي از قوي ترين مراكز امدادي در بين جمعيت هاي ملي منطقه محسوب ميشود .
هم اينك سيستم ارتباطي VHF با 276 دستگاه ثابت و 268 دستگاه سيار و 480 دستگاه دستي و 30 تكرار كننده و 150 دكل مخابراتي و سيستم ارتباطي HF با 118 دستگاه ثابت و 60 دستگاه سيار كليه مراكز استانها و نقاط دور افتاده و حادثه خيز با ايستگاه مركزي در ارتباط هستند .
امداد هوائي : در حال حاصر سازمان امداد و نجات از پنج فروند هليكوپتر ( از نوع 205 )و تعداد 14نفر نيروي متخصص در بخش مديريت امداد هوائي – دريايي استفاده مي نمايد . در 20 سال گذشته ، اين واحد در عملياتهاي مختلف بيش از 6000 ساعت پرواز داشته است .
امداد دريايي : سازمان امداد و نجات با عنايت به ضرورت احساس شده در امر جستجو و نجات در دريا و سيلاب به تازگي اقدام به راه اندازي و تكميل دو پايگاه امداد و نجات دريا و سيلاب در استانهاي جنوبي (بوشهر و بندرعباس) نموده و همچنين تمهيد مقدمات جهت استانهاي شمالي كشور در حال انجام ميباشد.
امداد خواهران : اين واحد از جمله فعاليتهاي داراي پيشينه طولاني در سازمان امداد و نجات بوده و به عنوان مثال تنها در چهار سال اول دفاع مقدس (1358 لغايت 1361 ) اقدام به برگزاري 310 دوره آموزشي و تربيت 9500 امدادگر خواهر نموده و در سوانح بزرگي چون زلزله گيلان و زنجان در سال 1369 ، 435 نفر از بانوان امدادگر در امر ارائه خدمات رفاهي –
امدادي به آسيب ديدگان پرداخته اند . در طول ده سال اخير تعداد 24350 دوره آموزشي جهت 708722 نفر از بانوان در زمينه امداد و كمكهاي اوليه برگزار شده و در بخش عمليات امدادي نيز بجز اشغال در امور امداد پزشكي ، انتقال مصدومين ، بهداشت ، پشتيباني و تداركات ، جديداً اين واحد وارد مقوله حمايتهاي رواني از مصدومين و امدادگران شده و با انجام دوره ها و برنامه هاي مختلف توان خود را افزوده است .
امداد كوهستان : واحد عملياتي امداد كوهستان از سال 1376 براي ارائه خدمات امدادي و جستجو و نجات در مناطق مختلف كوهستانهاي تهران استقرار يافت و با بهره گيري از نيروهاي داوطلب مجرب در قالب نيروهاي كوهنوردي و درماني فعاليتهاي خود را گسترش دادند . در طول مدت استقرار درمانگاه امدادي و بكارگيري نيروهاي امدادي متخصص در منطقه توچال از سال 1378 تا كنون به بيش از 6000 نفر خدمات مختلف امدادي ارائه شده و با تلاش مجدانه نيروها ، آمار فوت شدگان كاهش محسوسي داشته است.
امداد و نجات جاده اي : اين سازمان در راستاي اهداف بشر دوستانه جمعيت از سالها قبل اقدام به ارائه خدمات در زمينه تصادفات جاده اي خصوصاً در محورهاي پر تردد و پر حادثه كشور مي نمود و پس از پيروزي انقلاب اسلامي نيز تعداد پايگاههاي امداد جاده اي ثابت جمعيت از 3 مورد به 89 مورد رسيده است و هر ساله در ايام زمستان و نوروز و ساير مواقع پرتردد ، اقدام به فعال سازي اكيپهاي سيار و ثابت غير پايگاهي مينمايد .
ب-1 :فعاليتهاي آموزشي سازمان امداد و نجات :
آموزش امداد و نجات يكي از محوري ترين فعاليتهاي اين سازمان بويژه در زمانهاي غير بحراني محسوب مي شود و هدف از آن ارتقاء سطح آمادگي ملي ، افزايش آگاهي عمومي از سوانح و همچنين توان افزائي نيروهاي همكار با جمعيت هلال احمر در امر پاسخگوئي به سوانح مي باشد .به همين دليل آموزشهاي مختلفي در سطوح مختلف پيش بيني شده تا با نياز سنجي واحدهاي آموزشي زير نظر معاونت آموزشي و برنامه ريزي سازمان در سراسر كشور به مرحله اجراء در آيند .
دوره هاي آموزشي استاندارد معاونت آموزش و برنامه ريزي سازمان امداد و نجات :
1. دوره آموزشي كمكهاي اوليه و خود امدادي : به منظور ترويج فرهنگ ايمني و خود امدادي كليه افراد قادرند بدون هيچ محدوديتي در اين دوره 8 و 32 ساعته رايگان شركت نمايند.
2. دوره آموزشي تكميلي امداد و كمكهاي اوليه : كليه افرادي كه گواهينامه دوره هاي عمومي را دارند، قادرند در اين دوره 160 ساعته شركت كنند .
3. دوره هاي امداد – نجات تخصصي : اين دوره هاي در رشته هاي مختلف امداد كوهستان ، امداد جاده اي ، امداد دريايي ، اردوگاه ، بهداشت و تغذيه ، مديريت سوانح ، نجات و غيره برگزار مي شود.
4. دوره هاي مربيگري : در سطوح مختلف و حسب نياز كشور با مجوز سازمان برگزار مي گردد .
5. دوره هاي باز آموزي و تمرينهاي آمادگي و مانورها : هر سال حداقل دو بار باز آموزي مطالب مورد نياز امدادگران به صورت كاربردي به اجرا در مي آيد . يكي از اين دوره ها همزمان با هفته كاهش اثرات بلاياي طبيعي – مهر ماه هر سال - در سراسر كشور انجام مي پذيرد و در نهايت با انجام يك مانور سراسري پايان مي يابد. همچنين مانورهاي امداد و نجات در دو بخش برون سازماني –جهت ايجاد هماهنگي در مديريت سوانح – و داخل سازماني – جهت ايجاد هماهنگي با دستگاههاي مربوطه- به اجرا در مي آيد.
اين سازمان همچنين از توانمندي بالايي براي برگزاري دوره هاي آموزشي بين المللي را داراست ، به طوري كه تاكنون چندين دوره عالي بين المللي را در زمينه هاي جستجوي با سگهاي تجسس ، پشتيباني ( لجستيك ) ، برنامه ريزي راهبردي امداد سوانح و مربيگري جستجو و نجات ،امداد و نجات و غيره را در سالن مجهز سازمان برگزار كرد .
يكي ديگر از فعاليتهاي آموزشي اين سازمان برگزاري مسابقات امداد و نجات مي باشد كه سومين دوره اين مسابقات جامع در شهريور ماه سالجاري در مركز آموزشهاي تخصصي نجات چاف از توابع شهرستان لنگرود و با شركت حدود 750 نفر امدادگر و كادر و در پنج رشته تخصصي به احرا در آمد و مورد استقبال امدادگران سراسر كشور قرار گرفت.
ب-2 : فعاليتهاي امدادي سازمان امداد و نجات در زمان سوانح غير طبيعي :
1. برقراري پستهاي امدادي بمنظور انجام كمكهاي اوليه نجات و تخليه مجروحين و انتقال آنان به مراكز درماني در حوادث و سوانح
2. اعزام آمبولانس و ارسال دارو و لوازم اوليه مورد نياز پست هاي امدادي ثابت و سيار
3. تاسيس و راه اندازي نقاهتگاههاي مجروحين در مناطق تعيين شده با هماهنگي ارگانهاي مربوطه
4. تشكيل پست هاي امدادي ضربت جهت نجات و تخليه آسيب ديدگان
5. اسكان و تامين مايحتاج اوليه افراد براي مدت يك الي 6 ماه در اردوگاههاي موقت جادري و يا اماكني كه دولت براي اين منظور در اختيار جمعيت خواهد گذاشت .
6. ارائه خدمات امدادي به آوارگان و پناهندگان بر اساس وظايف تعيين شده و دستور العملهاي هيئت اجرائي جمعيت
7. انجام ساير امور امدادي كه دولت در زمان سوانح غير طبيعي بعهده جمعيت محول خواهد كرد .
ب-3 : كميته فرعي – تخصصي امداد و نجات : اين كميته به عنوان يكي از كميته هاي نه گانه تخصصي كميته ملي كاهش اثرات بلاياي طبيعي و براساس قانون تشكيل كميته ملي كاهش اثرات بلاياي طبيعي ، مسئوليت سازمان امداد و نجات در قالبي فراسازماني و با شركت 17 وزارتخانه و سازمان در گير در امر امداد و نجات از سال 1373 و با استناد به قوانين و مصوبات مربوطه هر ماه اقدام به تشكيل جلسه مي دهد . يكي از عمده ترين طرحهاي در حال انجام اين كميته ، طرح سيستم مديريت بلاياDIS مي باشد كه پس از تكميل توسط موسسه عالي علمي – كاربردي هلال ايران قادر خواهد بود اطلاعات مورد نياز مديران ستادي و عملياتي امدادي كشور ، امكانات موجود و نيازهاي منطقه آسيب را در اسرع وقت را در بستر GIS در اختيار قرار دهد .
<< آشنايي با سوابق و فعاليتهاي سازمان امداد و نجات >>
مقدمه : ماده 3 اساسنامه ي جمعيت هلال احمر به صراحت اعلام مي دارد كه اولين وظيفه ي جمعيت، ارائه ي خدمات امدادي در هنگام بر
وز حوادث و سوانح طبيعي مثل زلزله ، سيل و غيره در داخل و خارج از كشور است.اين ماده همچنين ارائه ي كمك هاي اوليه در حوادث غير مترقبه بوسيله امدادگران ، برنامه ريزي و اقدام در جهت آمادگي مقابله با حوادث و سوانح و آموزش عمومي به منظور ترويج فرهنگ خود امدادي و ايمني و ارسال كمك ها و اعزام عوامل امدادي و درماني به ساير كشورها را از جمله وظايف اصلي اين جمعيت بر مي شمارد . از اين قرار سازمان امداد و نجات به عنوان يكي از اصلي ترين و محوري ترين سازمانهاي جمعيت هلال احمر با امكانات گسترده آموزشي ، عملياتي ، مخابراتي ، هوايي – دريايي و نيروي انساني با همكاري سازمان جوانان و داوطلبان و ساير واحدهاي جمعيت، به تلاش در جهت نيل به اهداف فوق الذكر مي پردازد .
حادثه خيزي كشور ايران
سرزمين جمهوري اسلامي ايران يكي از ده كانون حادثه خيز در جهان محسوب مي شود . سوانحي چون زلزله ، سيل ، تغييرات اقليمي و ناپايداريهاي جوي و همچنين سوانح انسان ساخت نظير هجوم آوارگان و پناهندگان ، تصادفات جاده اي و حوادث شيميايي و صنعتي و غيره با فراواني بسياري در كشور وجود دارند ، بطوريكه از 43 نوع سانحه شناخته شده در جهان ، 32 نوع آن را مي توان در ايران سراغ گرفت . وضعيت جغرافيايي ، شرايط زيست محيطي و پراكندگي جمعيتي ، تنوع و فراواني بلاياي طبيعي را افزايش داده است .
