دانلود مقاله تجارت الکترونیک

بخشی از مقاله

آشنايي با تجارت الكترونيك و زير ساخت ها آن
تقسيم‌بندي تجارت الكترونيك
تجارت الكترونيك در واقع فرآيند خريد و فروش محصولات و خدمات بر روي شبكه اينترنت مي‌باشد و مي‌توان آن را به چند گروه: تجارت بين بنگاه و مصرف كننده يا مشتري (B2C)، تجارت بين بنگاه و بنگاه (B2B) و تجارت بين مصرف كننده و مصرف كننده (C2C) تقسيم نمود. كه در اين ميان فعاليت‌هاي تجاري عمدتاً در چارچوب B2B و B2C متمركز گرديده‌اند. هر چند در آينده فعاليت‌هايت جاري B2A و C2A نيز قابل پيش‌بيني مي‌باشند كه در ادامه به معرفي هر يك پرداخته شده است.

نمونه‌اي از يك فعاليت تجاري بين بنگاه و بنگاه (B2B)
بنابر عقيده متخصصين با برقراري ارتباط شبكه اينترنتي بين توليد كنندگان قطعات خودرو و سازندگان خوردو زمان تحويل خودروهاي سفارش شده كاهش خواهد يافت، چرا كه با انتقال سريع اطلاعات متقابل بين قطعه‌سازان از يك طرف و سازندگان خودرو از سوي ديگر با استفاده از شبكه اينترنت تحولات عمده‌اي در مراحل تحويل خودرو كيفيت و هزينه را شاهد خواهيم بود.
قطعه‌سازان، با آگاهي از نيازهاي خودروسازان، محصولات را مطابق با نياز آنها توليد خواهند نمود. ارتباط بين خودروسازان و قطعه‌سازان براي سفارش و تغيير در قطعه و اندازه‌هاي لوازم يدكي به روش سنتي با كاغذ و نامه حداقل بين يك تا دو ماه زمان مي‌برد. اما با استفاده از اينرنت و برقراري ارتباط رايانه‌اي بين اين دو مجموعه زمان به كمتر از يك هفته كاهش مي‌يابد، در اين روش همچنين خودروسازان با كنترل شاخص‌هاي كيفيت قطعات خودرو مي‌توانند تعداد و موارد قطعات معيوب را سريعاً به قطعه‌سازان اطلاع دهند و در نتيجه افزايش قابل توجهي در كيفيت خودروها بوجود مي‌آيد. در نهايت B2B بين دو مجموعه توليدكنندگان خودرو و قطعه‌سازان باعث كاهش هزينه‌ها، بهبود كيفيت و افزايش سرعت ساخت خودرو مي‌گردد.

فعاليت‌هاي در محدوده بين بنگاه و مصرف كننده B2C
تجارت الكترونيكي بين بنگاه و مشتري بسيار متداول است. در حال حاضر ده گروه اول زمينه‌هاي فروش خدمات و كالا كه از طريق اينترنت و براساس B2C انجام مي‌پذيرند عبارتند از: سخت‌افزار، امور مسافرت، جهانگردي، كتاب، موسيقي، ارسال هديه و گل و موادغذايي و نوشيدني، جواهرات، كالاهاي ورزشي و الكترونيكي، كه برخي از آنها نيز در ليست كالاهاي صادراتي كشورمان قرار دارند.
لذا با توجه به وجود زمينه‌هاي مذكور و با سرمايه‌گذاري در اين بخش مي‌توان آينده روشني را در بازار تجارت الكترونيك پيش‌بيني نمود.

فعاليت‌هاي در محدوده C2C
انواع مزايده و مناقصه كالاها از طريق اينترنت در اين حوزه قرار مي‌گيرند و با توجه به استقبال عمومي از اين نوع سايت‌ها آينده خوبي براي اين بخش از فعاليت‌هاي تجارت الكترونيك پيش‌بيني مي‌شود.
فعاليت‌هاي تجاري B2A (Business to Administration)
انواع تعاملات تجاري مابين شركت‌ها و سازمانهاي دولتي، پرداخت عوارض و مالياتها نمونه‌هائي از انواع فعاليت‌هاي B2A را تشكيل مي‌دهند.

دولت الكترونيكي E_Government
به دنبال متداول شدن تجارت الكترونيكي (e_commerce) در سالهاي اخير پديده نوين ديگري بنام دولت الكترونيك (e_government) مطر شده است. مهمترين ويژگي اين پديده ايجاد بستري مناسب جهت ارايه خدمات با هزينه كمتر و اثربخشي بالاتر مي‌باشد كه همواره مورد نياز و دغدغه خاطر مردم و دولتها بوده است.
بدين ترتيب ضمن ايجاد ارتباطي بهتر بين آحاد مردم و دولت، خدمات بسياري در قالب e_government به سه دسته از مشتريان قابل عرضه مي‌باشد شهروندان، بنگاه‌هاي اقتصادي و موسسات دولتي، مشتريان دولت الكترونيك مي‌باشند، اين مشتريان قادرند با استفاده از شبكه‌هاي وب با دسترسي به سايت‌هاي دولت الكترونيك در فعاليت‌هايا جتماعي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي شركت نمايند يكي از مهمترين اهداف ايجاد دولت الكترونيك تحقق بخشيدن به مردم سالاري الكترونيك است كه تمامي شهروندان بتوانند در سرنوشت خويش دخالت داشته باشند.
هم اكنون بيش از يكصد سايت اينترنتي در ايالات متحده به صورت online در حال ارائه خدمات دولتي به مردم مي‌باشند. در نيوزلند نيز پايگاه‌هاي بسياري ايجاد شده‌اند كه بصورت online اطلاعاتي در مورد ساختار و فعاليت‌هاي دولت ارائه مي‌دهد.پرداخت ماليات و عوارض، تجديد گواهينامه، ثبت شركت، ثبت تولد و مرگ، تقاضا و دريافت مجوز فعاليت‌هاي ساختماني، تجديد جواز كسب و اينگونه فعاليت‌ها از موارد مختلف تعاملات با دولت الكترونيك است.

مزاياي دولت الكترونيك
1ـ دسترسي مستقيم به ادارات دولتي و مقامات و نيز تسهيل در تعاملات فيمابين ادارات با يكديگر و مشتريان آنها.
2ـ صرفه‌جويي در زمان و امور حمل و نقل و بهبود ترافيك
3ـ حذف و يا به حداقل رساندن مكاتبات كاغذي
4ـ كاهش هزينه خدمات و افزايش كيفيت آنها
5ـ ارائه خدمات در هر كجا و در هر زمان

قوانين حقوقي حاكم بر كسب و كار الكترونيكي (e-law)
استراتژيهاي اينترنت بطور غيرقابل وصف چه به لحاظ پياده‌سازي و چه بخاطر تغييرات سريع قوانين و قاعده‌هاي مربوط به خود در جهان، همواره نياز به تغيير و تحول سريع در قوانين تجارت را طلب مي‌نمايد.
در حالي كه هم اكنون در دوران رشد و بلوغ اينترنت و كسب و كار الكترونيكي قرار داريم، هنوز بسياري از سازمانها از تاثيراتي كه به لحاظ بكارگيري اينترنت در زمينه‌هاي حقوقي ايجاد شده مطلع نمي‌باشند. به منظور تبيين اهميت موضوع فوق‌الذكر بسياري از دانشكده‌هاي مديريت و علوم انفورماتيك براي آن دسته از افرادي كه سابقه رسمي در زمينه قوانين حقوقي ندارند اقدام به برگزاري دوره‌هاي آموزشي و كارگاههاي متلفي نموده‌اند و افراد مختلفي را تحت آموزش قرار مي‌دهند از جمله مديران اجرائي كه شناخت كافي در مورد قوانين حقوقي نداشته اما در فرآيندهاي تجاري سازمان خود نقش استراتژيكي دارند.
هر چند روش‌هايي جهت محافظت از دارايي‌هاي معنوي از طريق قوانين copyright و حقوق مربوط به ثبت اختراع و حق امتياز ارائه گرديده است ليكن در بررسي قوانين حاكم به اينترنت همواره ريسك را به عنوان يك ضريب مهم در كسب و كار تجاري مي‌بايد مدنظر قرار داد.

برنامه‌ريزي‌ها نشان مي‌دهد كه در آينده تصوير بهتري از قوانين حاكم بر سازمانهاي الكترونيكي در پيش رو خواهيم داشت.
مزيت‌هاي تجارت الكترونيكي
ـ افزايش رشد تجارت
ـ افزايش فروش
ـ افزايش درآمد
ـ افزايش سرمايه‌گذاري
ـ افزايش سطح رفاه زندگي مردم

ـ ايجاد فرصت‌هاي تجاري جديد براي صنايع و بنگاه‌هاي بازرگاني (ناشي از رفع تبعيضات و تحصيل امتيازات تجاري حاصل از مذكرات بين دولتها)
ـ افزايش فرصت‌هاي جديد شغلي (كارآفريني نسل جوان در دراز مدت)
ـ افزايش قابل ملاحظه امنيت دسترسي به بازارهاي صادراتي ناشي از تثبيت تعرفه‌ها
ـ افزايش تضمين بازارها و ثبات دسترسي به آنها ناشي از بكارگري قواعد متحدالشكل در تمامي كشورهاي عضو سازمان‌هاي جهاني
ـ امكان ارائه خدمات و محصولات در سطح جهاني

ـ جلوگيري از اتلاف وقت و كاهش ترددهاي بي‌مورد
ـ كمك به منابع انرژي و محيط زيست
ـ كاهش هزينه‌هاي سربار و ايجاد رقابت در سطح بين‌الملي
ـ دسترسي سريع به اطلاعات
ـ عدم حضور واسطه
ـ كاهش هزينه‌هاي تبليغات كالا به ويژه در سطح بين‌المللي
ـ ورود به بازارهاي فرامنطقه‌اي در جهت بازاريابي جهاني

معايب تجارت الكترونيكي
ـ تاثير ناشناخته آن بر روابط اجتماعي انسان‌ها
ـ اينترنت يك شبكه بلاصاحب و بدون سياست‌گذاري خاصي است
ـ تسلط زبان و فرهنگ انگليسي كه در دراز مدت زبان، فرهنگ و هويت كشورها به نفع اينترنت از بين مي‌رود.
ـ در اختيار قرار دادن فوري بخش عمده‌اي از تقاضاي داخلي به رقباي خارجي
ـ واگذاري بخش عمده‌اي از بازارهاي صادراتي به رقباي خارجي
ـ قرار گرفتن سهام كارخانجات داخلي در سيطره سرمايه مديريت و سرمايه‌گذاران خارجي با حداقل بهاي ممكن

ـ بلااستفاده ماندن بيشتر عوامل توليد
ـ كاهش ميزان توليد
ـ كاهش حجم فروش
ـ كاهش نيروي شاغل (افزايش نرخ بيكاري)
ـ كاهش سرمايه‌گذاري صنعتي
ـ كاهش توليد شركت‌هاي ورشكسته
ـ كاهش سهام صنعت در توليد ناخالص داخلي
ـ كاهش نيازهاي ارزي كشور براي تامين احتياجات جامعه جوان و رو به رشد كشور
ـ افزايش ميزان استقراض خارجي و بدهي‌هاي كشور
ـ كاهش درآمدهاي مردم و سطح زندگي آنها كه در تباين با اهداف كلان سازمان جهاني تجارت است.

نيازها
ـ يك سيستم بانكي روان و دقيق
ـ قوانين گمركي، مالياتي و بانكداري الكترونيك
ـ كد تجاري محصول
ـ تهيه و تدوين نظام ملي اطلاعات و نظام حقوقي اطلاع‌رساني (كپي‌رايت)

ـ امنيت اطلاعات
ـ محرمانه بودن اطلاعات شخصي (Privacy)
ـ تطبيق مقررات ملي با مقررات متحدالشكل بين‌المللي
ـ توسعه تكنولوژي عام (Generic) مانند ميكروالكترونيك، مهندسي نرم‌افزار
ـ وجود يك بستر قانوني جهت اجراي تجارت الكترونيكي
ـ همكاري دانشگاه‌ها، مراكز تحقيقاتي و سازمان‌هاي مختلف

ـ پذيرش اسناد الكترونيكي توسط قوه قضاييه (بجاي اصل سند مالكيت)
ـ تامين صدور و بكارگيري كارت‌هاي اعتباري و نظام انتقال الكترونيكي اسناد توسط شبكه بانكي
ـ تامين خطوط ارتباطي پرسرعت و مطمئن و ايجاد بستر مخابراتي به شكل بي‌سيم
ـ معرفي مرجع نمون گواهي امضاء ديجيتالي در كشور و تاييد احراز هويت خريدار و فروشنده توسط اين مرجع.

تجارت الكترونيكي چيست؟ (Electronic Commerce)
خريد از طريق اينترنت يك نمونه از مثال تجارت الكترونيكي مي‌باشد بطور كلي واژه تجارت الكترونيكي اشاره به معاملات الكترونيكي مي‌نمايد كه از طريق شبكه‌هاي ارتباطي انجام مي‌پذيرد.
ابتدا خريدار يا مصرف كنده به جستجوي يك مغازه مجاري از طريق اينترنت مي‌پردازد و كالايي را از طريق وب يا پست الكترونيكي سفارش مي‌دهد و نهايتا كالا را تحويل مي‌گيرد. بديهي است كه به اين ترتيب فرآيند خريد كالا به سادگي و سرعت انجام مي‌پذيرد. صورتحساب نيز به طرق مختف از جمله بصورت نقدي، پس از تحويل جنس، واريز وجه به حساب بانكي فروشنده، Postal money Orders و يا از طريق كارت اعتباري مي‌تواند پرداخت شود.

امنيت در تجارت الكترونيكي
منظور از امنيت، حفاظت داده‌ها در مقابل افراد غيرمجاز و خاطي در فرآيند تجارت الكترونيك مي‌باشد اينترنت يك شبكه كاملاً باز است و تا هنگامي كه تدابير لازم جهت عدم امكان دسترسي اشخاص غيرمجاز به منظور در اختيار قرار گرفتن اطلاعات و مداخله در آنها پيش‌بيني نگردد اطلاعات مي‌تواند مورد دستبرد يا دستكاري قرار گيرد.
براي مثال زماني كه از كارت اعتباري در خريد استفاده مي‌گردد چنانچه شماره كارت اعتباري در اختيار افراد غيرمجاز قرار گيرد با سوء استفاده از آن ممكن است خسارات مالي به صاحب كارت وارد آيد و اين خود دليل آشكاري است براي محافظت هر چه بيشتر از تعاملات (transactions) الكترونيكي در شبكه اينترنت.
ابزارهاي اصلي اين مراقبت رمزنگاري (Encryption) و شناسائي هويت (Authentication) است كه در ادامه به آنها مي‌پردازيم:

رمزنگاري (Encryption)
استفاده از كليدها جهت رمزگذاري و رمزگشايي Encryption گفته مي‌شود. معمول‌ترين شيوه جهت محافظت و امنيت داده‌ها روش رمزنگاري مي‌باشد. در اين روش اطلاعات با استفاده از يك كليد رمز شده و از طريق اينترنت ارسال مي‌گردند و در طرف ديگر، گيرنده اطلاعات نيز از طريق يك كليد آنها را رمزگشايي نموده و مي‌خواند. شخص ثالثي كه فاقد كليد مربوطه باشد حتي در صورت در اختيار داشتن اطلاعات رمز شده، نمي‌تواند اطلاعات را بخواند. دو سيستم رمزنگاري موسوم به Common Key و Public Key وجود دارد. امروزه اين دو سيستم را نيز تواماً مورد استفاده قرار مي‌دهند.
يكي از متداول‌ترين رويه‌هاي رمزنگاري از طريق Public key موسوم به رمزنگاري RSA مي‌باشد RSA (Rivest - Shamir - Adleman) يك سيستم رمزنگاري و شناسائي هويت در اينترنت است كه به عنوان يك الگوريتم در سال 1977 توسط سه نفر به نامهاي Ron Rivest، Adi Shamir و Leonard Adleman ايجاد گرديده است. اين الگوريتم معمول‌ترين الگوريتم در رمزنگاري و شناسائي هويت به عنوان بخشي از وب به مرورگرهاي Netscape و (IE) Mircrosoft افزوده شده است. ضمن آنكه اين الگوريتم به عنوان بخشي از محصولات Lotus Notes Intuist, S Quicken و بسياري از محصولات ديگر به حساب مي‌آيد.

رويه رمزنگاري به روش Common Key
در اين روش رمزگذاري و رمزگشايي يك پيام به گونه‌اي است كه هر دو طرف گيرنده و فرستنده از كليد مشابهي استفاده مي‌كنند. فرستنده اطلاعات با استفاده از يك كليد اختصاصي (private) اطلاعات را ارسال و شخص گيرنده اطلاعات از طريق اينترنت با استفاده از همان كليد اختصاصي، متن رمزگذاري شده را به حالت اوليه بر مي‌گرداند. در اين سيستم هر دو طرف گيرنده و دريافت كننده مي‌بايد از قبل اين كليد رمز يكسان را بدانند. در اختيار قرار دادن كليد مشترك توسط public key cryptographic scheme و از طريق اينترنت انجام مي‌پذيرد.

رويه رمزنگاري به روش Public Key
بكارگيري اين روش براي خريدهاي online امنيت كاملي را تضمين مي‌نمايد. اين روش رد حال حاضر معمول‌ترين روش استفاده از تكنيك‌هاي رمزگذاري در اينترنت مي‌باشد. در اين روش كاربران دو كليد عمومي (public) و خصوصي (private) را تواماً جهت رمزگذاري و رمزگشايي پيام‌ها مورد استفاده قرار مي‌دهند. به عنوان مثال يك فروشگاه مجازي مبتني بر اينترنت كليد عمومي خود را در اختيار مشتريانش قرار مي‌دهد و مشتريان با استفاده از كليد مذكور اطلاعات مربوط به سفارشات خود را رمزگذاري و به فروشگاه ارسال مي‌نمايند. سپس فروشگاه پس از دريافت آنها با كليد خصوصي خود اقدام به رمزگشايي مي‌نمايد. بدين ترتيب محيط مطمئن‌تري فراهم مي‌گردد.اين شيوه جهت الحاق امضاء الكترونيكي همراه سفارش نيز مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.

هويت‌شناسي (Authentication)
بايد توجه داشت در فرآيندهاي تجارت الكترونيكي حتي اگر مكانيزمهاي رمزگذاري و رمزگشايي مورد استفاده قرار گيرند. هنوز هم مي‌بايد مشكلاتي را كه مي‌تواند به سبب استفاده غيرمجاز اشخاص بوجود آيد را در مدنظر داشت.
براي مثال شخصي غيرمجاز مي‌تواند خود را اپراتور فروشگاه معرفي نمايد و از خريداران بخواهد تا مبالغ صورتحساب‌هاي خود را به حساب او واريز نمايند بدون آنكه عملاً كالاهاي سفارش شده را در اختيار خريداران قرار دهد و همچنين ممكن است فردي غيرمجاز با استفاده از مشخصات شخص ديگري اقدام به صدور سفارش نمايد بدون آنكه مبالغ سفارش خود را پرداخت نموده باشد. در اينترنت بصورت فيزيكي دو طرف يكديگر را مشاهده نمي‌نمايند و اصولاً فروشگاه‌ها بصورت غير فيزيكي و جازي مي‌باشند به همين خاطر متدهاي مختلفي عرضه گرديده است تا هويت طرف مقابل را تائيد نمايد. اينگونه شناسائي‌ها مي‌تواند از طريق ارائه كلمه عبور، اثر انگشت، امضاهاي دستي و يا نظاير آن انجام پذيرد.

موسسات Certification Authority
در يك شبكه باز مانند اينترنت، در نظر گرفتن تمهيداتي در مقابل تهديدات، حياتي است، تهديداتي مانند جعل هويت، تحريف و درزكردن اطلاعات.
بنا به تعريف، در فرآيندها كسب و كار الكترونيك هويت‌شناسي در واقع جلوگيري از جعل هويت طرفين معامله توسط افراد غيرمجاز مي‌باشد. لذا به منظور حصول اطمينان از هويت طرفين معامله در يك تعامل يا فرآيند تجاري (transaction) و تائيد يا رد صلاحيت آنها، نياز به ايجاد موسساتي است كه اين وظيفه را به عهده گيرند. اين موسسات موسوم به CA (Certification Authority) مي‌باشند.
از آنجايي كه گواهي صادره توسط CA در تعاملات فيمابين دو طرف معامله تجاري ازا هميت ويژه‌اي برخوردار است، لذا نه تنها گواهي صادره مي‌بايد از نظر صحت و يا عدم جعل آن تدابير لازم را رعايت نمايد. بلكه براي صدور اين گواهينامه نيز مي‌بايد رويه‌هاي خاص و فرآيندهاي ويژه‌اي را در نظر گرفت. از اين رو لازم است موسسات فوق‌الذكر از حسن اعتبار و بنيه اقتصادي و توان فني بالائي برخوردار باشند.

به منظور ارائه استانداردهاي لازم در مورد موسسات CA موسسه بين‌المللي ISO با تشكيل كميته‌اي تخصصي، استانداردهاي بنام 0905× را تدوين و اعلام نموده است.
هر گواهينامه داراي يك امضاي CA است. اين امضا مبين آنست كه شخص شركت كننده در فرآيند تجاري و تعاملات الكترونيكي صاحب قانوني كليد public مورد استفاده مي‌باشد.
متدهاي پرداخت الكترونيكي (Electronic Settlement)
Electronic Settlement روشي است كه جهت پرداخت سفارشات خريد در شبكه اينترنت مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اينجاست كه مقوله فن‌آوري كارتهاي هوشمند و ديگر فن‌آوري‌هاي مربوط به حفاظت داده‌ها از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌گردد.

روش فوق اين امكان را فراهم مي‌سازد تا بتوان از منازل سفارشات مورد نظر را صادر و هزينه آن را از طريق كارتهاي اعتباري و يا direct debit پرداخت نمود.
ساده‌ترين و معمول‌ترين روش پرداخت انتقال وجه از طريق حساب‌هاي بانكي بصورت online از طريق اينترنت و موسوم به "home banking" مي‌باشد اگرچه در اين روش بعضاً انتقال اسناد با تاخير صورت مي‌پذيرد اما سهولت بكارگيري آن موجب گسترش خريدهاي اينترنتي مي‌گردد و اين در حالي است كه پرداختهاي الكترونيكي با استفاده از كارتهاي اعتباري به خاطر سرعت پرداخت راه‌كار عملي‌تري مي‌باشد.

سيستم كارتهاي اعتباري
امروز روشهاي پرداخت الكترونيكي براساس استاندارد جهاني SET (Secure Electronic Transaction) به سرعت روي شبكه‌هاي اينترنت متداول شده است.
از اين رو به منظور جلوگيري از جرائم و سوء استفاده‌هايي نظير استفاده غير مجاز كارت‌هاي اعتباري، كاربرد تكنولوژي امنيت داده‌ها را حياتي مي‌نمايد. به همين منظور دو شركت عمده عرضه كننده كارتهاي اعتباري VISA و Master Card در سال 1996 توافق نمودند تا به منظور حصول اطمينان در پرداختهاي الكترونيكي اقدام به استفاده از رويه‌هاي استاندارد و مشتركي موسوم به SET نمايند.
در حال حاضر اكثر پروژه‌هاي مبتني بر تجارت الكترونيكي، خود را با اين استاندارد تطبيق داده‌اند. در اين راستا از آنجايي كه استاندارد مذكور شامل ملاحظات امنيتي روي داده‌ها نيز مي‌باشد، امروزه بسياري از روش‌هاي رمزگذاري براساس SET بنا گرديده‌اند.

از جمله ويژگي‌هاي اين استاندارد وجود رويه‌هايي به منظور ثبت و تنظيم توزيع ليست اشخاص حقيقي و حقوقي ممنوع المعامله است.
پول الكترونيكي (Electronic Money)
پرداخت از طريق پول الكترونيكي يكي از شيوه‌هاي معتبر و مطمئن پرداخت مي‌باشد. پول الكترونيكي يك ارزش الكترونيكي است كه به عوان دارائي اشخاص حقيقي و حقوقي مي‌باشد و در واقع، به ارزش پولي در فرآيند واقعي معاملات كمك نموده و مي‌تواند به عنوان يك وسيله و ابزار پرداخت مورد استفاده قرار گيرد. طبيعتاً پول الكترونيكي مي‌بايد در مقابل جعل و سندسازي محافظت گردد.
براساس تجارب بدست آمده در سرتاسر جهان، در حال حاضر اغلب دست‌اندركاران درصدد توسعه روز افزون پول الكترونيكي مي‌باشند.

پول الكترونيكي را به دو نوع مي‌توان تقسيم‌بندي كرد. دسته اول كه مشهور به جريان بسته پول الكترونيكي (closed loop type of electronic money) است در هر بار استفاده در فرآيند گردش خود به موسسه صادر كننده خود بر مي‌گردد (تبديل به حساب سپرده مي‌شود). و نوع ديگر موسوم به جريان باز پول الكترونيكي (open loop type) مي‌باشد كه مي‌توان آنرا به شخص ثالث انتقال داد مانند اسكناس و سكه‌هاي رايج، اغلب پول‌هاي الكترونيكي مورد استفاده عملاً از نوع جريان بسته پول الكترونيكي مي‌باشد. در تقسيم‌بندي ديگر، پول الكترونيكي را مي‌توان به دو دسته تقسيم كرد. كارتهاي هوشمند (IC Card) و پول الكترونيكي نوع شبكه‌اي (Network type) كه به آن Software type نيز اتلاق مي‌گردد. پول الكترونيكي مبتني بر كارتهاي هوشمند هم اكنون در فرانسه و چندين كشور ديگر به عنوان ابزار پرداخت روزمره معمول و متداول گرديده است.

كارتهاي هوشمند (IC Card)
بكارگيري عملي اين نوع كارت در فرآيندهاي سپرده‌گذاري و برداشت از حساب، فن‌آوري پيچيده‌اي را طلب مي‌نمايد.
اطلاعات پولي و ارزش مبلغي آن، روي كارت هوشمند نوشته و ثبت مي‌گردد و از اين رو با كارتهايي كه موسوم به magnetic stripe card مي‌باشند متفاوت است.
(همانطور كه مي‌دانيد كارتهاي مغناطيسي مذكور مانند كارتهاي تلفن به صورت آماده عرضه مي‌گردند و ارزش آنها از پيش مشخص و با هر بار بهره‌برداري از مقدار موجودي آن كاسته مي‌شود.) در كارتهاي هوشمند به هر ميزان و به دفعات مي‌توان عمليات سپرده‌گذاري و برداشت را (دريافت و پرداخت) با آن انجام داد. لذا مي‌توان آنرا به عنوان يك كيف پول الكترونيكي تلقي نمود. تنوع استفاده يكي ديگر از ويژگي‌هاي كارت‌هاي هوشمند مي‌باشد. از آنجايي كه كاربرد پول الكترونيكي بصورت گسترده‌اي در حال افزايش مي‌باشد لذا در تجارت الكترونيكي به عنوان يك ابزار حياتي مورد توجه واقع شده است از اين رو مي‌بايست به منظور ايجاد اطمينان و جلوگيري از جعل و دستكاري كارتهاي هوشمند از تكنولوژي پيشرفته رمزنگاري اطلاعات سود برد.