بخشی از مقاله
جهانگردي چيست ؟ جهانگرد كيست؟
تا پنجاه سال قبل تعداد كساني كه براي سرگرمي و استراحت به يك كشور خارجي سفر مي كردند بسيار كم و محدود بود. زيرا مسافرت ها اغلب طولاني و ناراحت كننده بودند و وسايل حمل و نقل سريع و راحت وجود نداشت و مسافرت بسيار گران تمام مي شد.
جهانگردي در دنياي قديم فقط به گروه خاصي از افراد اختصاص داشت. در كشور ايران در گذشته كلمه سياح به كساني گفته مي شد كه با هدف و منظور خاصي دست به سفر مي زدند مانند ناصرخسرو، اصطلاح توريست (جهانگرد) از قرن نوزدهم معمول شد از ابتداي قرن بيستم حجم فعاليت هاي جهانگردي با صنعتي شدن جوامع افزايش يافته است.
چه عواملي موجب گسترش و تكامل جهانگردي در قرن بيستم شده است؟
ظهور و توسعه وسايل نقليه موتوري: در قرن نوزدهم ظهور راه آهن، تحول عظيمي در حمل و نقل بوجود آورد. پس از آن با اختراع اتومبيل و گسترش آسفالتي شدن راه ها و پيدايش بزرگراه ها،حمل و نقل و جا به جايي سريعتر و آسان تر گرديد و راه هاي آبي نيز توسعه يافت و بالاخره با ظهور هواپيما در قرن بيستم مسافرت به نواي دور دست را ميسر ساخت.
توسعه شهر نشيني : شهر نشيني ،خستگي ها و فشارهاي جسمي وروحي زيادي براي شهرنشين ها ايجاد كرده است. آلودگي هوا آلودگي صوتي،تراكم جمعيت كارخانه ها و ساختمان هاي بلند ، كمبود فضاي سبز و زمين هاي ورزشي و مشكلات عصبي و رواني ناشي از آن ها نياز انسان هاي شهرنشين رابه گذران اوقات فراغت در خارج از شهر بيشتر كرده است.
بهبود شرايط كار : با بهبود شرايط كار و كم شدن مدت انجام كار و اختصاص يافتن روزهايي به تعطيلات رسمي، امكان گذران امكان فراغت بيشتر شده است.
بهبود در آمد مردم : افزايش درآمد مردم و تغيير شيوه هاي زندگي نيز در گسترش جهانگردي مؤثر بوده است.
توسعه ارتباطات و افزايش سطح فرهنگ و آگاهي مردم : با پيشرفت روز افزون رسانه هاي گروهي مثل راديو، تلويزيون كتاب و روزنامه ، سطح آگاهي مردم از امكانات اوقات فراغت و شناسايي محيط هاي دور و نزديك بيشتر شده و فرهنگ سير و سفر گسترش يافته است.
پيدايش مؤسسات و دفاتر جهانگردي : اين مؤسسات با ارائه خدماتي براي جهانگردان نقش عمده اي در تكامل بخش جهانگردي داشته اند. گردشگران به دو گروه تقسيم مي شوند :گروه اول كساني هستند كه از خارج وارد كشوري شوند و يا از كشور خود به كشور ديگري مسافرت مي كنند گروه دوم افرادي هستند كه در داخل كشور خودشان مسافرت مي روند
اهميت اقتصادي :
جهانگردي يكي از راههاي عمده كسب درآمد مي باشد در كشورهاي در حال توسعه منبع درآمد مهم حتي پس از درآمدهاي نفتي مي باشد. جهانگردي از دو راه مي تواند به توسعه اقتصادي كشورها به ويژه كشورهاي كم درآمد كمك كند : 1. افزايش درآمد 2. ايجاد شغل
1 - وقتي جهانگردان به كشوري وارد مي شوند الزاماً بايد هزينه هايي را در آن كشور بپردازند اين هزينه ها را جهانگردن با ارزي كه همراه آورده اند مي پردازند و در واقع مثل اين است كه خدمات و كالاهاي داخل كشور به كشور جهانگرد صادر شده باشد به اين جريان اقتصادي كه از طريق جهانگردي حاصل مي شود ( صادرات نامرئي) مي گويند.
2 – با توسعه فعاليت هاي جهانگردي زمينه اي براي ايجاد اشتغال فراهم مي شود و اين امر به خصوص براي كشورهايي كه با جمعيت جوان و متقاضي اشتغال روبرو هستند مفيد است با جلب جهانگرد يك كشور، بخش هاي ساختماني در زمينه ساختن هتل ها و رستوران ها فعال مي شوند. صنايع ساخت قايق هاي تفريحي، توليد انواع لوازم ، چادر و اردوگاه و لوازم ورزشي بيشتري مي شود. تعداد بيشتري از افراد به عنوان كارگر و كارمند درهتل ها، رستوران ها و ... مشغول به كار مي شوند. همچنين مركز توليد صنايع دستي بسته بندي فرآورده هاي غذايي، بروشورهاي مختلف و ... افزايش مي يابد فعل هايي مانند تابستان و زمستان تعداد زيادي جهانگرد را به خود جلب مي كند.
اهميت فرهنگي :
توسعه جهانگردي به تبادل فرهنگي ميان كشورها كمك مي كند و بينش اجتماعي و تفاهم بين المللي افزايش مي يابد.
اروپا و حوزه درياي مديترانه : يكي از مهمترين قطب هاي جهانگردي،جهان است و ساليانه ميلياردها دلار از راه جهانگردي عايد كشورهاي اين ناحيه مي شود. اعتدال هوا و سواحل آفتابي مديترانه انواع تفريحات و ورزشها نظيرشنا، تنيس، مسابقات رالي و اسب سواري را در فصل تابستان ميسر
مي سازد. سينماها، نمايشگاه هاي تمبر و نقاشي جشنواره هاي موسيقي، شهرهاي هنري و موزه اي نظير لندن و پاريس و بناهاي تاريخي و تابستاني بخصوص در تابستان جهانگردان فراواني رااز سراسر دنيا جلب مي كند. البته كشورهاي اروپايي، نه تنها جهانگردان زيادي را مي پذيرند بلكه در رديف كشورهاي توريست فرست نيز هستند. اتريش و سويس به علت ايجاد امكانات خدماتي و رفاهي ورزش هاي زمستاني در كوهستان هاي آلپ از مهم ترين مراكز توريسم زمستاني اروپا
هستند. آسيا به عنوان مهد تمدن ها و اديان بزرگ از جاذبه هاي جهانگردي فراواني برخوردار است. خاورميانه يكي از بزرگترين كانون هاي جهانگردي مذهبي است. مكه معظمه در هنگام مراسم عبادي – سياسي حج زائران را به سوي خود مي خواند. جمعيت اين شهر به هنگام حج به بيش از 5 برابر افزايش مي يابد.
شهرهاي زيارتگاهي نجف و كربلا در عراق، مشهد و قم در ايران حوزه نفوذ ديگري دارند. در سوريه شهر دمشق با وجود مزار متبركه اي چون حرم مطهر حضرت زينب (س) و حضرت رقيه (س) زائران فراواني را بخصوص از كشور ايران به خود جلب مي كند. نقش بازرگاني شهرهاي مذهبي نيز از اهميت خاصي برخوردار است. كشور هند با تنوع چشم اندازهاي زيبا و شگفت انگيز و جاذبه هاي فرهنگي و هنري كانون جلب جهانگردان است. تركيه ساليانه ميليون ها جهانگرد را مي پذيرد
. ديوار بزرگ چين، مسجد پادشاهي لاهور شهر قديمي پاكستان مجموعه معابد بانكوك در تايلند كه از دوران مغولها به جاي مانده و قصد دالايي داما در لهاسا (تبت) از جاذبه هاي جهانگردي آسيا به شمار مي روند. آمريكا و كانادا با انواع چشم اندازهاي طبيعي و پارك هاي ملي ، موزه هاي حيات وحش و امكانات تفريحي گسترده و متنوع براي جهانگردان از جمله كانون هاي مهم
جهانگردي محسوب مي شوند. در كشور آمريكا در ايالت فلوريدا جاذبه هاي طبيعي و جاذبه هاي ساخت دست انسان در هم آميخته و از اين ناحيه را به عنوان يكي از مهم ترين كانون هاي جلب جهانگرد دنيا در آورده اند.
جایگاه جهانگردی در جهان و ایران:
جهان امروزه گردشگری یکی از پر رونق تر ین فعالیت های اقتصادی جهان است. این صنعت اکنون در بسیاری از کشورها با رشد سریع تر نسبت به سایر بخش های اقتصادی و با ایجاد فرصت های شغلی جدید، یک صنعت پیشرو تلقی می شود
. امروزه گردشگری به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را «صادرات نامرئی» نام نهاده اند. در تقسیم بندی مهم تر ین منابع درآمدزایی در جهان، صنعت اکتشاف نفت و بهره برداری از آن به عنوان پر درآمد
ترین فعالیت صنعتی مطرح می شود و پس از آن صنعت خودروسازی و در رتبه سوم گردشگری و جذب گردشگر قرار دارد.
این تقسیم بندی از چند جنبه حائز اهمیت است. اولین مطلب قابل توجه آن است که انسان در تولید اصلی ترین منبع درآمدزایی خود هیچ نقشی ندارد زیرا نفت حاصل فرآیند های بیولوژیک طبیعی است و انسان با استخراج آن، این محصول ارزشمند را به بهره وری می رساند اما باید توجه داشت که این منبع زوال پذیر است و نمی توان با ترسیم آینده ای روشن از آن به عنوان زیر ساخت
اقتصادی نام برد و اگر از صنعت ماشین سازی بگذریم به گردشگری می رسیم که دومین مطلب قابل توجه از آن سر چشمه می گیرد. می توان چنین ارزیابی کرد که گردشگری صنعتی پایدار است و با شتاب جهان به سوی زندگی ماشینی، اهمیت خود را در زندگی فردی و اجتماعی بشر نمایان می سازد.
گردشگری سرمایه ای ارزشمند است که می توان با صرف هزینه معمول آغازین، بهره وری پر سود دائمی را از آن انتظار داشت. حال اگر به صنعت ماشین سازی برگردیم، در می یابیم که برخلاف پیشرفت تکنولوژی و طبق پیش بینی کارشناسان در آینده ای نزدیک تحولی اساسی در این چیدمان به وجود خواهد آمد. به طوری که گردشگری با در اختیار گرفتن فناوری های پیشرفته و با توجه به رویکرد کشورها، رتبه اول درآمد زایی ارزی را در کشور های جهان به خود اختصاص خواهد داد.
بر طبق آمارهای ارائه شده از سوی سازمان جهانی جهانگردی، در فاصله سال های ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۵ گردشگری بین المللی، شاهد رشد فزاینده ای شد و حجم اقتصادی آن از ۱/۲ میلیارد دلار آمریکا، به بیش از ۶۲۲ میلیارد دلار افزایش یافت. همچنین گردشگری در سال ۲۰۰۷ توانسته است ۳/۱۰ درصد از تولید ناخالص ملی جهان را به خود اختصاص دهد.
در همان سال وضعیت ایجاد اشتغال در این صنعت با حدود ۲۳۴ میلیون شغل، به بیش از ۸/۲ درصد از کل شاغلان به کار در سطح جهان ارتقا یافت. اهمیت اقتصادی صنعت گردشگری و سفر همچنان با افزایش وسیع تعداد مسافران از ۲۵ میلیون نفر در فاصله سال های ۱۹۵۰ به ۷۸۳ میلیون در سال ۲۰۰۶ با میانگین رشد سالانه آن بالغ بر ۵/۶ درصد افزایش یافت.
بر طبق همین گزارش ها، رشد گردشگری در بسیاری از کشور های در حال توسعه، منبع تولید درآمد و مشاغل تازه ای شد. این صنعت همچنین نتایج مثبت غیر مستقیمی در بر داشت که دولت ها را به گسترش و ایجاد زیر ساخت های مناسب برای ارتقای این صنعت تشویق می کرد.
ایجاد زیرساخت هایی نظیر جاده های بهتر، برق، تلفن و شبکه حمل ونقل عمومی. علاوه بر ایجاد تسهیلات، گردشگری باعث ارتقای سطح اقتصادی، شکوفایی شرایط اشتغال و کیفیت زندگی برای سکنه بومی در بسیاری از کشورها شده است. از سوی دیگر شکوفایی صنعت گردشگری، موجب غنی شدن فرهنگ، حفظ محیط زیست به دلیل بیداری مردم نسبت به ارزش میراث طبیعی کشورها و افزایش اطلاعات و آگاهی اجتماعی نیز شده است.
