بخشی از مقاله
دستگاه گردش خون (قلب)
مقدمه:
وظيفه دستگاه گردش خون رساندن اكسيژن و مواد مغذي به سلولهاي بدن و تخليه مواد زايد اين سلولها مي باشد.
دستگاه گردش خون از دو جزء اصلي قلب و عروق خوني تشكيل شده است.
قلب درون كيسه پريكارد (آبشامة) در قفسه سينه و عروق تا اقصي نقاط بدن گسترش يافته است.
قلب يك عضو آويزان و عضلاني در مركز قفسه صدري است كه به طور مايل در پشت تنة استرنوم و غضروفهاي دنده اي واقع شده است. وزن آن در مردان 300 گرم و در زنان در حدود 350 گرم مي باشد.
البته وزن قلب با توجه به جنس، سن، وزن، ورزش و ساير شرايطي كه موجب بيماري مي شوند متفاوت خواهد بود.
قلب خون را به داخل بافتهاي بدن پمپ مي كند و از اين طريق اكسيژن و مواد غذايي را به بافتها مي رساند. فعاليت پمپ قلب به وسيله انقباض و انبساط ديواره عضلاني قلب به طور منظم ايجاد مي شود.
در طي سيستول (انقباض عضله) حفرات قلب كوچكتر شده و خون را پرتاب مي كند. در طي دياستول (انبساط عضله) حفرات قلب مجداً از خون پر شده و براي پرتاب بعدي آماده مي شود.
ضربان قلب به طور طبيعي در يك فرد بالغ تقريباً 80-60 در دقيقه خواهد بود هر يك از بطنها تقريباً 70 سي سي خون در هر ضربه خارج مي كنند و لذا در طي 60 دقيقه حدود 5 ليتر خون را به گردش در مي آورند.
آناتومي قلب:
قلب توسط 3 لايه تشكيل شده است:
- آندوكارد كه داخلي ترين لايه مي باشد از بافت آندوتليال پوشيده شده است كه سطح داخلي قلب و دريچه ها را مي پوشاند.
- لايه وسط يا ميوكارد از فيبرهاي عضلاني تشكيل شده است و مسئول پمپاژ قلب مي باشد.
- اپيكارد كه خارجي ترين لايه مي باشد.
- قلب توسط يك ساك فيبري نازك به نام پريكارد پوشانده مي شود كه توسط دو لايه تشكيل شده است.
- لايه اي از پريكارد كه به اپيكارد قلب چسبيده است لايه ويسرال يا احشايي نام دارد.
- پريكارد قشري يا پارتيال: كه پريكارد احشايي توسط پريكارد قشري يا پارتيال پوشانده شده است
- پريكارد قشري به عروق بزرگ، ديافراگم، جناق سينه و ستون فقرات متصل شده است و قلب را در قفسه صدري يا مدياستن نگهداري مي كند.
- فضاي حاصل ما بين دو لايه پريكارد توسط مايه اي به حجم تقريباً 30 سي سي پر شده است.
- اعمال پريكارد:
- تسهيل حركات و ضربان قلب و جلوگيري از اصطكاك.
- محافظت قلب از عفونت هاي ساختمانهاي مجاور نظير عفونت هاي مربوط به ريه ها مدياستن، مري و غيره.
حفرات قلب:
4 حفره قلب دو بخش چپ و راست سيستم پمپاژ را تشكيل مي دهند.
قلب راست:
از دهليز راست و بطن راست تشكيل شده است و خون كم اكسيژن را به داخل ريه ها براي اكسيژن گيري مجدد پمپ مي كند. دهليز راست خون بازگشتي بدن را از دورگ عمده دريافت مي كند:
- وريد اجوف فوقاني كه خون سر، گردن، اندام فوقاني را به سمت قلب مي آورد.
- وريد اجوف تحتاني كه خون اندام تحتاني را به قلب باز مي گرداند.
قلب چپ
از دهليز چپ و بطن چپ تشكيل شده است و وظيفه آن پمپاژ خون سرشار از اكسيژنه به داخل آئورت و گردش خون سيستميك مي باشد.
دهليز چپ خون اكسيژنه را گردش ريدي از طريق وريدهاي ريدي تحويل مي گيرد.
ضخامت هر يك از اين حفرات چهاركانه متناسب با فعاليت هر يك از ايشان است.
بطن راست در مقابل يك سيستم كم فشار (عروق ريوي) بايد منقبض شود در حالي كه بطن چپ بايد در مقابل يك سيستم پرفشار (عروق سيستميك) منقبض شود لذا ضخامت بطن چپ 5/1 تا 2 برابر بطن راست.
شكل 1-1 ساختمان قلب، علامتها، مسيرجريان خون در حفرات قلب
دهليز داراي ديواره اي نازك است چرا كه خون بازگشتي به هر دو دهليز داراي فشار اندكي است. در عوض، ديواره عضلات داراي ضخامت بيشتري است چرا كه بايد متحمل فشار سنگيني هنگام سيستول بشود.
از آن جايي كه موقعيت قرار گرفتن قلب در داخل قفسه صدري به صورت چرخشي و فضا است بطن راست از تمام حفرات قدامي تر قرار گرفته است و دهليز چپ خلفي ترين حفره چپ مي باشد. بطن چپ مسئول ضربة نوك قلب است.
دريچه هاي قلبي:
چهار دريچه قلب اجازةعبور خون از هر يك حفرات به حفرة ديگر تنها در يك جهت را مي دهند اين دريچه ها به طور منظم در هنگام انقباض و انبساط قلب باز و بسته مي شود و به دو گروه بزرگ تقسيم مي شوند دريچه هاي دهليزي بطني و دريچه هاي نيمه هلالي.
دريچه هاي دهليزي بطني:
دريچه هاي كه دهليزها و بطنها را از جدا هم جدا مي سازند. دريچه تريكوسپيد كه دهليز راست و بطن راست را از هم جدا مي سازد.دريچه متيرال يا بايكوسپيد كه دهليز چپ و بطن چپ را از هم جدا مي سازد.
دريچه هاي نيمه هلالي:
- دريچه پولمونيك: حائل ما بين بطن راست و شريان پولموئر مي باشد.
- دريچه آئورت: حائل مابين بطن چپ و شريان آئورت مي باشد.
