بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
عمل دستگاه گردش خون بر آوردن نيازهاي بافتها است، يعني حمل مواد غذايي به بافتها ، حمل فراورده‌هاي زائد به خارج از بافتها ، رساندن هورمونها از يک قسمت بدن به قسمت ديگر و بطور کلي حفظ يک محيط مناسب در تمام مايعات بافتي براي بقا و عمل مناسب سلولهاست. با اين وجود گاهي درک اين موضوع مشکل است که چگونه جريان خون در ارتباط با نيازهاي بافتها تنظيم مي‌شود و چگونه قلب و گردش خون کنترل مي‌شوند تا برون ده قلب و فشار شرياني مورد نياز براي جلو راندن خون را تامين کند.
اسلاید 2 :
مشخصات فيزيکي گردش خون
دستگاه گردش خون به گردش بزرگ يا سيستميک و گردش ريوي تقسيم مي‌گردد. چون گردش سيستميک جريان خون تمام بافتهاي بدن به استثناي ريه‌ها را تامين مي‌کند به کرات گردش بزرگ يا گردش محيطي نيز ناميده مي‌شود. اگر چه سيستم رگي در هر بافت جداگانه بدن داراي مشخصات مخصوص به خود است با اين وجود بعضي از اصول عمومي رگها در مورد تمام قسمتهاي گردش سيستميک صدق مي‌کند. عمل شريانها حمل خون تحت فشار زياد به بافتها است. به اين دليل شريانها داراي جداره‌هاي قوي بوده و خون در آنها با سرعت زياد جريان مي‌يابد.
اسلاید 3 :
شريانچه‌ها يا آرتريولها آخرين شاخه‌هاي کوچک سيستم شرياني بوده و به عنوان سوپاپهاي کنترل کننده عمل مي‌کنند که خون از طريق آنها به داخل مويرگها آزاد مي‌شود. آرتريول يک جدار عضلاني قوي دارد که قادر است آرتريول را بطور کامل ببندد و يا به آن اجازه دهد که تا چندين برابر گشاد شود و به اين ترتيب داراي توانايي تغيير دادن عظيم ميزان جريان خون به مويرگها در جواب به نيازهاي بافت‌هاست. عمل مويرگها تبادل مايع ، مواد غذايي ، الکتروليتها ، هورمونها و مواد ديگر بين خون و مايع بافتي است. براي انجام اين نقش ، جدار مويرگها بسيار نازک و نسبت به مواد با مولکولهاي کوچک نفوذپذير است.
وريدچه‌ها يا ونولها (Venules) خون را از مويرگها جمع کرده و به تدريج به يکديگر مي‌پيوندند و به تدريج وريدها بزرگتري را تشکيل مي‌دهند. وريدها به عنوان معبري براي بازگرداندن خون از بافتها به قلب عمل مي‌کنند. اما عملکرد آنها به عنوان يک منبع ذخيره عمده خون به همان اندازه اهميت دارد. چون فشار در سيستم وريدي بسيار پايين است. جدار وريدها نازک است با اين وجود جدار وريدها عضلاني بوده و اين موضوع به آنها اجازه مي‌دهد تا منقبض يا گشاد شده و از اين راه بسته به نيازهاي بدن به عنوان منبع ذخيره قابل کنترل خون اضافي به مقدار کم يا زياد عمل کنند.
اسلاید 4 :
مقدار خون در قسمتهاي مختلف گردش خون
بيشترين مقدار خون موجود در گردش خون در وريدهاي سيستميک جاي دارد. تقريبا 84 درصد حجم کل خون بدن در گردش بزرگ قرار دارد. به اين ترتيب که 64 درصد در وريدها ، 13 درصد در شريانها و 7 درصد در آرتريولها و مويرگهاي سيستميک جاي دارد. قلب محتوي 7 درصد خون ، رگهاي ريوي محتوي 9 درصد خون هستند. موضوع بسيار تعجب آور حجم کم خون در مويرگهاي گردش خون بزرگ است. با اين وجود در اين قسمت است که مهمترين عمل گردش بزرگ يعني انتشار مواد بين خون و مايع بين سلولي و بالعکس انجام مي‌شود.
اسلاید 5 :
چون حجم مساوي از خون از هر قسمت گردش خون در هر دقيقه عبور مي‌کند لذا سرعت جريان خون در هر قسمت گردش خون نسبت معکوس با مساحت سطح مقطع آن دارد. به اين ترتيب در شرايط استراحت سرعت جريان خون بطور متوسط 33 سانتيمتر در ثانيه در آئورت است اما حدود يک هزارم اين مقدار يا حدود 0.3 ميليمتر در ثانيه در مويرگهاست. لذا خون فقط براي يک تا سه ثانيه در مويرگها باقي مي‌ماند و اين موضوع حقيقت بسيار تعجب آوري است زيرا تمام انتشاري که بين دو سوي جدار مويرگ ايجاد مي‌شود بايد در اين زمان فوق‌العاده کوتاه به انجام برسد.
اسلاید 6 :
فشار در قسمتهاي مختلف گردش خون
چون قلب ، خون را بطور مداوم به داخل آئورت تلمبه مي‌زند فشار در آئورت بالا بوده و بطور متوسط 100 ميليمترجيوه است و چون عمل تلمبه زدن قلب بطور منقطع انجام مي‌شود فشار شرياني بين يک فشار سيستوليک 120 ميليمترجيوه و يک فشار دياستوليک 80 ميليمترجيوه نوسان مي‌کند. به تدريج که خون در گردش بزرگ جريان مي‌يابد فشار آن بطور پيشرونده کاهش يافته و در زمان رسيدن به انتهاي وريدهاي اجوف در دهليز راست به تقريبا صفر ميليمترجيوه مي‌رسد.
اسلاید 7 :
فشار در مويرگهاي گردش سيستميک از مقداري به زيادي 35 ميليمترجيوه در نزديکي انتهاي آرتريولي تا مقداري به 10 ميليمتر جيوه در انتهاي سياهرگي آنها تغيير مي‌کند اما فشار متوسط عملي آنها در بيشينه بسترهاي عروقي حدود 17 ميليمترجيوه است که به اندازه کافي پايين است بطوري که مقدار بسيار ناچيزي از پلاسما به خارج از مويرگهاي متخلخل نشت مي‌کند با وجود اينکه مواد غذايي مي‌توانند به آساني به سوي سلولهاي بافتي انتشار يابند.
اسلاید 8 :
در شريانهاي ريوي درست مانند آئورت فشار متغيير و نبض‌دار ، اما مقدار فشار بسيار کمتر يعني با يک فشار سيستولي حدود 25 ميليمترجيوه و يک فشار دياستولي 8 ميليمترجيوه و يک فشار متوسط شرياني ريوي فقط 16 ميليمتر جيوه است. فشار مويرگهاي ريوي بطور متوسط فقط 7 ميليمترجيوه است. با اين وجود ميزان کل جريان در ششها در هر دقيقه با ميزان جريان خون در گردش سيستميک برابر است. فشارهاي پايين دستگاه گردش ريوي با نيازهاي ريه مطابقت دارد. زيرا تمام چيزي که مورد نياز است قرار دادن خون موجود در مويرگهاي ريوي در معرض اکسيژن و ساير گازهاي موجود در حبابچه‌هاي ريوي است و فواصلي که خون بايد طي کند تا به قلب بازگردد همگي کوتاه هستند.
اسلاید 9 :
1- جريان خون هر بافت بدن هميشه بطور تقريبا دقيق در رابطه با نيازهاي بافتي کنترل مي‌شود. هنگامي که بافتها فعال هستند به خون بسيار بيشتري از حال استراحت خود نياز دارند و اين مقدار گاهي به 20 تا 30 برابر حال استراحت مي‌رسد. با اين وجود قلب بطور طبيعي نمي‌تواند برون ده خود را بيش از 4 تا 7 برابر افزايش دهد. بنابراين اين امر امکان پذير نيست که هرگاه بافت خاصي نياز به خون بيشتري داشته باشد، جريان خون در تمام بدن افزايش داده شود. به جاي آن رگهاي ريز هر بافت بطور مداوم نيازهاي بافت از قبيل اکسيژن و مواد غذايي تجمع CO2 و ساير فراورده‌هاي زايد بافتي را بررسي کرده و اينها به نوبه خود جريان خون موضعي را بطور بسيار دقيق در حد مورد نياز براي فعاليت بافت کنترل مي‌کنند.
اسلاید 10 :
شامل افزايش نيروي تلمبه زدن قلب ، انقباض منابع ذخيره خون در وريدهاي بزرگ جهت تامين خون بيشتر براي قلب و تنگ شدن عمومي قسمت اعظم آرتريولها در سراسر بدن بطوري که خون بيشتري در درخت شرياني تجمع يابد. سپس در طي مراحل زماني طولاني‌تر يعني در طي ساعتها و روزها ، کليه‌ها يک نقش بزرگ اضافي در کنترل فشار هم توسط ترشح هرمون‌هاي کنترل کننده فشار و هم توسط تنظيم حجم خون ايفا مي کنند.
