بخشی از مقاله
روي
قابل دسترس ترين شكل روي در گوشت حيوانات بخصوص گوشت قرمز و ماكيان وجود دارد.مصرف گوشت در ميان كودكان پيش دبستاني غالبا كم است ، گاهي به دليل سليقه شخصي يا دلايل اقتصادي اجتماعي ، اما معمولا به دليل اينكه كودكان ترجيح مي دهند شير و محصولات لبني و غلات را جايگزين گوشت ها كنند. براي مثال در مطالعه كلاسيك Hambidge در دنور مشاهده شد.بعضي از كودكان پيش دبستاني فقط 30 گرم گوشت در روز مصرف مي كردند.اين يافته سبب شد غذاهاي كودكان و شير خواران بخصوص غلات با روي غني شوند .شير منبع خوب روي است ،
اما دريافت زياد كلسيم از آن ممكن است با جذب آهن و روي مداخله كند.(به بخش تداخل عمل مواد معدني نگاه كنيد).اگر چه فيتات غلات كامل در نان هاي تخمير نشده ممكن است جذب روي را در ساكنين خاورميانه محدود كند ، اما در جوامع غربي كه نان ها ، مواد غذايي صبحانه و ديگر غذاهاي غله اغي اساسا از دانه هاي تصفيه شده و غني شده تهيه مي شود اين مشكل كمتر پيش مي آيد .
ارزيابي وضعيت تغذيه ، شامل اندازه گيرهاي بيو شيميايي براي تشخيص وجود كمبود خفيف روي در كودكان خردسال كه قد كوتاه هستند(قد كمتر از پرسنتايل پنجم در منحني رشد شيرخواران) ضروري است .پاسخ كودكان كوتاه قامت (بصورت افزايش ميزان رشد)به مكمل ياري روي ، كمبود روي را تاييد مي كند.
از زمان مطالعات كلاسيك كمبود روي در ايران و مصر در اوايل دهه 1960 ، روي فقط براي انسان ضروري شناخته شده است.بيماري كمبود شديد روي در جوامع با تغذيه نامناسب مثل مردم خاورميانه مشخص شده است ، اما شكل حاشيه اي كمبود بين كودكان پيش دبستاني خانواده هاي كم در آمد دنورو شهرهاي ديگر امريكا نيز ديده شده است .اين كمبود حاشيه اي در طي دو دهه اخير ، با غني سازي مواد غذايي تا حد زيادي بر طرف شده است (به ديدگاه باليني : نقش روي در سلامت كودكان نگاه كنيد).
روي به فراواني در سراسر بدن انسان توزيع شده است و در ميان عناصر جزيي پس از آهن قرار دارد.بدن انسان 2 تا 3 گرم روي دارد كه بالاترين غلظت آن در كبد ، پانكراس ، كليه ، استخوان و ماهيچه ها قرار دارد.بافت هاي ديگري كه حاوي غلظت هاي بالاي روي هستند شامل بخش هاي گوناگون چشم ، غده پروستات ، اسپرماتوزوئيد ،پوست ، مو و ناخن ها مي باشند .روي عمدتا يك يون درون سلولي است كه همراه با بيش از 300 آنزيم مختلف عمل مي كند .اگر چه روي در سيتوزول فراوان است و تمام آن به پروتئين متصل است؛اما با بخش كوچك يوني در تعادل قرار دارد.
اولين مطالعاتي كه روي را به رشضد ارتباط مي دهد
تقريبا در سه دهه قبل در ايران و مصر انجام شد.پسران مبتلا به كوتاه قدي تغذيه اي با مشخصات قامت كوتاه ، كم خوني فقر آهن و تاخير در بلوغ جنسي،با مكمل ياري روي بهبودي قابل ملاحضه اي يافتند .بعضي از آنها در سال پنج اينچ رشد كردند و همزمان تكامل گنادها در آنها بهبود يافت.علت اصلي كمبود روي در اين پسران رژيم غذايي فقير بود كه به طور عمده از نان تخمير نشده پر فيبر تشكيل شده بود .اگر چه غلات كامل مورد استفاده براي تهيه نان روي نسبتا زيادي داشت ،اما داراي فيتات نيز بود كه با روي و آهن كمپلكس هاي نا محلول تشكيل مي دهد.
در آن زمان ، عقيده بر اين بود كه نارسايي رشد ثانويه به دليل كمبود روي منحصر به كشورهاي توسعه يافته است .اما مطالعات در مورد كودكان پيش دبستاني متعلق به خانواده هاي ظاهرا خوب تغذيه شده در شهر دنور نشان داد بين كوتاهي قد و سطوح كم روي در مو همبستگي وجود دارد.ساير مطالعات نيز اين يافته ها را تاييد كردند.
كمبود خفيف روي علاوه بر مهار رشد احتمالا با كاهش مقاومت به عفونت در كودكان همراه است اما ثابت كردن اين رابطه مشكل بوده است.كودكان مبتلا به كمبود شديد روي كخ با اندازه گيري غلظت روي پلاسما تشخيص داده شده بودند در خطر بالاي اسهال و عفونت هاي تنفسي قرار داشتند.بنابراين وضعيت مكفي روي نه تنها در رشد و ارتقاء سلامتي بلكه در پيشگيري از بيماري هاي نيز نقش اصلي دارد.
عملكرد
روي كه اساسا يك يون داخل سلولي است ،همراه يا بيش از 300 آنزيم مختلف عمل مي كند.روي در واكنش هايي كه مستلزم سنتز يا تغيير متابوليت هاي عمده مانند كربوهيدرات ها ، ليپيدها ،پروتئين ها و اسيدهاي نوكلئيك است ، شركت دارد.اين ماده معدني جزئي به عنوان بخشي از چندين پروتئين نقش هاي ساختماني مهمي دارد و به صورت پيام داخل سلولي در سلول هاي مغزي عمل مي كند .هم چنين در تثبيت ساختمان پروتئين و اسيد نوكلئيك و تماميت اندامك هاي سلولي و نيثز فرايندهاي انتقال ، عملكرد ايمني و بيان اطلاعات ژنتيكي شركت دارد.
متالوتيونئين فراوان ترين پروتئين غير آنزيمي حاوي روي است كه تا كنون شناخته شده است .اين پروتئين با وزن ملكولي پايين غني از سيستئين است و به طور استثنايي فلزات زيادي دارد ، از جمله روي و تا حد كمتري مس ، آهن ، كادميوم و جيوه .اگر چه نقش بيولوژيكي متالوتيونئين به طور كامل تعيين نشده است اما در جذب روي موثر است.متالوتيونئين ممكن است به صورت ذخيره داخل سلولي عمل كند كه مي تواند يون هاي روي را به پروتتئين هاي ديگر بدهد، يا ممكن است نقش احيا كننده داشته باشد كه استرس اكسيداتيو را به خصوص در سلول هاي پر استرس ، كم ميكند.
اگر چه براي درمان يا پيشگيري از سرما خوردگي از قرص هاي مكيدني روي به طور وسيعي استفاده مي شود ،اما موثر بودن آن در يك كار آزمايي باليني تصادفي در كودكان و نوجوانان و نيز در بزرگسالان ثابت نشده است .حتي به نظر ميرسد اسپري هاي بيني نيز تاثيري نداشته باشند.
روي در ساختمان كريستالي ، آنزيم ها و ناحيه متمايز سازي استخوان وجود دارد.تصور ميشود براي فعاليت كافي استخوان سازي تشكيل آنزيم هاي استخوان مثل آلكالين فسفاتاز و كلسيفيكاسيون به روي نياز باشد.
روي استخوان تا زمان برداشت استخواني در دسترس نيست.
منابع غذايي و دريافت
گوشت ، ماهي ، ماكيان، غلات آماده مصرف صبحانه كه با روي غني شده اند ، شير و محصولات لبني80 % دريافت روزنه اي روي را در امريكا تشكيل مي دهند .صدف (كه بسيار غني از روي است) و ساير سخت پوستان دريايي ، جگر ، غلات كامل ، لوبياهاي خشك (حبوبات) و مغزها منابع خوب روي هستند (جدول 11-4) محصولات سويا نيز از منابع خوب روي مي باشند .به طور كلي دريافت روي ، با دريافت پروتئين همبستگي قوي دارد.
كمبود
نشانه هاي باليني كمبود روي كه اولين بار در پسران جوان ايراني و مصري شرح داده شد ، شامل كوتاهي قد ، هيپوگناديسم ، كم خوني خفيف و سطح كم روي در پلاسما مي باشد (به ديدگاه باليني : نقش روي در سلامت كودكان نگاه كنيد).رژيم غذايي حاوي مقادير زياد غلات تصفيه نشده و نان هاي تخمير نشده كه فيبروفيتات زيادي دارند سبب كمبود روي مي شوند.فيبروفيتات در روده با روي كيلات تشكيل داده و مانع جذب آن مي شوند.
كم خوني در جوانان نيز ممكن است نشان دهنده وجود همزمان كمبود آهن به همان دلايل باشد.نشانگان ديگر كمبود روي عبارتست از كاهش حس چشايي ، تاخير در التيام زخم ، ريزش مو و اشكال متفاوت زخم هاي پوستي .كمبود اكتسابي (ثانويه) روي ممكن است در نتيجه سوء جذب ، گرسنگي مزمن ، يا افزايش دفع از طريق ادرار يا پانكراس يا ساير ترشحات ايجاد شود.
متابوليسم روي در بيماران مبتلا به الكليسم ممكن است تغيير كند.زنان باردار و سالمندان نيز در خطر بالاي كمبود روي قرار دارند. در يك مطالعه نشان داده شد كه مكمل ياري با ميزان كم روي تا حدودي وضعيت تغذيه اي ضعيف روي را در سالمندان بهبود مي بخشد.
بيماري اتوزومال مغلوب آكرودرماتيت انتروپاتيك كه سوء جذب روي مشخصه آن است ، منجر به جراحات پوستي شبيه اگزما ،ريزش مو ، اسهال ، عفونت هاي همراه باكتريايي و قارچي و مرگ (در صورت عدم درمان) مي شود(تصوير12 -4).نشانگان كمبود به طور كلي ابتدا در زمان از شير گيري كودك و جايگزيني شير مادر با شير گاو پديد مي آيد.تداخل عمل بالقوه خطرناك بين آهن و روي ممكن است در آكرودرماتيت انتروپاتيك دخيل باشد
كمبود روي منجر به اختلالات گوناگون ايمونولوژيكي مي شود .كمبود شديد روي با آتروفي تيموس،لنفوپني ،كاهش پاسخ تكثيري لنفوسيت ها به ميتوژن ها ،كاهش انتخابي سلولد هاي t4-helper كاهش فعاليت سلول هاي nk ، فقدان انرژي ، و كمبود فعاليت هورمون تيموسي همراه است.حتي كمبود خفيف روي نيز مي تواند عملكرد ايمني را ضعيف كرده و موجب نقص در توليد اينترلوكين شود.مكمل ياري با روي ممكن است وضعيت ايمني را بهبود بخشد ،
اما به مطالعات بيشتري براي اثبات اين موضوع نياز است .كمبود متوسط روي با فقدان انرژي و كاهش فعاليت سلول nkهمراه است اما بر آتروفي تيموس و لنفوپني اثر ندارد.در كادر 2-4 تظاهرات باليني كمبود روي در انسان خلاصه شده است.شباهت هاي بين بيماران مبتلا به كم خوني داسي شكل و مبتلايان به كمبود روي نشانگر احتمال كمبود ثانويه روي در اين بيماران است.
