بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف این تحقیق شناخت و بررسی اندیشههاي امام خمینی(ره) در مورد زن و جایگاه او و ابزارهاي بهکار گرفته شده در فرهنگسازي از سوي امام(ره) است.
روش تحقیق: طرح مقاله حاضر به روش توصیف و تبیین اندیشههاي امام، سخنرانیهاي امام(ره) و مصاحبهها و خاطراتی است که مرتبطین با امام(ره) در مورد ایشان نقل کردهاند.
یافتهها: امام(ره) راه رسیدن زن به نقطه مطلوب موجودیت و انسانیت از لحاظ فردي و اجتماعی را فرهنگ سازي مـیدانسـتند.
امام بیشتر بر فرهنگ سازي در این دو زمینه تأکید داشتند: -1 تلاش براي رسیدن زن به حق انسـانی و حقیقـی خـود. -2 شـکوفایی استعداد هاي او که بتواند به صورت انسان نسبتاً کامل در جامعه ظهور کند. ایشان اندیشه هاي خود را هم در زمینه نظري و عملی بـه منصه ظهور رسانده اند. در عمل طرز برخورد ایشان با خانواده، به خصوص همسر خود و در زمینه نظري تعریفات و سخنرانی هـایی که ایشان در مورد زن وجایگاه او در مناسبتهاي مختلف ایراد فرمودند در این زمینه قابل استناد است.
نتیجه گیري: به طور کلی در نگاه و اندیشه ایشان زن داراي شخصیت و مقامی قرآنی است و براي رسیدن به ایـن مقـام، ایشـان فعالیتهاي زیادي در زمینه الگوسازي و فعال کردن جامعه زنان انجام دادند و تلاشهاي ایشان ثمرات مبارکی در پی داشته است.
واژگان کلیدي: امام خمینی(ره)، فرهنگسازي، زن، جایگاه زن
کنگره ملی بررسی اندیشههاي فرهنگی و اجتماعی حضرت امام خمینی(ره)
2
.1 مقدمه
زن مظهر عفاف، آینه جمال انسانیت، گرمابخش کانون خانواده، و موجودي والاست که هیچگاه فروتر از
مردان نبوده و خداوند مقامش را گرامی داشته و تفاوت انسانها - چه مرد چه زن - را تنها در تقوا دانسته
است.1 تعاریفی که از زن در دوران جاهلیت عرب بوده و جاهلیتی که در عصر جدید به نحو پیچیدهتر آن
دیده میشود، ارائه تصویري از زن به عنوان کالایی است که براي مدتی از آن سوءاستفاده میشود و بعد از آن نادیده گرفته میشود؛ بدون آنکه حامیاي داشته باشد. در جاهلیت، عرب زن را جز ابزاري در کنار سایر لوازم
زندگی چیزي بیش نمیدانست. در جاهلیت کنونی با تصور اینکه با آزاد گذاشتن روابط زن و مرد، در ظاهر
این آزادي به نفع زن است اما برابري که فمینیستهاي افراطی با قرار دادن حق براي زن در کنار مردان برمی شمارند بیش از آنکه مشکلی را از میان ببرد مشکلی بر مشکلات این قشر افزوده است؛ چرا که، باعث شدند زن از کانون خانواده به کلی جدا شود و در دامان اجتماع و بیرون از خانه و خانواده اوقاتش را سپري کند و
این وارد شدن در جامعه با اثرات مثبت اندك، تبعات نامبارکی را همچون، »نادیده گرفتن عفت زنانه خود، حجاب اسلامی را کمکم کنار گذاشتن و از تمام لحاظ خواستار همتراز شدن با مردان« شد. چراکه، باعث شد
زن براي اینکه مستقل باشد و به مرد تکیه نداشته باشد پابهپاي مردان در صنعت رو به پیشرفت کار کند و
مقام مادري او در خانواده کمرنگتر شود. و شاید عدهاي نخواهند به این مقام با ارزش دست پیدا کنند، از آن رو که ارزش آن را به خاطر استقلال بدون مرد نادیده گرفتهاند، که اینها برخلاف طبیعت زنانه است.
هدف مقاله حاضر، ارائه دادن سخنان و دیدگاههاي امام(ره) در مورد فعالیتهاي سیاسی اجتماعی زن، آزادي همراه با حفظ عفت، حفظ خانواده، نقش زن در بناي جامعه، و الگوسازي امام براي زنان است که سعی شده فرهنگسازيهاي امام(ره) در این زمینهها مورد بررسی قرار گیرد.
2. اندیشه امام و نقش زن در بناي جامعه
در نظر امام ابتدا و غایت قرآن کریم، انسانسازي است و شأن حقیقی زن، شأنی قرآنی یعنی، انسانسازي
در جوامع است(صحیفه امام، ج6، ص.(300 زن در رستاخیز اسلامی نه تنها به شأن انسانی خود نایل آمد بلکه همردیف قرآن مجید و انبیا الهی انسانساز به شمار میآید(همان، ج6، ص.(42 بخش عظیمی از سعادت و تباهی ملل و کشورها با نوع حضور زن در اجتماع پیوندي عمیق و اصیل دارد. زن میتواند مبدأ تمامی سعادتهاي یک ملت باشد و برکات وجودش ارزشهاي والاي انسانی و استقامت یک جامعه را پیریزي کند، خلاف این مسئله نیز امري بدیهی و طبیعی است(همان، ج7، ص.(339 چنانکه امام در این باره
میفرمایند »نقش زنان در عالم از ویژگیهاي خاصی برخوردار است. صلاح و فساد یک جامعه از صلاح و
فساد زنان در آن جامعه سرچشمه میگیرد. زن یکتا موجودي است که میتواند از دامن خود افرادي به جامعه
» . 1ان اکرمکم عنداالله اتقیکم« (سوره حجرات، آیه(13
کنگره ملی بررسی اندیشههاي فرهنگی و اجتماعی حضرت امام خمینی(ره)
3
تحویل دهد که از برکاتشان یک جامعه، بلکه جامعهها به استقامت و ارزشهاي والاي انسانی کشیده شوند و
میتواند به عکس آن باشد.)«همان، ج16، ص(192
اعتقاد راسخ امام(ره) بر نقش سازنده زن در جامعه نگرش متفاوتی را نسبت به زن شکل داد که این طریق
نگرش از ثمره تابناك اندیشههاي آن حضرت میباشد. امام(ره) در اغلب سخنرانیهاي خود زنان را
دوشادوش مردان قرار میدهد و از آنان دعوت میکند که با هم جامعه اسلامی را آباد کنند(همان، ج6، ص299
و .(521 و همچنان شاهد آن بودیم که زنان پابهپاي مردان در جهادهاي سازندگی(همان، ج12، ص(275 و
نهادهاي اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، نظامی، اقتصادي(همان، ج12، ص(159 و همچنین در دوران دفاع مقدس در جبههها و پشت جبههها(همان، ج14، ص204 و (356-355 تلاشهاي پرثمري از خود به یادگار گذاشتند.
نقش بنیادین زن در نهضت اسلامی و حیات جوامع از دیدگاه امام فراتر از نقش مردان بوده است و آن را
در بیانی زیبا چنین ابراز میدارند: »شما بانوان اثبات کردید که در صف جلو هستید شما اثبات کردید که مقدم بر مردها هستید، مردها از شما الهام گرفتند.« (همان، ج6، ص.(358
3. مقام زن در خانواده در اندیشه امام(ره)
قطعاً خانواده سالم علاوه بر اینکه میتواند محل مناسبی براي آرامش اعضاي آن باشد، توانایی در رشد و
پرورش نیروهاي مفید براي پیشبرد جامعه از همه نظر را نیز دارا میباشد. بر همین اساس خانواده بهترین محل تلاقی ویژگیهاي مکمل زن و مرد است و پیوند این ویژگیها در یک نظام هماهنگ میتواند تعادل روحی و روانی را براي کلیه اعضا به ارمغان آورد و در مجموع مصالح همه افراد خانواده را تأمین کند. این تعادل بهترین توشه در راه پیمودن مسیر کمال است.
در این راستا امام(ره) سخنان جامعی را در زمینه خانواده و نقشی که زن میتواند در مقام مادري و
مسئولیت تربیتی فرزندان در خانواده داشته باشد در جمعهاي مختلفی که با حضور بانوان داشتند ایراد فرمودهاند: »نقش خانواده و خصوص مادر در نونهالان و پدر در نوجوانان بسیار حساس است...
