بخشی از مقاله
چکیده
»بررسی همسرداري حضرت امام خمینی(ره) با رویکرد نوگرایی در اندیشه و عمل«، موضوع ایـن مقالـه اسـت. هـدف از ایـن مطالعه، بیان مسائل و مبانی رفتاري ـ اخلاقی آداب همسرداري در سیره حضرت امام(ره) است؛ به گونهاي که منتهی بـه ارائـه یـک شناخت قوي و مستحکم از همسرداري ایشان که داراي نوگرایی در اندیشه و عمل است، گردد.
این مطالعه مروري، سیري بر اسناد موجود در زمینه همسرداري در سیره حضرت امام(ره)، با تکیه بر منابع اصیل اسلامی است.
با مراجعه به منابع خاطرات و سیره آن بزرگوار و خاطرات فرزندان و نوه هـا و دیگـر نزدیکـان ایشـان سـعی گردیـد الگـوي آداب همسرداري اسلامی در سیره و آموزههاي آن حضرت با رویکرد نوگرایی در اندیشه و عمل را تبیین نماید.
نتایج این تحقیق نشان می دهد از دیدگاه حضرت امام(ره)، همسر مناسب براي هر فرد کسی است که هـم فکـر و هـم کفـو وي باشد. اندیشه حضرت امام(ره) در زمینه همسرداري داراي نوگرایی است. امام(ره) با توجه به شناختی که نسبت به زن داشـت و بـه گوهري وجودي زن پی برده بود، شخصیت زن را تکریم کرده و به همسر خود ارج مینهاد. امام خواهان همسري فعـال و اصـولگرا بود؛ یعنی همسري که قرآن را به عنوان یک اصل در جاي جاي زندگی خویش به کار گیرد. برخورد ایشان با همسرشـان بـه خـوبی نشاندهنده این جمله آن حضرت است که میفرمایند: قرآن کریم انسانساز است و زنان نیز انسانساز هستند.
واژگان کلیدي: حضرت امام خمینی(ره)، همسرداري، خانواده، نوگرایی
کنگره ملی بررسی اندیشههاي فرهنگی و اجتماعی حضرت امام خمینی(ره)
2
مقدمه
جهان هستی و خلقت بر زوجیت استوار شده اسـت، زوجیـت قـانون حیـات و بقاسـت. خداونـد متعـال
زوجیت را در متن زندگی انسان قرار داده و آن را موجب گسترش نسل بشر دانسته است: »واللّه جعَللَکم مْن أَنفُسکُم أَزواجاً« (نحل: (72؛ خداوند براي شما از جنس خودتان همسرانی قرار داد.
حساسترین انتخاب در طول زندگی انسان، انتخاب همسر است، که بـر اسـاس آن نهـاد خـانواده شـکل
می گیرد. در سایه تشکیل خانواده و روابط خوب میان زن و شوهر، کمال و رشد ویژهاي به دست مـیآیـد کـه
شاید جایگزین نداشته باشد. حضرت رسول (ص) تشکیل زندگی مشترك را بزرگترین بنـاي اسـلام قلمـداد
می نماید و آن را داراي برکات و ثمرات فراوانی میداند و میفرماید: هیچ بنایی در اسلام محبوبتر از تشـکیل خانواده نیست(صالحی، 1385، ص.(7
از مهمترین موضوعات ارکان خانواده، بحـث آیـین همسـرداري اسـت. در واقـع در تعریـف همسـرداري می توان گفت: مهارتی است که زن و شوهر (زوجین) با شناخت توانمنـديهـا، تفـاوتهـا و حساسـیتهـاي
یکدیگر بتوانند به نیازهاي جسمی، عاطفی ، روانی وجنسی طرف مقابـل پاسـخ دهنـد. بـهطـوري کـه هـر دو
احساس رضایت خاطر نموده به آرامش نسبی دست یابند. در طول تاریخ بشري، به ویژه در اوایل قرن بیسـتم، متأسفانه شاهد رفتارها و طرز فکرهایی بودیم که در آن برخی سعی داشتند بنیاد خانواده را فسخ کننـد، روابـط خوب زن و شوهر را به هم بریزند و آن را طرد کنند؛ اما تـاریخ بـه خـوبی گـواه اسـت کـه در ایـن اندیشـه زهرآگین، چه فاجعهاي براي بشر نهاده شده است!
سیره معصومان(علیهم السلام) و بزرگان، به ویژه وجود نورانی حضرت امام خمینی(ره) همـواره سـعی در
حفظ و گسترش این پیوند و حفظ روابط خوب میان زن و شوهر دارند ، که نشان دهنده اهمیت ذاتی و حیـاتی آن است.
امام خمینی(ره) در جایگاه فقیهی بزرگ و فیلسوف و عارفی عالی قدر و به عنوان رهبـر انقـلاب اسـلامی چنان به جایگاه زن و همسر در زندگی اهمیت می دادند که این مسئله نشان دهنده این جمله پیامبر(ص) اسـت
که زن را گرامی نمیدارد، مگر مرد بزرگوار (بااخلاق) و او را سبک نمیشمارد مگر مرد پست و لئیم.
برخورد و رفتار حضرت امام با همسرشان چنان است که آن را می توان نوعی نوگرایی در اندیشه و عمـل دانست و نشان دهنده این است که حضرت امام خمینی(ره) پس از معصومان که برگزیدگان خـاص الهـی انـد ، نسخهاي بیمثال از شخصیتی جامع است که براي شناخت وي باید از زوایاي متعددي به ارزیابی وي پرداخت.
این نوشتار بر آن است تا روشهاي راهبردي و نیکوي همسرداري از دیدگاه امـام و نـوگرایی ایشـان در ایـن
زمینه را بیان نماید.
روش مطالعه
این مقاله از مقالات مطالعاتی و ترویجی است. در واقع این مقاله بر پایه جابه جایی ، تلفیق و ترکیب دانـش
موجود تهیه شده است و معمولاً به روشن شدن زوایاي مسئلهاي کمک مینماید.(حافظ نیا، 1387،ص(303
کنگره ملی بررسی اندیشههاي فرهنگی و اجتماعی حضرت امام خمینی(ره)
3
این مطالعه مروري، سیري بر اسناد موجود در زمینه همسرداري در سیره حضرت امام(ره)، با تکیه بر منابع
اصیل اسلامی است. با مراجعه به خاطرات و سیره آن بزرگوار و خاطرات فرزندان و نوه هـا و دیگـر نزدیکـان ایشان، سعی گردیده است الگوي آداب همسرداري اسلامی در سیره و آمـوزههـاي امـام بـا رویکـرد نـوگرایی
بررسی شود.
یافتهها (بررسی نحوه رفتار امام با همسرشان)
-1 محبت : حاکمیت روح عاطفی و نگاههاي محبتآمیز در خانه
یکی از عوامل سعادت خانواده، که امید و حرکت را به ارمغان می آورد، محبـت زن و شـوهر بـه یکـدیگر است. انسان ها نیازهاي عاطفی فراوانی دارند که نیاز به محبت و عشق یکـی از اساسـیتـرین آنهاسـت. زن و
شوهر باید هر کدام نسبت به همدیگر ابراز عشق و علاقه کنند و در ظاهر و باطن، خیرخواه یکدیگر باشند. به
دلیل آنکه زن موجودي عاطفی است و عواطف و احساسات او بر جنبه هـاي دیگـرش غلبـه دارد. نیـاز او بـه
محبت بیش از مردان است و شاید به همین دلیل است که خداوند نسبت به زنان مهربـان تـر از مـردان اسـت؛ چنانکه رسول خدا(صلی االله علیه وآله)میفرماید: خداوند تعالی نسبت به زنان محبت ویـژهاي دارد و آنـان را همواره مورد لطف و مهربانی قرار میدهد.
همه مردم تشنه دوستی و محبتند و دوست دارند محبوب دیگران باشند. اگـر محبـت دوطرفـه شـد بنیـان
زندگی زناشویی استوار میشود. (امینی، 1378، ص(27
خداوند بزرگ در قرآن مجید به محبت و علاقـه اي کـه در بـین زن و شـوهر وجـود دارد اشـاره کـرده و می فرماید: از نشانه هاي او این است که از جنس خود شما براي شما همسرانی آفرید، تا در کنار آنهـا آرامـش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد.(سوره روم(21/
حضرت امام(ره) نیز بر طبق همین اصل محبت با همسر رفتار میکرد.
خانم زهرا اشراقی نقل میکند: امام علاقه وافري به همسرشان داشتند، بهطوريکه از نظر امام همسرشان در یک طرف قرار داشت و بچه هاشان در طرف دیگر و این دوست داشتن با احترام خاصی همراه بـود. (رجـایی،
1384، ص (74
امام(ره) در هنگام خلوت و استراحت خویش خواهان این بودند که همسرشـان در کنارشـان باشـند؛ زیـرا
همسر مایه انس و الفت است و در کنار همسر بودن باعث آرامش است.
-2 احترام به همسر و خانواده
اگر انسان به همسر خویش احترام کند او هم در مقابل احترام خواهد گذاشت و رشته محبت در میـان زن و شوهر استوارتر و پیمان زناشویی بادوامتر خواهد شد.(امینی، 1378، ص(40
