بخشی از مقاله
عید نوروز در فرهنگ اسلامی و آیین ها و اساطیر ایرانی
۱. در فرهنگ اسلامی
با اینكه در قرآن كریم به نوروز و نیز به اعیاد اسلامی اشاره ای نشده است، لیكن بخشی از روایات اسلامی به تجلیل و تكریم از عید اختصاص دارد. این مقاله پس از آنكه نظر قرآن و روایات اسلامی را درباره ( عید ) جویا می گردد به بررسی مجملی از جایگاه ( نوروز) در فرهنگ اسلامی می پردازد.
۱-۱- ( عید ) در قرآن كریم :
واژه ( عید ) در قرآن كریم تنها یكبار در آیه ۱۱۴، سوره مائده آمده است: ( عیسی ابن مریم گفت بارالها! ای پرودگار تو ما از آسمان مائده ایفرست تا این روز برای ما و كسانی كه پس از ما آیند روز عید مباركی گردد و آیت و حجتی از جانب تو برای باشد، كه تو بهترین روزی دهندگانی عیسی بن مریم این دعا را آن هنگام كه حورایون به او گفته بودند كه : ای عیسی ابن مریم، آیا خدای تو می تواند برای ما از آسمان مائده فرستد؟ عیسی در پاسخ آنان می گوید: اگر ایمان آورده اید از خدا بترسید! و هرگز شك در قدرت خدا و یا شك در اجابت دعای پیغمبر خدا نكنید. حواریون گفتند ( ما شك نكرده ایم لیكن ) می خواهیم كه از آن مائده
آسمانی تناول كنیم تا دل های ما مطمئن شود ( و بر یقین ما بیفزاید ) و تا به راستی عهدهای تو پی بریم و بر آن گواه باشیم . عید خود مصدری است مانند عود به معنای بازگشتن و به همین مناسبت، سالگردها و یادبودها را ( عید ) گویند. البته، این نامگذاری به یادبودهای خوش وتوام با شادمانی اختصاص دارد.
( عید ) روزی است كه در آن سود و منفعتی به دست بیاید و در شرع مقدس اسلام، روزهای اضحی و فطر عید نامیده می شوند. كه در عید اضحی قربانی، و در عید فطر زكات فطره مطرح است. نیز می توان گفت، عید آن روزی است كه در آن نماز ویژه ای برگزار كنند، یا روزی است كه مجمعی در آن فراهم آید، و یا آنكه عید روزی است كه خلق از ماتم به شادمانی ( عود ) كنند، یا روزی است كه زندانیان را از زندان رها كنند، و یا كودكان را از مكتب بیرون فرستند، یا روزی است
كه تفاوتی میان درویش و توانگر نباشد، یا آنكه ( عید ) روز شریف و ارجمندی می تواند باشد.از آیه ( مائده ) استفاده می شود كه حضرت عیسی و مسیح روز نزول مائده را كه سالروز وقوع یك معجره الهی در تاریخ است برای همه انسان ها ( عید ) قرار داده است، تا این روز آیت و حجتی از جانب خداوند برای مردمان در تمامی اعصار بوده باشد و به میمنت این پدیده پر بركت همه ساله شادمانی و خجستگی آن روز تكرار گردد. از آنجا كه ( مائده ) به معنای خوان پر نعمت، تنها
دوبار در سوره مائده آمده است، می توان گفت نزول رزق از آسمان به درخواست حضرت عیسی مسیح ( ع ) ویژگی خاصی داشته است كه به خاطر آن عنوان ( مائده ) را به خود گرفته است.راغب اصفهانی می گوید: ( مائده طبق و خوانی است كه در آن طعام باشد كه هم به آن طبق و هم به طعام مائده گفته می شود. بنابر این، عید در این آیه اشاره دارد به نزول یك بركت آسمانی در پوشش طبق یا طبق هایی از طعام و خوردنی كه می تواند تكرار وبازگشت آن روز نیز همان بركات را به همراه داشته باشد و از این جهت ، آیت و حجتی دیگر از جانب خداوند متعال برای انسان ها و فرصتی دیگر برای ایجاد ارتباط با خدا و ذكر و یاد او در دل ها و زبان ها بوده باشد.
۲-۱- عید در روایات اسلامی :
جمعه، فطر، اضحی و غدیر خم مهمترین روزهایی هستند كه از آنها در روایات اسلامی با عنوان ( عید ) یاد شده است و هر یك از این روزها اعمال و آداب و مراسم مشترك یا خاص خود را دارند.مهمترین اعمال وآداب مشترك این اعیاد عبارتند از : غسل كردن و حمام كردن، پوشیدن جامه نیكو، استعمال بوی خوش، خواندن نماز و ادعیه، ضمن آنكه هر یك از آنها اعمال ویژه خود را نیز دارند. نكته جالب توجه در این اعمال و آداب و ادعیه آن است كه غالبا" به نزول فرشتگان و ارواح وارستگان و فرود آمدن بركات آسمانی اشاره می شود. چنانگه تلاوت سوره قدر، به منظور اشاره به قدر و شرف و عظمت این اعیاد، و تاكید بر نزول
فرشتگان و ( روح ) از آسمان مانند آن ، نوعا" در نمازهای ویژه این اعیاد مطرح است.در شب جمعه و ملائكه از آسمان به زیر می آیند با قلم های طلا و صحیفه های نقره، و در پسین پنجشنبه و شب جمعه و روز جمعه تا غروب آفتاب جز صلوات بر محمد ( ص ) و آل او چیز دیگری نمی نویسند.شب عید اضحی ( قربان ) از لیالی متبركه است و یكی از آن چهار شبی است كه نگاه داشتن احیا در آن شب توصیه شده است چرا كه درهای آسمان در این شب باز است.در روایات آمده است كه فضیلت شب عید فطر كمتر از شب قدر، شب نزول قرآن ، ملائكه و روح نیست.عید غدیر خم نیز از عظیم ترین اعیاد است و نامش در آسمان روز عهد معهود است و آن روزی است كه حضرت رسول ( ص ) امیرالمومنین ( ع ) را به خلافت خود برگزید احسان و انفاق در این روز ، چون شب قدر، اجری چندین برابر روزهای دیگر دارد. گفتنی است كه در بعضی از ادعیه مربوط به این اعیاد وسعت رزق از خداوند متعال كه خیرالرازقین است در خواست می شود.
