بخشی از مقاله
چکیده
مهاجرت به شهرها رویه ای است که در ایران جریان دارد. بخشی از این مهاجرت ها به دلیل عدم تمکین مالی به صورت حاشیه نشینی نمود پیدا میکند. تداوم حاشیه نشینیها بافتهای متراکم جمعیتی غیر استاندارد و غیر رسمی به وجود می آورد که به وجود آورنده مشکلات عدیده ای برای مناطق مسکونی و غیر مسکونی به وجود می آورد. از جمله این مشکلات کیفیت پایین زندگی و ایجاد انواع بزه در این بافتها است.
نبود امکانات مناسب آموزشی و بهداشتی و عدم فرهنگ سازی مناسب باعث میشود مدیران شهری و استانی مربوطه راهکارهایی برای مقابله با تبعات منفی این مناطق اتخاذ کنند. کلان شهر تهران و استان تهران نیز به دلیل تجمع امکانات و پتانسیل اشتغالزایی بالاتر نسبت به استانهای دیگر از این موضوع در امان نبوده و درگیر مسائل و معضلات حاشیه نشینی و بافتهای غیر رسمی است. تحقیق فوق شناسایی بافتهای مسکونی غیر رسمی در منطقه نوروزآباد در احمد آباد مستوفی - جنوب غرب کلانشهر تهران - را مورد بررسی قرار داده است و راهکارهای مناسب جهت ساماندهی این منطقه پیشنهاد میشود.
مقدمه
جمعیت انبوهی که در شهرها ، شهرکها و آبادیهای اطراف تهران و مناطق فقیرنشین داخل تهران زندگی می کنند و با رشد بی رویه ای افزایش می یابد، درواقع اغلب همان کسانی هستند که درمقابله با محدودیتهای پیش گفته، عدم توانایی مالی در تهیه مسکن در داخل محدوده شهر تهران یا مشکلات دیگر در محل سکونت قبلی، مسکن خود را به خارج از محدوده یا مناطق حاشیه ای داخل شهر منتقل کرده اند و در عمل باید جزء جمعیت شهر تهران به شمار آیند.
افزایش جمعیت شهر تهران و به همراه آن گسترش فیزیکی شهر واضافه شدن فواصل شهری، ارائه خدمات را مشکل و گران کرده و مسائلی نظیر کمبود، گرانی، نامناسب و غیر بهداشتی و بالاخره فرسوده بودن مسکن ، کمبود آب وبرق، تلفن، کمبود فضای سبز ، آلودگی و ترافیک . کمبود فضای آموزشی، کمبود امکانات پزشکی و دهها مشکل دیگر را به وجود آورده است.
باید خاطرنشان کرد که افزایش جمعیت در خارج از محدوده خدماتی که به طور مستقیم و درموارد غیر مستقیم از خدمات شهری استفاده می کنند باعث شده این مشکلات از عمق و وسعت بیشتری برخوردار گردیده و مشکل جدیدی را در زندگی شهری بوجود بیاورد که ما از آن تحت عنوان حاشیه نشینی نام می بریم.بدین منظور محقق در صدد شناسایی آسیب ها و محدودیت های سکونتهای غیر رسمی در محله نورور آباد احمد آباد مستوفی می باشد.
فقر مسکن در ایران در مناطق شهری عمدتا به صورت اسکان غیر رسمی جلوه نموده و در حال گسترش است.اقشار کم درآمد برای تامین مسکن در شهرها،از اولین مرحله که انتخاب مکان مناسب برای سکونت در شهر است ، تامین زمین ، کسب مجوز احداث مسکن، تامین هزینه ساخت وساز و تجهیز آن با مشکل مواجه هستند .گسترش فزاینده مشکلات مسکن در شهرهای کشور و ضرورت برطرف کردن آن ،لزوم توجه به ریشه های آن را اجتناب ناپذیر می کند . محله نوروز آباد که هنوز هم بخشی از آن در خارج از محدوده قانونی احمداباد مستوفی واقع شده ، دچار اشکال مختلف پدیده کم مسکنی و بدمسکنی است . به نظر میرسد علت اصلی ایجاد سکونتگاه غیر رسمی توسعه شتابان و نا موزون شهر نشینی و مهاجرت می باشد .
برخی اشتباهات ، کمبود ها و تبعیضاتی که نهایتا منجر به این توسعه ناموزون شده است عبارتند از : -ساختار تبعیض آمیز و فقر زایی که به توزیع ناعادلانه قدرت و ثروت در جامعه انجامیده است .
-ضعف برنامه ریزی های مربوط به پاسخگویی به نیاز مسکن اقشار کم در آمد و عدم پیش بینی فضاهای شهری برای اسکان دادن آنها .
-عدم دسترسی اقشار نیازمند به نظام های رسمی اعتباری و وام مسکن و ساخت و ساز و اشتغال . -عدم حمایت های دولت و دستگاه های مربوطه از این اقشار حتی در جهت خانه سازی های خود یار .
-توسعه اقتصادی ناموزون شهر ها ، تمرکز بر طرحها ی صنعتی و خدماتی و به حاشیه رانده شدن بخش کشاورزی در دورانهایی خاص مورد اخیر موجب ایجاد فاصله عمیق طبقاتی بین شهر نشینان و روستا نشینان و ایجاد مهاجرت گروههای روستایی به مناطق اسکان غیر رسمی شده است .
در کشورهای در حال توسعه به علت رشد سریع جمعیت و عوامل گوناگون مانند عدم تقسیم مناسب امکانات شهری، مسئله مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به سوی شهرهای بزرگ یک امر عادیست. درایران نیز از این بعد به علت مسائل خاص جغرافیائی و دیگر مسائل شهرهایبزرگ خصوصاً شهری مانند تهران، دچار مشکل مهاجرت گردیده اند. در رژیم گذشته در بیش از سه دهه، تهران چنان رشد یافت که با گذشته خود فاصله گرفت.
از سال1365 و با شروع انقلاب و آشوبهای شهری و بعد از آن ، جنگ تحمیلی باعث گردید که افراد بیکار ساکن در روستاهای کوچک و بزرگ و شهرهای کوچک، جهت یافتن کار هر چند کاذب روانه شهرهای بزرگ بخصوص حاشیه تهران گردند . این مهاجران به علت فقر اقتصاد ی و گرانی مسکن، قادر به خرید خانه در تهران نبودند، و در نتیجه به حاشیه های این شهر که در حال حاضر عمدتاً در حوزه حومه جنوب تهران قرار دارند هجوم برده اند و به علت برخورد قاطع با این مهاجران و عدم برنامه ریزی جامع و مناطق، حریم تهران گسترش بی رویه ای یافته تا آنجا که روستاهای چند سال گذشته به شهرکهای بزرگ فاقد امکانات رفاهی، آموزشی، درمانی و ... تبدیل گردیدند .
به طور نمونه می توان به جاده نظامی در مسیر جاده ری- ورامین اشاره کرد که در سال 6531 فقط سه خانوار در آن زندگی می کردند ولی امروز دهها هزار نفر جمعیت دارد . به طور کلی مجموعه روستاها و شهرکهای حوزه جنوب حومه تهران امروز با کمبود امکانات رفاهی از طرفی و رشد جمعیت مهاجر از طرف دیگر و همچنین رشد مجتمع های ساختمانی در بخشی از مناطق آن و عدم اعطای مجوز ساخت و ساز در برخی دیگر از مناطق آن، مسائل و مشکلاتی را به وجود آورده است که موجب نارضایتی مردم این مناطق شده است. همان طور که قبلا گفته شد، افرادی که دراین مناطق ساکن می شوند کسانی هستند که توانایی تهیه مسکن درمناطق دیگرشهر که از امکانات و خدمات نسبتاً بیشتری برخوردار هستند را ندارند .
اغلب ساکنان این مناطق را شهر نشینان یا روستائیان مهاجر فقیری تشکیل می دهند که جهت تأمین هزینه های زندگی در داخل شهر مشغول به کار بوده و برای رسیدن به محل کار باید هر روز مسافت زیادی را طی کنند. بنابر این رفت و آمد و هزینه های آن از مسائلی است که برای این افراد از اهمیت خاصی برخوردار است .کمبود آب و فقدان سیستم آبرسانی مناسب نیز از مشکلات دیگری است که اهالی این مناطق با آنان روبه رو هستند به نحوی که در بعضی از این مناطق، آنها مجبور به خرید آب از تانکرهای حامل آب می باشند .
فقدان سیستم جمع آوری زباله و شبکه فاضلاب و هزینه هایی که دفع زباله به همراه دارد موجب بروز آلودگی در این مناطق گردیده واین آلودگی و بیماریهای ناشی از آن به دلیل فقیرنشین بودن این مناطق و عدم وجود حمایت های اجتماعی امکان تشدید ففر اقتصادی را فراهم می سازد. تراکم جمعیت و نامناسب بودن مسکن فقر مالی و فرهنگی، فقدان تاسیسات و تسهیلات شهری از جمله مشکلاتی می باشند که ساکنین این مناطق را آنها روبرو هستند
اگر از دیدگاه تئوریک به این موضوع نگریسته شود می توان مشاهده کرد که مشکلات ناشی از حاشیه نشینی دارای پیامدهای اجتماعی روانی به عنوان یک عامل مهم درحفظ نظم و ثبات اجتماعی و حتی امنیتی مورد توجه قرار گرفته و میزان گرایش به رفتار ضد اجتماعیکه معمولاً انتظار می رود در مناطق حاشیه نشین از درجه بالائی برخوردار باشد و امکان رواج انحرافات اجتماعی و فرهنگی واقتصادی را در میان ساکنان این مناطق افزایش دهد بررسی می شود. این تحقیق به صورت میدانی و کتابخانه ای به بررسی این معضلات پرداخته و راهکارهایی نیز پیشنهاد و ارائه میشود.
اهداف تحقیق
شناسایی وضع موجود بافت های اسکان غیر رسمی نوروزآباد احمدآباد مستوفی شناسایی مشکلات اسکان غیر رسمی شهر نوروز آباد احمدآباد مستوفی در بعد امکانات شهری و آموزشی و فرهنگی انتخاب مناسب ترین گزینه جهت کمک به تصمیم گیری آگاهانه و خردمندانه مدیران تدوین راهبردهای ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی شهر
سوالهای تحقیق
- مشکلات بافت های اسکان غیر رسمی منطقه نوروزآباد احمد آباد مستوفی کدامند ؟
- چه راهکارهایی می توان برای ساماندهی سکونتهای غیر رسمی پیشنهاد داد؟
پیشینه تحقیق
محمدی و زارع در تحقیقی با عنوان بررسی امنیت اجتماعی در مناطق حاشیه نشینی شهری - - 1395 پژوهشی با عنوان بررسی رابطه احساس امنیت اجتماعی و سرمایه اجتماعی توسط نادری - - 1393 و دیگران در شهر اردبیل انجام گرفته که نتایج حاکی از رابطه معنادار بین احساس امنیت اجتماعی و جنسیت دارد؛ بنابراین زنان بیشتر از مردان احساس ناامنی می نمایند .درحالی که ارتباط احساس امنیت با مؤلفه ، های سن ولی رابطه معناداری بین هزینه ،وضعیت تأهل و درآمد ماهیانه خانواده معنادار نیست ،تحصیلات های نوع شغل افراد و محل سکونت با میزان احساس امنیت وجود دارد.
