بخشی از مقاله
كارآموزي ساختمان20 واحدي -شركت ساختماني عمار گنبد
بازدید از زمین و ریشه کنی :
قبل از شروع هر عملیات ساختمان باید زمین محل ساختمان بازدید شده و وضعیت و فاصله ی آن نسبت به خیابان و چگونگی دسترسی به خیابان اصلی و عبور و مرور ماشین آلات حمل مصالح و جای کافی برای تجهیز کارگاه و مصالح پای کار را بررسی کنیم .
سپس نسبت به ریشه کنی نباتات روییده در زمین و خاک ها و ضایعات اضافی به بیرون حمل گردد و بالاخره شکل هندسی زمین و زوایای آن کاملا معلوم شده و با نقشه ساختمانی کاملا مطابقت داشته باشد.
پیاده سازی نقشه
پس از بازدید محل و ریشه کنی نوبت به پیاده کردن نقشه بر روی زمین است . یعنی انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ بر روی زمین بوسیله ابزار آلات و دسترس با ابعاد اصلی بطوری که محل دقیق پی ها و ستون ها و دیوارها و عرض پی ها روی زمین به خوبی مشخص شود . که یکی از مهمترین مراحل ساخت می باشد . برای پیاده کردن نقشه های بزرگ ساختمانی از دوربین نقشه برداری استفاده می شود ولی در ساخت این پروژه ( ساختمان معمولی) از متر و ریسمان بنایی می توان بهره برد .
گام اول : ابتدا محل کلی ساختمان روی زمین مشخص نموده و بعدا با کشیدن ریسمان کار به یکی از امتدادهای تعیین شده و ریختن گچ ، یکی از خطوط اصلی ساختمان را تعیین کرده و بعد خطوط دیگر را با همین روش مشخص می کنیم . عرض و طول و عمق پی ها کاملا بستگی به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاک محل ساختمان دارد که با آزمایش خاک و طرز قرار گرفتن دانه ها به روی همدیگر مشخص است .
گودبرداری :
در این قسمت اقدام به خاکبرداری محل نقشه می شود تا به خاک بکر رسید . لذا باید پی بر روی یک سطح محکم و بدون رانش قرار گیرد تا پی ها نشست نداشته یا نشستهای متفاوتی نداشته باشد .
بنابراین سطح زیرین پی باید حداقل 5/1 الی 2 متر پایین تر از تراز کف زمین باشد . در این ساختمان گود برداری بوسیله وسایلی معمولی مانند بیل ، کلنگ و فرقون استفاده شد.
پی کنی در ساختمان :
پی کنی به دو منظور انجام می گیرد :
1- دسترسی به زمین سخت و مقاوم تا بارهای ساختمان را به زمین منتقل کند .
2- برای محافظت پی ساختمان و جلوگیری از اثرات جوی مانند یخ زدگی و نیروهای جانبی
آماده سازی پی :
قبل از پی سازی باید کف پی آماده گردد که کاملا مسطح و عاری از هر گونه مواد زاید همچنین نباید با خاک دستی یا مصالح غیرمقاوم پر شود.برای تسطیح و آماده سازی نهایی کف آنرا با بتن سبک (مگر) یا لاغر با عیار 150kg سیمان تسطیح کرد که وظیفه مگر یا لاغز به دو دلیل عمده است . 1- برای جلوگیری از تماس بتن اصلی پی با خاک 2- برای رگلاژ کف پی و ایجاد سطح صافی برای ادامه پی سازی . ضخامت بتن مگر حدود 10 سانتی متر و معمولا قالب بندی از روی بتن مگر شروع می شود.
اجرای شبکه پی :
قبل از انجام هر کار سرپرست کارگاه باید ملزومات اجرایی پی را فراهم کند و خواسته های خود را بطور کامل برای دست اندرکاران از جمله کارفرما ، مجری کار و کارگرها توضیح دهد . برخی از مصالح و وسایل مورد احتیاج به شرح زیر است :
میلگرد : میلگردهای پی به دو قسمت طولی (کمرکش) و عرضی (چنگال) تقسیم
می شوند . قبل از سفارش میلگردها باید تعداد دقیق میلگردهای مورد نیاز را با توجه به نقشه محاسبه کرد . برای محاسبه میلگرداهای طولی ابتدا طول هر نوار را در تعداد میلگردهای طولی ضرب می کنیم سپس با توجه به شماره میلگرد نتایج را دسته بندی و جمع می کنیم اگر حاصل را تقسیم بر 12 کنیم (طول یک شاخه میلگرد 12 متر است ) تعداد میلگردها برای آن شماره خاص به دست می آید .
] تعداد میلگرد طول ( طول نواری +2/0)[
12/ = مقدار
میلگرد طولی برای هر نوار
برای در نظر گرفتن طول خم در ابتدا و انتهای هر نوار باید مقدار 2/0 به طول هر نوار اضافه شود اگر طول نوار هر پی بیشتر از 12 متر باشد برای پیوستگی میلگردها در محل انقطاع بایستی از اورلپ (overlap) استفاده شود . طول اورلپ مطابق آیین نامه بین 40-50 برابر قطر میلگرد مورد استفاده است .
در محاسبه میلگردهای عرضی باید ابتدا عرض نوارها را با 2/0 جمع کنیم و سپس در تعداد میلگردهای عرضی هر نوار با توجه به شماره میلگردها ضرب کنیم . آنگاه حاصل را بر 12 تقسیم کنیم تا تعداد شاخه مورد نیاز بدست آید .
12/ ] تعداد میلگرد عرضی (عرض نوار پی)+2/0)[ = تعداد
قیچی زمینی : وسیله ای استاندارد برای برش میلگرد است تا جایی که می توان از قیچی برای بریدن میلگرد استفاده شود . قیچی باید با توجه به بزرگترین شماره میلگرد تهیه شود.
دستگاه برش هوا : این وسیله از یک کپسول گاز و یک کپسول اکسیژن تشکیل شده . سوختن همزمان اکسیژن و گاز باید ایجاد حرارت شدید می شود که فولاد را به دمای ذوب خود می رساند به این طریق میلگردها را برش می دهند از این وسیله در برش میلگردهایی که با قیچی برش نباشد استفاده می شود . آیین نامه استفاده از این وسیله را به دلیل ایجاد تنش های پسماند مجاز نمی داند.
میزکار : میزی که بر روی ان میلگردها خم داده می شود و در مراحل بعدی برای ساختن خاموت استفاده می شود . سایر وسایل مورد نیاز عبارتند از انبر، سیم آرماتوری و...
سرپرست کارگاه قبل از انجام هر کاری ایمنی و حفظ سلامت افراد کارگاه باشد لذا تمام تدارکات مورد نیاز فراهم شود . این وسایل در مرحله پی عبارتند از دستکش و عینک و... است .
اولین گام در اجرای پی برش میلگردهاست . در این موقع باید برش میلگردها طوری باشد که میلگردها پرت کمتری داشته باعث سردرگمی کارگرها نشود . بعد از برش نوبت به خم زدن میلگردهاست . اگر میلگردهای مورد استفاده کوچک باشد ( طول کمتری) . خم زدن آن روی میز انجام می شود و اگر با طول زیاد باشد بر روی زمین توسط آچار F انجام می گیرد . گام بعدی پخش میلگردهای طولی و عرضی کف پی است . سپس میلگردها توسط سیم آرماتور بندی بافته می شود و بصورت شبکه در می آیند در بافتن میلگردها بهتر است از گره « هفت و هشت » استفاده شود اما معمولا با گره ساده می بندند
در بستن میلگردها در محل اورلپ و ستون ها باید توجه ویژه داشت . در بخش میلگردهای طولی توجه شود که محل قطع میلگردها همه در یک طرف قرار نگیرد زیرا اینکار باعث ضعیف شدن شبکه در محل اورلپ می شود . همچنین باید دقت شود فاصله شبکه کف از دیوارها و دیوار چینی ها حدود 5 سانتی متر باشد . پس از بافتن شبکه در محل اورلپ می شود . همچنین باید دقت شود فاصله شبکه کف از دیوارها ، دیوار چینی ها حدود 5 سانتی متر باشد . پس از بافت
شبکه میلگردهای کف که روی زمین قرار دارد باید حدود 5-3 سانتی متر بر روی زمین قرار بگیرد تا در هنگام بتن ریزی میلگردهای کف کاملا در پوششی بتنی قرار گیرند برای اینکار قسمتی از شبکه بطور موضعی توسط دیلم بالاآورده و در زیر آن سنگ قرار داده می شود . پس از بافتن شبکه میلگردهای پایین باید شبکه میلگرد بالا بافته شود . برای قرار دادن میلگردها در ارتفاع دلخواه از سطح زمین خرک استفاده می کنند . خرکها در اندازه و شکل های متفاوتی از میلگردها ساخته می شوند . ارتفاع خرکها از ارتفاع دیوارچینی 10-5 سانتی متر کمتر در نظر گرفته می شود که ابتدا خرکها در فاصله حدود 4 متر ا زهم قرار می گیرند و سپس میلگردهای طولی را روی خرکها سوار می کنند .بعد از آن میلگردهای عرضی را روی میلگردهای طولی می بافند. پس از بافتن کامل میلگردها به علت وزن زیاد دچار انحنا می شود . برای رفع این اشکال بایستی در قسمتهای ضعیف خرک قرار داده تا شبکه یکدست باشد .
پس از اتمام تمام این مراحل مهندس باید دقت کند تمام تقاطع میلگردها حداقل بصورت یکدرمیان بسته شده باشد و فاصله میلگردها مطابق نقشه باشد و در شبکه خیز نداشته و فاصله بین شبکه کناره ها و کف مناسب باشد . مرحله بعد مشخص کردن جای ستون ها است که اهمیت ویژه ای دارد برای اینکار از نخ کشی استفاده می کنند ابتدا آکس اولین ستون را با توجه به نقشه معماری از دیوار حریم ساختمان پیدا می کنیم و آنرا با نخ گره می زنیم سپس نخ را
کشیده و تا انتهای طولی پی می کشیم و آنرا به آکس ستون انتهای که خود بوسیله مترکشی از دیوار مشخص شده است وصل می کنیم بعد با توجه به نقشه آکس بندی ستون ها نخ کشی برای همه نوارها انجام می دهیم . محل برخورد نخ ها دقیقا محل آکس ستون ها می باشد . برای امتحان از دست بودن از متر کردن آکس ستون ها با کناره ها و همچنین قضیه فیثاغوریث استفاده کرد ( برای درستی از زاویه 90درجه ) .
پس از مشخص کردن آکس ستونها یک خاموت طوری روی شبکه میلگردهای بافته می شود که آکس ستون دقیقا در وسط خاموت قرار گیرد . بعد ریشه ستون را در داخل خاموت جاگذاری می کنیم . ریشته ستون میلگردی است که از کف پی شروع می شود و به اندازه اورلپ میلگرد از سطح تمام شده پی بالا می آید . برای ایجاد پیوستگی مناسب ابتدای ریشه که در پی قرار دارد باید حدود 15-20 سانتی متر خم بخورد .
قبل از بتن ریزی باید در محل برخورد پی با کناره ها پلاستیک گذاشت تا پس از بتن ریزی دیواره ها آب بتن را جذب نکنند و باعث پوکی آن نشوند . سپس پی باید بطور کامل تمیز و هر جسمی که برای بتن مضر است از داخل پی برداشته شود . بعد باید مطمئن نشویم پشت تمام دیواره ها پر است تا عقب نشینی نکنند . با توجه به پلان ساختمان قسمتی از آسانسور در داخل پی قرار دارد که جای خالی آن قبل از بتن ریزی در پی مشخص شده و سپس دور میلگردها دیوار چینی و پلاستیک گذار شده بعد از آن کار میلگرد گذاری پی تمام شده تقلی می شود . تمامی این مراحل توسط دو کارگر فنی و یک کارگر ساده در 9 روز انجام شد کل میلگردهای به کار رفته در پی حدود 4 تن بوده است
پي هاي نواري ، شبكه اي و گسترده
استفاده از شالوده هاي پيوسته ( نواري و شبكه اي و گسترده ) زماني لازم مي گردد كه نيروي محوري ستونها زياد بامقاومت زمين كم و يا سازه در مقابل نشستهاي نامساوي حساس باشد . در شالوده نواري تمام ستونهاي واقع در يك محور برر وي شالوده يكپارچه به شكل نوار تكيه مي كنند . اگر شالوده هاي نواري در دو امتداد عمود بر هم قرار گيرند. تشكيل شالوده شبكه اي مي دهند . در صورتي كه نيروها نسبتا بزرگ و يا خاك ضعيف باشد عرض نوار بزرگ شده و فضاهاي خالي شالوده شبكه اي كوچك شده و شالوده تبديل به دال يكپارچه مي شود كه به آن شالوده گسترده مي گويند.
عمق زير شالوده ( عمق يخبندان )
عمل يخ بستن و ذوب شدن يخ باعث شل شدن خاك مي شود عمق زير شالوده بايد زير عمق يخبندان باشد كه بسته به درجه برودت منطقه از0 تا 2 متر متغير است . براي منطقه كه معتدل است عمق حداقل زير شالوده بين 60/0 تا 1 متر و براي مناطق سردسير 1-5/1 متر و خيلي سردسير 5/1- 2 متر مي باشد .
ضوابط و استانداردهاي اجرايي
1- ضخامت شالوده ها نبايد كمتر از 250mm و ضخامت سرشمعي گروه شمعها نبايد كمتر از 400mm اختيار شود .
2- در شالوده هاي نواري مقدار درصد آرماتور خمشي نبايد كمتر از 15/0 اختيار شود مگر آنكه آرماتور بكار رفته حداقل به اندازه 3/1 بيشتر از مقدار آرماتور تعيين شده در محاسبات باشد .
3- در شالوده ها قرار ميلگرد نبايد كمتر از 10 ميليمتر و فاصله محور آنها از يكديگر نبايد كمتر از 100mm و بيشتر از 350mm در نظر گرفته شود .
4- كلاف هاي رابط بين شالوده ها بايد براي نيروي كششي معادل 10% بزرگترين نيروي محوري نهايي وارد برستونها طرفين خود طراحي شود .
5- ابعاد مقطع كلاف رابط متناسب با ابعاد شالوده و حداقل 250 ميليمتر اختيار شود .
6- تعداد ميلگردهاي طولي كلافها بايد حداقل 4 عدد و قطر انها حداقل 12 ميليمتر باشد وميلگردها بايد توسط ميلگردهاي عرضي 6mm و با فواصل 250mm از يكديگر قرارگرفته شود .
7- ميلگردهاي طولي كلافها بايد در شالوده هاي مياني ممتد باشند و در شالوده هاي كناري از مجاورت بر ستونها مهار شود.
شالوده نواري
شالوده يكسره اي مي باشد كه بار ديوار و يا چند ستون را كه در يك رديف قرار دارند ، به زمين منتقل مي نمايد مقطع شالوده مي تواند به شكل مربع – مستطيل ذوزنقه يا پاشنه دار (T ) وارونه مي باشد در حالي كه شالوده نواري صرفا بار ديوار را به زمين منتقل مي كند . شالوده زير ديوار ناميده مي شود .
شالوده گسترده
به شالوده اي اطلاق مي شود كه بار چند ستون را ديوار را كه در رديف ها و امتدادهاي مختلف قرار د ارند به زمين منتقل مي نمايد كه مي تواند به شكل دال ، مجموع تير- دال و يا صندوقها ي ساخته شود .
بتن ریزی:
مهمترین قسمت در اجرای پی می باشد که به دو صورت دستی پایین آماده انجام می شود. بتن آماده برتری بیشتری دارد زیرا کیفیت بتن و زمان کم و یکپارچگی بتن را در بر می گیرد . در بتن ریزی پی این ساختمان از بتن آماده استفاده شد حجم کل بتن ریزی در پی و عیار با توجه به اینکه حجم هریک از
کامیون های حمل بتن حدود است بر ای بتن ریزی به 15 کامیون احتیاج بوده است . در مجموع بتن ریزی ساختمان ساعت 9صبح شروع و 4 بعد از ظهر اتمام روند بتن ریزی به این صورت بود که در هر نوار عرض ابتدا بتن ریزی در کناره ها و سپس در وسط انجام می شود . بعد لوله های اضافی در امتداد طولی برداشته می شود . به همین ترتیب بتن ریزی از انتها به ابتدا انجام شد . برای هر از پی که بتن ریزی شد باید با استفاده از دستگاه ویبراتور بتن را ویبره کرد . ویبره کردن بتن باعث می شود حفرات داخل بتن به خاطر لرزش دستگاه پر شود و به این وسیله از پوکی بتن جلوگیری شود . باید توجه داشت که اگر ویبراتور زیاد در بتن باقی بماند شیره از بتن خارج می شود .
پس از رسیدن بتن در ارتفاع مورد نظر بایستی سطح بتن بوسیله ماله صاف نشود .
نکته : کنترل ریشه ستون ها در برابر پیچش پس از بتن ریزی و قبل از سخت شدن بتن است . اینکار را می توان با استفاده از ریسمان کشی انجام داد. در روزهای بعد از بتن ریزی باید آنرا با آب مرطوب نگه داشت تا بر مقاومت و دوام بتن بیافزاید .
بتن ريزي و تراكم ساختن بتن
1- آماده سازي
قبل از شروع بتن ريزي بايد برخي اقدامات صورت پذيرند . شالودهها بايد حفر تميز و آماده شوند . قالبها بايد ساخته و آماده شوند. آرماتورها را در محل خود قرار گيرند . محل درزهاي اجرايي كاملا مشخص شوند . اقلام و وسايل مدفون از قبيل پيچها و مهاريها ونيز لوله ها و مجراها ، در و پنجره ها ، زهكشها و چالها و... درجاي خود قرار گيرند و بطور كلي :
1- تا رسيدن به بستر مناسب مصالح نامرغوب دست از حمل كار خارج شده تا تراز مورد نظر مصالح مناسب جانشين آن شود .
2- بستر خاكي شالوده تمام سازه ها قبل از بتن ريزي با يك بتن نظافت به ضخامت حداقل cm 10 پوشيده شود و بتن ريزي شالوده ها بعد از گيرش بتن نظافت صورت گيرد
3- به منظور ايجاد چسبندگي كامل بين بتن و بستر سنگي و تراز نمودن آن بستر سنگي با ملات ماسه سيمان به عيار kg 300 سيمان در متر مكعب و به ضخامت 5/2 cm روكش شود .
4- قبل از بتن ريزي بايد ميلگردها ، ميل مهار و لوله ها و ساير ادواتي كه در بتن مدفون مي شود بر اساس نقشه اجرايي و يا دستورات دستگاه نظارت به طور اطمينان محكم جاسازي و بسته بندي شوند . اين ادوات بايد تميز و عاري از هر نوع مواد آلوده نظير چربي ، خاك ، گل ملات خشك شده باشد .
5- قالبهاي چوبي قبل از بتن ريزي مرطوب شوند تا آب بتن تازه را جذب ننمايد .
2- ريختن بتن و انتقال آن به قالب :
عمل ريختن بتن توام و وابسته بوده و اغلب همزمان انجام مي شود كه جهت رسيدن به مقاومت لازم غيرقابل نفوذ بوده و پايايي فوق العاده مهم دارد .
وسايل بتن ريزي :
الف) باكت يا جام :
متداولترين روش در بتن ريزي هاي حجيم با فاصله حمل كوتاه است . بسته به حجم عمليات و زمان بتن ريزي حجم جام قابل تغيير مي باشد . دريچه تخليه باكت در كف تعبيه شده و جام بايد داراي تعداد بازشوي كافي باشد . اندازه دهانه بازشو نبايد از 3/1 طول با كف و 5 برابر قطر بزرگترين دامنه كمتر باشد . شيب جدار باكت در محل تخليه نبايد از 60 درجه كمتر باشد تخليه بتن به باكت بايد بطور قائم واز مركز آن باشد چنانچه بتن داخل باكت مستقيما و يا توسط ناوه شيبدار درون قالب تخليه شود بايد در انت هاي نقطه تخليه و در ارتفاع حداقل cm 60 بتن توسط محفظه هدايت به محل نهايي ريخته شود .
ب) ناوه شيبدار ( شوت): اين وسيله براي حمل بتن به ترازهاي پايين تر از محل تهيه بتن بخصوص در محل هاي پايين تر از سطح زمين مي باشد . ناوه بايد داراي سطح مقطع نيم دايره باشد و از جنس فلز باشد در غير اينصورت بايد داراي روكش فلزي كاملا آبند باشد
پ) لوله تخليه: اين وسيله براي تخليه بتن از ارتفاع زياد و بصورت قائم است . قطر لوله تخليه در 2-3 متداول بايد حداقل 8 برابر قطر بزرگترين سنگدانه باشد . در قسمت تحتاني قطر خروجي را تا 6 برابر قطر بزرگترين دانه اختيار كرد . اسلامپ بتن در اين روش 5/7-15cm است .
ت) تسمه نقاله : اين وسيله براي حمل بتن بصورت افقي براي ترازهاي بالا مي باشد . انتهاي نقاله براي تخليه بتن از يك ناوداني براي جلوگيري از جدايي بتن استفاده مي شود . تسمه نقاله در مسير حركت بايد در مقابل باد و باران ، تابش مستقيم خورشيد محافظت شود و اسلامپ بتن 5/6-5-7cm باشد .
بتن ريزي ستون و تير اصلي :
در بتن ريزي ستونها حتي الامكان بايد ارتفاع سقوط آزاد بتن را محدود نمود كه براي جلوگيري از جداشدن دانه ها به 9/0-2/1 متر محدود مي شود . درصورتي كه بتن در قالبهاي بلند ريخته شود براي جلوگيري از آب انداختن بتن توصيه مي شود از بتن با اسلامپ كم ( بتن سخت ) استفاده شود و همچنين كاستن سرعت بتن و بتن را تا تراز حدودا cm30 پايين از تراز قطعي ريخته و پس از 1 ساعت قبل از اينكه سطح بتن سخت شود بتن ريزي مجدد از سرگرفت تا ايجاد اتصالات رد حلوگيري شود .