بخشی از مقاله
کارآموزی پروژه ساختمانی واقع در عظیمیه کرج
تقدیر
سپاس پروردگار متعال را که یاریگرمان بود تا نوشتاری بعنوان پروژه کارورزی ارائه نمائیم. در پایان مقطع کاردانی فرصتی دست داد تا به صورت دوره کوتاهی را کار در کارگاه ساختمانی آشنا شویم. هر چند سختی راه دشوار می نمود ولی تجربیات گرانمایه ای را کسب نمودیم.
اکنون، نوشتار مصوری را که ملاحظه می فرمائید دست مایه و حاصل تلاشمان طی یک ترم تحصیلی می باشد که شامل دیدارهای هفتگی از کارگاه و برجها بوده و همچنین تهیه عکس، گزارش، مطالعه کتب مربوطه می باشد.
این مطالب گردآوری نمی شد مگر با مساعدت استاد راهنمایمان مهندس نیازی که زحمت راهنمایی و مشاوره را برعهده داشتند. حال لازم می دانیم کمال تشکر و قدردانی را از ایشان داشته باشیم.
فهرست مطالب
مقدمه صفحه
فصل اول: کلیات پروژه
وضعیت فیزیکی پروژه 7
موقعیت ساختمان در سایت 7
کروکی سایت 7
پیشرفت کار در روش کار پیمانکار 9
انواع قراردادهای پیمانکاری 9
انواع مناقصه 9
مراحل اجرای طرح و انجام عملیات پیمانکاری 10
اصول طرح کارگاه و ساختمان 10
جدول مصالح مصرفی در انبار 10
نحوة انجام گزارش کارگاه در مورد مسئولیتها 11
گزارش روزانه 11
فصل دوم: عملیات ساختمانی
- بازدید شناسایی زمین 11
- طبقه بندی زمین از نظر خاک و مقاومت آن 12
- آزمایش خاک 12
- طبقه بندی زمین ها (بر حسب نوع مصالح، وضعیت طبیعی) 13
- زمینهای خاکریزی شده یا زمینهای مصنوعی 14
- زمینهای طبیعی و انواع آن 14
- زمینهای غیر قابل تراکم 16
- زمینها با تراکم کم 17
- تخریب 17
- خاکبرداری 18
- گودبرداری (پی کنی) 18
- گودبرداری و پی کنی در زمینهای آبدار 19
- روش پایین بردن سطح آب 19
- ابعاد پی و پی سازی 21
- شمع بندی 23
- ترازکردن کف پی 23
- شفته ریزی 24
- قالب بندی پیها 24
- آرماتوربندی 25
- کلافبندی افقی 26
- کلافبندی قائم 27
- بتن پی 27
فصل سوم: ساختمان
- عملیات ساختمانهای بتنی 28
- مزایای ساختمانهای بتنی 28
- ابعاد پی 28
- بتن مگر 29
- میلگردهای کف پی 29
- قالبندی 29
- داربست 30
- قالبندی پیها 30
- آرماتوربندی 30
- شناژ 31
- ساختمانهای بتنی 32
- دانه بندی 32
- سیمان 32
- بردن بتن تا محل مورد نیاز 32
- ریختن بتن 33
- عمل آوردن بتن 33
- حفظ کردن بتن 33
- ستون 34
- تیرها 35
- اتصال اسکلت بتنی 36
- باز کردن قالبها 36
- وصله کردن آرماتور 37
فصل چهار: سقفهای تیرچه بلوک
- تیرچه 40
- بلوک 40
- میلگردهای ممان منفی 42
- میلگرد حرارتی 42
- کلاف عرضی 42
- بتون ریزی 43
- بامهای تخت یا مسلح 43
- عکس از مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک 45
- پوشش بامهای تخت یا مسلح 46
- دیوار جان پناه 47
فصل پنج : مصالح وجزئیات
- گچ 48
- اجرای کاشی کاری 49
- کارگذاری پنجره ها در نما 51
- کف سازی 51
- سقف کاذب 51
- میلگردهای عمودی 52
- میلگردهای افقی چپ و راست 52
- رابیتس 53
- کچ کاری روی رابیتس 53
- عایق کاری 53
- پله 54
- فنداسیون 56
- آزمایشگاه بتن 56
- نحوه اجرای سرویسها 56
- محوطه سازی 57
- اجرای آسانسور 57
- عکس از مراحل اجرایی آسانسور و چاله آسانسور 58
- سقف کاذب 59
- پارکینگ 59
- تأسیسات 60
- اجرای فاضلاب 61
مقدمه:
بنام خدا
دورة کارآموزی را که زیرنظر شرکت ساختمان «ساربتون» که مجری ساخت یک ساختمان مسکونی واقع در عظیمیه کرج است می گذرانم.
درطی این مدت عکسهایی از مراحل پیشرفت و ساخت این ساختمان گرفتم که در فواصل گزارشها و مطالب جایگزین شده است. اما عملاً شرکت ساختمانی ساربتون که خود کارفرمایان و سهامداران این شرکت می باشند دورة کارآموزی من را برعهده گرفته اند.
توضیح اینکه جناب آقای مهندس واحدی و مهندس آذرتاش که خود مؤسس شرکت ساربتون می باشند درواقع کارفرمای اصلی شرکت بوده و همچنین پیمانکارانی نیز بعنوان پیمانکار اصلی پروژه می باشند.
پروژه ساختمانی مسکونیA تحت نظر شرکت ساختمانی ساربتون بوده که من طی مراحل پیشرفت کار را بررسی کرده و تا به اینجا رسانده ام.
وضعیت فیزیکی پروژه:
- وضعیت فیزیکی ساختمان: این ساختمان شامل 4 طبقه مسکونی به همراه یک طبقه پیلوت و یک طبقه زیرزمین( سونا، جکوزی، انباری ها) در آن پارکینگ تعبیه شده است که مراحل فونداسیون را گذرانده و سقف اول و دوم را تمام کرده در حال اجرای مراحل بعدی است.
موقعیت ساختمان در سایت:
- ساختمان در عظیمیه کرج، بوستان 5 بالای میدان مهران – انتهای خیابان – ساختمان جنوبی- پلاک 71 واقع شده است.
کروکی سایت: « ساختمان مسکونی A » *
1- انبار وسایل
2- کانکس( محل اقامت ناظر)
3- آشپزخانه کارکنان
4- اتاق کارکنان
5- حصار چوبی کارگاه
6- محوطة ساختمان
7- چاه آب( جهت آب های مصرفی مصالح ساختمانی)
پیشرفت کار در روش کار پیمانکار:
کار ساختمان عظیمیه از مهر 1385 شروع شده و پیمانکار معتقد است تا شهریور 1386 کار را به پایان برساند.
- در شروع کار پیمانکار برنامة زمانبندی و مالی دقیقی تعیین کرده و تسلیم کارفرما نموده است. که پیشروی کار طبق این برنامه، کارفرما متعهد به پرداخت هزینه های ماهیانه می باشد. صورت وضعیت های تهیه شده توسط سرپرست کارگاه درابتدای هرماه در اختیار کارفرما قرار می گیرد وطی جلسه ای بررسی دقیقی توسط کارفرمایان و پیمانکار روی صورت وضعیت ها انجام می شود و پس از اطمینان از صحت آن مبلغ موردنظر توسط کافرمایان پرداخت می شود.
در این پروژه برای انجام هر یک از فعالیتها اعم از فونداسیون، بتن ریزی، تیغه چینی، لوله کشی، نازک کاری و ..... و همچنین برای هر یک از مصالح سرپرست کارگاه استعلام قیمتی از اشخاص مختلف می گیرد و پس از مشورت با شرکت یکی از آنها را انتخاب و با وی قراردادی تهیه کرده و مشغول بکار می شوند.
البته دراین انتخاب تنها هزینه مطرح نیست بلکه نوع جنس و نوع انجام کار هم حائز اهمیت می باشد. که در تمامی مراحل کار موارد ذکرشد
ه بررسی و سپس انتخاب صورت می گیرد.
انواع قراردادهای پیمانکاری:
قرارداد قیمت مقطوع بهای کل پیمان مقطوع
امانی بهای خدمات پیمانکار محاسبه می شود.
انواع مناقصه:
عمومی درج آگهی با توجه به مشخصات و شرایط مش
ارکت
محدود ارسال دعوتنامه به شرکت ها
ترک مناقصه ترک تشریفات صلاح وصرف نباشد مستقیماً انتخاب می شوند.
قرارداد پیمانکاری شرکت به صورت قرارداد مقطوع می باشد که با شرکه بهای پیمان به صورت مقطوع بین پیمانکار و کارفرما منعقد شده است.
نوع مناقصه صورت گرفته : مناقصه محدود می باشد که با ارسال دعوتنامه به شرکت های شناخته شده واقع در شهر کرج صورت می گیرد.
ساختمان عظیمیه
کارفرما: شرکت ساختمانی ساربتون
پیمانکار: شرکت ساختمانی ساربتون
پیمانکار جزئی: تأسیسات شرکت ساختمانی آسمان – اجراء کار مهندس ملکی و مهندس شیدی
مشاورین:آقای مهندس میرزایی / مهندس نادری
طراح: شرکت ساختمانی ساربتون
- اصول طرح کارگاه و ساختمان: 1- انتخاب ماشین آلات 2- محل کارگاه 3- طرح کلی کارگاه
- موضوعات پیمان بین کارفرما و پیمان کار برای ساخت:
1- قرارداد 2- تعهدات و التزامات 3- موضوع پیمان 4-مدت پیمان 5- ضمانت نامه 6- پیش پرداخت 7- جریمه
جدول مصالح مصرفی در انبار:
درکارگاه ساختمانی نمودارهایی به انبار داده شده که از ورود و خروج مصالح مصرفی پای کار اطلاع پیدا می کنیم و انباردار موظف است در جدول موردنظر مقدار مصالح را که در هر روز وارد انبار می شود و یا خارج می شود و موجودی انبار را یادداشت نماید. مثلاً:
ردیف نوع ورودی خروجی موجودی مربوطه توضیحات
1) سیمان 8:30 12:30 50 کیسه پرتلند 30 کیسه خارج شده
2) سنگ 11 11:30 100 کیسه گرانیت 50 بسته خارج شده
3) گچ 10 12:30 200 کیسه ساختمانی 80 کیسه خارج شده
4) // // // // // //
5) // // // // // //
نحوه کارگزارش کارگاه در مورد مسئولیتها : ( هفته ای، ماهی )
در کارگاه ساختمانی چارتی به شکل زیردر هر هفته تهیه شده و در آن فعالیتهای انجام شده و تعداد پرسنل ومصالح مصرفی و ...... توضیح داده شده و به حضور پیمانکار محترم می رسد.
گزارش کار
لیست مصالح ماشین آلات
ورودی خروجی تعداد نوع
لیست نیروی انسانی فعالیتهای انجام شده
گزارش روزانه:
هر کارگاه همه روزه پس از اتمام فعالیتها گزارش روزانه مکتوبی توسط سرپرست کارگاه ارائه می شود این گزارش شامل ریزکارهای انجام شده در قسمتهای مختلف، لیست ماشین آلات و تجهیزات، لیست نیروی انسانی و لیست مصالح پیمان کار می باشد.
فصل دوم
عملیات ساختمانی
بازدید وشناسایی زمین
قبل از شروع هر عملیات باید زمین بازدید شده و وضعیت آن نسب
ت به خیابانها و جاده های اطراف مورد بررسی قرار گیرد و همچنین پستی و بلندی زمین با توجه به نقشه باید مورد بازدید قرار گیرد و عوارض پستی و بلندی زمین به وسیله مهندس نقشه بردار تعیین گردد و همچنین محل چاهها، فاضلاب، چاه آبی قدیمی و مسیر قناتهای قدیمی تعیین شده و محل آن نسبت به پی سازی مشخص شود و چاهها در صورت لزوم باملات شفته پر شود و محل احداث ساختمان نسبت به زمین تعیین شده و نسبت به ریشه کنی یا کندن ریشه های نباتی و برداشتن خاکهای نباتی اقدام شود و شکل زمین و زوایای آن کاملاً معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود و نوع زمین مشخص و خاک آن آزمایش گردد.
طبقه بندی زمین از نظر خاک ومقاومت آن:
زمین های خاک ریزی شده( خاک دستی)
زمینهای ماسه ای
زمینهای دج
زمینهای رسی
زمینهای شنی
زمینهای سنگی
زمینهای مخلوط
زمینهای بی فایده
آزمایش خاک
2- برای آزمایش خاک در این ساختمان نمونه هایی از خاک ساختمان را در ظروفی مکعبی شکل به ابعاد سانتی متر ریخته سپس با یک نوار چسب مناسب درزهای آن را مسدود می کنند و در روی جعبه نیز مشخصات محل و عمق موردنظر را یادداشت می کنند. و این عمل را تا رسیدن به خاک خوب ادامه می دهند و جعبه ها را به محل آزمایش خاک برده تا تاب تحمل را اندازه گیری کنند. پس از بررسی ظرف معکب شکل مشخص شد که خاک محل از نوع« شن بوم» است که مخلوطی از شن و ماسه با لای کم و بیش دانه های قلوه سنگ که می توا آنها را بآسانی متراکم کرد. وطی بررسی و عملیاتی روی زمین مشخص شد که نوع زمین«دج» است که با کلنگ و پتک و کمپرسور می توان زمین را کند.
طبقه بندی زمین ها
زمینها را برحسب مورد می توان برحسب نوع( اندازه) مصالح متشکله، برحسب وضعیت طبیعی و یا برحسب میزان نشست و قابلیت تراکم طبقه بندی نمود.
الف) طبقه بندی زمینها برحسب نوع مصالح متشکله
مصالح تشکیل دهندة انواع زمینها، به غیر از زمینهای سنگی، عبارتند از شن،ماسه، سیلت، رس ومواد آلی یا ارگانیکی حاصله از گیاهان.
شن به دانه هائی اطلاق می شود که دارای قطری بزرگتر از 6 میلی متر و کوچکتر از 76 میلی متر باشد .
به قطعات سنگی بزرگتر از 76 میلیمتر قلوه سنگ ویا لاشه سنگ اطلاق می شود.
ماسه به مصالحی اطلاق می شود که از شن کوچکتر ولی بزرگتر از 7/0 میلی متر باشد دانه های سیلت از الک نمره 200 عبور کرده ولی از002/0 میلیمتر بزرگترند. رس از ذراتی به قطر کمتر از 02/0 میلی متر تشکیل شده است و بالاخره خاک های آلی به خاک هائی اطلاق می شود که قسمت اعظم آنها مواد ارگانیکی حاصله از بقایای گیاهان تشکیل شده باشد.
زمینها ممکن است متشکل از یک یا چند نوع از مصالح فوق باشند و لذا خصوصیات آنها به میزان زیادی بستگی به نوع مواد متشکله آنها دارد.
در طبقه بندی زمینها، که غالباً بعنوان طبقه بندی و یا رده بندی خاک ها عنوان می شود دو روش وجود دارد. روش رده بندی متحد و روش رده بندی AASHTO، در روش رده بندی متحد هر رده از خاکها را با دو حرف که اولین آن مشخص کننده نوع خاکی است که قسمت عمده مواد متشکله باقی مانده روی الک نمره 20 از نمونه ها راتشکیل میدهد و حرف دوم بستگی به درصد مواد عبورکرده از الک نمره 200 دارد.خاکهائی که بیش از 50% وزنشان از الک نمره 200 عبور کند بعنوان خاک های ریزدانه و خاک هائی که کمتر از 50% وزنشان ازالک نمره 200 عبور کند بعنوان خاک های درشت دانه نامیده می شود.
در روش AASHOT، خاکها برحسب ارزش نسبی آنها بعنوان مصالح زیرسازی از 1- A تا 7- A طبقه بندی شده اند.
ب)طبقه بندی زمینها برحسب وضعیت طبیعی
زمینها را برحسب وضعیت طبیعی به دو دسته زمینهای خاکریزی شده یا مصنوعی و زمینهای طبیعی تقسیم می کنند.
زمینهای خاکریزی شده یا زمینهای مصنوعی
این زمینها که لایه های روئین آنها تا عمق زیادی از خاک های حاصله از گودبرداری و خاک برداری زمینهای دیگر تشکیل شده است، و اصطلاحاً به آنها زمینهای خاک دستی گفته
می شود، از نامناسب ترین انواع زمین برای ساختمان است. زمینهای خاک دستی، حتی اگر سالها از عمر آنها گذشته باشد، نمی توانند نظر زمینهای طبیعی مقاوم و قابل اعتماد باشد. چنانچه بخواهیم در این زمینها ساختمان و یا سازه ای بنا کنیم باید آنقدر آنها را حفر نمائیم تا به زمین طبیعی و مقاوم برسیم. چنانچه زمین طبیعی و مقاوم در عمق نسبتاً زیادی قرار داشته باشد باید به تمهیداتی نظیر شمع کوبی، که بعداً به آن اشاره خواهد شد متوسل گردید.
زمینهای طبیعی
این زمینها خود به چند دسته بشرح زیر تقسیم می شوند:
زمینهای ماسه ای نرم
این زمینها که از ماسه های نرم و به قطر نسبتاً زیاد تشکیل شده اند در صورتی که خشک بوده و در سطح افقی قرار گرفته باشند می توانند فشاری در حدود 5/1 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع را تحمل نمایند. زمینهای ماسه ای در صورتی که مرطوب بوده و یا در شیب قرار داشته باشند به هیچوجه برای ایجاد سازه ای برروی آنها مناسب نیستند.
زمینهای شنی
در صورتی که قسمت اعظم مواد متشکله زمین از شن باشد به آن زمین شنی گفته می شود. اگر طبقات و شنهای متشکله زمین بهم فشرده و محکم شده باشند برای ساختمان مناسب بوده و قابلیت تحمل فشار نسبتاً بالایی را خواهد داشت. به این زمینها دجی نیز گفته می شود. میزان دج بودن زمین، که معمولاً برحسب درصد عنوان می شود، بستگی به میزان فشردگی دانه های شن به یکدیگر و سختی زمین دارد. قابلیت مقاومت زمینهای دجی گاهی تا 5/4 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع بالغ می شود.
زمینهای رسی
همانطورکه از نام این زمینها برمی آید قسمت عمده مواد متشکله آنها از رس تشکیل یافته است. این زمینها در صورتیکه خشک بوده و قشرهای آن به هم فشرده باشند زمینهای مناسبی برای ساختمان محسوب می شوند و می توانند برحسب مورد فشاری تا 5/4 کیلوگرم بر سانتیمترمربع را تحمل نمایند در صورتی که زمینهای رسی مرطوب و آبدار باشد بهیچوجه برای ساختمان مناسب نیستند زیرا اگر زمین رسی شیب دار بوده و با لایه های رسی متشکله زمین در شیل قرار گرفته باشند بعلت لغزندگی تحت فشار زیاد حرکت کرده باعث خرابی ساختمان می شود در صورتی که لایه های زمینهای رسی مرطوب بصورت افقی قرار گرفته باشند فشارهای وارده از طرف پی به زمین به زیر دیوارها و قسمتهای دیگر سازه انتقال می یابد و باعث خرابی و یا شکاف برداشتن آنها می شود.
زمینهای سنگی
چنانچه زمین از سنگ یک پارچه و یا تخته سنگهای بزرگ تشکیل شده باشد زمین بسیار مناسبی برای ساختمان خواهد بود. زمینهای سنگی قادرند فشارهای زیادی را تحمل نمایند معمولاٌ تا مقاومت سنگ را در محاسبات منظور می کنند. باید توجه و دقت نمود که هر نوع زمین سنگی برای ایجاد ساختمان برروی آن مناسب نیست، زیرا بعضی از سنگها، گرچه ظاهراً محکم و مناسبند ولی موقعی که در مجاورت آب قرار می گیرند بعلت تغییراتی نظیر اضافه حجمی که پیدا می کنند برای ساختمان بسیار نامناسب و خطرناکند. زمینهای گچی را می توان به عنوان نمونه جز اینگونه زمینهای سنگی نام برد.
زمینهای مخلوط
این زمینها مخلوطی از شن و ماسه و رس هستند در صورتی که مصالح متشکله این زمینها خوب بهم فشرده شده باشند قابلیت تحمل فشار نسبتاً بالائی در حدود 5/2 تا 5/4 کیلوگرم بر سانتیمترمربع، دارند. در صورتیکه مصالح متشکله این زمینها خوب بهم فشرده نباشند زمین مناسبی برای ساختمان بحساب نمی آیند. به زمینهای مخلوط خوب بهم فشرده زمینهای دجی نیز اطلاق می شود.
زمینهای بی فایده
این زمینها که قسمت اعظم آنها ا ز موادآلی حاصله از گیاهان تشکیل شده است بهیچ وجه برای ساختمان مناسب نیستند. در صورتی که بخواهیم در این زمینها ساختمانی بسازیم باید آنقدر زمین را حفر کنیم تا به زمین خوب و مقاوم رسید، یا همانطوری که در مورد زمینهای خاکریزی گفته شد یا روشهای سطوح مقاومی را برای پی سازی در آنها بوجود آورد.
ج) طبقه بندی زمینها برحسب میزان نشست
زمینها را برحسب میزان نشست و قابلیت تراکم پذیری به سه دسته به شرح زیر تقسیم می کنند:
زمینهای غیرقابل تراکم
نشست این زمینها پس از ایجاد ساختمان و اعمال فشار از طرف آن ناچیز و غیرقابل توجه است این زمینها خود به سه گروه تقسیم می شوند:
1) زمینهای متشکله از سنگ سخت نظیر گرانیت، بازالت وشیست این زمینها علاوه بر اینکه غیرقابل تراکمند در مقابل آب نیز مقاوم بوده و نفوذپذیری آنها فوق العاده کم است.
2) زمینهای متشکله از سنگهای نرم، این زمینها نظیر زمین رسی سخت تقریباً غیرقابل تراکمند ولی کمی قابل نفوذ بوده و در مقابل آب شسته می شوند
زمینهای با قابلیت تراکم کم
تراکم این زمینها متناسب با فشار وارده بر آنهاست. این زمینها که قابلیت شسته شدن نسبتاً کمی دارند می توانند فشاری حدود دو کیلوگرم بر سانتیمتر مربع را تحمل نمایند زمینهای مارنی را می توان از جمله این نوع زمینها بحساب آورد.
زمینهائی با قابلیت تراکم زیاد
این زمینها نه تنها، در مقابل فشارهای وارده متراکم می شوند بلکه فشارهای وارده به راحتی به مناطق اطراف پی نیزمنتقل شده و باعث خرابی وخسارت به ساختمان می شود این زمینها که قابلیت شسته شدن آنها زیاد است بهیچوجه برای ساختمان مناسب نیستند زمینهای باتلاقی از جمله این زمینها به شمار می روند .
تخریب
در صورتی که قرار باشد ساختمان به جای یک ساختمان قدیمی ساخته شود باید به عملیات تخریبی دست زد. مصالح تخریبی به دو دسته تقسیم می شوند. یکسری مصالح تخریبی که بعد از تخریب هم قابل استفاده اند و باید با احتیاط برداشته شوند و ی
ک سری مصالح تخریبی که بعد از تخریب مورد استفاده قرار نمی گیرند که باید از محل کارگاه به محل مناسبی حمل شوند.
تخریب محل برای آماده کردن ساختمان سازی شامل 3 مرحله بود: الف: تخریب ساختمان قبلی و تأسیسات موجود ب: ریشه کنی بوته ها و درختان که این مرحله تخریب حدوداً روز طول کشید و چون این ساختمان جنوبی بوده و دو ساختمان درسمت راست و چپ آن قرار داشته بنابرای
ن در جریان تخریل بایستی حفظ و مراقبت از ابنیه مجاور کاملاً موردنظر می گرفتند و نیز تأسیسات زیرزمینی مانند لوله کشی آب و گاز و یا فاضلاب و کابل کشی برق و تلفن که از دید پنهان م
ی باشد، مراقبت و جابجایی آنها توسط مأموران سازمان های مربوطه انجام و بررسی می شود.
خاکبرداری
خاکبرداری یعنی برداشت هرگونه مصالح و موا خاکی، مصالح قلوه سنگی، شن، ماسه و غیره بمنظور تسطیح، شیب بندی و آماده کردن محل پی ساختمانها، راههای ارتباطی محوطه، عملیات خاکی و رگلاژ سطوح بودن پوشش باید همزمان انجام شود و کارهای بعدی باید بعد از خاکبرداری آغاز شود.
زمین این ساختمان پس از تحویل دارای سنگلاخ و ناهمواریهای زیادی بود که مانع از انجام عملیات ساختمانی می شد بنابراین محوطة ساختمان سازی و کارگاه را تا عمق مناسب تا آنجایی که امکان بود پاک و هموار نمودند. مناسب ترین ماشین مخصوص خاکبرداری جرثقیل با قاقشک جمع شوند می باشد.
مناسب ترین زاویه خاکبرداری بوسیله جرثقیل با قاشک دراگ لین 15 درجه به جلو و عقب از محور قائم می باشد.
گودبرداری( پی کنی):
گودبرداری انجام عملیات خاکی است برای کندن محل پی ساختمان و دیوار حاصل که با دست و ماشین انجام می شود.
عملیات گودبرداری باید با دیوار قائم صورت گیرد مگر اینکه نوع خاک، گودبرداری را بصورت شیبدار، غیرقابل اجتناب کند. اگر بیش از حد گودبرداری انجام شود باید با مصالح مناسب مثل بتن پر شود.
طی بررسیهای لازم معلوم شد که گودبرداری این ساختمان برای ساختمان های مجاور ایجاد مشکلاتی می کرد که قبل از شروع عملیات از الوارها و چهارتراش های چوبی بعنوان حائل بندی ساختمان های مجاور استفاده کردند. چون زمین این ساختمان دارای ذرات و دانه های متشکل
ه کاملاً بهم چسبیده و محکم شده است گودبرداری و پی کنی این زمین نسبتاً راحت است. عمق پی در این ساختمان حدوداً بین 80 تا 120 سانتیمتر است. بعلت جلوگیری از یخ زدن و یا عوامل دیگری نظیر آبرفتگی سطحی در زمینهای کاملاً مقاوم و محکم نیز وجود دارد.
پی خارجی را حداقل و پی داخلی را حداقل داخل زمین قرار دادند. از آنجایی که همیشه ابعاد گودبرداری و پی کنی را باید باندازه کافی بزرگتر از ابعاد واقعی تعیین شده روی نقشه در نظر گر
فت تا امکان اجرای عملیات بعدی نظیر قالب بندی و یا دیوارچینی و عایق کاری براحتی وجود داشته باشد بنابراین در پی های این ساختمان محل پی را تا از هر طرف بزرگتر حفر کرده اند تا امکان قالب بندی و بازکردن قالبها پس از بتن ریزی میسر باشد.
گودبرداری و پی کنی در زمینهای آبدار
روشهای مختلفی برای گودبرداری و پی کنی در زمینهای آبدار وجود دارد. مورد استفاده این روشها بستگی به نوع زمین، میزان نفوذپذیری و میزان رطوبت و آبهای سطحی موجود در زمین دارد.
در مواقعی که نفوذآب زیاد نیست می توان بتدریج که گودبردای انجام می شود آبهای نفوذی و جمع شده را به وسیلة تلمبه خارج کرد. ولی در مواقعی که نفوذ آب زیاد است، و یا مواقعی که پی کنی و گودبرداری باید در داخل آب صورت گیرد، دیگر با وسائل و روشهای ساده ای که قبلاً شرح داده شدند نمی توان عملیات گودبرداری را انجام داد. در این مواقع ابتدا باید محل گودبرداری و پی کنی را برحسب مورد و به اندازة لزوم از نفوذ آب محفوظ داشت.
میزان اثر آب، در پایداری و مقاومت خاک بستگی به خصوصیات فیزیکی خاک و بخصوص اندازة ذرات متشکله آن، که از ذرات بسیار ریز رس تا دانه ها و یا قطعات بزرگ سنگ و قلوه ممکن است تغییر کند، دارد. اثر آب روی این ذرات، نظیر یک روان کننده، باعث می شود که دانه ها تحت اثر نیروهائی نظیر نیروی وارده از طرف پی، حرکت کرده و یا حتی در اثر حرکت آب های سطحی جابجا شوند. حفره هائی که در اثر گودبرداری و حفر زمین ایجاد می شوند باعث تشدید نفوذ آب می شوند. در مواقعی که احتمال نفوذ جریان آب وجود دارد ممکن است به طرقی نظیر ایجاد موانع مصنوعی و یا عملیات ژئوتکنیکی از آن جلوگیری کرد.
روشهای پائین بردن سطح آب
روشهای مختلفی، که بستگی به نوع زمین و مواد متشکله آن دارد. برای جلوگیری از نفوذ آب به محل پی کنی وگودبرداری از طریق پائین بردن سطح آب و کاهش فشار آبهای سطحی وجود دارد که به اهم آنها در زیر اشاره می شود.
1) پمپاژه ته نشینی
در این روش در کنار محل گودبرداری گودالهائی که سطح کف آنه
ا پائین تر از کف محل گودبرداری است، حفر کرده و و نفوذکرده در آنها را بوسیلة پمپ خارج می کنند این روش برای انواع زمینها و بخصوص زمینهای ماسه ای و شنی برای موقعی که عمق گودبرداری کم باشد، مناسب است. روش پمپاژه ته نشینی باز معمولاً تا عمق 7/5 متر، بعلت محدودیت ارتفاع پمپها قابل استفاده است. روش دیگر پمپاژ ته نشینی با روش پمپاژ جهشی است که هدف اصلی آن، نظیر روش قبلی، کاهش فشار نفوذ آب و همچنین جلوگیری از حرکت خاک است.
در این روش لوله ای فلزی را داخل زمین کرده و سوراخ حفرشده را با شن نفوذپذیر می کند و سپس با استفاده از پمپ آنها را خارج می سازند.
2) سیستم ته چاهی
روش معمول برای پائین بردن سطح آب در خاک های غیرچسبنده تا عمقی در حدود 6متر روش ته چاهی است پائین بودن سطح آب از عمق بیش از شش متر نیاز به عملیات مرحله ای دارد.
3) روش پمپاژ عمیق
این روش به عنون راه حلی دیگر، غیر از روش ته چاهی چندمرحله ای در مواقعی که لازم است سطح آب را تا عمق 9 متر پائین برد می توان بکار گرفت. چاههائی به قطر 30 تا 60 سانتیمتر را از طریق واردکردن لوله هائی به عمق موردنظر و به تعداد لازم حفر کرده و با خارج کردن آنها به وسیلة پمپهای مخصوص سطح آب را پائین می برند. فضای بین لوله خارجی و جدار داخلی را پس از خارج کردن لوله خارجی از شن و یا ماسه پر می کنند.( شکل 1-26).
4) روش زه کشی افقی
روشهائی که قبلاً گفته شد سیستم های عمودی بودند. روش دیگر برای زه کشی، یا کاهش آب زمین روش کنترل افقی است. این روش از طریق قراردادن لوله های PVC به قطر 10 سانتیمتر که با یک فیلتر نایلونی افقی برای جلوگیری از ورود ذرات دانه های خاک مجهزند و استفاده از پمپ برای خارج کردن آبهای سطحی صورت می گیرد.
روشهای دیگر نظیر روشهای تزریق و یا یخ زدن زمین برای جلوگیری از نفوذ آبهای ط سطحی به محل پی کنی و یا گودبرداری نیز وجود دارند که از شرح آنها صرفنظر می شود.
ابعادپی و پی سازی
ابعادپی:
عرض و طول وعمق پی ها کاملاً بستگی به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاک محل ساختمان دارد. در ساختمان های بزرگ قبل از شروع کار بوسیله ماشین آلات مکانیک خاک، قدرت مجاز تحملی زمین را تعیین نموده و سپس از روی آن مهندس محاسب ابعاد پی را تعیین می نماید. ولی در ساختمانهای کوچک که آزمایشات مکانیک خاک در دسترس نیست باید از مقاومت زمین در مقابل بار ساختمان مطمئن شویم.
پی این ساختمان از نوع پی بتنی است چون مقاومت این نوع پی در مقابل زلزله زیاد است و نیز بمنظور تقویت پی ساختمان از میلگردهای فولادی استفاده کردند. از آنجا که بتن تحمل نیروی فشاری بیشتری از نیروی کشش را دارد لذا میلگردهای فولادی را در محدودة واردشدن نیروی کششی یعنی سطح تحتانی قرار دارند و میلگرد حداقل 5/2 سانتیمتر در داخل بتن قرار داده و در مناطق مرطوب فاصله میلگردها را تا به افزایش می دهند.
کلیه سازه هائی نظیر سدها، ساختمانها و پلها که برروی زمین قرار می گیرند، دارای دو قسمت تحتانی یا پی. پی در حقیقت رابط بین سازه اصلی و زمین بوده و وظیفه اصلی آن انتقال وزن سازه اصلی و بارهای وارده بر آن به اضافة وزن خود به زمین است. پی را نمی توان مجزا از زمینی که سازه پی برروی آن قرار می گیرد بحساب آورد. بهمین علت است که خرابی پی ناشی از نشست و یا حرکت زمین را معمولاً به خرابی و یا عدم استقامت کافی پی بحساب می آورند.
پی های گسترده :
ساده ترین و معمول ترین انواع پی ها، پی های گسترده اند. نوع پی معمولاً شامل تاوه ای است از بتن مسلح به شکل مربع با مربع مستطیل که وظیفه انتقال و توزیع بارهای وارده از ساختمان به زمین را بعهده دارد.
سطح پی باید باندازه ای باشد که فشار وارده بر زمین بستر پی از مقاومت مجاز زمین تجاوز ننماید.
وضعیت مطلوب پی موقعی است که به شکل مربع ساخته شده و ستون درست در مرکز آن قرار داشته باشد، رعایت این وضعیت مطلوب، بعلت شرایط خاصی که ممکن است وجود داشته باشد پیوسته میسر نیست. بعنوان مثال گاهی اتفاق می افتد که سازه پیشنهادی باید با دیوارها و پی های ساختمانهای موجود مجاور همآهنگ طراحی و در نظر گرفته شود. در این مواقع غالباً بازهای وارده از طرف ستونها درست در مرکز پی اگر بصورت منفرد در نظر گرفته شود وارد نمی آید. در این
مواقع پی های گسترده را بوسیلة شناژ بتنی بهم متصل می سازند. شناژ اتصالی بین نظیر تیری که بارهای وارده از طرف ستونها بر روی آن بعنوان بارهای منفرد تلقی می شود عمل می کند.
پی های منفرد
پی های منفرد به پی هائی گفته می شود که بصورت مجزا و مستقل بار وارده از یک ستون یا دیواره را تحمل کرده و به زمین منتقل سازد.
پی یکپارچه
پی های یکپارچه و یا رادیه جنرالها مرکب از تاوه ای است که از بتن مسلح در زیر کلی ستونه
ا ساخته می شود. بعبارت دیگر پی های گسترده یکپارچه بصورت یکپارچه در زیر سازه اصلی قرار گرفته است. چون این نوع پی ها معمولاً برای ساختمانهای بزرگ بکار گرفته می شوند. ساختمان آنها معمولاً همراه با گودبرداریهای عمیق و بتن ریزیهایی با حجم زیاد می باشد.
پی های شناور
پی شناور نوعی پی ترکیبی گسترده است که وزن خاک حاصله از گودبرداری محل آن تقریباً برابر وزن سازه است که ایجاد می شود. لذا،از لحاظ تئوری، ایجاد سازه هیچگونه تغییری در میزان بار وارده روی زمین را باعث نمی شود. و بنابراین نشتی ایجاد نخواهد شد، در عمل در هر حال، در موقع گودبردار، بعلت تورم خاک، زمین قدری حرکت و نشست کرده و پس از استقرار سازه دو مرتبه فشرده می شود.
وضعیت مطلوب پی موقعی است که به شکل مربع بوده و ستون درست در مرکز آن قرار گیرد. رعایت وضع مطلوب در تمام شرایط مقدور نیست و کراراً اتفاق میافتد که بعلت وضعیت خاص نظر وجود سازه های موجود مجاور، باید به راه حلهای دیگری متوسل شد.
شمع بندی:
پس از اجرای عملیات خاکی و گودبرداری احتمال آن است که خاک گذار محل گودبرداری شده ریزش کند و باعث خرابی یا ترک خوردن ساختمان مجاور شود، برای جلوگیری از این کار بوسیله شمع بندی مانع از ریزش خاک می شویم.
پس از اجرای عملیات خاکی این ساختمان نیز به دلیل تشخیص مهندسین که شاید احتمال ریزش و یا ترک خوردن و خرابی ساختمانهای مجاور بوسیله 4 تا 6 شمع بندی چوبی که قطر چوبها و طول 2 تا 4 متر را در زمین کوبیده که این شمعها قادر بودند باری بین تا را تحمل کنند.
ترازکردن کفی پی:
برای تراز کردن کف پی ها معمولاً از ترازیاب آبی استفاده می کنند. در دیوارهای طویل برای صرفه جویی در وقت از سه(T ) می توان استفاده کرد که بیشتر در جاده سازی و زمینهای پهناور بکار می رود.
شفته ریزی:
کف پی ها باید کاملاً افقی باشد لذا اول کف پی را آب می پاشند و سپس شفته را داخل آن می ریزند( شفته عبارت است از خاک و شن و آهک به نسبت های مناسب).
پس از مرحلة ترازکردن پی ساختمان شفته را داخل آب ریخته کاملاً مخلوط می کنند وسپس روی کف پی می ریزند.
قالب بندی( پی ها):
در ساختمان های کوچک معمولاَ برای قالب بندی پی ها از آجر استفاده می کنند. ضخامت این آجرچینی می تواند 10 سانتیمتر هم باشد. بهتر است برای این آجرچینی ازملات گل استفاده شود زیرا در اینصورت بعد از سخت شدن بتن می توان آجرها را برداشته و مجدداً استفاده نمود ولی ممکن است در موقع بتن ریزی دیوارهای قالب تحمل وزن بتن را ننموده و متلاشی شود که در این صورت باید قبل از بتن ریزی پشت کلیه قالب ها با خاک و یا مصالح دیگر بسته شود بطوریکه بتواند بخوبی وزن بتن را تحمل نماید. برای جلوگیری از مکیده شدن آب بتن توسط آجر بهتر است که بعد از سخت شدن بتن ها، آجرها براحتی از قالب جداشده و در محلهای دیگر می توانند مورد استفاده قرار گیرند. در ساختمان های بزرگ قالب پی ها با تخته ها تهیه می نمایند. تخته ها باید طوری درزبندی شوند که شیره بتن از آنها خارج نشود.
مصالح مختلف در پی های سطحی:
پی های شفته ای:
پی سازی شفته ای فقط برای ساختمان های یک طبقه و یا پی دیوارهای محوطه استفاده می شود و از ساده ترین انواع پی سازی است.
ساخت پی شفته ای به این ترتیب است که پس از حفر زمین تا عمق لازم معمولاً از همان خاکهای حاصله از پی کنی استفاده کرده و با افزودن مقدار لازم دوغاب آهک به آن شفته تهیه می شود.
معمولاً مقدار آهک موردنیاز 200 تا 350 کیلوگرم دوغاب آهک شکسته در هر مترمکعب می باشد و دانه های درون خاک بطور متوسط نباید کمتر از 30 درصد باشد. این شفته را پس از مخلوط کردن در ضخامت های 30 سانتیمتری در محل پی ریخته و می کوبند.
پس از یک هفته( التبه در آب وهوای معتدل) پی شفته ای قابلیت بارگذاری یعنی دیوار چینی پیدا می کنند.
پی های سنگی:
زمانی که سنگ مناسب محل موجود و عمق پی زیاد باشد از پی های سنگی استفاده می شود. سنگی که برای پی سازی استفاده می کنیم از انواع سنگ های لاشه و شکسته می باشد. سنگهای قلوه رودخانه ای بعلت طبیعی بودن سطح آنها مناسب نمی باشد. پس از پی کنی سنگهای لاشه شکسته را در میان ملات ماسه و سیمان و یا ملات ماسه و آهک باتارد جای می دهیم.
استفاده از پی های سنگی نیز تنها در ساختمانهای یک طبقه و یا دیوار محوطه توصیه می شود.
پی های بتنی:
امروزه بیشتر مهندسین توصیه می کنند که پی کلیه ساختمانها را از بتن بسازند.
آرماتوربندی:
میلگردهایی که در بتن سطح بکار می برند آرماتور نامیده می شوند. ابتدا و انتهای آرماتور ها را خم می کنیم که به آن چنگک یا قلاب می گویند که خم قلاب باندازه 5/2 تا 4 برابر ضخامت میلگرد باید باشد. برگشت سر قلاب که به موازات میله آرماتور قرار می گیرد در حدود 10 سانتی متر می باشد. در طول میله های آرماتور آهن هایی به ضخامت تقریبی 6 میلیمتر به اطراف آرماتور ها حلقه می نمایند که به آن خاموت می گویند. خاموت در حقیقت فاصله آرماتورها را حفظ کرده مقاومت بتن را زیاد می کند. فاصله خاموت ها بطور تقریبی 20 سانتی متر می باشد. دو سر خاموتها را بطور حلقه ای خم می کنند و پس از پیچش به دور آرماتور ها روی هم قرار داده و محل اتصال آنها به یکدیگر و محل اتصال آرماتورها را با خاموت یا سیم های نازک به ضخامت یک یا دو میلیمتر اتصال می دهند.
طراحی و ساخت کلیه ساختمانهایی که با مصالح بنایی
ساخته می شوند باید پیش بینی های لازم را برای ایجاد ایمنی در مقابل نیروهای افقی( بادو زلزله ) بعمل آورند. یکی از نکاتی که باید در ساختمانها رعایت شود تعبیه کلافهای افقی و قائم است.
کلافبندی افقی:
در کلیه ساختمان ها با مصالح بنایی – اعم از یک طبقه و یا دو طبقه و اعم از آجری، بلوک بتنی، سنگی باید کلاف های افقی در ترازهایی مثل تراز زیر دیوار ساخته شود.
الف) در تراز زیردیوار:
این کلاف باید با بتن آرمه ساخته شود بطوریکه عرض آن از عرض دیوار و یا 25 سانتی متر و ارتفاع آن از عرض دیوار و یا 25 سانتیمتر کمتر نباشد.
ب) در تراز سقف روی دیوارهای باربر:
کلاف سقف از بتن آرمه و هم عرض دیوارها باشد.ارتفاع کلاف روی دیوارهای باربر نباید 20 سانتیمتر کمتر باشد. ولی ارتفاع کلاف روی دیوارها غیر باربر را می تون به 12سانتیمتر تقلیل داد.
حداقل قطر میلگرد طولی در کلاف های افقی بتن آرمه: در صورتی که عرض شناژ از 35سانتیمتر تجاوز نکند، 4 شاخه میلگرد 12 میلیمتر آجدار و یا 14 میلیمتر ساده. میلگردهای طولی فوق باید با تنگهایی به قطر حداقل 6 میلیمتر به یکدیگر بسته شوند. حداکثر فاصله تنگها برابر است با ارتفاع کلاف و یا 20 سانتیمتر هرکدام کمتر باشد.
کلاف سقف نباید در هیچ جا منقطع باشد. در صورتی که مجاری دودکش، کانال کولر و نظایر آنها با کلاف سقف تقاطع نماید.
کلافبندی قائم:
در کلیه ساختمانها با مصالح بنایی دوطبقه باید کلافبندی قائم انجام شود. کلافهای قائم باید در داخل دیوار و در گوشه های اصلی ساختمان و ترجیحاً در نقاط تقاطع دیوارها طوری تعبیه گردد که فاصله محور تا محور آنها 5 متر تجاوز نکند.
هیچ یک از ابعاد کلاف قائم بتن آرمه نباید کمتر از 20 سانتیمتر باشد حداقل قطر میلگردهای طولی در کلافهای قائم بتن آرمه عبارت است از 10 میلیمتر برای میلگرد آجدار و 12 میلگرد طولی باید با تنگهایی به طول حداقل 6 میلیمتر به یکدیگر بسته شوند. حداکثر فاصله تنگها از یکدیگر باید 20 سانتیمتر باشد. کلافهای قائم باید به نحو مناسبی به کلافهای افقی متصل شوند، محققاً یک شبکه سه بعدی مقاوم را تشکیل دهند.
بتن پی:
پس از اینکه کار پی کنی به پایان رسید کف پی را به اندازه تقریبی ده سانتیمتر بتن کم سیمان به نام بتن مکر می ریزند که سطح خاکو بتن اصلی را از هم جدا کند. روی بتن مکر قالب بندی داخل پی را با تخته انجام می دهند. چنانچه بتن مسلح باشد داخل قالب را آرماتوربند می کنند. تمام قالبها که آماده شد بتن ساخته شده را داخل قالب نموده و خوب می کوبند و یا با ویبراتور به آن لرزش وارد آورده تا خلل و فرج آن پر شود. پی بتن آرمه نسبت به وسعت آن برای ساختمانهای
بزرگ قابلیت تحمل فشار هرگونه بنا را می تواند داشته باشد و به صورت کلافی به هم پیوسته فشار ساختمان را به تمام نقاط زمین منتقل می کند و از شکست و ترک های احتمالی در ساختمان جلوگیری به عمل می آورد.
فصل دوم
ساختمان
عملیات ساختمان های بتنی:
ساختمانی است که برای اسکلت اصلی آن بتن آرمه( سیمان یا شن) استفاده شده باشد. در این ساختمانها سقف به وسیله دالهای بتنی پوشیده می شود و یا از سقف های تیرچه و بلوک و یا سایر سقفهای پیش ساخته استفاده می گردد. برای دیوارهای جداکننده ممکن است از آجر استفاده شود. در این نوع ساختمانها شاه تیرها و ستونها از بتن آرمه( بتن مسلح) ساخته می شوند.
مزایای ساختمانهای بتنی:
- ماده اصلی بتن که شن و ماسه می باشد تقریباً در تمام نقاط زمین به حد وفور یافت می شوند.
- این نوع ساختمانها در مقابل عوامل جوی از ساختمانهای فلزی مقاوم تر بوده و در نتیجه عمر طولانی تری دارند.
- در مقابل آتش سوزی این نوع ساختمانها مقاوم ترند.
- به علت شکل پذیری بتن، ساختن ستون و پل به اشکال مختلف میسر بود.
ابعاد پی:
عرض و طول و عمق پی ها کاملاً بستگی به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاک محل ساختمان دارد. در ساختمان های بزرگ قبل از شروع کار بوسیله آزمایشات مکانیک خاک، قدرت مجاز تحملی زمین را تعیین نموده و سپس از روی آن مهندس محاسب ابعاد پی را تعیین می نماید. ولی در ساختمانهای کوچک که آزمایشات مکانیک خاک د
بتن مگر:
بتن مگر که به آن بتن لاغر یا بتن کم سیمان هم می گویند اولین قشر پی سازی در پی های نقطه ای می باشد. مقدار سیمان در بتن مگر در حدود 100 الی 150 کیلوگرم در مترمکعب است.
میلگردهای کف پی:
اصولاً بتن نیز مانند سایر مصالح ساختمانی در مقابل نیروهای کششی ضعیف بوده در محل تارهای کششی ترک های در آن ایجاد می شود لذا برای جلوگیری از ترکیدن بتن، در محل تارهای کششی میلگردهای فولادی قرار می دهند.
پی سازی:
وظیفه پی یا فونداسیون تحمل بار و انتقال آن به زمین می باشد. مصالحی که در پی بکار می روند باید قابلیت تحمل فشار مصالح بعدی را داشته باشند.
قالب بندی:
قالب هایی که برای بتن استفاده می شوند اغلب چوبی می باشد. برای کارهای سری از قالب های فلزی نیز استفاده می شود. قالب ها علاوه بر شکل دادن به بتن وزن آن را نیز تا زمان سخت شدن تحمل می نماید لذا باید در اجرای آن دقت شود معمولاً سطح تماس بتن و تخته قالب بندی را به وسیله روغن های معدنی خنثی شده چرب می نمایند( روغن نباید در واکنشهای شیمیای دخالت داشته باشند) مالیدن این روغن به روی قالب بدان علت است اولاً تخته که در ابتدا کاملاً خشک است آب بتن را نمکد و در ثانی در موقع بازکردن قالب، تخته ها به آسانی از بتن جدا شوند و در صورت مناسب بودن برای قالب بندی های بعدی استفاده گردد.
داربست:
برای نگهداری قالب از چوب گرد که به آن تیر چوبی هم می گویند استفاده می شود. برای پایه ها می توان از چوب سفید استفاده نمود. قطر این پایه ها حداقل نباید از 10 سانتی متر کمتر باشد و تا ارتفاع 4 متر باید یکپارچه باشند و در ارتفاع بیشتر می توانند وصله دار باشند ولی تعداد پایه های وصله دار به تعداد کل پایه ها نباید از 3/1 تجاوز کند.
