بخشی از مقاله
کارآموزی عمران - اجراي کـارهـاي ساختماني
خاك برداري ، اجراي فنداسيون ، ساخت تيرچه بتنی ،قالب بندی ستون ها ، قالب بندی تیرها ، برپايي اسكلت بتنی ، اجراي سقف ساختمان با تيرچه و بلوك
دستورالعملهاي حفاظتي و ايمني کارگاه هاي ساختماني
اجراي کـارهـاي ساختماني شـامـل مراحـل متعددي است که ضمن آن افراد با ماشين آلات ساختماني، ابزار و مصالح گوناگون سر و کار دارند . اين روابط ويژگي ها امکان وقـوع حوادث را بـراي نيروی انسـاني را افـزايش مي دهـنـد . محـافظت از افراد انساني در قبال حوادث نـاشـي از کـار از اهميت ويژه اي برخوردار اسـت . از اين رو بـايد ابـزار و ماشين آلات بـه طور مستمر مورد بازرسي کامل قرار گـرفـتـه و از سالم بودن آنها اطمينان حاصل شود . در بکار گيري ماشين ها نيز بايد از افراد با تجربه استفاده شود . براي تامين ايمني کارگاه هـاي
ساختماني بـايد همه ي کـارهـا بـا دقت و برنامه ريزي دقيق انجام گيرند. در ضمن بايد دقت داشته باشيم و کـه هنگام کار يا تخليه ي مصالح مزاحمتي براي همسايگان و سايرين ايجاد نشود. همچنين از انجام کارهاي پر سر و صدا در شب خودداري شود . در صورتي که لازم است کاري در شب انجام شود بايد قبلا اجازه ي شهرداري و مقامات مسئول کسب شـود .
آشنايي کلي با مکان کار آموزي
پروژه اجراي يك سازه آپارتماني تجاری چهار طبقه بيست وچهار واحدي با سيستم اسکلت بتنی مـورد نـظـر اسـت .
ابعاد زمين 32 در 60 متر بوده کـه تقريبا 3/2 (%60) آن زيربناي ساختمان مورده نظر ما را شـامـل مـي شـود :اينك مـا در مرحله پاك سازي خرابه مي باشيم لذا ابتدا مراحلي را کـه قبل از پاك سازي بـايد بگذرانيم ذيلاً ذکـر مي نماييم :
ابـتدا کارفرما موظف است بـراي انجام مراحل قانوني و کسب مجوز پاك سازي بـه شهرداري و ديگر مراجع ذيربط مراجعه کند .
پس از انجام مراحل قانوني و کسب مجوز پاك سازي کارفرما موظف بـدادن تعهـدي مبني بـر عدم ايجاد مزاحمت و سلب آسايش بـراي همسايگان و عـدم ايجاد سد معبر در خيابان به هنگام ساخت و پاك سازي مي باشد . در ضمن کار فرما موظف به تعهد مبني بر جلو گيري از تخريب و صدمه به ساختمان هاي مجاور هنگام پاك سازي و سـاخت و سـاز مي باشد .پس از انجام مراحل بالا و گـرفتن مجوز پاك سازي با اجازه مهندس ناظر و با احتياط کامل و ارئه تمهيداتي خاص در هنگـام پاك سازي جهت جلو گيري از آسيب بـه ساختمانهاي مجاور شروع بـه پاك سازي خرابه مي نماييم.
پس از اخذ مجوز پاك سازي از شهرداري و قبل از پاك سازي خرابه بايد سـازمانهاي مربوطه از قبيل سازمانآب برق گـاز ... را در امور كار قرار داده و هماهنگي هـاي لازم را بعمل آوريم و نسبت به نصب آنها اقدام نماييم .
پاك سازي خرابه
کارفرما براي صرفه جويي در وقت و هزينه عمليات پاك سازي و گودبرداري را به يك اكيپ پيمانکار سپـرده و پـس از بستن قـرار داد پيمانکـار طبق قرار داد منعقد شده موظف مي شود خرابه پر از زباله جات را تميز کرده و به بيرون از کارگاه منتقل کند.
يك نكته حائز اهميت در پروژه هاي عمراني و ساخت و ساز رعايت كامل نكات ايمني مي باشد. مي دانيم كه امروزه طبق آئين نامه سازمان نظام مهندسي ايران سازه هاي فلزي بايد از تيرآهن ضرب دري در سازه هاي خود استفاده كنند و نيز سازه هاي بتوني كه با سيستم ديوار باربر اجرا مي شوند بايد داراي شناژ بندي افقي و عمودي طبق قوانين مندرج در آئين نامه باشند. مي دانيم كه اين عمل براي مقابله سازه با نيروهاي جانبي مي باشد.
حال با توجه به اينكه كشور ما در منطقه ي زلزله خيز قرار گرفته اجراي اين نكته از الزامات و داراي اهميت فوق آلعاده اي مي باشد.
گودبرداري
يـك لـودر چـرخ لاستيكي بـه كـارگاه آورده شد و سپس لودر شروع به كار کرد. سپس خاک حاصله را توسط همان لودر در يك کاميون بارگيري کرده و بـه مكان ديگري انتقال داديم.
براي عبور و مرور لودر هنگام گودبرداري به محل كارگاه يك رمپ ايجاد كرده بوديم كه پـس از اتمام کار لودر آن را توسط کارگران و دست افزار بيل و كلنگ تخريب نموديم .
كـارگـران به وسيله ي بيل و کلنگ مشغول تخريب و خاک برداري رمـپ گرديدند. پس از اتمام کـار و پـايان اين مرحله سطح کار ــ زمين كارگاه ــ را کاملا آب داده و توسط غلتک دستي کوبيدند.تا سطح کـار کاملا متراکم شود و بعدهـا در اثـر وزن ساختمان نشست نـكـنـد .
البته بايد متذكر شوم كه قبل از شروع به گودبرداري بايد درخت و بوتـه هاي احتمالي را كه در محل كارگاه موجود است از محل كار جمع آوري نمود كه به اين كار عمليات بوته كني مي گويند.
همچنين بايد محل چاه هاي قديمي يا تختـه سنگ و موانعي را که ممکن است موجب حادثه شوند شناسايي و نسبت به ايمن سازي آنها اقدام نمود. و نيز اگر با گود برداري پايداري ساختمان هـاي مجاور دچـار مخاطره مي شود بـايد از ايمني آنها بوسيله شمع بندي زير پايه هـا، سپر و مهار کردن ساختمان هـا بطور مطمئن اطمينان حاصل نمود.
اين عوامل حفاظتي بايد تـا رفع خطر مرتباً به وسيله ي اشخاص ذيصلاح بـازديد شـونـد تـا موجبات حفاظت مـوثـر ساختمان هـاي مجاور و امنيـت جاني كـارگـران و هـمـسـايـه هـا نـيـز تـاميـن بـاشـد. پيمانکارموظف است تجهيزات ايمني لازم بـراي حفاظت کارگران را در اختيار آنها قرار دهـد. در حفاري با بيل و کلنگ کارگران بايد فاصله کافي ازيكديگر داشته باشند. در گـودالـهـا و شيارهـاي عميق کـه عمق آنها از يك مـتـر بيشتر باشد نبايد کارگران را به تنهايي بکار گمارد .
خاکـبـرداري در زمين هـاي بـا رطـوبـت طبيعي را مي تـوان تـا عمق يك مـتـر، بـراي مـاسـه 25/1 مـتـر، براي ماسه رس دار 5/1 مـتـر، بـراي خـاک رس 2 مـتـر و براي خاک بسيار متراکم را بدون پايه هـاي ايمني، سپر و حائل انجام داد. در سـاير موارد بـا تـوجـه بـه جنس خاک ، عمق گـودبـرداري و شرايط ترافيكي اطراف تدابير ايمني لازم توسط مسئولان اتخاذ مي گـردد. لازم ذكر است كه خاك اين منطقه از جنس رس مي باشد.
پـيـاده كـردن نـقـشـه
هدف از پياده کردن نقشه به معني انـتـقـال نقشه ساختمان از روي کاغذ بر روي زمين با ابعاد اصلي مي باشد. بطوريكه محل دقيق پي ها و ستون هـا و ابعاد آنها روي زمين مشخص گردد. در موقع پياده کردن نقشه از نقشه ي پي کني استفاده مي شـود. بـراي نقشه ي ساختمان هـاي مهم معمولا از دوربين نقشـه بـرداري استفاده مي شـود. براي نقشه ي ساختمان هاي کوچک و معمولي از مـتـر و ريسمان کـار استفاده مي شـود .
کــارگــران بـا حـضـور مهندس نـاظـر بـه پياده کـردن دقيق نقشه فونداسيون اقـدام کـردنـد. بـه گـونـه اي که به وسيله ي متر، ريسمان کار و گچ کاملا ابعاد فونداسيون را مشخص کرده و آن را در زمين پياده كـردنـد.
بـتـون مگــر
بتون مـگـر كـه بـه آن بـتـون لاغر نـيـز مي گـويند اولين قـشر پي سـازي مي بـاشد. مقدار سيمان در بتون مگر حدود 100 الي 150kg/m3 است . بتون مگر معمولا به دو دليل مورد استفاده قرار مي گـيـرد :
1 : براي جلو گيري از تماس مستقيم بتون اصلي فونداسيون با خاک.
2 : براي رگلاژ کف فونداسيون و ايجاد سطحي صاف براي ادامه پي سازي.
کـارگـران پـس از ساختن بـتـون مگر، آن را در جـاهـاي مشخص شـده بــه ضخامت حدودا ده سانتي متر ريخته و سطح روي آن را بـا ماله تقريباً صاف کردند .
جالب توجه است کـه بـراي ساختن بتون مگـر با عيار صد و پنجاه ، براي پيمانه کـردن و تعيين عيار از حـلـب هـاي بيست كيلوگرمي روغن استفاده مي شد .
کارگران پس از ريختن بتون مگر و گذشت حدودا سه الي چهار ساعت به آب دادن مختصر و سطحي آن پرداختند. لازم به ذکر است که در هنگام ريختن بتون مگـر حدوداً از هر طرف هفت تا ده سانتيمتر بيشتر از ضـخـامـت فونداسيون بتون ريزي کرديم. که البته اين کار براي سهولت در اجراي قالب بندي و کفراژبندي بود.
قـالـب بـنـدي فونداسيون و شمع بندي
قـالـب بندي معمولا بـه چـنـد صورت مي تواند صورت گيرد. يـا به صورت فلزي يا به صورت چوبي و يا بـه صورت آجري .
در کارگاه مورد نـظـر از قالب آجري استفاده شد که ذيلاً به آن اشاره مي كنيم :
در ابـتـداي روز بـعـد کارگـران و بنا مشغول به کار شده ابعاد فونداسيون را کاملا مشخص کرده بـه وسيله ي ريسمان کار جدا کرده سپس به ساختن قالب آجري فونداسيون با ارتفاع مشخص پرداختند. و دو كارگر شروع كردند به كندن زمين براي ايجاد چاه هاي شمع بندي.
پس از ساختن قالب بندي فونداسيون کار کاملا آماده تحويل به گروه آرماتوربند براي اجراي شبکه مش و آرماتور بندي پي بود.
پس از تهيه ي ميل گرد بـا شماره هـاي مشخص کار را تحويل گروه آرماتوربند داديم.
آرماتوربندي
با توجه به وسعت مانور توسط کارگران، کار گروه آرماتوربند به سرعت انجام مي شد البته در اين هنگام چاله هاي بين شناژ بندي فونداسيون را از خاکي که از خاک برداري رمپ توسط کارگران و چاه هاي شمع بندي باقي مانده بود پـر کرديم. تا در هنگام بتون ريزي ، پشت قالب آجري که در واقع يك تيغه ي پنج سانتيمتري بود پر بـاشـد. تـا در واقع تاب و تحمل وزن بتون را داشته باشد و از تخريب آن جلوگيري گردد.
گـروه آرماتوربـنـد کـاملا طبق نقشـه مشغـول بـه بريـدن ، انـدازه کـردن و ساختن شبکه آرماتور و مش بندي فونداسيون شـدنـد. در اين مدت همواره يك کارگـر بـه وسيله ي کـارگاه و آچـار گـوساله طبق نقشه مشغول تهيه ي خاموت هـا و تـنگ هـا بـه تعداد و اندازه هاي مورد نياز شد.
علت استفاده فولاد و ميل گرد در ساختمانها و پي
بطور كلي ما از فولاد بكار رفته در بتون انتظار تاب و تحمل نيروهاي كششي را داريم زيرا بتون به تنهايي داراي مقاومت فشاري بالا و قابل قبولي مي باشد ليكن در مقابل نيروهاي كششي ضعيف است. ما با استفاده از ميلگرد در بتون سعي در بهبود اين شرايط داريم.
نحوه ي آرماتوربندي
فولاد را که گفتيم به صورت ميل گرد در بتون استفاده مي كنيم بايد به صورت يك شبکه و کلاف يك پارچه در آورده تا بتواند به خوبي در مقابل نيروهاي وارده از خود مقاومت نشان دهد . بـه اين شبکه ميل گرد و آرماتورهاي بـه هم بافته شده حصيري مي گويند.
ميل گردها را معمولا با توجه به قطر آنها مي خوانند مثلاً ميل گرد 20، ميل گردي است که قطر آن 20 ميليمتر مي باشد .
لازم ذكر است با توجه به آئين نامه حداقل ميل گردي که در ساختمانها مصرف مي شـود نـمـره 6 مي باشد.
البته قابل ذكر است كه ساختمان ما بتنی مي باشد و ما از ميلگرد بيشتر در فنداسيون( پي ) و شناژها استفاده مي كنيم.
مـيـل گـردها معمولا به طول 12 متربه بازار عرضه مي شوند. که با توجه به شکل و ابعاد فونداسيون بايد آنها را به اندازه ي دلخواه قيچي كنيم. بـا تـوجـه بـه توضيح بالا که شبکه آرماتورها بايد به صورت يك کلاف يك پارچه عمل کند نحوه ي اتصال آنها بـه يكديگر بسيار حائز اهميت است. کـه مسلماً بايد با نظارت مهندس ناظر اجرا شود .
معمولا در کارگاه ها براي اتصال دو نخ آرماتور 40 برابر قطر آرماتور آنـهـا را بـا هــم اورلــب کـرده و بـه وسيله ي مفتول آنـهـا را بـه هـم مي بنديم . کـه البته اين نوع اتصال طبق آئين نامه براي آرماتورهاي تـا نـمره ي 32 مجاز مي باشد . روشهاي ديگري نيز براي اتصال آرماتورها وجود دارد.
بـا تـوجـه بـه خاصيت ميل گـرد و عـلت استفاده آن در بتون بايد اندازه قطر و نحوه اجراي آرماتورها دقيقاً طبق نقشه و با نظر مهندس محاسبه و اجرا شود، مقدار ميزان مصرف ميل گرد در بتون با توجه به سطح مقطع آن است .
بـا دقت در شکـل ظاهري فونداسيون و محاسبه مي توانيم به اين نتيجه برسيم که در سطح بالايي پي نيروهاي کششي وارده کم و نيروهاي فشاري وارده که بـتـون بـه خـوبـي مي توانـد در مقابل آن مقاومت کند زياد است . و در سطح پاييني پي نيروهاي کششي وارده زياد و نيروهاي فشاري وارده کم است . پس بايد در سطح پاييني پي از تعداد ميل گردهـاي بيشتر و قويتري استفاده کنيم تـا در مـقـابـل نيروهاي کششي وارده به خوبي مقاومت کند . در کارگاه هـاي کوچک مثلا در کارگاه مورد نظر ما با توجه به مشکلات اجرايي و نظر به اهميت سـطح مقطع فولاد در بتون بـه جاي استفاده از ميل گردهـاي بـا نمره بالاتر در شبکه پايين پي از تعداد بيشتري ميل گرد با نمره ميل گردهاي شبکه بالايي پي البته با نظر مهندس ناظر استفاده مي شود.
کارگران پس از آماده سازي شبکه کف پي آن را در ته پي قرار دادند. چون در کارگاه ما از بتن مگر در سطح کار استفاده شده بود حداقل فاصله خارجي شبکه زير پي از بتون مگر مي بايد حدوداً 3 سانتي متر باشد . براي اين کار از تکه ها و نخاله هاي ساختماني موجود در کارگاه استفاده شد .
نـکـتـه حـائـز اهميت در اجـراي کـار اين است کـه بايد فاصله ميل گردهـا و خاموت هـا را دقيقاً طبق نقشه اعمال کنيم کـه البته اين فـاصلـه هـا را بايد از مرکز به مرکز آرماتورهـا در نظر بگيريم .
فقط در موقع جاگذاري بايد دقت لازم انجام گيرد تـا قفسه هـا و مش ميل گردي درست در وسط گود قرار گيرد تا در هنگام بتون ريزي از همه طرف توسط بتون احاطه شونـد . در واقع بتون مثل کاوري دور و اطراف آن را بپوشاند. معمولاً ميلگردهاي مصرفي در بتون را از نوع ميلگرد آجدار انتخاب مي كنند.
فاصله نگهدار يا لقمه:
براي ايجاد پوشش يكنواخت بتن روي ميلگردها از قطعاتي بنام فاصله نگه دار يا لقمه استفاده ميشود.اين قطعات قبل از بتن ريزي در فواصل مناسب به شبكه ميلگرد متصل ميشوند.
در صورت عدم استفاده از فاصله نگه دار ممكن است هنگام بتن ريزي بخصوص هنگام ويبره كردن بتن ميلگردها تغيير مكان دهند و در نتيجه پوشش بتن كم وزياد شود.
گاهي اين تغيير مكان انقدر زياد است كه ميلگرد به صفحات قالب ميچسبد و در نتيجه هيچ گونه پوششي ايجاد نميشود. فاصله نگهدارها را معمولا از بتن وبه اشكال مناسب ميسازند.
فاصله نگهدار ها بايد از جنس ونوع پايا باشند تا موجب خوردگي ميلگرد و قلوه كن شدن پوشش بتن نشوند. بهتر است مخلوطي كه در ساخت لقمه ها بكار ميرود از نظر مقاومت و پايايي وتخلخل با بتن اصلي يكسان باشد.
اما در انجام اين پروژه براي ساخت لقمه از تکه های آجر استفاده شد.
خم کردن آرماتور :
در کارگاه هاي کوچک آرماتورها را با دست ــ کارگاه و آچار گوساله خم مي نمايند . ولي در کارگاه هـاي بـزرگ خم کـردن آرماتور بوسيله ي ماشين انجام مي شود . مسئول کارگاه آرماتوربندي بايد از روي نقشه تعداد و شکل هر آرماتور را تعيين نموده و به کارگران داده و خم کردن هر سري را دقيقاً زير نظر داشته باشد تا طول آرماتور و محل خم کردن و زاويه ي خم کـردن و طول قلاب ها طبق نقشه انجام شـود . طول قلاب معمولا نبايد از 10 سانتي متر کمتر باشد . ميل گردها بايد از نوع ذکر شده در نقشه باشد. يکي از نکات اجرايي که بايد مد نظر قرار دهيم اين است که اگر ميل گرد خميدگي موضعي داشت مي بايد اين خميدگي قبلاً صاف گـرديده بعد اقدام به شکل دادن آرماتور بـشـود. بـراي صاف کـردن ميل گرد چکش کاري مجاز نيست . بلکه بايد بـه وسيله ي کشش اين کار را انجام دهيم .
