بخشی از مقاله
ماشینهای کشاورزی و مکانیزاسیون
اهميت و جايگاه در جامعه
انسان براي ادامة حيات وتأمين ملزومات جهت زندگي بهتر و آسايش بيشتر، نخست بايد توليد فرآوردههاي مورد نياز كه منشأ طبيعي دارند از قبيل : انواع مواد غذايي ،پوشاك و لوازم درماني بپردازد، در نتيجه بايد توليد محصولات كشاورزي و دامداري همگام با رشد جمعيت افزايش يابد و اين مقصود در ساية تبديل كشاورزي ابتدايي و سنتي در مناطق به كشاورزي نوين حاصل می‌گردد. در راه نيل به اين اهداف، بايد امكاناتي فراهم آيد تا كشاورزان بتوانند دستگاههاي مورد نياز خود را به سهولت تأمين كنند و با اتكا به روشهاي نوين و منطبق بر اصول علمي و فني، توليدات كشاورزي خود را در واحد سطح افزايش دهند. با توجه به اين كه ماشينآلات كشاورزي همانند آب وخاك از اهميت ويژهاي برخوردارند،
به منظور صرفه جويي و كاهش هزينه هاي توليد، استفادة صحيح از ماشين آلات و دقت در حفظ و نگهداري آنها موجب افزايش عمر مفيد آنها شده، از هزينه هاي مختلف به ميزان قابل توجهي كاسته می‌شود. مكانيزه كردن كشاورزي باعث رشد و ترقي آن و همچنين پيشرفت امور صنعتي كشور خواهد بود و اثرهاي قابل توجهي در اقتصاد كشور خواهد داشت. از طرف ديگر، مهاجرت روستائيان به شهرها كه به علل زير صورت ميگيرد، باعث كاهش نيروي انساني در روستاها شده، زمينة جايگزيني ماشينهاي كشاورزي به جاي نيروي انساني و فعاليت كارشناسان تحصيل كردة اين رشته را مهيا ميكند. از جمله دلايل مهاجرت روستائيان به شهرها: الف- بالا بودن سطح دستمزد دركارهاي صنعتي. ب- آساني كار صنعتي در بيشتر موارد. ج- شرايط بهتر زندگي و وجود مراكز درماني در شهرها. د- استفاده از بيمه و مرخصي وساير امور رفاهي در كارخانهها. هـ- امكان تحصل و ترقي در مشاغل صنعتي. و- وجود زمينه هاي كاري جهت نيروي انساني اعم از ماهر، نيمه ماهر و غيرماهر در كلية فصول سال كه سبب مهاجرت روستائيان به شهرها می‌شود.
• تواناييهاي لازم براي دواطلبان اين رشته و ادامة تحصيل در آن براي ادامة تحصيل در اين رشته، بانظري اجمالي به سرفصل درسها و باتوجه به كميت و كيفيت درسهايي كه در اين دوره تدريس می‌گردد، مشخص می‌شود كه داوطلب بايد از توان ودانش بالا در زمينه هاي رياضي و فيزيك برخوردار بوده، همچنين قدرت جسماني بالايي داشته و نيز توان تجزيه و تحليل، قدرت تجسم و دقت كافي در مسائل را دارا باشد. شايان ذكر است كه بسياري از كارهاي صحرايي و كارگاهي و طرحهاي عملي در خارج از محيطهاي شهري است و فعاليت نسبتاً زيادي را ميطلبد.
• تواناييهاي فارغ التحصيلان فارغ التحصيلان اين رشته می‌توانند پس از پايان تحصيلات در موارد همچون موارد زير، به خدمت بپردازند : الف- به عنوان مدير يا مجري واحدهاي مكانيزة توليد دولتي، تعاوني و خصوصي كشاورزي. ب- به عنوان كارشناس صاحب نظر در امور برنامهريزي ماشيني كشاورزي منطقهاي. ج- به عنوان كارشناس متخصص، همكاري در طراحي ماشينهاي كشاورزي در كارخانه ها و كارگاههاي توليدي و ساخت تراكتور، ماشينها و ادوات كشاورزي. د- به عنوان مربي در هنرستانهاي كشاورزي و كمك در امور تحقيقات كشاورزي و مهندسي زراعي در واحدهاي تحقيقاتي.
• موقعيتهاي شغلي و محلهاي كار مراكز مختلفي به صورت مستقيم و غير مستقيم در فعاليتهاي كشاورزي نقش دارند كه هريك به تناسب نوع فعاليت خود، براي رفع نيازهاي مربوط، به جذب فارغ التحصيلان اين رشته اقدام می‌نمایند. وزارتخانه هاي : كشاورزي، جهاد سازندگي، آموزش و پرورش و فرهنگ و آموزش عالي به صورت گستردهتر، و ساير وزارتخانه ها، اداره‌ها و سازمانها و مراكز دولتي و خصوصي نظير: بانكهاي كشاورزي، مجتمعهاي كشت و صنعت، تعاونيهاي توليد، شركتهاي سهامي زراعي يا مهندسي زراعي و... به صورت غير مستقيم براي انجام كارهاي فني و مكانيزة خود اعم از : طرح و محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا و طرحهاي ماشيني كردن كشاورزي نياز به استخدام تعداد كثيري از فارغ التحصيلان در رشتة مهندسي ماشينهاي كشاورزي دارند.
• واحدهاي درسي براساس مصوبه هاي شورايعالي برنامه ريزي، تعداد واحدهاي درسي كه دانشجو بايد در دورة كارشناسي رشتة مهندسي ماشينهاي كشاورزي بگذراند 135 واحد است كه از اين تعداد: 20 واحد آن را درسهاي عمومي، 25 واحد را درسهاي علوم پايه، 80 واحد را درسهاي اصلي كشاورزي و تخصصي الزامي و 10 واحد را درسهاي اختياري تشكيل می‌دهد. دانشجويان با رعايت مقررات و آييننامه هاي آموزشي می‌توانند از بين آنها دروسي را در حد مجاز با نظر استاد راهنما در گروه آموزشي ماشينهاي كشاورزي انتخاب نمايند.
مقصود از درسهاي عمومي، درسهايي است كه در تمام رشته هاي تحصيلي دانشگاهي ودر دوره هاي كارشناسي و كارشناسي ارشد پيوسته به صورت مشترك ارائه می‌گردد و دانشجو موظف به گذراندن آنهاست، نظير : فارسي، معارف اسلامي و زبان خارجي. درسهاي پايه به درسهايي گفته می‌شود كه در غالب رشته هاي همگروه و بخصوص در گرايشهاي مختلف يك رشته (نظير رشته هاي مختلف كشاورزي)، به صورت مشترك تدريس شده، اساس و پاية درسهاي اصلي و تخصصي را تشكيل می‌دهد؛ نظير : رياضي عمومي، فيزيك مكانيك و استاتيك. درسهاي اصلي و تخصصي الزامي عبارتند از: درسهايي كه در آنها دانشجو در زمينة تخصصي مربوط آموزش ميبيند و براي انجام وظايف خاص در زمينة كارهاي خويش در جامعه آماده می‌شود، نظير: شناخت وكاربرد تراكتور، ماشينهاي خاك ورزي، ماشينهاي كشاورزي، اصول طراحي اجزاء ماشين، و مواد ساختماني ادوات كشاورزي ؛ گذراندن اين درسهاي تخصصي، الزامي است. درسهاي اختياري عبارت است از: مجموعه درسهايي كه اگر چه تخصصي است، اما دانشجو می‌تواند با توجه به علاقة شخصي و برنامهاي كه براي آيندة خود دارد و همچنين نظر استاد راهنما در گروه و با هماهنگي شوراي آموزشي گروه، تعدادي از آنها را انتخاب كند نظير: انرژي در كشاورزي، كارگاهها و تعميرگاههاي كشاورزي، ماشينهاي تسطيح اراضي و ماشينها و تجهيزات ثابت زراعي.
• درسهاي پايه 9 واحد از درسهاي پايه در زمينة رياضيات 1، 2 و 3 شامل رياضي عمومي، معادلات ديفرانسيل، مشتق ،انتگرال معين و موارد استعمال انتگرال منحنيالخط است كه پاية درسهاي تخصصي در مهندسي ماشينهاي كشاورزي را تشكيل ميإهد و مكمل رياضياتي است كه در دوران دبيرستان و در رشتة رياضي – فيزيك خوانده می‌شود. اين درسها، به كار فكري قابل ملاحظة دانشجو نياز دارد. همچنين درسهاي: فيزيك مكانيك درزمينه هاي قوانين نيوتن، حركت، شتاب، سرعت، كار و انرژي، و نيز درس آمار و احتمالات – كه در آن دانشجو با تعاريف آماري جامعه، جدول توزيع فراواني، هيستوگرام، پارامترهاي پراكندگي و تجزية واريانس ساده آشنا می‌شود – از جمله درسهاي پايه هستند.
• درسهاي اصلي وتخصصي الزامي اين درسها كه بسياري از آنها به يكديگر وابستهاند ويكي پيشنياز ديگري است، در طول نيمسالهاي مختلف تحصيلي دانشجو آنها را انتخاب و ميگذراند. خلاصهاي از مطالب مطرح شده در بعضي از درسهاي تخصصي الزامي به اين شرح است:
تكنولوژي موتور : انواع موتورهاي احتراق داخلي چهارزمانه و دوزمانة بنزيني و گازوئيلي، اجزاي ساختماني و طرز كار هريك از آنها و نيز كلية سيستمهاي سوخت، برق، روغنكاري، خنك كاري وانتقال قدرت در قسمت نظري تدريس گرديده، در بخش عملي ضمن نمايش انواع موتورهاي برش خورده، تعدادي از موتورهاي خودروهاي متنوع براي دانشجويان وبه كمك خودشان باز وبسته شده، در تمام بخشهاي موتور، عيبيابي و رفع عيب موتورها آموزش داده می‌شود.
شناخت و كاربرد تراكتور: دراين درس دانشجو با انواع تراكتورها، طرز كار آنها و متعلقات تراكتور و نيز لاستيكها، سيستم هيدروليك تراكتور و طرق مختلف اتصال ادوات كشاورزي به تراكتور، طرز انتقال قدرت از تراكتور به ادوات كشاورزي به كمك وسايلي مانند محور تواندهي و پولي و دندهها، همچنين مراقبت و نگهداري تراكتور به طور نظري و عملي آشنا می‌گردد و رانندگي با انواع تراكتور را ميآموزد.
ماشينهاي خاكورزي : در قسمت نظري اين درس نخست دانشجو با انواع ماشينهاي شخم اوليه و ثانويه و ساختمان و طرز كار هريك آشنا گرديده، سپس روشهاي به كارگيري، تنظيمات، نگهداري و تعميرات ادوات شخم را ميآموزد و در بخش عمليات ماشينهاي خاكورزي، هريك از آنها را خودش به كمك تراكتور به مزرعه ميبرد ودر زمين با آن كار ميكند و نحوة كار آنها را فرا ميگيرد.
ماشينهاي كاشت و داشت : پس از اين كه با ماشينهاي خاكورزي بستر مناسبي براي كاشت بذر آماده كردند ماشينهاي كاشت را وارد زمين مزرعه ميكنند و با توجه به تنوع محصولات كشاورزي، دانشجويان بايد ماشينهاي اختصاصي هر محصول را كاملاً شناخته، با طرز كار و تنظيمات هريك از آنها براي كاشت به صورت نظري و عملي آشنا شوند وهريك را در زمين مورد آزمايش قرار دهند. براي مثال، اجزاي ساختماني يك غده كار سيبزميني با اجزاي ساختماني يك خطي كار غلات بسيار متفاوت است. همچنين وقتي كه محصول كاشته و سبز شد احتياج به نگهداري دارد كه در قسمت ماشينهاي داشت،
انواع سمپاشها، كودپاشها، سلهشكنها ،كولتيواتورها، ساختمان، طرز كار، تنظيمات، سرويس و نگهداري هريك از آنها تدريس گرديده و دانشجويان در عمليات با آنها كار ميكنند.
ماشينهاي برداشت : شامل شناخت و كاربرد انواع ماشينهاي برداشت براي محصولات مختلف كشاورزي است نظير : ماشينهاي برداشت پنبه، غلات، علوقه، آفتابگردان، سويا، چغندرقند، سيبزميني، ذرت دانهاي، ذرت علوفهاي و ساير محصولات كشاورزي. در بخش عملي اين درس نيز دانشجويان با هريك از ماشينها كار ميكنند وچنانچه همزمان با برداشت محصولي در مزرعه باشد خودشان آن محصول را برداشت ميكنند ودر ضمن كار، با تنظيمات و سرويس و نگهداري آن آشنا ميشوند.
مكانيزاسيون كشاوري : دانشجويان اين درس را اغلب در نيم سالهاي آخر انتخاب ميكنند و پس از اين كه دانشجويان از جهت نظري با مراحل و هدفهاي مكانيزاسيون، بررسي و تحليل جنبه هاي فني، اقتصادي، اجتماعي ؤزراعي مكانيزاسيون، محاسبة قدرتهاي محركه مورد نياز براي طرحهاي مكانيزاسيون، محاسبة اقتصادي (هزينه هاي ثابت و متغير)، محاسبة عملكرد و ارزش فني تراكتور و ماشينهاي كشاورزي آشنا شدند، در قسمت عملي بايد طرح مكانيزاسيون براي يكي از مزارع را تهيه و ارائه كنند. در نوشتن طرح مكانيزاسيون از كلية اطلاعات قبلي مانند اطلاعاتي كه از دروس نظير: زراعت، آبياري عمومي، هواشناسي، خاكشناسي و خلاصه تمامي درسهاي اختصاصي الزامي به دست آوردهاند، استفاده ميكنند.
سايردرسها علاوه بر موارد ياد شده كه از اهم درسهاي رشتة ماشينهاي كشاورزي است، درسهاي ديگري نظير : مكانيك تراكتور و ماشينهاي كشاورزي، مواد ساختماني ادوات كشاورزي، مقاومت مصالح 1 و 2، اصول طراحي اجزاي ماشين، پمپها و ايستگاههاي پمپاژ، به صورت نظري وعملي ارائه می‌گردد كه در درسهاي عملي، دانشجو بعضي مطالب خواند شده در درسهاي نظري را آزمايش ميكند. درسهايي نظير : برق در كشاورزي، سيستمهاي هيدروليك در ماشينهاي كشاورزي، ماشينها و تجهيزات ثابت زراعي، ماشينهاي تسطيح اراضي و انرژي در كشاورزي هم از جمله درسهاي مهم اين دورهاند كه در بسياري از دانشگاههاي معتبر به عنوان درسهاي اجباري تدريس ميشوند. درسهاي ديگري نيز به عنوان درسهاي اختياري در دانشگاههاي مختلف با عنوانهاي متفاوت ارائه می‌گردد. از جمله مهمترين آنها می‌توان به درسهاي : اقتصاد مهندسي، كارگاه برق، رسم فني (2) كارگاهها و تعميرگاههاي كشاورزي، رسم ماشين (1) و (2)، موتورهاي احتراقي وغيره اشاره نمود
