بخشی از مقاله
چکیده
ضعف در روششناسی توسعهی مکانیزاسیون یکی از بزرگترین دلایل عدم وجود برنامه ای منسجم و مدون در این بخش است . برای برنامه ریزی در این حوزه تعیین مواردی از قبیل فرآیند توسعه، رسالت، چشم انداز، عوامل پیش برنده و بازدارنده توسعه مکانیزاسیون، نقاط ضعف و قوت وضعیت موجود، اهداف بلند مدت و راهبردهای توسعه مکانیزاسیون ضروری میباشد.
پژوهش مذکور از نوع کاربردی و توصیفی بوده و به روش پیمایشی و اسنادی در استان خوزستان صورت گرفته است . به منظور گردآوری اطلاعات از ابزارهای پرسش نامه، مصاحبه و مشاهده میدانی کمک گرفته شد
جامعه آماری نمونه در این پژوهش 150نفر از متخصصین در حوزه های مختلفِ مهندسی کشاورزی و مکانیزاسیون بودند
در این پژوهش ابتدا رسالت - هدف بنیادی - ، چشمانداز واهداف بلند مدّت تعیین و سپس راهبردهای توسعه مکانیزاسیون تدوین شدند . پایین بودن توان مالی بهره برداران در تامین ماشین آلات کشاورزی موردنیاز و وجود انگیزه و علاقه مندی کشاورزان در بخش کشاورزی به ترتیب به عنوان مهمترین عوامل بازدارنده و پیش برنده توسعه مکانیزاسیون مطرح شدند .
همچنین نتایج حاصل از پژوهشها نشان داد که اهم چالش های فرآروی توسعه مکانیزاسیون کشاورزیدر چهار گروهِ چالش های » اجتماعی و فرهنگی «، »اقتصادی«، فنّی» و مهندسی « و »برنامه ریزی و مدیریتی « قابل طبقه بندی است . از میان راهبردهای توسعه مکانیزاسیون کشاورزی افزایش توانمندی های زارعین از طریق در دسترس بودن انتخاب های وسیعی از ادوات با کیفیت، آموزش و فرهنگ سازی مناسب در جهت ارتقای مهارت های فنی ایشان و افزایش قدرت خرید کشاورزان به عنوان راهبرد بهینه انتخاب گردید.
مقدمه
فرمولسازی راهبرد توسعهی مکانیزاسیون نوعاً از چندین مرحله ی منطقی تشکیل یافته است : مرحلهی اول تهیهی بانکی از اطلاعات ماشینی و مکانیزاسیون می باشد. مرحلهی دوم تعریف شرایط ایده آلی است که به دنبال آن هستیم. مرحلهی بعد اتخاذ سیاست هایی است که برای رسیدن به این شرایط ایده آل می بایست دنبال کنیم و مرحلهی آخر تعریف برنامه ها و فعالیتهایی است که برای پیروی از سیاست ها میبایست دنبال کنیم. علیرغم اینکه تاکنون بارها و بارها در مقالات و پژوهش های گوناگون به لزوم توسعه ی مکانیزاسیون و راهبردهای آن اشاره شده است، اما در زمینه ی برنامهریزی اصولی برای توسعه و مدیریت آن اقدامات قابل قبولی صورت نگرفته است . ضعف در روششناسیٌ توسعهی مکانیزاسیون یکی از بزرگترین دلایل عدم وجود برنامه ای منسجم و مدون در این بخش است
ژونگٌ - 2008 - برگشت سرما هیی بسیار کم برنج را که محصول عمده ی کشور چ ین است، بزرگتر ین چالش بخش کشاورزی کشور چین خواند و حرکت به سمت تنوع در تولید از جمله تولید سبزیجات و فرآورده ها ی دام ی را لازمهی آن دانست. ژیجیان لویٍ - 2009 - کمک بخش دولتی برا ی اعطا ی یارانه جهت خرید ماشین آلات و کمک به انتقال فناوری های مناسب جهت تنوع در تولید را مهم ترین راهکارهای توسعه ی کشاورزی کشور چ ین دانست.
تپنتَ - 2009 - برنامه های درازمدت برای توسعه ی مکانیزاسیون را ترو یج تحقیقات پیرامون ماشین آلات و کاربرد آنها، پشتیبانی از مالکین ماشین های بزرگ و گرانقیمت، توسعهی استانداردسازی ماشین آلات کشاورز ی و سرما هی گذاری بر روی افزایش سطح ز ری کشت دانست .
مانگوآن - 2009 - استفاده از کشاورز ی شبکه ایِ را به صورت جمعآوری و به اشتراکگذاری تمامی اطلاعات کشاورزی در یک شبکه ی کامپیوتری، لازمه ی توسعه ی کشاورزی و مکانیزاسیون کشاورزی دانست. این اطلاعات شامل اطلاعات جغرافیا یی مناطق مختلف، عرضه و تقاضای محصولات در مناطق مختلف، فناوری های تولید و کاربرد ادوات کشاورز ی و تمام ی مطالب مربوط به کشاورزی می شود.
مواد و روشها
برای بررسی مشکلات و موانع دخیل بر توسعه مکانیزاسیون کشاورزی و همچنین بررسی وضعیت موجود
مکانیزاسیون کشاورزی در استان خوزستان پرسشنامه ای شامل 5 سؤال کلی و در 5 صفحه طراحی شد . در این
پرسشنامه سؤالاتی در خصوص تعریف چشم انداز، تعریف رسالت، بیان عوامل پیش برنده و بازدارنده در توسعه ی مکانیزاسیون استان و نقاط ضع ف و قوت وضعیت موجود مطرح شد . این پرسشنامه از 150 نفر از کارشناسان مکانیزاسیون استان مورد سؤال قرار گرفت . ضمن تکمیل پرسشنامه از طریق مدیران و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی، اساتید دانشگاه، مهندسین و کارشناسان مراکز توسعه نیشکر، مصاحبه هایی نیز با آنها صورت گرفت. شکل 1 فرآیند تدوین راهبرد در قالب برنامهریزی راهبردی را نشان میدهد.
شکل 1 فرآیند تدوین راهبرد توسعه مکانیزاسیون کشاورزی در قالب برنامه ریزی راهبردی
نتایج و بحث
تعریف رسالت از آنجا که در تدوین رسالت - هدف بنیادی - برای مسئله مکانیزاسیون می باید علت اصلی حرکت در جهت توسعه مکانیزاسیون، نقش مکانیزاسیون در بخش کشاورزی، نیازها و منافع بهره برداران از تحولات مربوطه، گستره فعالیت بخش مکانیزاسیون و اولویت های کاری آن مد نظر باشد ، عواملی که وجود یک واحد مکانیزاسیون را ضروری میسازند مطرح گردیدند . اولویتهای بدست آمده برای مکانیزاسیون از دید پاسخگویان بر اساس تحلیل عاملی از طریق محاسبهی میانگین و انحراف معیار و سپس ضریب تغییرات برای این عوامل مطابق جدول 1 بود:
جدول 1 نتایج بدستآمده از تعیین رسالت مکانیزاسیون از دید شرکتکنندگان در پاسخگویی
بر اساس تعریف ارائه شده از مکانیزاسیون کشاورزی که مبتنی بر بکارگیری فناوری های مناسب در فرآیند تولید اقتصادی محصولات کشاورزی است، رسالت - هدف بنیادی - در توسعه مکانیزاسیون کشاورزی که جمله ای است که بتواند به مناسب ترین حالت وجود یک واحد مکانیزاسیون را توجیه کند، عبارت است از : ساماندهی امر مکانیزاسیون برای کاهش هزینه های تولید از طریق انجام عملیات در زمان مناسب و با بیشترین دقت ممکن و افزایش بهرهوری از عوامل تولید و میزان تولید محصولات استاندارد در بخش کشاورزی.
تعریف چشم انداز مرحلهی بعدی برنامه ریزی راهبردی تعریف چشم انداز است. چشمانداز، دید یا تصویری از آینده است که در صدد بوجودآوردن آن هستیم
