مقاله در مورد مکانیزاسیون کشاورزی

بخشی از مقاله

مكانيزاسيون كشاورزي

عبارت است از كاربرد انرژي مكانيكي در توليد محصولات كشاورزي كه در فرآيند توسعه و تكامل با بهره گيري از فن آوري نوين منجر به توليد اقتصادي و پايدار مي گردد .
كلمه مكانيزاسيون در كشاورزي مترادف با كلمه اتوماسيون در صنعت است كه خود به معني اتوماتيك كردن مي باشد و اتوماتيك كردن يعني كم كردن كار گارگري است . بدين ترتيب معني اخص مكانيزاسيون كشاورزي استفاده از ماشين و موتور در كشاورزي جهت كاهش نياز به نيروي كارگري مي باشد . معني اعم مكانيزاسيون اتخاذ هر روشي است كه باعث ازدياد درآمد گردد .
مكانيزاسيون كشاورزي يعني ماشيني شدن كشاورزي

مكانيزاسيون كشاورزي به طور مشخص شامل به كارگيري روشها ، ابزار و ادواتي است كه از اصول علمي بهره مي جويند . به عبارت ديگر مكانيزاسيون كشاورزي در برگيرندة ساخت ، توزيع و كاربرد انواع ابزار ، وسايل ، تجهيزات و ماشين هايي است كه براي احياء اراضي كشاورزي ، توليد زراعي ، برداشت محصول و عمليات اوليه تبديل محصولات مورد استفاده قرار مي گيرند و داراي سه منبع اصلي نيروست كه عبارتند از :
نيروي انساني ، نيروني حيواني ، نيروي مكانيكي .

تراكتوريزاسيون :‌ عبارت است از استفاده و بهره برداري از انواع تراكتور با اندازه هاي متفاوت در ارتباط با فعاليتهاي كشاورزي .
موتوريزاسيون :‌ شامل استفاده از انواع موتورهاي مكانيكي يا موتورهايي است كه بدون در نظر گرفتن منبع انرژي در ارتباط با فعاليتهاي كشاورزي باشند .
مكانيزاسيون انتخابي : مفهومي از مكانيزاسيون است كه منجر به كاهش نيروي كار در واحد سطح نشود . به عبارت ديگر به انتخاب مناسب از لوازم ، ادوات و ماشين ها اطلا

ق مي شود كه در وضعيت هاي ويژه كشاورزي يا ناحيه زراعي بر اساس ملاحظات فني ، اقتصادي ، اجتماعي و سياسي صورت گيرد .
.
سطح مكانيزاسيون
اين فاكتور كيفيت را در مكانيزاسيون بررسي مي كند و در واقع نسبت مجموع كل توان كششي موجود در هر منطقه به كل سطح زمينهاي زراعي همان منطقه سطح مكانيزاسيون آن منطقه را نشان مي دهد . بر حسب اسب بخار يا كيلوات در هكتار .

ظرفيت مكانيزاسيون
اين شاخص تركيبي از كميت و كيفيت كار مكانيزاسيون را نشان مي دهد و در واقع مقدار انرژي مكانيكي مصرف شده در واحد سطح را بيان مي كند و واحد آن واحد انرژي بر سطح مي باشد كه معمولاً به صورت اسب بخار ساعت بر هكتار بيان مي شود .

ظرفيت سطحي ماشينها

ظرفيت سطحي يك ماشين عبارت است از سطحي كه يك ماشين مي تواند در مدت يك ساعت عمليات خاصي روي آن انجام دهد . و با هكتار در ساعت مشخص مي گردد و به صورت زير محاسبه مي شود .

Ca : ظرفيت سطحي (hp/h )
V : سرعت ( km/ h )
W : عرض كار ( m )
nf : ‌بازده ( درصد )

نظامهاي بهره برداري در كشاورزي
بهره برداري رعيتي
منظور بهرداريهايست كه در آن شخص بهره بردار در قبال بهره برداري از زمين سهمي از محصول را به مالك بپردازد . اين سهم لزوماً ثابت نبوده و با ازدياد يا تقليل محصول تغيير كرد .
توسعه كشاورزي و عوامل مؤثر در آن
توسعه در فرهنگ دهخدا به معني فراخي و وسعت آمده است كه به صورت توسعه دادن و توسعه پيدا كردن و توسعه يافتن استعمال مي شود .
در تعريف توسعه كشاورزي نيز قول يكساني وجود ندارد . برخي آن را گذار از كشاورزي سنتي دانسته اند و بعضي ديگر آنرا فرآيندي مي دانند كه در طي آن و به تدريج اوضاع اقتصادي و اجتماعي اكثريت كشاورزان يك كشور بهبود مي يابد و اصلاح مي شود .

مساحت شهرستان به تفكيك شهرستان ، بخش و دهستان به صورت زير
نام مساحت ( km2 ) تعداد ده جمعيت ( سال 75 )
ايذا
بخش دهدز
بخش مركزي
حومه
سوسن

مرغا
هلايجان 4035
1491
2544
969
1040
212
323 564
152

412
179
118

50
65 172027
26340
64068
34281
17598
4556
7632

تراكم عمليات در ماههاي مختلف سال در منطقه ايذه نشان مي دهد .
عمليات سبك عمليات سنگين جمع عمليات
مهر 8625 8875 17500
آبان 15350 5050 20400
آذر 15450 2700 18150
دي 1450 1300 2750
بهمن 3500 1300 4900
اسفند 8600 1700 10300
فروردين 11900 2200 14100
ارديبهشت 14550 2400 16950
خرداد 17700 1350 19050
تير 12200 550 12750

مرداد 3625 200 3825
شهريور 8500 5800 14300
*سطح زير كشت 4000 هكتار

پراكنش سطوح زير كشت محصولات كشاورزي در شهرستان
بيشترين سطح زير كشت در شهرستان ايذه را گندم و جو ديم به خود اختصاص مي دهند و پس از اين دو محصول ، گندم ابي و برنج قرار دارند . به طوري كه آمار نامة 1376 برنامه و بودجه استان خوزستان نيز نشان مي دهد سطح زير كشت ساير محصولات در شهرستان كمتر از هزار هكتار است .

4-1-سطوح زير كشت و عملكرد محصولات مختلف در شهرستان ايذه
نوع محصولات سطح زير كشت متوسط عملكرد در سال 76-75
كل سطح زير كشت ديم ( بخش مركزي ) 45610 -

كل سطح زير كشت آبي ( بخش مركزي ) 4386 -
گندم آبي ( كل شهرستان ) 5/1563 3155
گندم ديم ( كل شهرستان ) 41110 958
جو ديم ( كل شهرستان ) 15500 769
برنج 2529 2889
جو آبي 960 1038
ماش 194 1698
شبدر 95 32368
يونجه 71 9000

سودان گراس 18 50000
جو قيصل 80 32372
انگور 25 -
انار و انجير 225 -
ساير درختان 20 --

بررسي پراكنش سطوح زير كشت در مناطق مورد مطالعه
در بررسي سطح زير كشت مناطق مورد مطالعه در هنگام انجام تحقيق سطوح زير كشت هر منطقه نيز مشخص گرديده و آمار به دست آمده با آمار سرشماري كشاورزي سال 1375 مقايسه شد كه تفاوت بسيار زيادي بين دو آمار وجود داشت و اغلب سطح زير كشت اعلام شده توسط نتايج سرشماري بسيار كمتر از سطح به دست آمده در اين تحقيق بود . و در جستجوها و مصاحبه هاي انجام شده معلوم گرديد كه كشاورزان در هنگام جمع آوري اطلاعات كشاورزي به دلايلي ( احتمال ماليات بستن و ... ) واقعيت را كتمان مي كنند و سطح زير كشت خود را بسيار كمتر از آنچه هست به مأمورين مي گويند . ولي در اين مطالعه به دليل آگاه شدن كشاورزان با ماهيت تحقيق و بومي بودن محقق از اين نظر مشكلي وجود نداشته است .

به هر صورت چون آمار منتشر شده از سرشماري كشاورزي رسميت دارد و قابل استناد است در اين تحقيق نيز به آن استناد مي شود گر چه نكات فوق را نيز نبايد ناديده گرفت .
4-2-سطوح زير كشت و عملكرد محصولات مختلف در شهرستان ايذه
شماره نام روستا سطح زير كشت محصولاتي كه كشت مي شود
آبي ديم
1 كلدوزخ 1 96/1 16/114 گندم – جو
2 كلدوزخ 2 0 55 گندم – جو
3 كوهباد 1 25/0 92/597 گندم – جو
4 كوهباد 2 ( كولفرح ) 0 984 گندم – جو
5 تكاب 0 320 گندم – جو
6 چهارتنگ سفلي 0 162 گندم – جو
7 چهارتنگ عليا 0 3/219 گندم – جو
8 چلكي ( چولكي ) 0 7/177 گندم – جو
9 خنگ اژدر 20 500 گندم – جو – عدس ( خودمصرفي )
10 خنگ اژدر عليا 5 350 گندم – جو – عدس ( خودمصرفي )
11 خنگ كرمعلي وند 0 5/118 گندم – جو
12 خنگ يادعلي وند 0 370 گندم – جو – عدس – باقلا

13 كمالوند 0 670 گندم – جو – عدس – باقلا
14 ميانگران عليا 15 740 گندم – جو
15 راسفند 12 1250 گندم – جو – برنج
جمع 2/54 5/6628

لازم به توضيح است كه از دو محصول عمده شهرستان ايذه يعني گندم و جو در بيشتر مناطق گندم در اولويت است و سطح بيشتري از اراضي به آن اختصاص داده مي شود و در بعضي از مناطق به خاطر شرايط خاص دامپروري و دامداري به طور مساوي يا سطح بيشتري جو كاشته مي شود .
4-3-سطوح زير كشت و نوع محصولات كشت شده در روستاي مورد مطالعه در دهستان هلايجان
شماره نام روستا سطح زير كشت محصولاتي كه كشت مي شود
آبي ديم
1 پر سوراخ 33/4 67/118 گندم – جو – برنج
2 نوترگي مختاري 3/2 9/320 گندم – جو
3 آبله عليا - 9/76 گندم – جو

4 مال سعيدي عليا - 5/108 گندم – جو
5 نوترگي احمدي 33/0 68/57 گندم – جو
6 آبله سفلي 2 2/158 گندم – جو
7 شور تنگ 32/5 5/127 گندم – جو – برنج
8 نوترگي طهماسبي 6/0 5/202 گندم – جو
9 مال سعيدي سفلي - 5/57 گندم – جو
10 قلعه سرخه - 148 گندم – جو
11 نوترگي غريبي 5/1 88/253 گندم – جو
جمع 4/16

4-4-سطوح زير كشت ( آبي و ديم ) و نوع محصولات در روستاهاي مورد مطالعه در دهستان سوسن
شماره نام روستا سطح زير كشت محصولاتي كه كشت مي شود
آبي ديم
1 ده شيخ 48/1 75/68 گندم – جو
2 يگاوي 47/3 33/47 گندم – جو- برنج
3 سرقلعه 85/2 77/41 گندم – جو- برنج
4 لولو 59/20 5/169 گندم – جو- برنج

5 مهرتان سفلي 60 30 گندم – برنج - جو
6 مهرتان عليا 70 5/68 گندم – برنج - جو
7 ده ثريا 2/21 136 گندم – جو – برنج
8 ده كهنه 9/24 2/16 گندم – برنج - جو
9 كهنه بهرامي 5/16 7/42 گندم – جو – برنج
10 ده حوض 65/35 86/200 گندم – برنج - جو
11 ترشك 9/35 2/177 گندم – جو – برنج

12 سراب 0 5/54 گندم – جو
13 پيرانشاهي 95/9 4/142 گندم – جو – برنج
14 چاه دوپك 1 5/69 گندم – جو
15 برآفتاب چاه دوپك 0 78/160 گندم – جو
16 تنگ رشيد 0 64 گندم – جو
جمع 5/303 1490

4-5-سطوح زير كشت و نوع محصولات در روستاي مورد مطالعه در دهستان موغا
شماره نام روستا سطح زير كشت محصولاتي كه كشت مي شود
آبي ديم
1 يگاوي 0 115 گندم – جو
2 جلوگير 2 5/200 گندم – جو
3 جازستان 0 277 گندم – جو
4 پرسياه 0 7/129 گندم – جو
5 آب زالو 1 7/116 گندم – جو
6 لشكرگاه 4 327 گندم – جو
7 كمبو 0 67/54 گندم – جو

8 چم ريحان 0 170 گندم – جو
9 لاله مير 0 96 گندم – جو
10 علي آباد 0 104 گندم – جو
جمع 7 5/1790

نام روستا تراكتور U-650 تراكتور MF-285 تراكتور 2040 تراكتور ساير انواع گاو آهن سه خيش ديسك عميق كار سمپاش تراكتوري سمپاش پشتي دروگر دسته بند خرمنكوب بوجاري خرمنكوب معمولي تريلي گاو آهن قلمي ساير
كلدوخ1 1 - - - - - - - - - - - - - -
كوهباد 1 5 1 - - - - - 4 1 3 6 - -
كوهباد 2
(كولفرح ) 7 1 3 11 9 11 1 1 - 4 - 4 10 1 -
تكاب 5 - - - 5 - 2 1 - - 3 2 10 11
چهارتنگ
سفلي و بوستا 3 - - - 3 1 - - - 4 - 1 3 - -
چهارتنگ عليا 5 - - - 5 - - - - - 1 1 4 - -
چلكي
( چولكي ) 5 - - - 4 - - 1 - 3 - 4 5 - -
خنگ اژدر و
خنگ اژدر عليا 52 - - - 52 4 1 - - 5 - 4 72 - -
خنگ يادعلي وند 22 - - - 1 - - 1 - - - 1 2 1 -
خنگ كرمعلي وند
و كمالوند 4 1 3 - 6 - 2 - - -
ميانگران عليا 6 1 1 2 8 1 2 42 - - - 72 6 5 -
راسفند 12 - 1 - 7 1 1 1 - - - 103 13 1 -
جمع كل 603 4 8 2 572 10 9 92 - 233 8 38 74 122
جمع فعال 58 4 8 2 55 7 9 7 - 20 8 35 73 10
1- غير فعالند 2- يك دستگاه غير فعال است 3- دو دستگاه غير فعال است .

4-7-وضعيت كمي و فيزيكي ماشينهاي كشاورزي در روستاهاي مورد مطالعه در دهستان هلايجان
نام روستا تراكتور U-650 تراكتور MF-285 تراكتور 2040 تراكتور ساير انواع گاو آهن سه خيش ديسك عميق كار سمپاش تراكتوري سمپاش پشتي دروگر دسته بند خرمنكوب بوجاري خرمنكوب معمولي تريلي گاو آهن قلمي ساير
آبلع عليا و آبله سلفي 1 1 - - 1 - - - - - 1 1 2 - -

پر سوراخ 1 - - - 1 - - - - - - 1 - - -
شور تنگ 4 1 1 - 6 - - - - 1 2 4 4 - -
قلعه سرخه 2 - - - 3 - - - - 2 - 1 3 1 -
مال سعيدي
عليا و سلفي 1 1 - - 2 1 - - - - - 1 2 1 -

نوترگي
مختاري 1 - - - 1 - - - - - - 1 - - -
نوترگي احمدي 1 - - - 1 1 - - 2 - - - - - 4
نوترگي
طهماسبي و غريبي 2 - 1 - 3 - 1 1 - - 1 - - - -
جمع فعال 13 3 2 - 18 3 1 1 2 3 4 10 12 2 4

4-8-وضعيت كمي و فيزيكي ماشينهاي كشاورزي در روستاهاي مورد مطالعه در دهستان سوسن
نام روستا تراكتور U-650 تراكتور MF-285 تراكتور 2040 تراكتور ساير انواع گاو آهن سه خيش ديسك عميق كار سمپاش تراكتوري سمپاش پشتي دروگر دسته بند خرمنكوب بوجاري خرمنكوب معمولي تريلي گاو آهن قلمي ساير
ده شيخ 1 - - - 1 - - - - - 1 - 1 1 -
يگاوي - - - - - - - - - - - - - - -
سرقلعه 1 - - - 1 - - - - - 1 - - 1 -
لولو 1 - - - 1 - - - 1 - 1 - 1 1 -
مهرتان سفلي 2 - - - 2 - - - 2 22 1 1 2 2 -
مهرتان عليا - - - - - - - - - - - - - - -
ده ثريا 13 - - - 1 - - - 1 - 1 - - 1 -
ده كهنه 2 - - - 2 - - - - - 2 - 2 - -
كهنه بهرامي - - - - - - - - - - - - - - -

ده حوض - - - - - - - - - - - - - - -
ترشك - - - - - - - - - - - - - - -
سراب 6 2 - - 7 - - - - 1 4 7 8 3 -
پيرانشاهي 2 - - - 2 - - - - - 1 21 1 1 -
تنگ رشيد - - - - - - - - - - - - - - -
آب كنارك - - - - - - - - - - - - - - -

حوزه چاه دپك 2 - - - 2 - - - - - 1 - - - -
جمع فعال 18 2 - - 19 - - - 4 3 13 10 17 10 -

1- غير فعالند 2- يك دستگاه غير فعال است 3- دو دستگاه غير فعال است .

نام روستا تراكتور U-650 تراكتور MF-285 تراكتور 2040 تراكتور ساير انواع گاو آهن سه خيش ديسك عميق كار سمپاش تراكتوري سمپاش پشتي دروگر دسته بند خرمنكوب بوجاري خرمنكوب معمولي تريلي گاو آهن قلمي ساير
يگاوي 1 - - - 1 11 - - - - - 1 1 - -
جلوگير 2 - - - 2 - - - - - - 2 2 - -
جازستان 1 - - - 1 - - - - - - 1 1 - -
پرسياه 1 - - - 1 - - - - - - 1 1 - -

آب زالو 4 - - - 4 - - - - - - 4 4 - -
لشكرگاه 1 - - - 1 11 - - - - - 1 1 - -
كمبو 1 - - - 1 - - - - - - 1 1 - -
چشم ريحان 1 - - - 1 - - - - - - 1 1 - -
لاله مير - 1 - - 1 - - - - - - 1 1 - -
علي آباد - - - - 1 - - - - - - 1 1 - -

قلعه سفيد 1 - - - 1 - - - - - - 1 1 - -
جمع فعال 13 1 1 - 15 21 - - - - - 15 15 - -

4-9-وضعيت كمي و فيزيكي ماشينهاي كشاورزي در روستاهاي مورد مطالعه در دهستان مرغا

1- غير فعالند

سطح مكانيزاسيون و عوامل مؤثر در آن
از ميان سه شاخص مهم مكانيزاسيون يعني درجه ، سطح و ظرفيت شاخصي كه كيفيت را در مكانيزاسيون بررسي مي كند . سطح مكانيزاسيون است . كه در واقع سرانه اسب بخار در هكتار را براي مناطق مختلف مي نمايد و بيانگر ميزان نيروي محرك موجود براي انجام فعاليت هاي مختلف كشاورزي است .
بديهي است اگر نيروي محركه كافي در يك منطقه وجود نداشته باشد وجود ادوات و ماشينهاي دنباله بند نمي تواند مشكلي را حل نمايد ، از طرفي اگر نيروي محركه كافي موجود باشد ولي

ماشينهاي دنباله بند از قبيل ماشينهاي كاشت و داشت و برداشت در دسترس كشاورزان نباشد . باز درجه مكانيزاسيون پايين خواهد بود و البته بيشتر قسمتهاي عمليات بايد به صورت سنتي انجام شود . ولي در حالت دوم يعني وجود نيروي محركه كافي در منطقه اين امكان فراهم مي آيد كه مكانيزاسيون بتواند توسعه پيدا كند . بدين معني كه در صورت وجود نيروي كافي خصوصيات مكانيزاسيون يعني كاهش سختي كار و افزايش توليد كشتهاي مكانيزه و ... خود مشوق خوبي

براي ورود ساير ادوات به منطقه خواهد بود .
بنابراين با توجه به اهميتي كه نيروي محركه در كارهاي كشاورزي دارد از سرانه اسب بخار در هكتار به عنوان سطح مكانيزاسيون نام برده مي شود و بالا و پايين بودن آن در مناطق مختلف مي تواند

نشانگر وضعيت مكانيزاسيون در آن باشد .
نيروي محركة لازم براي عمليات مختلف كشاورزي نيروي موتوري به ويژه نيروي كشش و دوراني و هيدروليكي تراكتور است . تراكتور به عنوان يه منبع نيرو در كشاورزي و در واقع قلب تپنده

مكانيزاسيون است و داراي يك توان اسمي مشخص و توان قابل استفاده معين براي حالات متفاوت است . و عمر آن نيز به عنوان يك مولد نيرو مشخص و محدود است و نيرويي كه از آن گرفته مي شود داراي يك قيمت است كه در همه شرايط و در سني اين قيمت مناسب و اقتصادي نيست .
تراكتور و تمام ماشينهاي كشاورزي ديگر داراي يك عمر اقتصادي هستند كه در طول آن عمر

استفاده از آنها سودآور است و در طول آن عمر اقتصادي كه كيفيت كاري كه ماشينها انجام مي دهند نيز مطلوب است و صدمه اي نيز به انسان و محيط زيست وارد نمي نمايند .
مطالعات انجام شده در ارتباط با تخمين عمر ماشين هاي مختلف به ويژه تراكتورها نشان مي دهد كه عمر كهنگي براي تراكتورهاي چرخ لاستيكي 10 سال و عمر فرسودگي براي اين قبيل تراكتورها 10000 ساعت مي باشد .

يعني اگر ساليانه 1000 ساعت از تراكتور استفاده شود پس از 10 سال تراكتور فرسوده خواهد شد و آن تراكتور مستهلك محسوب مي گردد . البته اگر بيش از هزار ساعت در سال از تراكتور استفاده شود ، تراكتور حتي قبل از ده سال فرسوده خواهد شد . بنابراين با 1000 ساعت در سال استفاده از تراكتور عمر فرسودگي و عمر كهنگي يكي خواهد بود . در غير اين صورت فرسودگي ممكن است قبل يا بعد از كهنگي اتفاق بيافتد . جدول 4-10 عمر كهنگي ، عمر فرسودگي و شرايط استفاده براي برابر شدن عمر كهنگي و عمر فرسودگي براي ماشينهاي مختلف را نشان مي دهد .
اهميت مباحث مربوط به عمر مفيد و اقتصادي و عمر كهنگي و فرسودگي به خاطر اين است كه ما بتوانيم با يك مديريت صحيح و براي اينكه كارهايمان توجيه اقتصادي داشته باشد در محاسبة سطح مكانيزاسيون و برنامه ريزي هاي ديگر تراكتورهايي را كه عمر اقتصادي آنها به پايان رسيده است را كنار بزنيم تا جزء امار در نظر گرفته نشوند به چند دليل :
1- ماشينهاي اسقاطي هزينه تعميرات بسيار بالايي دارند . بنابراين درآمد يا سود حاصل از كاركرد آنها پايين خواهد بود و استفاده از آنها صرفة اقتصادي نخواهد داشت كه اين مسئله گريبان گير اكثر دارندگان تراكتور در شهرستان ايذه است .

در هنگام انجام تحقيق رانندگان بسياري مشاهده شدند كه پول با بهره 50 درصد از بازار براي تعمير تراكتور خود گرفته بودند تا در فصل كاركاشت يا برداشت بتوانند كار كنند و آن پول را بپردازند و

خيلي از آنها نيز موفق نشده بودند زيرا تراكتورهاي آنها عمدتاً بالاي 17 سال عمر داشتند و مرتباً دچار خرابي و از كار افتادگي مي شدند .

4
-1- اثر سن جايگزيني يا ساعات تجمعي استفاده روي هزينه هاي يك تراكتور 5 كيلو وات دو چرخ محرك

شكل 4-1 هزينه هاي ثابت و متغير و كل و ارتباط آن با ساعات تجمعي استفاده از تراكتور را نشان مي دهد . همچنين شكل زمان مناسب جايگزين را با توجه به نقطة حداقل هزينه نشان مي دهد .
2- كيفيت كار تراكتورهاي اسقاطي پايين است .
3- تراكتورهاي اسقاطي از قابليت اطمينان پاييني براي بر

نامه ريزي عمليات كشاورزي برخوردارند و مرتباً باعث ايجاد وقفه كاري مي شوند و هزينه هاي به موقع انجام نشدن عمليات را به وجود مي آورند .
در شهرستان ايذه نيز مانند ساير نقاط كشور هنوز زمان مناسب كشات حتي براي محصولات عمده به خوبي تعيين نشده است تا پس از آن هزينه هاي به موقع انجام نشدن عمليات برآورد شود ولي اين قبيل هزينه ها قطعاً وجود دارد و در صد آن نيز بالاست .
البته اغلب كشاورزان به طور سنتي مي دانند كه اگر كشت به موقع ( موقع تعيين شده سنتي ) انجام شود بهتر است ولي به دليل محدوديت هاي موجود به ويژه كمبود ماشينهاي مورد نياز كشت آنها يا خيلي « پيش كال » يعني زود كشت مي شود يا خيلي « پس كال » يعني دير كشت مي گردد كه هر دوي اين حالات نيز باعث ايجاد هزينه هاي به موقع انجام نشدن عمليات مي گردد .

شكل 4-2 : اثر گذشت زمان بر خرابي قسمت هاي ماشين و كاهش قابليت اعتماد ماشين

سطح مكانيزاسيون در مناطق مورد مطالعه
همان گونه كه قبلاً شرح داده شده عمر اقتصادي تراكتورهاي چرخ لاستيكي با سالي 1000 ساعت كار 10 سال است و مؤسسات استاندارد از قبيل ( ASAE ) نيز با تحقيقات خود اين موضوع را تأييد و ثبات نموده اند و سازندگان اين قبيل وسايل نيز در دفترچه راهنماي تراكتورها اعلام مي كنند ولي در كشور ما وزارت كشاورزي عمر مفيد تراكتورها را 13 سال در نظر گرفته

است و در محسبات خود اين عدد را لحاظ مي كند كه باعث ايجاد چند سؤال مي شود :
1- آيا با وجود اينكه در كشور ما در بسياري از مناطق غير از كارهاي كشاورزي در كارهاي خدماتي نيز از تراكتورها استفاده مي شود ، ساعات استفاده به 1000 ساعت در سال نمي رسد ؟
2- آيا دوام و استحكام قطعات و ماشينهاي ساخت داخل از استانداردهاي بين المللي از قبيل ASAE بالاتر است ؟
3- كدام تحقيق انجام شده بر اساس اصول علمي ، عمر اقتصادي تراكتور در كشور را 13 سال يعني 13 هزار ساعت تخمين زده است ؟
4- اگر در برآورد عمر اقتصادي ( مفيد ) ، افزايش هزينه هاي متغير به ويژه تعميرات و كاهش قابليت اطمينان و از كار افتادگي مكرر و افزايش هزينه هاي به موقع انجام نشدن عمليات كشاورزي اهميت ندارند بهتر نيست وزارت كشاورزي عمر مفيد مورد نظر را به زماني تغيير دهد كه هنوز تراكتورها مي توانند حركت كنند ؟
5- آيا اگر وزارت كشاورزي قرار است با توجه به برنامه هاي خود سطح مكانيزاسيون را در طول برنامة پنج سالة دوم از 7/0 اسب بخار در هكتار به 1/1 اسب بخار در هكتار برساند ولي هيچ گونه موفقيتي به دست نياورد و حتي در اين زمينه رشد منفي نيز ايجاد شود به طوري ك

ه در آغاز برنامه سوم سطح مكانيزاسيون كشور 6/0 اسب بخار بر هكتار باشد ، راه حل مشكل ، افزايش عمر مفيد تراكتورها به صورت تئوري و وارد كردن گروهي از تراكتورهاي اسقاطي به جمع تراكتورهاي موجود است ؟‌
در اين تحقيق به خاطر اهميت موضوع به ويژه سطح مكانيزاسيون كه ارتباط مستقيم با

تراكتورهاي داراي عمر مفيد دارد ، و با توجه به اين نكته كه مسئولين كشاورزي در شهرستان و استان فقط به تعداد كلي تراكتورها اشاره مي كنند و به علت عدم اطلاق دقيق از شرايط تراكتورها و به ويژه عمر آنها ، همان تعداد كلي براي آنها ملاك قرار مي گيرند ، سعي شده است به طور دقيق اين مسئله بررسي شود .
جداول 4-6- تا 4-9 وضعيت كمي و فيزيكي ماشينهاي موجود را در روستاهاي مورد مطالعه در چهار دهستان نشان مي دهند و در جداول 4-11 انواع تراكتورها و شرايط آنها در چهار دهستان مورد مطالعه مشخص شده است .

جدول 4-12 : چشم انداز تعداد تراكتورهاي كشور تا پايان برنامه پنجساله سوم ( سال 1383 ) در صورت ادامه روند وضع موجود و تحقق برنامه هاي مصوب ( عمر مفيد 13 سال منظور شده است )
سال تعداد تراكتورهاي موجود در صورت ادامه روند موجود تعداد تراكتورهاي موجود در صورت تحقق برنامه هاي مصوب
1345 1133 1133
1346 3527 3527
1347 6544 6544

1348 9942 9942
1349 11851 11851
1350 14528 14528
1351 20317 20317

1352 25098 25098
1353 32662 32662
1354 41700 41700
1355 49158 49158
1356 60797 60797
1357 68451 68451
1358 81858 81858

1359 94144 94144
1360 106554 106554
1361 137067 137067
1362 170959 170959
1364 193617 193617

1365 213849 213849
1366 223307 223307
1367 220769 220769
1368 217273 217273
1369 217767 217767
1370 216132 216132
1371 220947 220947
1372 214653 214653
1373 207294 207294
1374 167423 191402
1375 136237 188080
1376 113795 198083
1377 90216 223682

1378 78038 264498
1379 74751 284070

1380 70677 303126
1381 63964 319772
1382 55006 334366
1383 43420 346495
1384 43535 356495
1385 44100 363874

شكل 4-3 وضعيت كلي تراكتورهاي موجود اعم از تراكتورهايي كه عمر اقتصادي دارند و آنهايي كه مستهلك هستند در دهستان حومه

شكل 4-4 فراواني تراكتورهاي كه عمر مفيد اقتصادي هستنددر دهستان حومه با احتساب 13 سال عمر مفيد

شكل 4-5 وضعيت كلي تراكتورهاي موجود اعم از تراكتورهايي كه درعمر اقتصادي دارند وتراكتورهايي مستهلك در دهستان هلايجان

شكل 4-6 وضعيت تراكتورهاي كه در عمر اقتصادي هستنددر دهستان هلايجان با احتساب 13 سال عمر مفيد

شكل 4-7 وضعيت كلي تراكتورهاي موجود مناطق مورد مطالعه در دهستان سوسن از نظر فراواني انواع

شكل 4-8 وضعيت تراكتورهايي كه در عمر اقتصادي قرار دارند و در صد فراواني آنها نسبت به كل تراكتورهاي موجود در دهستان سوسن ، با احتساب 13 سال عمر مفيد

شكل 4-9 وضعيت كلي تراكتورهاي موجود در مناطق مورد مطالعه در دهستان مرغا از نظر فراواني انواع

شكل 4-10 وضعيت تراكتورهايي كه در عمر اقتصاد

ي قرار دارند و در صد فراواني آنها نسبت به كل تراكتورهاي موجود در دهستان مرغا ، با احتساب 13 سال عمر مفيد

شكل 4-11 وضعيت كلي تراكتورها از نظر فراواني انواع اهم از مستهلك و غير مستهلك در شهرستان ايذه ( بخش مركزي )

شكل 4-12 وضعيت تراكتورهايي كه در عمر اقتصادي قرار دارند و در صد فراواني آنها نسبت به كل تراكتورهاي موجود در شهرستان ايذه( بخش مركزي ) ، با احتساب 13 سال عمر مفيد
جدول 4-13 تراكتورهاي موجود در شهرستان از نظر نوع و قدرت اسمي