بخشی از مقاله
چکیده
افزایش روز افزون جمعیت و نیاز به غذای بیشتر و گرسنگی بیش از 800 میلیون نفر در ملل محروم و چندین برابر شدن هزینه نهاده های محصولات کشاورزی و ضایعات حدود % 30 از محصولات کشاورزی ایجاب می کند که در جهت افزایش تولید و با گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی ، از منابع و نهاده های تولیدی بیش از پیش استفاده شود، تا ضمن دست یابی به امنیت غذایی، فرآیند تولید بهینه گردد.
از جمله ابزارهای شناخته شده در راستای دسترسی به توسعه پایدار، مکانیزاسیون با مفهوم بهره گیری از تکنولوژی ها وماشین های مناسب و روش علمی در عملیات ماشینی تولید ، فرآوری و بسته بندی محصولات در راستای کاهش ضایعات کشاورزی بوده تا این بینش از طریق شناسایی معضلات فنی ، اقتصادی و اجتماعی ، راههای بیرون رفت را معرفی و تکنولوژی برتر و مناسب عرصه را معرفی و اجرا نماید.
.1 مقدمه
بر اساس گزارش سازمان برنامه جهانی تغذیه پس از گرسنگی ، بیماریهای ایدز، مالاریا و سل انسان ها را در معرض خطر مرگ قرار می دهد که آمار این قربانیان بیشتر از کشته شدگان جنگ است. در این میان تبلیغات بر سر شروع یا پایان جنگ و توجه افکار عمومی به این معضل - جنگ - به مراتب بیشتر از گرسنگی به نظر می رسد. مردم دنیا در رویارویی با جنگ بسیار هوشمندانه تر عمل می کنند اما در مورد گرسنگی موضوع کمتر مطرح می شود - . - 10 در 25 سال آینده با برآورد جهان بالغ بر 9 میلیارد نفر ، نیاز غذایی به سه برابر افزایش می یابد در حالیکه عوامل تولید یعنی آب و خاک و انرژی متناسب با آن رشد نخواهند کرد.
بحران غذایی 3 جزء اصلی دارد:
الگوی زندگی، درآمد، سازمان¬های اجتماعی که تعیین کننده سطح مصرف جامعه است تکنولوژی مورداستفاده در فعالیت که بر پایداری محیط زیست یا صدمه به آن موثر است، همچنین میزان پسماند بجامانده ازفعالیت از نوع تکنولوژی و میزان مصرف، متاثر است توزیع جمعیتی و اندازه مزارع که برای سطوح مختلف تکنولوژی، میزان مصرف، حجم پسماند
گر چه برخی عوامل تولید هستند که در حال کاهش می باشند ، بخشی از زمین های حاصلخیز به دلیل بالا آمدن سطح دریا ها ، شهرسازی و عملیات ساختمانی گسترده کاسته می شود از طرفی بهره برداری های افراطی، آلودگی محیط و نابودی جنگل ها که عوامل تنظیم آب و هوایی هستند مورد تهدید قرار دارند. بیابانها ، خاک هایی را که تا چندی پیش آباد و حاصلخیز بودند در خود می بلعند و آب به عامل نزاعی ، میان آبیاری مزارع و نیاز های شهری تبدیل شده است.
درحال حاضر امنیت غذایی در رابطه با توسعه پایدار به صورت یک جنبش که بسرعت در بسیاری از کشورها در حال رشد است مورد ملاحظه قرار گرفته است. کشاورزی ارگانیک به صورتی که جنبش برمبنای امکانات و شرایط در حال شکل گیری و توسعه می باشد و از یک دگرگونی درشیوه های کشاورزی خبرمی دهد
در مقطع کنونی بهره برداری از منابع طبیعی و زمین به بهانه های مختلف بیش از هر زمان دیگری انجام می شود و چنانچه این روند ادامه یابد در آینده نزدیک استفاده از منابع طبیعی با اشکال مواجه خواهد گردید. به همین دلیل امروزه افکار جهانیان متوجه این روند شده و بیش از هر زمان دیگری دانشمندان و مجامع بین الملی را به فکر یافتن راه حلی کرده است
افزایش جمعیت ، فقر زدایی، فرسایش ژنی، گرم شدن کره زمین، آلودگی محیط زیست در بخش اعظم جهان و بویژه در کشورهای در حال توسعه باعث تشدید این معظلات شده است و آنچه امروزه در این امر مشهود است شتاب بی رویه تخریب به منظور تامین رفاه بشر و برای نسل کنونی است و توجیحاتی چون تامین غذا، خودکفایی و بهبودی آن و امنیت غذایی و غیره که طی قرن ها شکل گرفته و یا تکامل یافته است، غیرقابل قبول می باشد
بدون تردید آنچه امروز در این قالب مطرح است و تحت عناوین مختلفی از جمله کشاورزی پایدار، کشاورزی ارگانیک و موج سازگار ظهور کرده است جز با اتکا به خرد و اندیشه در سایر عدالت اجتماعی امکان پذیر نیست.به نظر می رسد در پایان قرن حاضر آنچه تحت عنوان کشاورزی رایج مطرح است از دو بعد متفاوت یکی فناوریهای زیستی بیوتکنولوژی و دیگری فناوریهای سازگار اکوتکنولوژی دگرگون شوند.
گرچه هردو را میتوان در قالب فناوریهای فرا مورد جای داد ولی این دو در جهات متفاوت و در بسیاری موارد ناسازگار با هم حرکت می کنند. آنچه مسلم است فناوریهای بوم سازگار هم نوای طبیعت بوده و بر مبنای چرخهای درونی و خود تکانی نظام های طبیعی عمل می کند. چون این قبیل فناوریها بدون اتکا به نهادهای خارجی بوده و اتکا آنها به این قبیل نهادها اندک است الزاما بر مبنای دانش و آگاهی های علمی استوار می باشند. به عبارت دیگر به کارگیری روابط بیولوژیکی در فناوریهای بوم سازگار بدون درک صحیح پیچیدگی های این روابط ممکن نبوده و لذا به دانش و بینش گسترده ای نیاز خواهد داشت. بدون تردید برای حفظ ثبات و پایداری چنین نظامهایی نمی توان چون گذشته های نه چندان دور عمل نمود
در ایران روبرو شدن با چنین چالش هایی علاوه بر دور اندیشی و به کارگیری معیارهای فکری مناسب لازم است عناصر و اجزا موثر را به خوبی شناسایی و در این رهگذر انجام تحقیقات هدفمند و تربیت نیروی ماهر می تواند به عنوان اولین اولویت مطرح شد. محصولات کشاورزی برای تداوم زندگی و حیات و نشاط کشت و تولید می شود اما محصولاتی که باید عامل سلامتی مردم باشد در اثر وجود بیش از حد مجاز باقیمانده سموم، کودهای شیمیایی و فلزات سنگین مردم را به سرطان و سایر بیماری ها مبتلا می کند.
نظر رسمی کارشناسان این است که وضعیت محصولات کشاورزی از نظر میزان باقیمانده سموم، کودهای شیمیایی و فلزات سنگین نگران کننده است و متأسفانه کشورمان رتبه اول سرطان معده را در دنیا دارد و وزارت بهداشترسماً اعلام کرده است که در آینده تعداد مبتلایان به سرطان چند برابر خواهد شد که یک سوم آن مربوط به محصولات کشاورزی است
.2 بیشینه و هدف تحقیق
درحال حاضر امنیت غذایی در رابطه با توسعه پایدار به صورت یک جنبش که بسرعت در بسیاری از کشورها در حال رشد است مورد ملاحظه قرار گرفته است. کشاورزی ارگانیک به صورتی که جنبش برمبنای امکانات و شرایط در حال شکل گیری و توسعه می باشد و از یک دگرگونی درشیوه های کشاورزی خبرمی دهد
کشاورزی پایدار، سیستمی است که ضمن مدیریت صحیح و استفاده از منابع برای تأمین نیازهای غذایی بشر، کیفیت محیط زیست و ذخایر منابع طبیعی را افزایش می دهد . همچنین این سیستم از نظر اقتصادی پویا بوده و مو اد غذایی حاصل از آن، اثر سوء بر زندگی بشر ندارد و در حفظ و مراقبت از منابع برای نسل های آینده نیز کوشش شده است
از نظر سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد - فائو - ، توسعه پایدار کشاورزی، الگویی از توسعه است که از زمین، آب و منابع ژنتیکی گیاهی و جانوری حفاظت کند، از لحاظ زیست محیطی بدون تخریب، از نظر فنی مناسب و بجا، از نظر اقتصادی معقول و معتبر و از نظر اجتماعی مقبول باشد. از جمله مهمترین معیارهای توسعه پایدار کشاورزی عبارت است از:
- تأمین نیازهای غذایی اساسی نسل حاضر و آینده از نظرکمّی و کیفی و در عین حال تأمین تولیدات کشاورزی؛
- ایجاد مشاغل دائمی، درآمد کافی و شرایط مناسب زندگی و کار برای کسانی که در فرآیند تولیدات کشاورزی اشتغال دارند؛
- حفظ و ارتقای ظرفیت تولیدی منابع طبیعی پایه و منابع تجدید شونده بدون ایجاد اختلال در عملکرد چرخه های اساسی بوم شناختی و تعادل های طبیعی؛
- کاهش آسیب پذیری بخش کشاورزی نسبت به عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی و دیگر تهدیدها و تقویت خوداتکایی این بخش
.3طرح بحث
یکی از اساسی ترین مزیت استراتژیک توسعه اقتصادی کشور،کشاورزی و تولید مواد غذایی به حساب می آید. طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی در حال حاضر 11 درصد خاک کشور معادل 18 میلیون هکتار زمین زیر کشت می باشد که تا 37 میلیون هکتار قابل توسعه است. و تقریبا 7/5 درصد آن نیز کشت آبی مفید را تشکیل می دهد.
ارقام نشان می دهد بخش کشاورزی حدود 22 درصد به صورت مستقیم و 90 درصد در قالب مواد خام مورد نیاز صنایع کشاورزی را راتأمین می کند - . - 16 ملاحظه می شود که کشاورزی با افزایش بهره وری و راندمان مناسب می تواند نقش مهمی در آینده اقتصادی کشور ایفا کند.
کشور ایران با توجه به زمینه های مناسب کشاورزی و تنوع اقلیم و به تبع آن تنوع محصولات کشاورزی به خصوص امکان دسترسی به محصولات ارگانیک و سالم در صورت استفاده صحیح از تکنولوژی و مکانیزاسیون کشاورزی و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی و حتی استفاده از ضایعات کشاورزی می تواند در تأمین امنیت غذایی که یکی از معیار های دستیابی به توسعه پایدر در کشاورزی به حساب می آید ایفای نقش کند، به شرطی که به موارد زیر توجه شود.
-1 در عملیات کاشت از تکنولوژی روز از جمله افزایش قدرت اسب بخار و دنباله بند های پیشرفته استفاده شود چون تردد ماشن آلات کشاورزی موقع عملیات کاشت باعث کاهش بهره وری زمین و خاک می شود به ویژه آنکه سطح مکانیزاسیون - 1 اسب بخار در هکتار - مورد نیاز در حدود 72 – 73 می باشد اما هم اکنون این رقم کمتر از 0/6 hp/haاست - . - 5 در کشاورزی هر روز تأخیر در کاشت ، 30 کیلوگرم برداشت محصول را کم میکند در حالیکه با استفاده از تکنولوژی در هر 2 ساعت یک هکتار کشت می گردد در حالیکه این رقم برا ادوات معمولی به ازای هر هکتار 10 ساعت می باشد - . - 6
-2 در مرحله داشت نیز کود دهی ، سم پاشی ، سله شکنی و خاکدهی پای بوته ها باید تابع علم و تکنولوژی روز دنیا بوده و روشهای غیر اصولی کنار گذاشته شود - . - 10 به خصوص در مورد محصولاتی که در قالب کشاورزی ارگانیک به بازار ارائه می شوند چرا که یکی از ویژگی های اصلی فرآیند تولید محصولات در کشاورزی پایدار به حداقل رساندن مصرف سموم یا بهتر
-1 سطح مکانیزاسیون = ضریب تبدیل×مجموع کل توان های کششی موجود / سطح زیر کشت
