بخشی از مقاله
محيط چاپخانه و استانداردهاي آن
مقدمه
زيرسازي و نصب تاسيسات تهويه و روشنايي و نيز تجهيزات فوت و مك و امكانات ايمني در محيط چاپخانه، داراي ريزه‌كاري‌هاي فراواني است كه رعايت آنها تاثير چشمگيري در شرايط محيط و كيفيت كارهاي چاپي دارد.
رعايت بسياري از دستورالعمل‌ها در اين زمينه‌ها هيچگونه هزينه اضافي تحميل نمي‌كند، در عوض از بروز بسياري مشكلات و گرفتاري‌ها و هزينه‌هاي بعدي نيز جلوگيري مي‌كند.
در اينجا نكات اساسي و توصيه‌هاي ارزنده‌اي درباره ساختمان و تاسيسات ماشين‌خانه ارايه مي‌شود.
حداقل فضاي مورد نياز:
با توجه به مساحت كف ماشين چاپ كه به سطح زير اشغال معروف است، (طول * عرض) حداقل فضاي مرتبط با جريان كار و فضاي مورد نياز جهت نصب ماشين مي‌بايست 2 تا 3 برابر سطح زير اشغال بوده، به اضافه فضايي جهت انبار موقت به منظور هم هوايي شرايط دما و رطوبت كاغذ مصرفي، به اضافه فضايي كنار ماشين چاپ به منظور قرار دادن اوراق نيمه تمام چاپي اعم از رنگ‌هاي تكميلي و يا چاپ پشت و تعبيه فضاي مورد نياز جهت نگهداري مركب‌هاي مصرفي و ميز تركيب و مخلوط رنگ جهت رنگ‌هاي ساختگي، البته به امكان گسترش اين فضاها در صورت افزايش و يا تكميل تجهيزات نيز مي‌بايست نظر داشته و ضريبي تا 30% فضاي بيشتر را به آن اختصاص داد.
كف سالن:
ايجاد كف بتني و هم‌سطح در سالن چاپ يك اصل قلمداد مي‌شود. نيازي به ايجاد لايه سخت شده در سطح بتن نيست ليكن ايجاد يك پوشش نظير كفپوش و يا رنگ اپوكسي به منظور جلوگيري از گردوغبار از سطح بتن، پيشنهاد مي‌شود. جهت برخورداري از يك كفپوش جذاب با قابليت پاك‌شوندگي آسان، استفاده از يك پوشش اپوكسي و اورتان با رنگ خاكستري كه مقاوم مواد خورنده شيميايي ضد لكه (با ويژگي ضد‌لغزندگي) ، به ضخامت 3 ميلي‌متر روي سطح بتن پيشنهاد مي‌شود.
براي كليه ماشين‌هاي چاپ 5/1 ورقي به بالا مي‌بايست فوندانسيون بتني تعبيه شود. بتن فوندانسيون نياز به حداقل 4 هفته زمان به منظور خشك شدن و استحكام جهت نصب ماشين خواهد داشت، مگر آن‌كه از افزودني‌هاي خاص شيميايي در بتن استفاده شود كه زمان مزبور را به حداقل دو هفته كاهش مي‌دهد. حتي براي ماشين‌آلات دو ورقي (50*70) نيز عرض فوندانسيون را مناسب نصب ماشين‌آلات 5/4 ورقي (100*70) و طول آن را به اندازه ماشين 8 رنگ محاسبه و اجرا نماييد كه امكان ارتقا و نصب ماشين‌آلات بزرگ‌تر در آينده به سهولت فراهم باشد. محاسبات اجرايي مربوط به بالش بتني فوندانسيون مي‌بايست بر اساس وزن ماشين و مقاومت خاك زير آن باشد. پيشنهاد مي‌شود طي مشاوره با سازنده ماشين و استفاده از مشاورين مهندس سازه نسبت به طراحي و اجراي فوندانسيون بتني ماشين اقدام شود.
مي‌توان از صفحات عايق صدا و لرزش (نظير تخته‌هاي يونوليتي) بين بالش بتني و ديواره كناره آن از كف سالن استفاده كرد. اين صفحات مي‌بايست 1 تا 5/1 سانتي متر پايين‌تر از سطح كف سالن قرار گيرد و سپس فضاي خالي بالاي آن بين بالش بتني و كف سالن، توسط درزگيرهاي قابل انعطاف نظير چسب‌هاي آكواريوم پر شود.
محيط پيرامون هر ماشين و راهروهاي منتهي به آن جهت نقل و انتقال كاغذ مي‌بايست توسط خطوط زرد رنگ به پهناي باند 75 ميلي‌متر خط‌كشي شود.
سقف‌ها:
نصب سقف كاذب در زير سقف اصلي سالن چاپ به ارتفاع 7/3 الي 3/4 متر از كف و يا رعايت 1/2 متر فاصله سقف كاذب از بلندترين قسمت ماشين چاپ پيشنهاد مي‌شود. اغلب سقف كاذب جهت پوشش كليه تجهيزات و مواردي است كه زير سقف اصلي نصب و قرار گرفته‌اند، (نظير آهن‌آلات اسكلت ساختمان، لوله‌كشي‌هاي آب، گاز و آتش‌نشاني، كانال‌هاي سيم و كابل‌هاي برق مربوط به چراغ‌هاي سقفي و غيره) كه امكان بالقوه جذب گردوغبار و پودر خشك كن‌هاي ماشين افست معلق در هوا را داشته كه پس از مدتي، كارگاه باعث جدا شدن و ريزش مستمر بر روي سطح كار چاپي داخل ماشين و يا مركبدانها شده و موجب آشغال آوردن بر روي سطح چاپ خواهد شد. رنگ سفيد كاشي‌هاي گچي مربع شكل سقف كاذب موجب انكسار و بازتابش نور در محيط چاپخانه و ايجاد فضاي روشن‌تر، يكنواخت و دلپذير مي‌شود.
همچنين تعبيه سقف كاذب در ارتفاع مذكور مخصوصا در سالن‌هاي با ارتفاع بالا موجب كاهش حجم هواي مورد تهويه و صرفه‌جويي در هواسازي سالن و انرژي مصرفي مربوط به آن مي‌شود.
كاشي‌هاي سقف كاذب مي‌بايست اولا از مواد ضد حريق ساخته شده باشد و ثانيا از پوشش با سطح براق يا روغني برخوردار بوده تا از جذب گردوغبار و پودر ماشين چاپ معلق در فضاي كارگاه ممانعت به عمل آورد، وگرنه پس از مدتي خود به منبعي به جهت ريزش مستمر آشغال در مركبدانها بدل خواهد شد. در زمان انتخاب و خريد جنس سقف، دقت لازم را به عمل آوريد، چنانچه كاشي‌هاي سقف از وزن سبكي برخوردار باشند، با باز و بسته شدن درب‌هاي لولايي سالن، كاشي‌هاي سقف مزبور امكان بلند شدن از جاي خود را دارند، مگر آن‌كه توسط گيره‌هاي مخصوص به لبه < >Tشكل سپري‌هاي معلق سقف كاذب محكم شده باشند.
در طراحي و اجراي هواي برگشتي از سيستم هواسازي سالن چاپ بايد دقت شود كه از امكان هدايت آن به فضاي في‌مابين سقف كاذب و سقف اصلي استفاده نشود. اين طرح شايد به دليل صرفه‌جويي در انرژي در كارگاه‌هاي ديگري پيشنهاد شود، ليكن در چاپخانه‌ها به جهت ورود پودر چاپ معلق در فضا به آن بخش و انباشت در لابه‌لاي درزهاي سقف، مشكل ريزش مستمر آشغال به داخل ماشين و سطح مركبدانها تكرار خواهد شد.
در سقف‌هاي كاذبي كه روزنه و يا پنجره سقفي دارد، مي‌بايست با تعبيه سايه‌بان و يا ديفيوزرهاي انعكاسي، از تابش مستقيم نور خورشيد به داخل سالن، به ويژه‌فضاي بالاي ماشين چاپ ممانعت به عمل آورد. قبلا در مورد علت اين امر و جلوگيري از ورود پرتو UVبه تفصيل صحبت شده است.
ديوار و جداره‌ها:
متناسب با اندازه سالن پيشنهاد مي‌شود كه بخش ماشين‌آلات ورقي توسط جداره‌هايي محصور و جدا شوند. مواد به كار رفته اعم از بلوك‌هاي سيماني، پيش‌ساخته چوبي و يا فلزي در جداره‌ها از اهميت چنداني برخوردار نيست. با اين حال جداره‌هاي پيچ و مهره‌اي امكان جابه‌جايي و يا نصب اتصالات برق، تلفن و شبكه را به سادگي دارد. ديواره‌ها مي‌تواند با پوشش رنگ روغني مات روشن نظير طوسي روشن، بژ و يا سبز روشن تزيين شود. در ديواره‌ها مي‌بايست ابتدا مواد آكوستيك ضد لرزش و عايق صدا تعبيه شود تا موجب كاهش انعكاس سروصدا در سالن چاپ شود. همچنين داخل سطح خارجي ديواره‌ها مي‌بايست از عايق رطوبت استفاده شود تا موجب عدم تبادل رطوبت از جداره‌ها شده و امكان حفظ و ثبوت رطوبت نسبي به ميزان معين را در سالن چاپ فراهم سازد.
درب‌ها:
درب‌هاي اصلي ورودي و خروجي مي‌بايست داراي 4/2 متر عرض و 3 متر ارتفاع باشد. كليه دهانه‌ها بين قسمت‌هاي مختلف مي‌بايست توسط درب‌هاي كشويي سريع، لولاي دو دهانه، كركره برقي جمع شو به سمت بالا و يا نوارهاي ضخيم پلاستيك شفاف به صورت آويز بسته شود. همواره مي‌بايست يك درب نفر رو در كنار درب‌هاي عبور و مرور بار و ماشين تعبيه شود. كليه درب‌هاي مذكور بايد داراي يك پنجره جهت ديد دو طرف بر روي آن در ارتفاع قد شخص باشد.
پنجره‌ها:
در قسمت سالن چاپ تعبيه هر گونه پنجره و يا نورگير -كه موجب تابش نور خورشيد كه حاوي پرتو UVاست و موجب صدمه به نوردهاي مركب مي‌شود- توصيه نمي‌شود. در فصل‌هاي قبلي به تفصيل در اين مورد بحث شده است.
نورپردازي سالن چاپ:
چنانچه سقف سالن با سقف‌هاي كاذب مورد اشاره در بخش سقف، پوشيده شده باشد، تعبيه قاب‌هاي استاندارد 60*60 سانتي‌متر و يا 120*60 سانتي‌متر در داخل سقف، حاوي لامپ‌هاي فلورسنت (مهتابي)، مي‌تواند شدت نور تابش 645 الي 755 لوكس (واحد تابش نور) را در سطح ارتفاع كار (اپراتوري) تامين كند. چنانچه سقف سالن تا زير سقف اصلي باز و مرتفع باشد، استفاده از لامپ‌هاي گازي متال هالا‌يد (با دماي 4700 درجه كلوين) كه همان شدت نور فوق را تامين مي‌كند و يا نصب قاب‌هاي با لامپ فلورسنت به صورت آويز با تابش نور سفيد (با دماي 3700 درجه كلوين) به صورت موازي با امتداد ماشين چاپ و فاصله 30 سانتي‌متر بيرون‌تر از لبه واحدهاي چاپ كه به صورت زاويه‌دار به سمت خط تقارن مركز ماشين
تابيده شود، پيشنهاد مي‌شود. بايد توجه داشت كه جعبه‌ها و قاب‌هاي لامپ‌ها (به‌ويژه از نوع آويز) نمي‌بايست بالاي واحدهاي چاپ نصب شوند، چرا كه به طور طبيعي ذرات گردوغبار، كاغذ و پودر ماشين به مرور زمان جذب آنها شده و با اندك حركتي به صورت آشغال داخل مركبدان و يا لابه‌لاي نوردهاي مركب و يا آب ريزش خواهند كرد. به طور كلي تا جايي كه امكان دارد شدت سفيدي نور در اطراف ماشين مي‌بايست در حدود 5000 درجه كلوين باشد. همچنين وجود يك چراغ دستي متحرك مي‌تواند به اپراتور كمك كند تا نسبت به بررسي ميزان آب بر روي سطح پليت‌ها به منظور كنترل آن اقدام نموده و همچنين در مواقع تعميرات و غيره ، قابل استفاده باشد.
كنترل عوامل محيطي:
مي‌بايست دما و رطوبت نسبي در كل ايام سال به دقت كنترل و تنظيم شود. دماي محيط در سالن چاپ بين 21 تا 23 درجه سانتي‌گراد با تلرانس 1+ درجه و رطوبت نسبي آن 45% الي 50% با تلرانس 5%+ تعيين شده است. به‌طور معمول براي سالن چاپ، نصب يك سيستم هواساز (HVAC) مجزاي از ساير بخش‌ها توصيه مي‌شود. همچنين نصب يك ثبّات حداقل و حداكثر دما و رطوبت نسبي در محل مي‌تواند كنترل هفتگي و يا حتي روزانه را امكان‌پذير سازد. ثبت كتبي در جداول و نمودار جداگانه مي‌تواند در مواردي‌جهت پيگيري ايرادهاي چاپي كاربرد موثري داشته باشد.
