بخشی از مقاله
چکیده
یکی از رویدادهای بسیار مهمی که در سال های اخیر در جامعه حسابداری کشور به وقوع پیوست ، تدوین استانداردهای حسابداری ایران بر مبنای استانداردهای بین المللی حسابداری و الزام به رعایت آن در تهیه صورت های مالی بود . از آن جایی که صورت های مالی به عنوان بخش اصلی فرایند گزارشگری مالی در ارزیابی وضعیت مالی و عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی برای تخصیص صحیح و بهینه منابع در جامعه است باید مقررات مشخص در تهیه آن مدنظر قرار گیرد که مطابق باشرایط محیطی کشور تدوین شده باشد . هدف این پژوهش تبیین استانداردهای حسابداری ایران بر محتوای اطلاعاتی صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است . بدین منظور اطلاعات 152 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید و محتوای اطلاعاتی ارزش دفتری دارایی ها - ترازنامه - و سود خالص - صورت سود وزیان - برای دو مقطع زمانی ،چهار سال قبل از اجرای استانداردهای حسابداری ایران - سالهای 1379؛ - 1376 و چهارسال بعد از اجرای استانداردهای حسابداری ایران - 1383-1380 - مورد بررسی قرار گرفت . برای آزمون فرضیه ها از مدل فلتام و اولسون استفاده شد. روش آماری مورد استفاده جهت آزمون فرضیه های پژوهش "روش داده های ترکیبی " و "رگرسیون چند متغیره " می باشد . نتایج برازش مدل نشان می دهد که محتوای اطلاعاتی ارزش دفتری دارایی ها - ترازنامه - و سود خالص - صورت سود وزیان - پس از پذیرش استانداردهای حسابداری افزایش می یابد .
واژگان کلیدی: استانداردهای حسابداری ایران، محتوای اطلاعاتی، صورتهای مالی
مقدمه
یکی از پیش شرط های بنیادی برای جلب اطمینان سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان در جهت فعالیت های سازنده ی اقتصادی تهیه و ارائه اطلاعاتی است که در انجام تصمیم گیری های مالی ، اقتصادی و تجاری سودمند واقع شود . چنین اطلاعاتی ضمن فراهم آوردن زمینه فعالیت کار واثربخشی بازارهای سرمایه موجب کمک به دولت در سیاست گذاری ها وبرنامه ریزی ها در امور اقتصادی واداره عملیات واحدهای تجاری می شود . هم اکنون ،صورتهای مالی به عنوان مهم ترین منبع اطلاعاتی برای انعکاس نتایج عملکرد و وضعیت مالی و جریانات نقدی واحدهای تجاری شناخته شده است و به همین دلیل مبانی تهیه صورتهای مالی که همان استانداردهای حسابداری هستند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشند . یکی از مهم ترین الزامات تهیه و ارائه اطلاعات مالی با کیفیت مطلوب ، وضع و تدوین اصول واستانداردهای حسابداری ورعایت آنها در عمل است . طبق استانداردهای حسابداری ،هدف اصلی تهیه صورتهای مالی و افشا اطلاعات مالی فراهم کردن اطلاعات سودمند در رابطه با وضعیت مالی ونتایج عملیات واحد تجاری برای تصمیم گیری استفاده کنندگان است . اطلاعات سودمند اطلاعاتی هستند که مربوط بوده و به صورت صادقانه هر آن چیزی را که ادعا می کند بیانگر آن است را ارائه نماید. هدف تحقیق حاضر این است که بررسی نماید : به دنبال لازم الاجرا شدن استانداردهای حسابداری مصوب سازمان حسابرسی در ایران ، آیا استانداردهای حسابداری توانسته محتوای اطلاعاتی صورتهای مالی را افزایش دهد یا خیر ؟
اهمیت وضرورت تحقیق
وجود اطلاعات مالی سودمند مهمترین دغدغه سرمایه گذاران و سایر استفاده کنندگان از صورت های مالی می باشد و تدوین استانداردها نیز جهت حمایت از سرمایه اهمیت زیادی به موضوعات مذکور می دهند و سعی دارند آن را در تدوین استانداردها لحاظ کنند - همتی، . - 1382 یکی از گزارش های مالی مورد توجه ، صورت وضعیت مالی می باشد که در واقع وضعیت مالی انتفاعی را در یک زمان مشخص نشان می دهد و ارقام مندرج در آن نشان دهنده ارزش دفتری واحد می باشد و به نوعی منعکس کننده ثروت سهامداران و ارزش ریالی شرکت است لذا در تصمیمات سرمایه گذاری و اعطای اعتبار نقش اساسی دارد. سود خالص یکی دیگر از اقلام اساسی گزارش های مالی است که کاربردهای متفاوتی دارد . معمولا سود به عنوان مبنایی برای محاسبه مالیات، تقسیم سود و پیش بینی جریانات آتی واحد انتفاعی مورد استفاده قرار می گیرد - همتی ، . - 1382
تا کنون تحقیقات محدودی در خصوص تاثیرات استانداردهای حسابداری و جنبه های مختلف آن در داخال کشور انجام شده است. از این رو این تحقیق سعی دارد بررسی نماید به دنبال لازمالاجرا شده استانداردهای حسابداری، آیا استانداردهای حسابداری توانسته محتوای اطلاعاتی صورتهای مالی را افزایش دهد یا خیر؟
اهداف تحقیق
با توجه اینکه استانداردهای حسابداری ایران از ابتدای سال 1380 لازم الاجرا گردید تاکنون تحقیقات محدودی درباره تاثیرات استانداردهای حسابداری ایران صورت گرفته است . همچنین به دلیل اهمیت و نقش استانداردهای حسابداری در ارائه اطلاعات بهینه و شفاف برای استفاده کنندگان، انجام پژوهشی در این خصوص ضروری به نظر می رسد . لذا سیستم های حسابداری و گزارشگری به خصوص استانداردهای حسابداری که مبنای تهیه وارائه اطلاعات حسابداری می باشد، باید مورد تحقیق بیشتر قرار گیرند تا میزان تغییر پذیری محتوای اطلاعاتی سود منشعب از تاثیر پذیری ناشی از استانداردها را شناسایی و با رفع آنها بتوانیم به هدف اصلی حسابداری نزدیکتر شویم. در نتیجه هدف اصلی این پژوهش تبیین تاثیر استانداردهای حسابداری ایران بر محتوای اطلاعاتی صورتهای مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. که از طریق این تحقیق می توان دلایل توجیهی بیشتری برای تدوین استانداردها و لزوم بکارگیری آنها توسط موسسات بدست آورد. این تحلیل می تواند منجر به نگرش جدیدی در تدوین استانداردهای حسابداری شود و کمک شایانی به ارتقای کیفیت محتوای اطلاعات حسابداری نماید.
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
محتوای اطلاعاتی ارقام حسابداری از دیدگاه استانداردهای حسابداری به خصوصیاتی اطلاق می شود که اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی بتواند در تصمیم گیری ها مفید واقع شود. اطلاعات ارائه شده توسط گزارش های مالی زمانی می تواند در تصمیم گیری ها مفید باشد که بنا بر گفته بیانیه مفهومی حسابداری مالی شماره یک ، قابل اتکا و مربوط باشد. اطلاعاتی مربوط تلقی می شود که بتواند به استفاده کنندگان آن در اتخاذ تصمیمات آتی ااقتصادی کمک کند. همان گونه که در بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره 4 آمده است، اطلاعات زمانی مربوط خواهد بود که دارای ارزش بازخور برای اطلاعات گذشته باشد، به هنگام بوده و در نهایت، ارزش پیش بینی کنندگی رویدادهای آتی را داشته باشد. بنابراین قدرت پیش بینی کنندگی یکی از ویژگی های اطلاعات است که می توان آن را به عنوان معیاری برای محتوای اطلاعاتی در نظر گرفت. محتوای اطلاعاتی یک قلم حسابداری به معنای میزان مفید بودن آن قلم در فرایند تصمیم گیری فعالان بازار سرمایه است. به طور کلی، محتوای اطلاعاتی به دو شکلی، یعنی محتوای اطلاعاتی نسبی و محتوای افزاینده اطلاعاتی طبقه بندی می شود. منظور از محتوای اطلاعاتی نسبی - همان طور که از نام آن پیداست- مقایسه میان دو یا چند متغیر از نظر بار اطلاعاتی است و در صورت دوم، میزان اطلاعاتی که یک یا چند متغیر به اطلاعات موجود اضافه می کند، مدنظر است. در این پژوهش، از مفهوم محتوای اطلاعاتی نسبی استفاده می شود تا با توجه به قدرت پیش بینی کنندگی مدل مورد مطالعه، محتوای اطلاعاتی صورت ترازنامه و صورت سود و زیان قبل و بعد ازلازم اجرا شدن استانداردهای حسابداری ایران مقایسه شود، ودر نهایت با بهره گیری از مفهوم محتوای افزاینده اطلاعاتی، اقلام صورتهای مالی بررسی شود.
تحقیقات انجام شده در داخل کشور
وکیلی فرد حمید رضا ، طالب نیا قدرت االله ، نیکو مرام هاشم ، طاهر آبادی علی اصغر - 1393 - تحقیقی را با عنوان "روند تغییرات استانداردهای حسابداری و تاثیر آن بر کیفیت اطلاعات حسابداری" انجام دادند . در این پژوهش تغییرات استانداردهای حسابداری ایران و اثر آن بر کیفیت اطلاعات حسابداری 104 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. معیارهای سنجش کیفیت اطلاعات شامل قدرت تببین مدل ارزشیابی سهام ،خطای پیش بینی سود، پراکندگی پیش بینی سود، پایداری سود و کیفیت سود بوده است . روند تغییرات استانداردها بررسی شد و بر اساس آن به منظور آزمون هر فرضیه ، یک مدل رگرسیون چند متغیره مبتنی بر داده های سری زمانی شکل گرفت . نتایج نشان می دهد که تغییرات استانداردها با افزایش کیفیت سود همراه بوده است اما تاثیر مثبت آن بر سایرشاخص های کیفیت اطلاعات - قدرت تببین مدل ارزشیابی سهام ، خطای پیش بینی سود ، پراکندگی پیش بینی سود و پایداری سود - تایید نگردید.
حساس یگانه ، قربانی محمود - 1393 - تحقیقی را با عنوان " ارزش محتوایی استانداردهای حسابداری در بورس اوراق بهادار تهران " انجام دادند .در این پژوهش، ارزش محتوایی اطلاعات حسابداری گزارش شده بر مبنای استانداردهای حسابداری ایران مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور با توجه به مبانی نظری و ادبیات موضوعی، برای تجزیه و تحلیل دادهها، مدل بازده-سوداستون و هریس - - 1991و مدل قیمت- سود - 1995 - مورد استفاده قرار گرفته است. از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، 73 شرکت طی سال های 1384الی 1390با توجه به محدودیت های موجود به عنوان نمونه انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهدکه اطلاعات ارائه شده بر مبنای استانداردهای حسابداری ایران دارای محتوای اطلاعاتی
