بخشی از مقاله
بررسی مقایسه ای تاثیر اختلافات بنیادی بین قوانین مالیاتی و استانداردهای حسابداری ایران بر تفاوت بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و قطعی
چکیده
این پژوهش با هدف شناسایی " علل اختلاف بین سود مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات قطعی تشخیصی از سوی سازمان مالیاتی مرتبط با اشخاص حقوقی " انجام شده است . جامعه آماری این پژوهش شرکتهای فعال در سطح استان مازندران که اظهارنامه مالیاتی تسلیم نموده اند و طی مراحل رسیدگی به مالیات آنها دفاتر و اسناد و مدارک ارائه نموده و با بررسی اسناد و مدارک مذکور مالیات قطعی آنها تعیین شده است ، می باشد که سود مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات قطعی 238 شرکت نمونه حائز شرایط انتخاب و معناداری تفاوت بین سود مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات قطعی برای تمام سالهای مذکورآزمون شده است .
نتایج این پژوهش بیانگر آنست که بین سود مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات قطعی تفاوت معناداری وجود دارد و مهمترین عامل در ایجاد این اختلاف در حالت قبولی دفاتر عمده ترین هزینه هائی که از مجموع هزینه های ابرازی شرکت های مورد بررسی از سوی سازمان مالیاتی ، غیرقابل قبول تشخیص داده شده اند عبارتند از : %17/79 اختلاف ناشی از عدم ارائه یا عدم وجود مستندات و فاکتور در اثبات هزینه و %14/86 به علت عدم ارتباط هزینه با درآمد شرکت که بیانگر این نکته می باشد که انجام ناقص فرآیند حسابداری در چرخه فعالیت مالی شرکت ها و همچنین هزینه سازی یا کتمان درآمد از سوی شرکت ها و نیز اختلاف بین استانداردهای حسابداری و قانون مالیاتهای مستقیم جزء عوامل اصلی ایجاد اختلاف بین سود مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات قطعی در حالت قبولی دفاتر می باشند .
واژه های کلیدی
سود مشمول مالیات ابرازی ، درآمد مشمول مالیات قطعی تشخیصی ، اختلاف سود دفتری و درآمد مالیات
مقدمه
با آغاز عصر صنعتی شدن و پیدایش شرکت ها و جدا شدن مالکیت از مدیریت در شرکت های تاسیس شده دولت ها به شرکت ها همانند اشخاص حقیقی ، که به کسب درآمد مشغول می باشند ، بعنوان منبعی برای وصول مالیات نگریسته اند و یکی از منابع مهم وصول مالیات درآمد ، سرمایه و ارزش اضافی ناشی از حضور و فعالیت شرکت ها می باشد با توجه به اینکه شرکت ها و اشخاص حقوقی فصل مشترک سهامداران ، سرمایه گذاران و مدیریت و نیروهای فعال و جامعه می باشند تاثیرگذاری سیستم های مالیاتی در مورد اشخاص حقوقی از پیچیدگی بیشتری نسبت به سیتم های مالیات گیری از اشخاص حقیقی داشته و بر منافع طیف گسترده ای از افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی تاثیرگذار است با توجه به موارد فوق الذکر اختلافات شرکت ها و سازمان های مالیاتی که در سود مشمول مالیات ابرازی شرکت ها و درآمد مشمول مالیات قطعی تشخیصی از سوی سازمان مالیاتی نمود می یابد از اهمیت زیادی برخوردار می باشد ، در این بین در ایران با تصویب قانون مالیات مصوب 1309/1/16 تا تصویب قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 66/12/3 و قانون اصلاحی موادی از قانون مالیات های مستقیم مصوب 1380/11/27 نحوه تعیین و وصول مالیات تغییراتی داشته است که بنظر می رسد در مجموع به سمت شفاف سازی نحوه تعیین مالیات ، خوداظهاری مودیان مالیاتی و افزایش تمکین و کاهش فرار مالیاتی در حرکت بوده است . با توجه به اینکه سیاست دولت در ایران به سمت خصوصی سازی شرکت های دولتی ، اجرای اصل 44 قانون اساسی و اتکاء بیشتر دولت به سمت درآمدهای مالیاتی در حال تغییر می باشد ، کاهش اختلاف بین سود مشمول مالیات ابرازی شرکتها و درآمد مشمول مالیات قطعی تشخیصی از سوی سازمان مالیاتی می تواند منجر به کاهش هزینه های وصول مالیات ، افزایش کارآمدی و بهره وری در سازمان مالیاتی ، تمکین مودیان مالیاتی ، توسعه فرهنگ مالیاتی ، تسهیل در وصول و افزایش درآمد دولت می شود لذا ضروری به نظر می رسد که موارد اختلافی شناسایی و علل مرتبط با آن بررسی و راهکارهایی جهت رفع این اختلافات و مرتفع کردن علل آنها ارائه گردد که تحقیق حاضر یکی از این دست تحقیقات می باشد .
اهمیت تحقیق
(1 اشناسایی راهکارهایی جهت کاهش مراحل و هزینه های وصول مالیات و درنتیجه افزایش کارایی ساختار مالیاتی و افزایش قابلیت اتکاء و اعتماد به اسناد و مدارک حسابداری شرکت ها با شناسایی تاثیرات اختلاف بین قوانین مالیاتی و استانداردهای حسابداری ایران بر تفاوت بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و قطعی شرکتهای مورد بررسی و افزایش درآمد های مالیاتی به جای درآمدهای نفتی با توجه به سیاست های کلان اقتصادی دولت
جامعه آماری:
در این پژوهش ، محدوده مورد تحقیق از بعد مکانی گروه اشخاص حقوقی حوزه فعالیت اداره کل امور مالیاتی استان مازندران است که دارای شرایط زیر بوده اند :
- اطی سالهای 1380 لغایت 1385 اظهارنامه مالیاتی خود را متکی به دفاتر قانونی تهیه و تنظیم نموده باشند . ا
- ابرابر با ماده 110 ق . م . م نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی در مهلت مقرر قانونی به اداره امور مالیاتی مربوط اقدام نموده باشند و برگ تشخیص مالیات توسط اداره امور مالیاتی مرتبط صادر و بعد از طی مراحل قانونی مالیات قطعی تعیین شده باشد .
با توجه به تصویب آخرین اصلاحات قانون مالیاتهای مستقیم در سال 1380 و انتشار استانداردهای حسابداری ایران در سال 1382جهت بررسی اثرات تغییرات رخ داده در قانون مالیاتهای مستقیم و تدوین استانداردهای حسابداری بر اختلاف بین مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات قطعی شده شرکتهای فعال در سطح استان مازندران قلمرو زمانی سالهای 1380 لغایت 1385 انتخاب شده است تا اولاً تاثیرات مذکور طی سالهای متمادی مورد بررسی قرار گیرد و همجنین به دلیل انجام شدن و طی تشریفات قانونی پرونده های مالیاتی به مرحله قطعیت درآمد مشمول رسیده باشند .
علت انتخاب درآمد مشمول مالیات قطعی نیزآن است که برگه های تشخیص مالیات صادر شده توسط ادارات مالیاتی ممکن است دارای اشکالات و ایراداتی باشد یا با توجه به اختلاف نظر مودی با سازمان مالیاتی در ارتباط با انطباق با قوانین مورد اعتراض مودیان قرار گیرد که با بررسی آن موارد و اعتراض ها در مراجع دادرسی مالیاتی ، ایرادات ، اشکالات احتمالی رفع شده و برگ قطعی صادره و قاعدتاً فارغ از ایرادهای قابل توجه و تاثیرگذار بوده و در واقع با انتخاب فوق اشتباهات مامورین مالیاتی حذف و یا تاثیر آن بر نتایج حاصله کاسته می شود
نمونه آماری و کفایت آن :
جهت انتخاب نمونه با توجه به اطلاعات موجود در سال 1380 تعداد 625 شرکت اظهارنامه مالیاتی متکی به اسناد و مدارک و دفاتر قانونی ارائه نموده اند که همه این شرکت ها طی سالهای 1380 لغایت 1385 اظهارنامه مالیاتی با شرایط مذکور ارائه نموده اند که با توجه به جدول محاسبه حجم نمونه مورگان تعداد 238 شرکت بعنوان نمونه به صورت تصادفی و در شهرهای مختلف استان مازندران از بین جامعه آماری مورد اشاره انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته اند که با توجه به محدوده زمانی تعداد 1428 شرکت سال عملکرد مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به داده های گردآوری شده آزمون های آماری مرتبط انجام و نتایج حاصله به کل جامعه آماری تعمیم داده می شود .
روش نمونه گیری و دلیل انتخاب آن :
از آنجا که هدف در این پژوهش بررسی تاثیرات اختلاف بین قوانین مالیاتی و استانداردهای حسابداری ایران بر تفاوت بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و قطعی شرکتهای مورد بررسی است و کلیه افراد جامعه آماری از یک شانس برخوردار هستند لذا می توان با انتخاب تصادفی نمونه هایی که معرف جامعه آماری باشد نتیجه را به کل جامعه تعمیم داد. بر همین اساس باید از نمونه برداری احتمالی استفاده شود. روش نمونه برداری احتمالی دارای اقسام مختلفی است که معروف ترین آنها روش نمونه گیری تصادفی ساده" بدون جایگزینی" است. لذا روش بکار رفته جهت نمونه گیری در تحقیق حاضر روش نمونه گیری تصادفی ساده" بدون جایگزینی" می باشد. علت انتخاب این روش نمونه گیری پراکندگی جامعه آماری درسطح استان مازندران ، در دسترس بودن، سادگی و کم هزینه بودن آن است.
روشهای گردآوری اطلاعات :
اطلاعات مورد نیاز این تحقیق در مرحله جمع آوری و تنظیم متون پژوهش و درخصوص مباحث نظری موضوع تحقیق از روش کتابخانه ای و با مراجعه به کتابخانه ها، مجلات، نشریات تخصصی و سایتهای اینترنتی و غیره استفاده گردید و در روش میدانی - مطالعه اسناد و مدارک - از اطلاعات موجود در پرونده های مالیاتی ، کارگزینی شرکت های مورد بررسی و اداره امورمالیاتی استان مازندران جهت جمع آوری اطلاعات لازم درباره پژوهش استفاده شده است.
ابزارهای جمع آوری اطلاعات :
- 1 فیش: جهت ثبت ادبیات تحقیق مورد استفاده قرارگرفت.
- 2 جدول: جهت گردآوری و تلخیص داده های مربوط به متغییرهای تحقیق از آن استفاده شد.
- 3 فرم: برای انتقال اطلاعات موجود در گزارش رسیدگی مالیاتی و آراء مراجع حل اختلاف مالیاتی از فرم استفاده شد. در این تحقیق از نرم افزارهای اExcel و اSpss جهت تلخیص و پردازش داده ها استفاده شده است .
روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات : فنون آماری مورد استفاده :
الف - روشهای توصیفی :
شامل جدول توزیع فراوانی ، نمودارها ، محاسبات شاخص ها یا پارامترهای آماری ( میانگین و انحراف معیار ) ، محاسبه ضریب همبستگی می باشد .
معنادار بودن آماری به این معناست که همبستگی محاسبه شده ، با درجه معینی از اطمینان ، با صفر تفاوت دارد . چنانچه ضریب همبستگی محاسبه شده به طور معنا داری با صفر تفاوت نداشته باشد ، باید فرض شود که بین متغیرهای مورد مطالعه همبستگی وجود ندارد یا این که اندازه نمونه انتخاب شده به اندازه کافی برای نشان دادن این همبستگی بزرگ نیست . سطح معنا دار بودن آماری به تعداد آزمودنی هایی که ضریب همبستگی برای آنها محاسبه شده است ، بستگی دارد . زمانی که ضریب همبستگی محاسبه شده از نظر آماری معنا دار است ، منظور این است که به لحاظ منطقی می توان مطمئن بود که بین متغیرها همبستگی واقعی وجود دارد و حجم نمونه به اندازه کافی بزرگ در نظر گرفته شده است .( دلاور ، ( 1383 در این تحقیق آزمون معنادار بودن رابطه همبستگی بین دو متغیر در سطح اطمینان 95 درصد ( سطح خطای 5 درصد ) انجام می شود.
ب - روشهای تحلیلی:
جهت آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون های ) U من ویتنی ) ، علامت زوج نمونه ای ( ویلکاکسون ) و ) H کروسکال والیس ) استفاده شده است .
فرضیات تحقیق
فرضیه اصلی :
اختلاف بین قوانین مالیاتی و استانداردهای حسابداری بر اختلاف بین سود مشمول مالیات ابرازی شرکتها و درآمد مشمول مالیات قطعی تشخیصی از سوی سازمان مالیاتی موثر است .
فرضیات فرعی :
اختلاف بین قانون مالیاتهای مستقیم و استانداردهای حسابداری ایران و تفاسیر متفاوت شرکت ها و سازمان مالیاتی از آنها براختلاف بین سود مشمول مالیات ابرازی شرکتها و درآمد مشمول مالیات قطعی تشخیصی از سوی سازمان مالیاتی موثر است . ا متغییرهای تحقیق :
متغییرهای مورد بررسی در این مطالعه به دو دسته مستقل و وابسته تقسیم می شوند که عبارتند از :
متغییرهای مستقل :
