بخشی از مقاله
چکیده:
آنتی اکسیدانهاي سنتزي رایج، مشکوك به سرطانزایی و ایجاد آسیب کبدي در حیوانات آزمایشگاهی بوده، بنابراین محققین همواره به دنبال یافتن جایگزینهاي مناسب طبیعی براي این آنتیاکسیدانها بودهاند. از جمله آنتیاکسیدانهاي طبیعی میتوان به آنتیاکسیدانهاي موجود در عصاره گیاهان دارویی اشاره نمود . گزنه یکی از گیاهان دارویی بومی منطقه آذربایجان غربی است که داراي خواص درمانی، آنتیاکسیدانی و ضدمیکروبی گستردهاي میباشد. هدف از این مقالهي مروري، بررسی خواص آنتیاکسیدانی و ضدمیکروبی این گیاه است. نتایج بررسیهاي مختلف نشان میدهد، قدرت مهارکنندگی رادیکال آزاد DPPH و همچنین خاصیت شلاتهکنندگی فلزات، در این نوع آنتی اکسیدان طبیعی حتی بالاتر از آنتیاکسیدانهاي سنتزي است. همچنین عصاره این گیاه داراي فعالیت ممانعتکنندگی در جلوگیري از رشد تعدادي از گونههاي باکتريهاي گرم مثبت، گرم منفی و حتی کپک و مخمر میباشد. با توجه به پژوهشهاي بررسی شده، عصاره گزنه میتواند به عنوان یکی از ترکیبات آنتیاکسیدانی و ضدمیکروبی طبیعی در صنایع غذایی مورد استفاده واقع شود.
واژههاي کلیدي: گزنه، ترکیبات فنولیک، خاصیت آنتیاکسیدانی، خاصیت ضد میکروبی
١
مقدمه:
اکسیداسیون لیپیدها یکی از واکنشهایی است که باعث کاهش کیفیت مواد غذایی در طول نگهداري و فرآیند میشود. این دسته از واکنشها نه تنها با کاهش کیفیت مواد غذایی، بلکه با بسیاري از بیماريها نظیر سرطان، جهشزایی، پیري و پوکی استخوان در ارتباط هستند. گونههاي فعال اکسیژن نظیر آنیون سوپراکسید، هیدروژن پراکسید، رادیکال هیدروکسیل و اکسیژن یگانه، محصول متابولیسم نرمال بوده که از طریق حمله به مولکولهاي بیولوژیک، منجر به آسیب بافتی یا سلولی میشوند. سیستم آنتیاکسیدانی بدن با حذف این ترکیبات، از سلولها و بافتهاي آن محافظت میکند (گلچین و همکاران، .(2004 بر هم خوردن تعادل آنتیاکسیدانی توسط عوامل خارجی از قبیل مصرف سیگار، اشعههاي یونیزهکننده، آلایندههاي شیمیایی، حلالهاي آلی و حشرهکشها و یا عوامل داخلی نظیر تنفس هوازي، لوکوسیتهاي تحریک شده، ماکروفاژها و پروکسیزومها، موجب بروز بیماريهایی نظیر آنچه در بالا ذکر شد، میگردد (گودر و کورکماز، .(2012 هر چند مکملهاي آنتیاکسیدانی و غذاهاي غنی از آنتیاکسیدان تا حدودي باعث جبران این امر میشوند. BHA، BHT ، TBHQ و پروپیلگالات (PG) از جمله آنتیاکسیدانهاي سنتتیک رایج مصرفی بوده، ولی به دلیل مشکوك بودن به سرطانزایی و ایجاد آسیب کبدي در حیوانات آزمایشگاهی امروزه تمایل به سمت آنتیاکسیدانهاي طبیعی خصوصاً با منشأ گیاهی افزایش یافته است (گلچین و همکاران،
