بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به منظور ارزیابی اثرات گیاهان دارویی دارچین و گزنه بر عملکرد جوجه های گوشتی انجام گردید. در این آزمایش تعداد 288 عدد جوجه یک روزه از نژاد راس 308در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 4 تکرار - هر تکرار دارای 12 قطعه جوجه - از سن 1 تا 42 روزگی مورد آزمایش قرار گرفتند. گروه های آزمایشی شامل: - 1شاهد-آب آشامیدنی بدون عصاره گیاهان دارویی- - 2آب آشامیدنی حاوی 0/1 درصد عصاره گزنه، - 3 آب آشامیدنی حاوی 0/2 درصد عصاره گزنه، - 4 آب آشامیدنی حاوی 0/025 درصد عصاره دارچین، - 5 آب آشامیدنی حاوی 0/1 درصد عصاره گزنه و 0/025 درصد عصاره دارچین، - 6 آب آشامیدنی حاوی 0/2 درصد عصاره گزنه و 0/025 درصد عصاره دارچین.
نتایج حاصله نشان داد که استفاده از سطوح مختلف گیاهان دارویی دارچین و گزنه دارای اثرات معنی داری بر عملکرد جوجه های گوشتی می باشد . - p<0/05 - نتایج میانگین مربوط به اثرات متفاوت دارچین و گزنه بر روی صفات عملکردی - ضریب تبدیل، افزایش وزن و مصرف خوراک - در سن 22 - 30 روزگی معنی دار بود و تیمار G2 - شامل آب آشامیدنی حاوی 0/2 درصد عصاره گزنه - بهترین عملکرد را داشت . - p 0/05 -
.1 مقدمه
جوجه ها در طول دوره پرورش در معرض انواع استرس ها قرار می گیرند که می توان به مواردی همچون تراکم زیاد، واکسیناسیون، سرمازدگی، دمای بالای محیطی - تنش گرمایی - ، رطوبت بالا، نوک چینی، حمل و نقل و موارد دیگر اشاره نمود که همه آنها تاثیرات منفی بر عملکرد رشد جوجه های گوشتی دارند.
از طرفی خوراک، آب و محیط پرندگان مملو از پاتوژن ها و باکتری های غیر بیماری زا است که ممکن است سبب کاهش قابلیت هضم مواد مغذی شده و از طرفی بیماری های خاص را به دنبال داشته باشد یا سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن گردند. روش سنتی برای مقابله با این شرایط استفاده از انواع آنتی بیوتیک ها بوده است که در سطوح درمانی به جیره های غذایی افزوده می شد. از اثرات مفید مصرف این ترکیبات که تحت عنوان "آنتی بیوتیک های محرک رشد" شناخته می شوند، بهبود رشد و ارتقای بازده غذایی است.
آنتی بیوتیک ها ممکن است محیط را برای رشد میکروارگانیسم های مولد غذا مناسب و آماده نمایند و فعالیت میکروارگانیسم های مخرب مواد مغذی را متوقف سازند. مطالعات و تحقیقات زیاد انجام شده با جیره هایی که کمبود ویتامین یا اسید آمینه ای آنها در حد مرزی بود، نشان داده است که آنتی بیوتیک های جیره به رفع کمبود ماده مغذی کمک می کنند.
بنابراین ظاهراً آنتی بیوتیک ها که تخریب ماده مغذی را کاهش می دهند، باعث افزایش در ساخت ماده مغذی می گردند یا بازده استفاده از ماده مغذی مورد نیاز را افزایش می دهند، ولی مشاهده نوع فعالیت آنتی بیوتیک ها در افزایش رشد، هنگامی که تمام مواد مغذی جیره کافی باشند، مشکل است. آنتی بیوتیک ها ممکن است رشد میکروارگانیسم های مولد آمونیاک را زیاد یا تولید سایر مواد زاید ازت دار سمی در روده را متوقف سازند. آنتی بیوتیک ها ممکن است مصرف آب غذا و یا هر دو را افزایش دهند. اگر چه تعیین این موضوع که افزایش مصرف غذا یک اثر اولیه است و یا به علت بهتر بودن وضعیت سلامت حیوان در نتیجه مصرف آنتی بیوتیک می باشند.
خطرات مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها در طیور شامل موارد ذیل می باشد:
- 1 واکنش های ازدیاد حساسیت گسترده در جمعیت میزبان همراه با افزایش حساسیت آنافیلاکسی، بثورات جلدی، تب، اختلالات خونی، هپاتیت، کاستاتیک و احتمالاً بیماریهای بافت همبند.
- 2 تغییر در فلور طبیعی بدن همراه با بروز بیماری ناشی از عفونت مربوط به رشی بیش از حد میکروارگانیسم های مقاوم به دارو و قارچ ها.
- 3 پوشیده و مخفی کردن عفونت شدید بدون ریشه کن کردن آن به عنوان مثال ممکن است تظاهرات بالینی یک آبسه مخفی و مهار شود در حالی که فرایند عفونت ادامه یافته باشد.
- 4 مسمومیت دارویی.
- 5 باقیمانده های غیر معمول دارو.
- 6 پیدایش مقاومتارویید در جمعیت های میکروبی که عمدتاً ناشی از حذف میکروارگانیسم های حساس به دارو و جایگزینی آن توسط میکروارگانیسم مقاوم به دارو است.
گیاهان دارویی
در مباحث جایگزینی آنتی بیوتیک های محرک رشد، موضوع مشتقات حاصل از گیاهان دارویی و عصاره این گیاهان ازجایگاه مناسبی برخوردار است. این گیاهان و عصاره آنها نقش مهمی بر سلامت حیوان میزبان دارند. آنها دارای طیف وسیعی از فعالیت ها هستند که می توانند بر تحریک مصرف خوراک، تحریک ترشحات داخلی، رفتار ضد میکروبی، خاصیت ضد کوکسیدیوزی و فعالیت ضد انگل دارند.
گیاهان دارویی حاوی متابولیت های ثانویه با وزن مولکولی پایین هستند و عمده اثر این متابولیت ها بر مشتقات طبقه ایزوترپن ها، فلاونوئیدها و گلوکوزینولات ها تعلق دارند. از بسته های تجاری گیاهان دارویی تحت عنوان ایمن، مقرون به صرفه و دوستدار محیط زیست نام برده می شود که فاقد بسیاری از اثرات ثانویه هستند. این ترکیبات سبب ارتقای عملکرد پرندگان، بهبود قابلیت هضم مواد مغذی، حفظ سلامت و ممانعت از عفونت های تنفسی می گردد.
استفاده از آنتی بیوتیک های محرک رشد به منظور بهبود عملکرد طیور نیم قرن است که متداول شده است. از سال 2005، اتحادیه اروپا، تحت اختیارات قانونی استفاده از تمام آنتی بیوتیک ها را ممنوع کرد و به همین دلیل یافتن جایگزین آنتی بیوتیک های محرک رشد ضروری می باشد. رویه کنونی به دنبال جایگزینی برای این آنتی بیوتیک ها است زیرا نگرانی عمومی درخصوص باقی مانده آنتی بیوتیک ها درمحصولات طیور بسیار است. به علاوه شواهدی وجود دارد که نشان دهنده اثرات اشتها آور، خاصیت تحریک کنندگی هضم و اثرات ضدمیکروبی عصاره های گیاهی می باشد. مواد گیاهی به دلیل هزینه پایین، کاهش سمیت و حداقل خطرات سمیت جایگزین مطمئن تر محرک رشد می باشند.
دارچین
دارچین Cinnamon zylenicum درختچه ای از تیره برگ بوها است. این گیاه یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی است که در متون چینی حدود 4000 سال پیش به آن اشاره شده است کهگیاه دارچین به واسطه رایحه خاصی که دارد معمولاً در صنعت خوراک مورد استفاده قرار گرفته است.
گیاه دارچین به عنوان یک گیاه دارویی دارای خصوصیات منحصر به فردی ازجمله جمع کننده و سخت کننده پوست و دیگر بافت ها، ضدنفخ، ضد عفونت، ضد قارچ، آنتی اکسیدانی و ضدویروسی، تصفیه کننده خون و کمک کننده هضم خوراک مطرح است. فعالیت ویژه آنتی اکسیدانی دارچین رابه حضور مواد فنلی و پلی فنلی موجود در آن نسبت می دهند.
بعضی مطالعات علمی نشان دهنده اثرات ضد ویروسی دارچین می باشد. دارچین منبع بسیاری غنی ای از منگنز، فیبر، آهن، کلسیم و ویتامین C می باشد. ترکیب آهن و کلسیم در دارچین، در پیشگیری از بسیاری از ناراحتی ها نقش اساسی ایفا می کند. کلسیم و فیبر قادر به چسبیدن به نمک های صفراوی و کمک به دفع آن ها از بدن می باشند. بدین واسطه کلسیم و فیبر قادرند از آسیب سلولی، که در نتیجه ی وجود برخی نمک های صفراوی در روده، به سلول های روده ای وارد می شود ممانعت نمایند.
این گیاه دارای خصوصیات آنتی اکسیدان، آنتی باکتریال، کاهش دهنده درد، ضد آسیب های دستگاه گوارش مانند زخم معده و در ارتباط با متابولیسم چربی ها باعث کاهس کلسترول سرم خون می شود. به علاوه این گیاه به عنوان یک عامل انبساط رگ ها مطرح می باشد و نقش عمده ای در سیستم گردش خون بدن دارد. از اثرات دیگر این گیاه می توان به درمان بیماری دیابت نوع 2 و کاهش قندخون و همچنین یک محرک قوی سیستم ایمنی اشاره کرد.
گزنه
گزنه Urtica dioica گیاهی از تیره گزنه است. این گیاه در بخش های مختلفی از جهان می روید و به عنوان محرک رشد از آن استفاده می شود. تاریخ استفاده از این گیاه به زمانهای بسیار دور بر می گردد بطوری که از قدیم الایام در جهت رفع سرماخوردگی به کار می رفته است.
این گیاه در تغذیه طیور استفاده می شود و به علاوه علوفه خوبی برای گاوان شیرده می باشد. زمان جمع آوری آن قبل از گل دادن است.
آنالیزهای متعدد گزنه حضور بیش از 50 تریب شیمیایی مختلف را نشان می دهد. نشاسته، صمغ، آلبومن، شکر و دو نوع رزین در گزنه یافت می شود. هیستامین، choline، استیل choline و سروتونین نیز در گزنه وجود دارد. ترپن diol، گلوکوزید ترپن diol و آلفا tocopherol، 5 ترکیب تک ترپنوئیدی جدید و همچنین 18 ترکیب فنولی و 8 لیگان یافت شد که برخی از ان ترکیبات قبلاً ناشناخته بودند.
ترکیبات فنولی مانند carvacrol و تیمول فعالیت ضدمیکروبی و ضدقارچی قابل توجهی دارند. در مطالعه ای از برگ گزنه ضد انعقاد anti-coagulant استحراج شد. انزیم سنتز استیل choline، choline acetyl-transfer نیز در گزنه یافت شد و به نظر می رسد گزنه تنها گیاه دارنده این آنزیم است. گیاه گزنه درتغذیه و پرورش طیور به منظور افزایش وزن و اشتها از دیر باز مورد توجه بوده است. مطالعات اخیر بر جوجه های گوشتی نشان دهنده تاثیر مثبت گزنه و سایر گیاهان دارویی بر عملکرد، کیفیت لاشه و پارامترهای خونی و ایمنی می باشد. از سایر خواص این گیاه در پرورش طیور موارد زیر را می توان برشمرد:
-1کمک در هضم و محرک رشد علاوه بر اینکه گیاه گزنه درتغذیه و پرورش طیور به منظور افزایش وزن و اشتها از دیر باز مورد توجه بوده است. تحقیقات اخیر نشان داده است که اضافه نمودن گیاه گزنه خشک شده به میزان % 2 در جیره جوجه های گوشتی نژاد راس توانسته است تاثیر مثبت قابل توجه در وزن نهایی جوجه ها و میزان رشد پرندگان ایجاد نماید.
-2تامین نیاز های غذایی طیور افرادی که به روشهای طبیعی در پرورش طیور اعتقاد دارند به گزنه بعنوان یک ماده غدایی نگاه می کنند چون این گیاه حاوی پروتئین، چربی، کلسیم، منگنز، فسفر، پتاسیم و ویتامین های C ، K، B2 ، اسید پانتوتنیک و اسید فولیک، است. دانه گزنه حاوی اسید لینولئیک است که یکی از اسید های چرب ضروری است.
