بخشی از مقاله
خلاصه
امروزه در یکی از بهترین مصادیق پایداری در معماری که سالها در برابر حوادث طبیعی باقیمانده اند معماری سنتی این مرز و بوم بوده است که با توجه به بکارگیری مصالح ساختمانی مناسب و شیوه اجرای مناسب حاصل گردیده است، و دستیابی به آن امروز نیز به صورت علمی می تواند صورت گیرد .از طرفی با توجه به شرایط حاکم بر صنعت ساختمان سازی کشور این واقعیت آشکار شده است که استفاده از سیستم های سنتی در امرساخت و ساز جوابگوی نیاز جامعه نبوده و استفاده از فنآوری در این بخش اجتناب ناپذیر می باشد .برای جوابگوئی به این نیاز معماران نیاز به اطلاع از مشخصات فنی، پتانسیل ها و امکانات تولید مصالح ساختمانی و شیوه های جدید ساخت و ساز می باشند تا بتوانند در برنامه ریزی و طراحی بناها از آنها بهره گرفته و در جهت معماری پایدار حرکت کنند.
در معماری پایدار عملکرد بناها در مقابل حوادث طبیعی مثل زلزله به عنوان یکی از پارامترهای مهم مطرح می باشد که برای دستیابی به عملکرد مناسب بناها در مقابل زلزله نیاز است برنامه ریزی و طراحی بناها طوری صورت گرفته باشد که بتواند پایداری لازم را با کمک گیری از پتانسیل های نهفته مصالح ساختمانی و روش های مناسب بدست آورد .در این مقاله ضمن بررسی نقش معماران در طراحی و اجرای بناها و شیوه دستیابی به معماری پایدار به زیست محیطی نمودن فعالیتهای صنعت ساختمان سازی
مخصوصاً شیوه دستیابی به ساختمانهای مقاوم در برابر زلزله با بکارگیری سیستم های ساختمانی سبک پرداخته شده است.
کلمات کلیدی: معماری پایدار، توسعه پایدار، سبک سازی ساختمان، سیستم ساختمانی قاب فلزی سبک
ٌ. مقدمه
کشورمان به لحاظ استقرار در روی کره زمین در موقعیتی قرار گرفته است که یکی از فعالترین کمربندهای زلزله خیز جهان تحت عنوان » آلپ هیمالیا « از آن می گذرد.
این موقعیت خاص در طول تاریخ ایران را هم زیست با زلزله های متعدد و با شدتهای متفاوتی قرار داده است وقوع حدود 3500 زلزله در طول یکصد سال گذشته موید این همزیستی است.
به طور میانگین هر سال یک زلزله بزرگ و هر 10 سال یک زلزله با بزرگی 7 درجه در مقیاس ریشتر به بالا حاصل این همزیستی است. سوال عمده ای که می تواند مطرح شود این است آیا» تا چه اندازه این همزیستی منجر به توجه ، درک و حساسیت و اهمیت موضوع و نهایتاً آمادگی علمی ، مدیریتی ، اجتماعی ، فرهنگی و اجرائی ما شده است.
نتایج حاصل از زلزله طی سالیان گذشته نشان می دهد اگر چه برنامه ریزان ، متخصصین و مجریان پندهایی از این حوادث گرفته و اصلاحات و تمهیداتی در جهت مقابله با این پدیده طبیعی صورت پذیرفته است لیکن تا نقطه مطلوب فاصله نسبتاً زیادی است.
در حالیکه ایران 1 درصد از جمعیت دنیا را در خود جای داده است لیکن تلفات جانی ناشی از این حوادث 6% کل تلفات جهان است . بخش عمده ای از جمعیت کشور در پهنه خطرناک زندگی می کنند. اکثر مناطق پر جمعیت و مراکز شهری مهم در پهنه با خطر بالا قرار گرفته اند. 76 درصد
شهرهای بزرگ و متوسط کشور و عمده مناطق روستایی بر روی پهنه های با خطر زلزله بالا قرار گرفته اند. از مجموع حدود 68 هزار نقطه روستائی
کشور بیش از 2/3 میلیون واحد مسکونی از مصالح غیر پایدار و بی دوام ساخته شده اند و در سطح شهرهای کشور نیز بالغ بر 8/2 میلیون واحد مسکونی
موجود ناپایدار و غیر مقاوم در برابر زلزله هستند.
به دیگر سخن از مجموع بیش از 13 میلیون واحد مسکونی شهری و روستایی کشور حدود 6 میلیون واحد غیر مقاوم و نا پایدار در برابر زلزله هستند.
بر اساس سنت و روال ساختمان سازی در مناطق مختلف، انتخاب مصالح ساختمانی و شیوه ساخت و ساز در صنعت ساختمان،عمدتاًً وابسته در دسترس بودن مصالح ساختمانی، آداب و سنت های جوامع و دانش فنی موجود در آن منطقه می بود .اما امروزه بخاطر تشابه در شرایط و فنآوری در صنعت ساختمان، و از طرفی برای دستیابی به اهداف مشترک مثل استفاده بهینه از مصالح ساختمانی، تحت شرایط خاص از یک نوع مصالح ساختمانی و شیوه های ساخت و ساز استفاده می شود .بعنوان مثال استفاده از فولاد در ساختمان سازی در اکثر جوامع مشاهده می شود بطوریکه در ادوار مختلف نحوه بکارگیری آن دستخوش تحول اساسی گشته است .
در دهه اخیر توسعه پایدار و محیط زیست در فعالیتهای صنعت ساختمان سازی مورد توجه متخصصین امر در اغلب کشورهای جهان قرار گرفته است .عوامل فوق در صنعت ساختمان سازی تحول اساسی در بکارگیری بعضی از مصالح ساختمانی از جمله فولاد بوجود آورد. متخصصین معتقدند فنآوری در هر بخش عاملی برای تبدیل منابع طبیعی به محصول نهائی و خدماتی است .در حقیقت فنآوری عامل تعیین کننده روند و نحوه ارتباط بین فعالیتهایی است که در یک فرآیند تولیدی یا خدماتی، داده ها را به بازده نهایی تبدیل می نماید.
در این روند مواد اولیه، مهارت های انسانی، ابزار کار و ماشین آلات، دانش فنی و فرهنگ کار از اهمیت ویژه ای برخوردار است .بنابر این نمی توان فنآوری را تنها با یکی از عوامل مربوطه تعریف نمود در واقع مجموعه ای از مسائل نیاز به بررسی دارند .بحث فنآوری در بخش ساختمان نیز از این اصل پیروی می کند لذا جهت استفاده از فنآوری در بخش ساختمان سازی نیازمند بررسی روشهای متداول ساختمان سازی در کشور و نیز استفاده از تجربیات و یا فنآوری در ساختمان سازی(انتخاب و انتقال فن ساختمان )از دیگر جوامع می باشد.
ٍ- روشهای ساخت و ساز رایج در کشور
آمارهای متعدد نشان می دهند بیشترین ساخت و ساز ساختمان در کشور با استفاده از آجر بعنوان دیوار باربر در شهرهای کوچک و برای دیوارهای پرکننده بین قابها( اسکلت فلزی و بتنی )در شهرهای بزرگ استفاده می
