بخشی از مقاله
مصالح سبز گامی در راستای دستیابی به معماری پایدار*
چکیده:
با شکل گرفتن انقلاب صنعتی و پیشرفت های فنی و تکنولوژیکی در عرصه معماری و ساختمان سازی، معماری بومی و استفاده از مصالح بوم آورد به دست فراموشی سپرده شد و مسایلی نظیر بحران های اقتصادی و بحران های زیست محیطی،مطرح گردید. در معماری معاصر ایران به بهینه سازی مصرف انرژی، هماهنگی با اقلیم و تولید حداقل آلودگی و ضایعات توجه چندانی نمی شود.همچنین تولید روز افزون نخاله های ساختمانی، مواد زاید آلی، زباله های شهری، ضایعات صنایع غذایی و کشاورزی باعث آلودگی وسیع چرخه های اکوسیستم در آب، خاک و هوا می شود. مقدار زیادی از انرژی فسیلی اتلاف شده، ناشی از طرح ها و مصالح غیر استاندارد ساختمان ها است که به دلیل ناهمگونی با شرایط اقلیمی خود، ساخته شده و باعث برهم زدن نظم طبیعی اکوسیستم ها و از بین بردن محیط زیست شده است. بنابراین این مسایل ما را به سمت تولید و استفاده از محصولاتی که به محیط زیست آسیب کمتر می زنند، رهنمون می سازد. روش تحقیق در مقاله حاضر، توصیفی - تحلیلی می باشد. هدف از تحقیق، معرفی مصالح سبز به عنوان مصالح دوستدار محیط زیست و دستیابی به پایداری با بهره گیری از تکنولوژی های جدیدمی باشد.
واژههای کلیدی: معماری پایدار،مصالح سبز، مصالح غیر استاندارد، مصالح دوستدار محیط زیست.
-1 مقدمه:
1
معماری امروز در بسیاری از موارد برخلاف امکان بهره گیری از دستاوردهای تکنولوژی جدید در بیشتر موارد فاقد تعامل مناسب با محیط و طبیعت بوده و باعث ایجاد نتایج ناخوشایندی در محیط زیست می باشد. این ناهماهنگی و عدم تعامل با طبیعت مسایلی همچون آلودگی محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و تغییرات اقلیمی را تشدید نموده و سرعت می بخشد. با شدت یافتن این مسایل در سال های اخیر موضوع توسعه پایدار به عنوان راه حلی کارآمد اهمیت بسیار یافته است. در این راستا مواردی همچون تاثیرات محیطی ساختمان، ساختمان سبز، طراحی برای بازیافت و درجه بندی محیطی مصالح ساختمانی مورد توجه حرفه های مختلف ساختمان در سراسر دنیا قرار گرفته است. امروزه توسعه پایدار به دلایل بسیاری از جمله تغییرات اقلیمی و کاهش روز افزون منابع انرژی و آسیب های ناشی از فعالیت بشر به محیط، در کانون توجه جهانی است. طراحی محیط پایدار از مباحثی است که در زمینه محیط ساخته شده و معماری و شهرسازی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در زمینه طراحی محیطی پایدار و به ویژه معماری پایدار مبانی نظری و تئوری های بسیاری گرد آوری شده است،اما به نظر می رسد در نزدیک کردن این مبانی به مقوله اجرا و به عینیت در آوردن نظریات،مشکلات بسیاری وجود دارد. آنچه مسلم است برای یافتن حلقه گمشده میان تئوری و عمل باید مطالعات زیادی انجام گیرد و در نتیجه راهکارهایی پیشنهاد شود که از یک سو ریشه در مباحث نظری و از سوی دیگر در اجرا داشته و دارای ماهیتی دو سویه باشند(میرسعیدی، .(3 :1390
در این پژوهش سعی شده است تعدادی از روش هایی که در جهت رسیدن به اهداف معماری پایدار یاری می دهند، معرفی می شوند. هدف اصلی در این پژوهش پیشنهادراهکارهایی برای استفاده از الگوهای پایداری و مصالح دوستدار محیط زیست می باشد.
-2پیشینه:
اندیشه توسعه پایدار در دهه 1990 شکل گرفت که براساس آن رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی به گونه ای شکل می گرفت که سرمایه های زیست محیطی و نیازهای توسعه را برای نسل های بعد دچار نقصان نسازد. فرانسیس تیبالدز معیارهای طراحی شهری خوب برای احیای توسعه پایدار در شهرها را به شرح زیر ارایه کرده است :
- مکان ها پیش از ساختمان ها در نظر گرفته شوند.
- از گذشته درس گرفت و به بافت های موجود احترام گذاشت.
- از کاربری های مختلف در شهرها استفاده شود.
- مقیاس انسانی در طرح رعایت شود.
- آسایش پیاده ها تامین شود.
- همه گروه های جامعه مورد مشورت قرار گیرند.
2
- خوانایی محیط در نظر گرفته شود.
- محیط ها به شکلی انعطاف پذیر پیش بینی و طراحی شوند.
- رشد و تغییرات محیط های شهری به مثابه فرایندی تدریجی در نظر گرفته شود.
- در ارتقای پیچیدگی، شادی بخش بودن و ایجاد خوشایندی بصری محیط تلاش شود.
همچنین سازمان تحقیقات بین المللی ساختمانی (CIB) در سال 1994 هدف از معماری پایدار را خلق و ایجاد یک محیط مصنوع سالم بر مبنای طراحی اکولوژیکی و بهره وری منابع تعریف نمود. یک بنای پایدار، ساختمانی است که کمترین ناسازگاری را برروی محیط مصنوع و طبیعی داشته باشد و این خود شامل خود بنا، محیط بلافصل پیرامونی آن و محیط منطقه ای و جهانی است(میر سعیدی، .(1390
-3 معماری سبز یا پایدار:
معماری سبز یا معماری پایدار یکی از گرایش ها و رویکردهای نوین معماری است که در سال های اخیر مورد توجه عده زیادی از طراحان و معماران جهان قرار گرفته است. این معماری که برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار می باشد در پی سازگاری و هماهنگی با محیط زیست، یکی از نیازهای اساسی بشر در جهان کنونی است.
بر این اساس می توان پایداری را برپایه الگویی تصور کرد که در آن مواد و منابع در دسترس، بیش از هدر دادن یا نادیده گرفته شدن با کارایی بیشتر به کار گرفته شوند و به عبارتی بر قابلیت ساختمان برای تلفیق عوامل محیطی و جوی و تبدیل آنها به صورت کیفیت های فضایی و آسایش و فرم، تمرکز گردد(سفلایی، .(21 :1384
-4 تعریف مصالح پایدار در راستای اهداف توسعه پایدار:
یکی از خصوصیات معماری ایرانی استفاده از مصالح محلی یا به اصطلاح بوم آورد بوده است. این خصیصه بیش از هر چیز تابع عواملی چون نبود امکانات و فن آوری ساخت مصالح ترکیبی و مشکلات مربوط به حمل و نقل مصالح در فواصل طولانی بوده است. یکی از فواید مهم مصالح بوم آورد این بود که در صورت نیاز به تعمیر و بازسازی بنا، مصالح مورد نظر مهیا بود. نکته دیگری که در مصالح به کار رفته در ابنیه سنتی جلب توجه می نماید، مصالح سنتی در صورت تخریب و دور ریخت، نه تنها به محیط آسیبی نمی زدند، بلکه به راحتی جزیی از آن می شدند و خللی به چرخه طبیعی بازیافت وارد نمی کردند. علت این بود که مصالح به صورت خالص و ترکیب نشده به کار می رفتند، به عنوان مثال در بسیاری از بناهای سنتی از خشت و گل به عنوان مصالح اصلی بنا استفاده می شده است که پس از استفاده اگر
