بخشی از مقاله
پرورش ماهی قزل آلا
همانطورکه می دانید بیشترین میزان مصرف ماهی در ایران در گروه آبزیان پرورشی را قزل آلا به خود اختصاص داده است.
که دلایل مصرف آن عبارتند از:
۱- کیفیت مطلوب عرضه با توجه به نزدیکی مزارع پرورشی به مراکز عرضه
۲- امکان عرضه به صورت زنده فروشی
۳- کیفیت بهتر گوشت از نظر طعم، مزه و سهولت جداکردن استخوان
هزینه لازم برای ساخت استخرپرورش ماهی:
۱- احداث استخرهای مزارع پرورش ماهیان سردابی مانند قزل آلا با در نظر گرفتن کلیه تمهیدات مزرعه و سرشکن شدن آن بر روی هر متر مربع با مصالح رایج در کشور شامل سیمان ، ماسه ، شن ، سنگ ، بلوک سیمانی و آهن آلات و…. به طور متوسط ۱۴۰۰ هزار ریال
۲- احداث استخرهای ترویجی دو منظوره پرورش ماهی با در نظر گرفتن تمهیدات جانبی شامل تجهیزات استخرها برای هر متر مربع ۱۰۰۰ هزار ریال
۳- احداث استخرهای از نوع D-END با در نظر گرفتن کلیه تمهیدات و تجهیزات لازم به ازای هر متر مربع ۱۴۰۰ هزار ریال
* تغییرات قیمت در احداث استخرها بستگی به شرایط جغرافیایی و عوامل دسترسی دارد که ۱۵%
شما برای راه اندازی استخر پرورش ماهی احتیاج به موافقت اصولی،پروانه تاسیس و بهره برداری دارید. بدین منظور می بایست به اداره جهادکشاورزی شهرستان (بخش شیلات) خود مراجعه نمایید.
۱٫ موافقت اصولی : چنانچه امکانات معرفی شده از جانب متقاضی دارای ضوابط و شرایط پرورش ماهی باشد پس از تصویب کمیسیون صدور پروانه موافقت اصولی صادر میشود که رونوشت آن به ادارات محیط زیست ، امور آب و امور اراضی استان ارسال می شود.
۲٫ پروانه تاسیس : چنانچه جواب تمام استعلامات مثبت باشد پس از صلاح دید کمیسیون صدور پروانه پروانه تاسیس صادر میشود که بر اساس آن شخص اجازه ساخت و ساز پیدا کرده و جهت دریافت تسهیلات به بانک معرفی می شود.
۳٫ پروانه بهره برداری : پس از اتمام کار ساخت و ساز و بازدید کارشناسی چنانچه مورد دارای شرایط ماهیدار کردن باشد از جانب کمیسیون صدور پروانه ، پروانه بهره برداری صادر می شود.
* لازم به تذکر است در هر مورد از مجوزهای فوق چنانچه تا زمان اعتبار پروانه صادره ، کار اتمام نیافته باشد مجوز باید تمدید گردد.
برای حفر چاه نیاز به پروانه حفر چاه دارید که جهت اخذ آن می‌بایست به اداره آبیاری شرکت سهامی آب شهرستان محل احداث استخر مراجعه کنید.
اگر در زمینه پرورش ماهی از دانش کافی برخوردار نیستید می توانید از منابع زیر بهره‌مند گردید.
کتاب آشنایی با تکثیر و پرورش آبزیان :۱- کتاب پرورش ماهی قزل آلادر استخرهای ذخیره آب کشاورزی ۲- کتاب پرورش ماهی قزل آلا(عمومی) ۳- کتاب پرورش ماهی قزل آلا(تکمیلی)
برای تامین زمین نیز بهتر است به سازمان منابع طبیعی شهرستان محل سکونت خود مراجعه نمایید.
همانطورکه می دانید بیشترین میزان مصرف ماهی در ایران در گروه آبزیان پرورشی را قزل آلا به خود اختصاص داده است.
که دلایل مصرف آن عبارتند از:
۱- کیفیت مطلوب عرضه با توجه به نزدیکی مزارع پرورشی به مراکز عرضه ۲- امکان عرضه به صورت زنده فروشی ۳- کیفیت بهتر گوشت از نظر طعم، مزه و سهولت جداکردن استخوان
هزینه لازم برای ساخت استخرپرورش ماهی:
۱- احداث استخرهای مزارع پرورش ماهیان سردابی مانند قزل آلا با در نظر گرفتن کلیه تمهیدات مزرعه و سرشکن شدن آن بر روی هر متر مربع با مصالح رایج در کشور شامل سیمان ، ماسه ، شن ، سنگ ، بلوک سیمانی و آهن آلات و…. به طور متوسط ۱۴۰۰ هزار ریال
۲- احداث استخرهای ترویجی دو منظوره پرورش ماهی با در نظر گرفتن تمهیدات جانبی شامل تجهیزات استخرها برای هر متر مربع ۱۰۰۰ هزار ریال
۳- احداث استخرهای از نوع D-END با در نظر گرفتن کلیه تمهیدات و تجهیزات لازم به ازای هر متر مربع ۱۴۰۰ هزار ریال
* تغییرات قیمت در احداث استخرها بستگی به شرایط جغرافیایی و عوامل دسترسی دارد که ۱۵%
شما برای راه اندازی استخر پرورش ماهی احتیاج به موافقت اصولی،پروانه تاسیس و بهره برداری دارید. بدین منظور می بایست به اداره جهادکشاورزی شهرستان (بخش شیلات) خود مراجعه نمایید.
۱٫ موافقت اصولی : چنانچه امکانات معرفی شده از جانب متقاضی دارای ضوابط و شرایط پرورش ماهی باشد پس از تصویب کمیسیون صدور پروانه موافقت اصولی صادر میشود که رونوشت آن به ادارات محیط زیست ، امور آب و امور اراضی استان ارسال می شود.
۲٫ پروانه تاسیس : چنانچه جواب تمام استعلامات مثبت باشد پس از صلاح دید کمیسیون صدور پروانه پروانه تاسیس صادر میشود که بر اساس آن شخص اجازه ساخت و ساز پیدا کرده و جهت دریافت تسهیلات به بانک معرفی می شود.
۳٫ پروانه بهره برداری : پس از اتمام کار ساخت و ساز و بازدید کارشناسی چنانچه مورد دارای شرایط ماهیدار کردن باشد از جانب کمیسیون صدور پروانه ، پروانه بهره برداری صادر می شود.
* لازم به تذکر است در هر مورد از مجوزهای فوق چنانچه تا زمان اعتبار پروانه صادره ، کار اتمام نیافته باشد مجوز باید تمدید گردد.
برای حفر چاه نیاز به پروانه حفر چاه دارید که جهت اخذ آن می‌بایست به اداره آبیاری شرکت سهامی آب شهرستان محل احداث استخر مراجعه کنید.
اگر در زمینه پرورش ماهی از دانش کافی برخوردار نیستید می توانید از منابع زیر بهره‌مند گردید.
کتاب آشنایی با تکثیر و پرورش آبزیان :۱- کتاب پرورش ماهی قزل آلادر استخرهای ذخیره آب کشاورزی ۲- کتاب پرورش ماهی قزل آلا(عمومی) ۳- کتاب پرورش ماهی قزل آلا(تکمیلی)
ماهیها رده‌ای از پستانداران هستند که خود به دو زیر رده ماهیهای غضروفی و استخوانی تقسیم می‌شوند. برخی از ماهیها ساکن آبهای شیرین و برخی ساکن آبهای شور هستند. ماهیهای ساکن آبهای شیرین دارای راسته‌های متعدد هستند. یکی از راسته‌ها ، راسته آزاد ماهی شکلان (Salmoni formes) است و تیره آزاد ماهیان که قزل‌آلا جزء آن است، یکی از تیره‌های این راسته است.
خصوصیات تیره آزاد ماهیان Salmonidae
ماهیان ماده این تیره فاقد مجرای تخم‌بر هستند و تخم پس از رسیدگی در حفره شکمی افتاده و سپس از مجرای تناسلی به خارج هدایت میشود. از اینرو میتوان با کشیدن دست در زیر شکم ماهی مولد رسیده، تخمها را به آسانی از بدن آن خارج نمود. ماهیان این خانواده در آبهای سرد با اکسیژن فراوان زندگی می‌کنند و در پاییز و زمستان تخم ریزی می‌کنند.
در میان آنها ، نژادهای مختلف بر حسب شرایط محلی ایجاد شده‌اند که از نظر شکل بدن و نحوه زندگی باهم متفاوت هستند و به همین جهت شناسایی آنها به دلیل تنوع زیادشان مشکل است. ماهیان این خانواده یعنی قزل آلا و ماهی آزاد از نظر اقتصادی بسیار باارزش و دارای گوشتی لذیذ هستند.
مشخصات قزل آلا
ماهی قزل آلا دارای بدنی فشرده و باله دمی آن نسبت به ماهی آزاد بزرگتر است. ساقه دمی آن مرتفع ، سر کند و قسمت خارجی باله دمی تقریبا صاف است. تعداد فلس بین باله چربی و خط جانبی 19 - 14 عدد و بطور متوسط حدود 16 عدد می‌باشد. تعداد خارهای اولین کمان آبشش بین 5 - 2 عدد است که به شکل شمشیر بوده و در پایین به شکل دکمه درآمده‌اند. حداکثر طول بدن ماهی قزل آلا 140 سانتیمتر و وزن آن تقریبا به 5 کیلوگرم می‌رسد.
نحوه زندگی
ماهیان قزل آلا به هنگام ورود به رودخانه جهت جفت‌گیری و تخم ریزی لباس عروسی زیبایی به تن می‌کنند. تخم ریزی آنها بین ماههای بهمن و اسفند است. تعداد تخمها حدود 10 هزار عدد است که تقریبا برای هر کیلوگرم و وزن بدن ماهی ماده 1500 عدد تخم برآورد میشود. بیشتر ماهیان بالغ نر و ماده بعد از تخم ریزی زنده مانده و در سال بعد برای تخم ریزی مجددا وارد آب رودخانه می‌شوند.
لارو این ماهی بوسیله نوارهای تیره رنگ با نقطه‌های قرمز زیاد مشخص می‌شوند. بچه ماهیان 5 - 1 سال در آب شیرین زندگی می‌کنند که در شمال اروپا این مدت به 5 سال می‌رسد. هنگامی که طول آنها به 25 - 15 سانتیمتر رسید وارد آب شده و بیشتر در ساحل دریا بسر می‌برند.
قزل آلا رنگین کمان
این ماهی دارای یک نوار پهن به صورت رنگین کمان در هر طرف بدن است. دوره تخم ریزی از ماههای آخر زمستان تا اواخر بهار و تعداد تخمها بین 5 - 1 هزار عدد است. امروزه ماهی قزل آلای رنگین کمان به صورت ماهی شماره یک اکثر کارگاههای تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی در بیشتر نقاط جهان درآمده است. از خصوصیاتی که این ماهی را مورد توجه قرار داده، سازش آن با شرایط پرورش متراکم است. از طرف دیگر این ماهی در انتخاب غذا زیاد سختگیر نیست و از سرعت رشد خوبی نیز برخوردار است.
ماهی قزل آلای دریاچه خزر
رنگ بدن این ماهی نقره‌ای است و در پهلوها ، لکه‌های ستاره‌ای شکل دیده می‌شوند. تعداد فلس بین باله چربی و خط جانبی 19 - 11 عدد است. قد متوسط 77 سانتیمتر و وزن 5 کیلوگرم است این ماهی که در قسمتهای کرانه شمالی ایران زندگی می‌کند در اواخر پاییز و اوایل زمستان ، جهت تخم ریزی وارد رودخانه‌های ورودی به دریاچه خزر میشود.
مواد غذایی این ماهی را در سنین پایین لارو حشرات و بچه ماهیان و در سنین بالا انواع ماهیان تشکیل میدهند. این ماهی از ماهیان باارزش این دریاچه است. صید بی‌رویه ، مسدود شدن راههای مهاجرت به سبب ساختن پلها ، در نظر نگرفتن راه مهاجرت ماهی و آلودگی آبها عواملی هستند که نسل ماهیان را به خطر انداخته‌اند.
قزل آلای دریاچه شمالی
دو گونه از این ماهیها وجود دارد که هر کدام روش زندگی خاص خود را دارد نوع شمالی‌تر آن ، گونه مهاجران می‌باشد. آنها از آبهای شیرین مهاجرت کرده تا در آبهای آزاد تغذیه کنند و ادامه زندگی بدهند اما برای تولید مثل به رودخانه محل تولد خود باز می‌گردند. انواع جنوبی‌تر آن از گونه مهاجر خود کوچکتر بوده و تمام عمر خود را در دریاچه‌ای کوهستانی می‌گذرانند.
قزل آلای پوزه‌دار
نوعی ماهی کشیده و لاغر با باله‌های براق است که در مناطقی ساحلی که کف شنی دارند زندگی می‌کند. گونه‌های مختلف همگی دارای پوزه‌های گوشه‌داری هستند که از آنها برای حفاری ماسه و قرار گرفتن در آن استفاده می‌کنند. این ماهی هم به این خاطر به این اسم نامگذاری شده است. طول این ماهیها به 60 سانتیمتر می‌رسد. این ماهی یک نوع ماهی شب خیز است که شبها از بی مهرگان تغذیه می‌کند و در طول روز در سوراخی در میان گل و ماسه بسر می‌برد. قزل آلای پوزه‌دار در بعضی مناطق به صورت تجاری صید می‌شوند.
تکثير و پرورش ماهي قزل آلا _ کانال ها و حوضچه هاي پرورش آزاد ماهيان
امر تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا، رایج ترین و غالبا سودمند ترین نوع پرورش آبزیان در سطح جهان هست و هر ساله مقالات فراوانی راجع به جنبه های مختلف تکثیر و پرورش قزل آلا در دنیا منتشر میشه. بعلاوه، این ماهی از ارزشمند ترین و لذیذ ترین ماهیان دنیا هست که بی شک میتوان قزل آلا رو یک حریف بی رقیب در زمینه ضاعقه جهانی برشمرد. بنابراین آشنایی با سیستم های تکثیر و پرورش قزل آلا، یک شریان حیاتی در زمینه آبزی پروری محسوب میشه و به نظر لازم میرسه که در وبلاگ ، توضیحاتی هرچند اجمالی رو برای عزیزان شیلاتی و علاقمندان به این ماهی بیان کنم :
استخرهای پرورش آزادماهیان ( Salmonidae ) بطور کلی دو نوع هست :
1) ـ حوضچه های گرد 2) ـ کانال های دراز
1) ـ حوضچه های گرد : آب در این حوضچه ها جریان ملایم جریان داره و بنابر این ماهی نیروی کمتری رو صرف مقابله با جریان آب میکنه که در نتیجه این، ضریب تبدیل غذایی بالاتر میره (غذای بیشتری به گوشت تبدیل میشه). علاوه بر این، حوضچه های گرد نسبت به کانال های پرورشی ، به آب کمتری نیاز دارن و چون مجرای خروجی آب در وسط حوضچه گرد قرار داره ، یک جریان دایره مانند در حوضچه بوجود میاد که خاصیت خودپالایی داره.
اما عیب این حوضچه ها در این هست که گندزدایی یا ضدعفونی کردن آب در اونها مشکل هست و علاوه بر این، نمیتونیم از خیلی از دستگاه های مکانیکی (مورد استفاده برای تغذیه و بارگیری ماهیان)، در حوضچه های گرد استفاده کنیم. این حوضچه ها با قطر 420 سانتیمتر و عمق 75 سانتیمتر میتونن به خوبی 180 کیلوگرم ماهی قزل آلا رو در دمای ۵/۱۵ درجه نگهداری کنن به شرطی که میزان جریان آب، 190 لیتر در دقیقه باشه.
2) ـ کانال های دراز : این کانال ها به دو شکل طراحی میشن:
(1) کانال های کف سیمانی (2) کانال های کف خاکی
(۱) کانال های کف خاکی با طول 30 متر و عمق ۲/۱ متر با دیواره های شیب دار که باعث میشن عرض کانال از سطح به طرف عمق کم بشه، بطوری که پهنای کانال در سطح 9 متر و در کف 3 متر هست. این کانال ها رو به تعداد 4 تا 8 تایی توی یک ردیف قرار میدن. آب از انتهای یک کانال خارج میشه و وارد کانال بعدی میشه تا اینکه بالاخره از سیستم خارج میشه و یا اینکه تصفیه و هوادهی میشه و دوباره به سیستم بر میگرده.
این کانال ها به خاطر داشتن کف خاکی ، مثل نهرهای طبیعی بطور قابل توجهی قابلیت خودپالایی دارن و لازم نیست بطور مداوم اونها رو تمیز کنیم، چرا که انواع میکروارگانیسم ها مثل باکتری ها، قارچ ها، آلگ ها و انواع لارو حشرات در کف کانال زیست میکنن که تاثیر بسزایی در تبدیل مواد آلی سمی به مواد معدنی غیر سمی دارن. اما نقطه ضعف کانال های خاکی این هست که در کف کانال یا روی دیواره های کانال شاهد رویش گیاهان هستیم . همچنین تعمیر و مرمت این کانال ها هم بسیار خسته کننده و پر زحمت هست. در حال حاضر این کانال ها کلا بصورت سیمانی ساخته میشن که کانال کف سیمانی نام گرفته اند.
(۲) طول کانال کف سیمانی 30 متر، عرض اون 3 متر (چه در سطح و چه در کف) و عمق کانال 105 سانتیمتر هست که معمولا در ردیف های 6 تایی پشت سر هم قرار میگیرن. چون این کانال ها دیواره بدون شیب دارن، میتونیم از دستگاه های مکانیکی (برای غذادهی، بارگیری، رقم بندی و...) استفاده کنیم که این مسئله، یک مزیت ویژه محسوب میشه. در بیشتر نقاط دنیا برای پرورش قزل آلا از این نوع کانال ها استفاده میشه.
کانال های دراز به دلیل عمق کمی که دارن، به راحتی ضدعفونی میشن و مدیریت اونها نسبت به حوضچه های گرد آسون تر هست. اگه ما از 6 یا احیانا 10 کانال پشت سر هم استفاده کنیم، استفاده از هواده در میانه راه، یه امر ضروری هست. در ضمن، در انتهای هر کانال و روی دیواره اون، یک سری شیارهایی تعبیه شده که از این شیارها برای نصب انواع توری ها و صفحه ها برای کاربردهای متفاوت نصب میشه که انشاءالله بعدا راجع بهشون توضیح میدم.
پژوهشگران موسسه تحقيقات شيلات ايران به روش جديد پروش ماهي قزل آلاي رنگين كمان در مخازن سيلويي دست يافتند. به گزارش سرويس پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، ماهي قزل آلاي رنگين كمان از دهه‌هاي گذشته به لحاظ دارا بودن ارزش غذايي بالا و سازش پذيري زياد نسبت به تغييرات محيطي در كشور ما مورد توجه ويژه قرار گرفته و پروش آن به سرعت توسعه يافه است.
به نحوي كه در حال حاضر حدود 55 هزار تن قزل آلاي رنگين كمان در سطح كشور توليد شده و به صورت‌هاي مختلف (در كانال‌هاي آبي بتني، پرورش در حوضچه‌ها و استخرهاي گرد بتني – درياچه‌ها استخرهاي دومنظوره، قفس – شاليزار – سيستم مدار بسته و ...) پرورش داده مي‌شود.
در حال حاضر كشورمان از پتانسيل‌هاي بسيار زيادي براي توليد و پرورش ماهي قزل آلاي رنگين برخوردار مي‌باشد كه براي استفاده بهينه از آنها به بهره گيري از سيستم‌هاي جديد نياز است.
به گفته مجريان طرح پرورش ماهي در سيلو در مركز تحقيقات ماهيان سردآبي موسسه تحقيقات شيلات كشور، در اين روش مخزن پرورش ماهي به طور خودكار تميز مي‌شود و نيازي به نيروي كار زياد براي اين منظور نمي‌باشد.
