بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق، اثرات جایگزینی سطوح مختلف روغن ماهی با روغن هسته انگور بر شاخص هاي رشد و تغذیهاي ماهی قزل آلاي رنگین کمان - با وزن متوسط - 40±2 طی یک دوره 60 روزه بررسی گردید. در این مطالعه روغن ماهی در سطوح 50،25، 75و100درصد با روغن هسته انگور جایگزین شده و در پایان آزمایش شاخص هاي رشد شامل وزن نهایی، نرخ رشد ویژه و شاخص وضعیت و شاخص هاي تغذیهاي شامل ضریب تبدیل غذایی و نسبت کارایی چربی تعیین گردید. نتایج نشان داد بیشترین میزان وزن نهایی، نرخ رشد ویژه و نسبت کارایی چربی و همچنین کمترین میزان ضریب تبدیل غذایی در جیره حاوي 50 درصد روغن هسته انگور مشاهده گردید ولی اختلاف معنی داري با جیره حاوي 100 درصد روغن ماهی نشان نداد . - P > 0/05 - کمترین میزان شاخص وضعیت در ماهیان تغذیه شده با جیره حاوي 75 درصد روغن هسته انگور مشاهده گردید ولی اختلاف معنی داري با جیره حاوي 100 درصد روغن ماهی نداشت . - P > 0/05 - نتایج پیشنهاد میکند جیره غذایی حاوي % 50 روغن هسته انگور تاثیر مناسبی بر روي شاخص هاي رشد و تغذیهاي ماهی قزل آلاي رنگین کمان دارد.
واژگان کلیدي: روغن ماهی، روغن هسته انگور، قزل آلاي رنگین کمان
-1 مقدمه :
امروزه صنعت آبزيپروري در زمینه تامین نیاز غذایی انسان و استفاده از مواد پروتئینی با منشاء حیوانی با کیفیت از اهمیت بسزایی برخوردار است. بر اساس گزارش فائو، میزان تقاضاي ماهی در سال 2010 به میزان 110 میلیون تن افزایش یافته است بطوریکه سهم آبزي پروري در تولید کل جهانی در سال 2010 به % 38 افزایش یافته است. در حقیقت، بخش آبزي پروري داراي سریعترین رشد در بین سایر بخش هاي مرتبط با تامین غذاي انسان در جهان بوده است . - IFFO, 2008 - امروزه نزدیک به% 50 مصرف جهانی ماهی مربوط به بخش آبزي پروري میباشد و بررسی ها نشان میدهد در آینده با رشد جمعیت جهان افزایش تقاضا براي مصرف محصولات آبزي پروري همراه خواهد بود . - SOFIA., 2008 - یکی از مشکلات عمده که صنعت آبزي پروري با آن مواجه می باشد وابستگی زیاد آن به استفاده از روغن ماهی بعنوان منبع چربی در جیره غذایی ماهیان است که از گونههاي ماهیان پلاژیک مثل ساردین، آنچوي و .... بدست می آید و تولید سالانه آن طی 25 سال گذشته یک روند نزولی را نشان میدهد. بنابراین، توسعه صنعت آبزي پروري در آینده با تکیه بر ذخایر ماهیان دریایی جهت تولید روغن ماهی غیرممکن به نظر میرسد - . - Tacon and Metian, 2008; Turchini et al, 2009; Peron et al, 2010 پس در این راستا تمرکز بیشتري براي کاهش وابستگی صنعت آبزي پروري به این منبع آغاز شده است و در مراکز تحقیقاتی و مزارع پرورش ماهی، منابع گیاهی - روغن سویا، آفتابگردان و ... - جهت جایگزین کردن با روغن ماهی مورد مطالعه قرار گرفته است . - Olsen, 2011 - ارزش و اهمیت دانههاي روغنی از نظر تامین انرژي مورد نیاز انسان، دام، طیور و آبزیان در بین محصولات زراعی از جایگاه ویژه اي برخوردار است و قیمت آنها نسبتاً ثابت و قابلیت دسترسی به آنها بیشتر است . - Gordon Bell et al., 2002 - جایگزینی موفقیت آمیز روغن ماهی با منابع گیاهی علاوه بر کاهش وابستگی کامل به روغن ماهی میتواند سبب کاهش احتمالی هزینههاي مرتبط با تامین جیره هاي غذایی در صنعت آبزي پروري گردد . - Turchini et al, 2009 - یکی از منابع روغن هاي گیاهی، روغن هسته انگور است بطوریکه هسته انگور به طور متوسط % 2/5 از وزن انگور را تشکیل میدهد - موحد و قوامی - 1386 از مزایاي مهم روغن هسته انگور میتوان به خواص آنتی اکسیدانی، ضدمیکروبی، ضد التهاب و ضد سرطانی آن اشاره نمود - Xia et - .al., 2010 ماهی قزل آلاي رنگین کمان - O.mykiss - یکی از مهمترین گونه هاي پرورشی ماهیان سردابی از خانواده آزادماهیان - Salmonidae - در ایران است که میزان تولید آن در سال 1392 حدود 144000 تن بوده است - سالنامه آماري سازمان شیلات ایران، . - 1392 لذا تامین غذاي موردنیاز جهت پرورش این گونه نیاز به منابع روغن از جمله روغن ماهی داشته و استفاده از روغن هاي گیاهی بجاي روغن ماهی میتواند تا حدودي جوابگوي نیاز صنعت پرورش ماهی قزل آلاي کمان باشد. هدف از انجام این تحقیق دستیابی به یک جیره غذایی مناسب حاوي روغن هسته انگور به جاي روغن ماهی در جیره غذایی ماهی قزل آلاي رنگین کمان بوده و شاخص هاي رشد و تغذیهاي ماهیان تحت آزمایش سنجش می شوند.
-2 مواد و روشها
-2-1 پرورش ماهیان
در این تحقیق تعداد450 عدد ماهی قزلآلاي رنگین کمان با وزن متوسط 40± 2 گرم به مدت 60 روز در 15عدد حوضچه سیمانی با حجم تقریبی1000 لیتري پرورش داده شد بطوریکه در هر حوضچه تعداد30 عدد ماهی قرار داده شد. قبل از شروع آزمایش براي 2 هفته با غذاي اکسترود تجاري - FFT - تغذیه شدند تا با شرایط تحت آزمایش سازگار شوند. طی دوره آزمایش شاخص هاي فیزیکو شیمیایی آب شامل pH ، دما و اکسیژن محلول اندازه گیري گردید.
-2-2 تهیه جیره آزمایشی
جهت بررسی اثرات جایگزینی روغن هسته انگور در غذاي ماهی قزل آلاي رنگین کمان، آزمایش در 5 جیره شامل جیره شاهد 100 - %روغن ماهی - و 4 جیره دیگر شامل 25 %، %50، %75 و %100 روغن هسته انگور مورد مطالعه قرار گرفت. جیره آزمایشی طبق احتیاجات غذایی ماهی قزل آلاي رنگین کمان - NRC 1993 - به کمک نرم افزار جیره نویسی WUFFDA تهیه گردید.
اجزاي جیره پس از غربال و آسیاب شدن با یکدیگر مخلوط شده و سپس به وسیله چرخ گوشت بصورت پلت هایی با قطر 2/5 میلی متر درآمدند. پلت ها با استفاده از خشک کن در دماي °45-40C خشک شده و تا زمان مصرف در یخچال - 4˚ C - نگهداري شدند. غذادهی ماهیان بر اساس % 3 وزن بدن و در 3 نوبت بصورت روزانه و به مدت 60 روز انجام گرفت. ترکیب هر یک از اجزاي جیره ها در جدول 1 ارائه شده است.
جدول -1 ترکیب اجزاي غذایی جیره آزمایش - % -
-2-3 تعیین شاخص هاي رشد و تغذیه اي در انتهاي دوره آزمایش ماهیان جهت تعیین شاخص هاي رشد و تغذیه اي زیست سنجی شدند. براي این منظور، ماهیان بمدت 24 ساعت قطع غذادهی شده و سپس با استفاده از عصاره گل میخک به غلظت 100 ppm بیهوش گردیدند. شاخص هاي مورد بررسی شامل میزان وزن نهایی، نرخ رشد ویژه و شاخص وضعیت و شاخص هاي تغذیهاي شامل ضریب تبدیل غذایی و بازده نسبی چربی بودند.
