بخشی از مقاله
مقدمه
خونریزی یکی از اتفاقات شایع و مهم در اعمال جراحـی اسـت که مرگومیر1 و ابتلای2 بالایی را موجب میشود. انتقـال خـون مهمترین و مؤثرترین درمان خونریزی است. اما این درمان مثـل هــمـه درمـانها دارای عوارض میباشد. مهمترین این عوارض اختلالات انعقـادی، اخـتلالات اسـیدیته خـون و اکـسیژناسیون بافتها است .(2)
دو نوع انتقال خون به نامهای همولوگ (نوع متداول) و اتولوگ وجود دارد کـه نـوع اخیـر در حـین جراحـی بـه دو روش انجـام میشود. اثرات انتقـال خـون اتولـوگ حـین جراحـی از بـسیاری جهات با همولوگ تفـاوت دارد .(3) نـشان داده شـده اسـت کـه
تجویز چندین واحد خون همولوگ طـی عمـل جراحـی بیمـار را مستعد3DIC میکند .(2)
در یکی از مطالعات انجام شده در بیمـارانی کـه انتقـال خـون همولوگ وسیع داشـتـند مقادیـر برخی آزمایشهای انعقادی بـه دو برابر میزان طبیعی رسیده و ترومبوسیتوپنی شدید در یکسوم این بیماران دیده شده است .(4) در یک بررسی، بهبودی واضـح در پارامترهای انعقادی بعد از انتقال خـون اتولـوگ رقیـقسـازی خون4 دیده شده است .(5) علاوه بر اینکه انتقال خون اتولـوگ باعث کاهش مصرف انتقال خون همولـوگ مـیشـود (6- 11)،
فواید دیگـری از جملـه مـوارد مـذکور را نیـز دارد. در حـالیکـه انتقال خون هر واحد خون همولوگ هزینهای که بر عهده دولـت میگذارد شـامل هـزینههای معاینه داوطلب اهدای خون، هزینه
1 Mortality 3 Disseminated Intravascular Coagolation
2 Morbidity 4 Acute Normovolemic Hemodilution (ANH)
زمستان 85، دوره نهم، شماره چهارم
14
تغییرات شاخصهای هماتولوژیک ناشی از …
تشخیص امراض منتقله توسط انتقال خون، هزینه تعیـین گـروه خون، هزینـه حمـل و نقـل، هزینـه نگـهــداری در یـخــچال مخصـوص و انجـام آزمـایشهـای سـازگاری خـونی اسـت. در انتقال خون اتولوگ رقیـقسـازی خـون، ایـن هزینـههـا حـذف میشود؛ اما انجام آن مستلزم آن است کـه متخـصص بیهوشـی وقت خاصی جهت انجـام ایـن روش بگـذارد. در مطالعـاتی کـه تاکنون انجام شده است مقایسه همزمان انتقال خون همولوگ و اتولوگ از نظر تغییرات انعقادی و نیز تغییرات اسـیدیته و نـسبت فشار اکسیژن شریانی به آلوئولی خون انجام نشده است.
وضـعیـت انعقادی در طول عمل جراحـی خـصوصاً در خاتمـه جراحی، نکته مهمی در کیفیت جراحی است زیرا در صـورتیکـه مطلوب نباشد در محل عمل هماتوم ایجاد شده که نه تنها باعث تخریب محل میشود بلکه گاهی منجر به انجام مجدد بیهوشـی و بـاز کردن و تخلیه هماتوم میشود و در صورت ادامه اخـتلال انعقادی به DIC و سپس فوت بیمار میانجامد. اسیدیته خـون و محتــوای اکــسیژن خــون از فاکتورهــای بــسیار مهــم ثبــات همودینامیک و حفظ حیات تمامی سلولها است .(2)
در مطالعــهای کــه توســط هــاروی1 در بخــش همــاتولوژی بیمارستان لیورپول انجام شده است 43 بیماری کـه بـیش از 10
واحد خون همولوگ در عرض 24 سـاعت دریافـت کـرده بودنـد مورد مطالعه قرار گرفتند. PT و PTT این بیماران در عـرض 48
ساعت به دو برابر حد طبیعی رسید. %60 این بیماران سوروایوال داشتند. در %44 آنها اختلال انعقادی شـدید رخ داده بـود و %31
این بیماران دچـار ترومبوسـیتوپنی شـدید شـده بودنـد. در ایـن بیماران مرگومیر %74 گزارش شده است .(4)
در مطالعهای که توسط ویتن2 و همکـاران در بخـش بیهوشـی دانشگاه تگزاس انجام شد، بهبودی واضح در پارامترهای انعقادی بعد از انتقال خون اتولوگ رقیقسازی خـون گـزارش شـد و نیـز افزایش تعداد گلبولهای قرمز، پلاکت، فیبرینوژن، پلاسـمینوژن و آنتــیپلاسـمـیـــن همچنــین بهبــودی واضــح پارامترهــای ترومبوالاستوگرافی دیده شد .(5)
نتایج مطالعه بارتلز3 که در بخش جراحی عروق دانـشگاه کلـن آلمان انجام شده نشان داد مقدار بیلیروبـین، هموگلـوبین آزاد و اختلالات هموستاتیک بهطور قابل ملاحظـهای در انتقـال خـون اتولوگ ANH در مقایسه با »شستـشوی خـون« بیـشتر بـود و
کیفیت روش دوم از روش اول از جنبههای فوق بهتر گزارش شد
.(12)
هدف ما از این مطالعه، پیدا کردن روش انتقال خونی است کـه شاخصهای هماتولوژیک بعد از انجام آن، کمترین تغییر را بکند، به وضعیت نرمال خون نزدیکتر باشد و در نتیجه بتوان آن نـوع انتقال خون را از نظر هماتولوژیک ارجح دانست.
روش کار
تعداد 60 بیمار در 2 گروه مورد بررسـی قـرار گرفتنـد. در ابتـدا بیمارانی که بـهمنظـور عمـل جراحـی غیـر اورژانـس در لیـست بیماران عمل جراحی بودند در صورتی که واجد معیارهای ورود و نیز فاقد معیارهای خروج بودند، در مطالعه قرار گرفتند. معیارهای ورود: بیمارانی که حین جراحی تحت انتقال خون قرار میگیرنـد.
معیارهای خروج شامل: بیماری اختلال انعقادی بر مبنای داشتن سابقه (پتشی پورپورا اکیموز متعاقب ضربههای خفیـف) و جـواب آزمــایشهــای BC، Bleeding Time، PTT و PT؛ بــروز فاکتورهای مختلکننده حین بیهوشی: افت فشار خـون بیـشتر از یک ساعت، بروز عوارض تنفسی حین بیهوشـی (آمبـولی هـوا و آسپیراسیون).
پس از توضیح طرح و کسب رضایتنامه آگاهانه توسط مجری طـرح، آزمـایشهـای ABG Bleeding Time، PTT، PT و CBC (تعداد پلاکتها) انجام شد مگر آنکه آزمایشهای مـورد نظر در طی 4 روز قبل انجام شده و در پرونده بیمار موجود بـود.
نوع انتقال خون که بهصورت تصادفی (زوج یا فرد بـودن شـماره تخت بیمار) انتخاب شده بود در طی بیهوشی بیمار اعمال گردید.
در انتهای انتقال خون و قبـل از 6 سـاعت آزمـایشهـای قبلـی مجدداً تکرار گردید. نتایج حاصل از این آزمایشها در این دو نوع انتقال خون با یکدیگر مقایسه شدند.
نتایج
آزمایشهای فوقالذکر کـه بخـشی در طـی 4 روز قبـل از روز بیهوشی و بقیه قبل از شروع بیهوشی انجام شده بود بـهصـورت قبل4 (مثلاً در مورد هموگلوبین(Hb before = و آزمـایشهـایی که بعد از انجام بیهوشی و انتقال خون انجام گردیـد بـهصـورت بعد5 در جداول مشخص گردیده است.
در این مطالعـه در گـروه انتقـال خـون بـه روش همولـوگ در مقادیر Hb، pH، 6a/A و درصد PT کـاهش و در مقـادیر BT،
1 Harvey 4 before
2 Whitten after 5
3 Bartels PaO2/PAO2 (a/A ratio) 6
مجله پژوهشی حکیم
دکتر فرساد ایمانی و همکاران
PT، PTT و INR افزایش مـشاهده گردیـد. تغییـرات در مـورد تعداد پلاکتها در این گروه از نظر آمـاری معنـادار نبـوده اسـت
(جدول .(1
در گروه ANH نیز مقادیر Hb، pH، a/A و درصد PT کاهش و در مقادیر BT، PT، PTT و INR افـزایش مـشاهده گردیـد.
تغییرات تعداد پلاکتها در این گروه از نظر آماری معنادار بـود و افزایش نشان داد (جدول .(2
