مقاله در مورد رشته ی دانشگاهی داروسازی

بخشی از مقاله

رشته ي دانشگاهي داروسازي

هدف:
تربيت دارو ساز
اهداف كلي (Aims):
از دانش آموختگان اين رشته انتظار مي رود اطلاعات عمومي كافي در جنبه هاي مختلف علوم دارويي داشته و نيازهاي جامعه را در اين ارتباط حل نمايد . اهداف كلي اين رشته عبارتند از :
الف- برآوردن نيازهاي عمومي آموزشي و پژوهشي براي فهم بهتر علم داروسازي وعوامل مرتبط با اين علم

ب- آشنايي با پژوهش هاي علمي و عملي در حيطه علوم دارويي
ج) افزايش مهارت ها و آگاهي ها در خصوص
- شناخت كامل خصوصيات داروهاي موجود در فارماكوپه داروئي
- توانايي اداره داروخانه هاي عمومي و تخصصي و راهنمايي بيماران و مشاوره پزشكان در استفاده درست از داروها
- ساخت داروها و مواد آرايشي بهداشتي در حد داروخانه
- ساخت داروها و مواد آرايشي بهداشتي در صنعت

- كنترل كمي و كيفي داروها و مواد غذايي و آرايش بهداشتي
- پيشگيري از سميت و عوارض جانبي داروها و اطلاع رساني داروها
- آشنايي با مراجع و رفرانس هاي داروسازي و علوم دارويي
- توان شناخت و برنامه ريزي براي حل مسائل مرتبط با دارو و سلامت در سطح ملي
- فرهنگ ها و عقائد جوامع گوناگون

- امور پژوهشي و آموزشي محيط پيرامون خويش
- تحكيم اخلاق حرفه اي
نقش هاي دانش آموختگان اين رشته عبارتند از :
1) خدماتي

2) مديريتي
3) مشاوره اي و آموزشي
4) پژوهشي
وظايف حرفه اي دانش آموختگان:
درنقش خدماتي مي توانند در:
1) داروخانه شهري به عنوان مسئول كه بر حسن اجراي امور نسخه پيچي و راهنمائي متقاضيان خدمات داروئي نظارت دارد، ارائه خدمات نمايد.
2) داروخانه بيمارستاني به عنوان مسئول فني كه بر حسن اجراي امور نسخه پيچي و تامين داروهاي بخش هاي مختلف بيمارستان و راهنمائي متقاضيان خدمات داروئي نظارت دارد، ارائه خدمت نمايند.

در نقش مشاوره اي و آموزشي مي توانند:
1) در داروخانه اعم از شهري و بيمارستاني در انتخاب و مصرف صحيح داروها به بيماران و پزشكان كمك نمايند
2) ارائه اطلاعات صحيح به پزشك و بيمار باعث كاهش عوارض سمي و جانبي داروها گردد.
درنقش مديريتي مي توانند:
1) در سازمانها و موسسات داروئي به عنوان مدير فعاليت نمايد

2) در كليه امور مربوط به دارو اع

م از ارتباط با كارخانه هاي داروسازي يا ديگر مراكز توليد دارو ، و شبكه هاي بهداشتي در سطح اجرائي و نظارتي ارائه خدمات نمايند
3) در كارخانه هاي داروسازي بر ساخت و كنترل داروها به عنوان مسئول فني نظارت نمايند.
در نقش پژوهشي مي توانند:
1) با توجه به اهداف رشته، با مطالعه پيراموني در خصوص الگوي مصرف دارو و نوع بيماري ها منطقه فعاليت به افزايش سطح آگاهي پزشكان در آن منطقه مشخص كمك نمايد.
2) در بخش هاي پژوهشي شامل مراكز تحقيقاتي و همچنين تحقيق و توسعه كارخانه هاي داروسازي ارائه خدمات نمايد
نتيجه نهايي:

فارغ التحصيلاني كه شغلشان دارو فروشي يا نسخه پيچي است.
آنچه خوانديد، تنها نظر يك نفر نيست بلكه ديدگاه صدها داوطلب آزمون سراسري است. جواناني كه معتقد بودند وجهه رشته دارو سازي فقط به خاطر عنوان دكتراي آن است والا اين رشته حرفي براي گفتن ندارد چرا كه بايد بعد از 5 يا 6 سال درس خواندن به حرفه دارو فروشي رضايت داد. اين نشان مي دهد كه متاسفانه بسياري از مردم و از جمله تعداد قابل توجهي از داوطلبان آزمون

سراسري شناخت صحيحي از رشته دارو سازي ندارند. در واقع آنها نمي دانند كه نه تنها شغل يك فارغ التحصيل دارو سازي، دارو فروشي نيست بلكه فقط هدف اين رشته نيز تربيت دارو ساز نمي باشد. چرا كه دارو سازي تنها يكي از تخصص هاي فارغ التحصيل اين رشته است.
دكتر مجتبي مجتهد زاده مدير گروه دارو سازي باليني دانشگاه تهران در اين زمينه مي گويد: در

علم پزشكي براي مداواي يك بيمار روش هاي متعددي از جمله دارو درماني، جراحي و روان درماني وجود دارد. در اين ميان دارو درماني به عنوان متداول ترين شيوه در تمام دنيا شايع مي باشد و رشته دارو سازي رشته اي است كه در همين زمينه با بيماران و مردم مرتبط مي گردد. از همين رو به نظر من دارو سازي عنوان مناسبي براي اين رشته نيست. چون‌فارغ التحصيل اين رشته نبايد

حتما در كارخانه ها يا لابراتوار دارو سازي كار كند بلكه فعاليت اصلي فارغ التحصيل اين رشته، ارايه خدمات دارويي است. يعني يك دارو ساز بايد به ارايه مشاوره دارويي و بررسي روش هاي دارو سازي و ضعف هاي احتمالي موجود در رژيم هاي دارو درماني بپردازد. وي در توضيح موارد فوق مي گويد: بايد بدانيم كه تمامي بيماران به خصوص بيماراني كه مشكلات مزمن دارند مثل بيماران ديابتي و فشار خوني، بيماراني كه از بحران هاي عفوني رنج مي برند و جمعيت هاي ويژه از جمله سالمندان، خانم هاي بار دار و نوزادان نياز به مشاوره دارويي دارند. يعني داروساز بايد با توجه به

خصوصيات فيزيكي هر بيمار، زمان استفاده از دارو و دز مناسب براي او را مشخص كند. همچنين يك دارو ساز در صورت نا موفق بودن رژيم دارو درماني بايد علل عدم موفقيت را بررسي كند. چون حدود 30 تا 50 درصد علت نا موفق بودن شيوه مداواي يك بيمار، ‌به دارو مربوط مي شود. يعني كيفيت

دارو، انتخاب نوع دارو و نحوه استفاده از دارو‌ (اين كه بيمار دارو را با چه مواد غذايي يا داروهاي ديگر استفاده كرده است) مي تواند اثر دارو را تضعيف كند و اين وظيفه يك دارو ساز است كه علت را تشخيص داده و در اين زمينه پزشك معالج را راهنمايي كند. از همين رو مي توان گفت كه رشته

دارو سازي بخشي از علوم پزشكي است كه در رابطه با توليد و ساخت دارو، بررسي وضعيت دارو در بدن انسان و موجودات زنده و ميزان تاثير دارو در سلامت جامعه و كم كردن بحران هاي بيماري زا نقش ايفا مي كند.
دكتر خلج استاد دارو سازي دانشگاه تهران در معرفي اين رشته مي گويد: يكي از مهم ترين رشته هاي علمي دنيا چه از نظر خدماتي و چه از نظر تحقيقاتي رشته دارو سازي است. چرا كه از يك سو فارغ التحصيل اين رشته از نظر نحوه مصرف دارو، ميزان مصرف، زمان مصرف، تداخل اثر داروي مورد نظر با داروهاي ديگر، تداخل اثر دارو با غذا، مسموميت هاي دارويي، ‌لزوم قطع مصرف دارو در

صورت عوارض نا خواسته دارويي، مشاور بيمار و پزشك است و از سوي ديگر تحقيقات در دارو سازي و رشته هاي وابسته هميشه از مهم ترين تحقيقات علمي بوده است و در سال هاي آتي نيز به طور قطع، تحولات بيو تكنولوژي بيشتر متعلق به دارو سازي خواهد بود.
دكتر سيما صدراي يكي ديگر از اساتيد دارو سازي اين رشته در معرفي دارو سازي مي گويد: رشته دارو سازي به شناخت ماده موثر، فرموله كردن اين ماده (تبديل ماده موثر به فرمي كه قابل مصرف براي بيمار باشد مثل قرص، كپسول، شربت و يا استفاده از تزريقي) و بررسي اثرات دارو بر بدن بيمار مي پردازد. وي در ادامه در مورد اهميت بخش دارو سازي صنعتي (فرموله كردن دارو) مي

گويد: در حال حاضر حدود 40 يا 50 نوع شكل دارويي متداول وجود دارد و اين در حالي است كه هر روز در دنيا شركت هاي مختلف دارو سازي، سيستم هاي دارو رساني جديدتري ارايه مي دهند و تلاش مي كنند كه فرم دارو بهتر و نحوه استفاده از آن راحت تر گردد.
دكتر شفيعي رييس دانشكده دارو سازي دانشگاه تهران در مورد واحدهاي اين رشته مي گويد: دروس رشته دارو سازي شامل دو قسمت عمده علوم پايه و علوم تخصصي مي شود كه

دانشجويان در آغاز، علوم پايه را كه حدود 80 واحد است، مي خوانند و سپس در امتحان جامع علوم پايه شرکت کرده و در صورت قبولي وارد دوره علوم تخصصي مي شوند. درس هاي اين دوره شامل شيمي دارويي، دارو گياهي ، دارو سازي صنعتي، سم شناسي و درمان شناسي مي گردد و در سه ترم آخر نيز هفته اي يک روز در داروخانه هاي دانشگاهيا داروخانه هاي ديگردوره کار آموزي را مي گذرانند و در نهايت با ارايه يك پايان نامه تحقيقاتي پس از 5 يا 6 سال فارغ التحصيلمي شوند.

درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل‌:
دروس‌ پايه‌:
بيولوژي‌ نظري‌، فيزيك‌ نظري‌، رياضيات‌ پايه‌ و مقدمات‌ آمار، شيمي‌ عمومي‌، بيوشيمي‌ ، فيزيولوژي‌ ، شيمي‌ آلي‌ ، تشريح‌، اصول‌ خدمات‌ بهداشتي‌،آمار حياتي‌، شيمي‌ تجزيه‌، ميكروب‌شناسي‌ نظري‌ و عملي‌، انگل‌شناسي‌ و قارچ‌شناسي‌، ايمونولوژي‌، كمك‌هاي‌ اوليه‌، كامپيوتر.
دروس‌ تخصصي‌:
گياه‌شناسي‌ دارويي‌، اشكال‌ دارويي‌، تغذيه‌ و رژيم‌ درماني‌، مواد خوراكي‌ نظري‌، مديريت‌ در داروسازي‌، درمان‌شناسي‌، اطلاعات‌ دارويي‌، شيمي‌ دارويي‌، فارماكولوژي‌، مفردات‌ پزشكي‌ ، فرآورده‌هاي‌ دارويي‌ بيولوژيكي‌، فيزيكال‌ فارماسي‌، روش‌هاي‌ دستگاهي‌، سم‌شناسي‌ ، بيوفارماسي‌، داروسازي صنعتي‌ ، كنترل‌ ميكروبي‌ دارويي‌ ، كارآموزي‌ صنعت‌، زبان‌ تخصصي‌، مقدمات‌ داروسازي‌، گياه‌شناسي‌ داروسازي‌، كارآموزي‌ داروخانه‌. (بيشتر درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌‌ همراه‌ با آزمايشگاه‌ ارائه‌ مي‌شود.)
دانشگاه‌هاي پذيرنده:
دانشگاه‎هاي علوم پزشكي و خدمات بهداشتي ـ درماني اصفهان، اهواز، تبريز، تهران، شهيد بهشتي ـ تهران، شيراز، كرمان، كرمانشاه، مازندران ـ ساري ، مشهد.
مقاطع تحصيلي: دكتراي حرفه‌اي

دوره‌ها: روزانه
آينده شغلي، بازار كار، درآمد:
امروزه رشته دارو سازي بر خلاف شكل سنتي آن محور است. يعني يك دكتر دارو ساز وظيفه دارد كه در مورد نحوه استفاده از دارو بيمار را راهنمايي كند و همچنين در صورت مشاهده داروهاي نا همگون در يك نسخه، عوارض ناشي از تداخل داروهاي مذكور را به پزشك معالج اطلاع دهد. براي مثال اگر بيماري داروي اريترو مايسين را كه يك نوع آنتي بيوتيك است همزمان با ترفنادين كه يك نوع

آنتي هيستامين است مصرف كند، باعث اختلال در ضربان قلب و حتي مرگ بيمار خواهد شد. حال اگر پزشكي هر دو دارو را براي يك بيمار تجويز كند، اين وظيفه يك دكتر دارو ساز است كه با پزشك معالج تماس گرفته و از بروز يك بحران فيزيولوژي جلوگيري نمايد. به همين دليل در حال حاضر نه تنها

دارو سازي به عنوان مشاور پزشك در امر تجويز دارو، بايد در بيمارستان ها نيز حضور داشته باشند.
دكتر مجتهد زاده در همين زمينه مي گويد: با وجودي كه امروزه شاهد يك بحران كاري در رشته هاي پزشكي هستيم اما نه تنها تعداد فارغ التحصيلان رشته دارو سازي زياد نيست بلكه كم نيز هست. چون در يك بيمارستان به ازاي هر 110 تخت يك دكتر دارو ساز باليني و دو دكتر دارو ساز عمومي مورد نياز است. البته بايد توجه داشت كه آنچه مورد نظر ما است، دكتر دارو سازي است

كه خدمات دارويي ارايه دهد نه كسي كه داروفروشي يا نسخه پيچي كند!
دكتر شفيعي در مورد فرصت هاي شغلي فارغ التحصيلان اين رشته مي گويد: درست است كه در چند سال گذشته به علت تعداد زياد فارغ التحصيلان فرصت هاي کاري اين رشته کم شده است اما با اين وجود حدود 90 درصد فارغ التحصيلان اين رشته جذب بازار کار مي شوند كه از اين ميان بيش از 80 درصد جذب داروخانه و مابقي در صنايع دارو سازي (صنت ساخت و كنترل دارو) و

كارخانه هاي آرايشي بهداشتي مشغول به كار مي شوند و يا در كارهاي اجرايي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي فعاليت مي كنند. از سوي ديگر در حال حاضر حدود 97 درصد داروهاي مورد نياز كشور (از نظر عددي) در كارخانه هاي متعدد دارو سازي داخل كشور ساخته مي شود و بدون شك كارشناسان و متخصصان موجود در اين كارخانه ها، فارغ التحصيل رشته دارو سازي هستند. همچنين در 5 كارخانه بزرگ دارو سازي كشور وجود بخش تحقيقات دارويي و كار در اين

زمينه الزامي شده است. اين در حالي است كه اكثر كارخانه هاي دارو سازي كشور داراي واحدي به نام واحد تحقيقات هستند و در نتيجه امكان فعاليت هاي تحقيقاتي براي فارغ التحصيلان علاقه مند و مستعد اين رشته مهيا مي باشد.
دكتر صدراي در همين زمينه مي گويد: در رشته دارو سازي دست براي تحقيق خيلي باز است. چون علاوه بر كار در بخش تحقيقات كارخانه هاي دارو سازي، فارغ التحصيل اين رشته مي تواند به طور خصوصي نيز به ويژه در بخش داروهاي گياهي تحقيق كند و يا در حالي كه در داروخانه كار مي كند به تحقيقات نيز بپردازد يعني به روي نسخه هاي بيماران مطالعات تحقيقاتي انجام دهد.

دكتر خلج در مورد فرصت هاي شغلي اين رشته مي گويد: يك دكتر دارو ساز علاوه بر كار در شبكه هاي بهداشتي - درماني (داروخانه ها و بيمارستان ها) مي تواند در كارخانجات دارويي، آرايشي، بهداشتي، غذايي و مواد اوليه دارويي كار كند و يا مديريت سيستم هاي مختلف بهداشتي – درماني را بر عهده گيرد.
توانايي هاي جسمي، علمي، رواني و ... مورد نياز و قابل توصيه:
رشته دارو سازي با تحقيق و پژوهش عجين شده است و هر ساله تعدادي داروي جديد وارد بازار مي شود كه نتيجه تحقيقات چند ساله دانشگاه ها و مراكز تحقيقاتي است. به همين دليل داوطلب اين رشته بايد به تحقيق علاقه مند باشد چون اعتبار علمي اين رشته تا حدود زيادي به انجام كارهاي تحقيقاتي بستگي دارد.
دكتر علي اصغر همتي استاد دارو سازي

دانشگاه اهواز مي گويد: شايد بتوان گفت كه امروزه وجه تمايز دارو سازي از رشته هاي پزشكي و دندان پزشكي در انجام پايان نامه هاي تحقيقاتي و كاربردي اين رشته است.
دكتر خلج با اشاره به اهميت تحقيق در اين رشته مي گويد: اگر كسي به كارهاي تحقيقاتي عشق مي ورزد و مي خواهد تحقيقي انجام دهد كه در جهت رفع دردها و نيازهاي بشري باشد، دارو

سازي يكي از بهترين رشته هاي دانشگاه است كه مي تواند آرزوي او را برآورده سازد. وي در مورد ويژگي هاي ديگر دانشجوي اين رشته مي گويد: دانشجوي دارو سازي بايد در علوم پايه مثل فيزيولوژي، شيمي و فيزيك توانمند باشد. همچنين در صورت قوي بودن در درس رياضي مي تواند در گرايش هاي مختلف دارو سازي مثل طراحي دارو، سيستم هاي موجود در كارخانه هاي دارو سازي و شبكه هاي رايانه اي داروخانه ها و بيمارستان ها از كامپيوتر به خوبي استفاده كند.
دكتر مجتهد زاده در اين زمينه مي گويد: دارو سازي تلفيقي از علوم پايه و باليني است و به همين دليل توانمندي در دروس فيزيك، شيمي و زيست شناسي براي اين رشته ضروري است. همچنين

دانشجوي اين رشته براي ارايه خدمات به بيماران بايد بتواند با افراد به درستي ارتباط برقرار كرده و خوب صحبت كند و در ضمن فردي سخت كوش و جدي باشد چون دروس اين رشته بسيار فرا گير و متنوع بوده و هم جنبه حفظي و هم جنبه فهميدني دارد. در نتيجه به همت و تلاش قابل توجه نيازمند است.
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر: (كارشناسي ارشد و ...)
پس از اخذ مدرك دكتراي عمومي دارو سازي به شرط داشتن معدل كل بالاتر از 15، دانشجو مي تواند در امتحان دوره تخصصي شركت كند. دانشجويان پذيرفته شده در دوره تخصصي بسته به گرايش تحصيلي خود،‌ واحدهاي گوناگون و متنوع ديگري را (تقريبا 40 واحد) در سطح پيشرفته و تخصصي مي گذرانند كه بخش عمده آن پايان نامه تخصصي است. قبل از انتخاب پايان نامه تخصصي، دانشجو بايد در امتحان جامع تخصصي كه در سطح کشور برگزار مي شود نمره قبولي را كسب نمايد. سر انجام پس از نگارش و دفاع از پايان نامه به اخذ مدرك دكتراي تخصصي (P.h.D) نايل مي آيد. رشته هاي تخصصي دارو سازي كه در حال حاضر در داخل كشور ارايه مي گردند

عبارت است از: شيمي دارويي، دارو سازي ، مفردات پزشكي، راديو فارماسي، فارماكولوژي، مواد خوراكي و آب شناسي، فرآورده هاي آرايشي و بهداشتي، دارو سازي بيمارستاني، فرآورده هاي بيولوژيك، زهر شناسي. علاوه بر رشته هاي ياد شده، فارغ التحصيلان رشته دارو سازي عمومي مي توانند در تخصص هاي علوم پايه پزشكي نظير: بيو شيمي، ‌انگل شناسي پزشكي، ميكرب شناسي پزشكي، فيزيولوژي، آمار حياتي، تغذيه، ايمونولوژي، ويروس شناسي و ژنتيك نيز شركت نمايند.