دستورالعمل مربوط به تأسیسات کارگاه از نظر بهداشت محیط کار

بخشی از مقاله

ماده 1: كارگاه محلي است كه كارگر به درخواست كارفرما يا نماينده او در آنجا كار مي كند.

تبصره 1: كليه واحدهاي يك نفره (خويش فرما) نيز مشمول اين آئني نامه خواهند بود.

تبصره 2: مجموعه كارگاه هايي كه در مجاورت يكديگر و تحت پوشش يك مديريت واحد قرار دارند مجتمع كارگاهي ناميده مي شوند و در اين صورت آنچه به عنوان تأسيسات بهداشتي كارگاهي و تأسيسات بهداشت عمومي كارگاه در اين آئين نامه آمده است مي توانند مناسب با استانداردهاي ارائه شده به طور مشترك در محل هاي واحدي ايجاد گردند.

تبصره 3: ار نظر اجراي  اين دستور العمل احتيارجات بهداشتي كارگاه بر دو دسته تأسيسات بهداشتي كارگاهي و تسهيلات بهداشتي كارگاه ها به شرح ذيل تعريف مي گردند:

الف: تأسيسات بهداشتي كارگاه: شامل ساختمان و تأسيسات كارگاهي است كه در ارتباط با تأمين شرايط بهداشتي محيط كار مطرح مي باشند از قبيل: ساختمان كارگاه، سيستم روشنايي، تهويه، آب، فاضلاب و زباله.

ب: تسهيلات بهداشتي كارگاه شامل كليه تسهيلات جنبي كارگاه است كه براي حفظ سلامت شاغلين و افراد وابسته به آنان در كارگاه موجود و يا داير مي گردد، از قبيل آشپزخانه، محل غذاخوري، انبار مواد غذايي، سردخانه، حمام، رختگن، تسهيلات شستشوي البسه كارگران، دستشويي، آبخوري، توالت، اتاق استراحت زنان، مهدكودك و شيرخوارگاه، نمازخانه و تسهيلات مربوط به ارائه خدمات بهداشتي درماني در كارگاه، تسهيلات مربوط به اياب و ذهاب كارگران مي باشد.

ماده 2: به استناد بند 2 ماده 1 قانون وظايف و تشكيلات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و مواد 85، 156 و تبصره 1 ماده 96 قانون كار رعايت شرايط و ضوابط مندرج در اين دستورالعمل در كليه كارگاه هاي كشور و براي كليه كارفرمايان، كارگران و كارآموزان الزامي است. و كارشناسان بهداشت حرفه اي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ناظر به اجراي صحيح آن مي باشند.

تبصره: اظهارنظر در مواردي از قبيل مطلوب، نامطلوب، مناسب، نامناسب، كافي، ناكافي و ... به عهده كارشناس بهداشت حرفه اي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي خواهد بود.

فصل اول: تأسيسات بهداشتي كارگاه

ماده 3: ساختمان كارگاه بايد متناسب با وضع آب و هواي محل ساخته شده باشد.

ماده 4: ارتفاع كارگاه نبايد از سه متر كمتر باشد براي هر كارگر در كارگاه بايد حداقل سه متر مربع سطح منظور گردد و سطح اشغال شده به وسيله ماشين آلات يا ابزار و اثاثيه مربوط به كار و فاصله آنها از هم و مسير عبور و مرور وسايل نقليه جزو سطح مزبور محسوب نمي شود.

ماده 5: ديوارها و سقف كارگاه طوري ساخته شود كه از نفوذ عوامل زيان آور از قبيل گرما، رطوبت، سرما، صدا و غيره به داخل كارگاه و يالعكس جلوگيري كند.

ماده 6: كف كارگاه بايد هموار، بدون حفره و شكاف بوده و لغزنده نباشد و در صورت لزوم قابل شستشو باشد و داراي شيب مناسب به طرف كفشوي باشد.

ماده 7: ديوارها بايد صاف، بدون ترك خوردگي و به رنگ روشن و متناسب باشد.

ماده 8: در كارگاه هايي با مواد شيميايي و يا مواد غذايي سر و كار دارند و يا طبيعت كار طوري است كه باعث آلودگي و روغني شدن ديوارها مي شود، ديوارها بايد صاف و قابل شستشو باشند.

ماده 9: در كارگاه بايد به تناسب وسعت محل، نوع كار و شرايط اقليمي به اندازه كافي درب و پنجره براي ورود نور و هوا موجود باشد.

ماده 10: شيشه درب و پنجره بايد بدون شكستگي بوده و هميشه تميز باشند.

ماده 11: درب و پنجره ها بايد مجهز به توري بوده و دربها داراي فنر يا درب بند پنوماتيك باشند.

ماده 12: انباشتن كالا در جلو پنجره ممنوع مي باشد.

ماده 13: مساحت پنجره بايد متناسب با مساحت كف كارگاه و نوع كار باشد.

ماده 14: در كارگاه بايستي روشنايي كافي (طبيعي يا مصنوعي) متناسب با نوع كار و محل تأمين شود.

ماده 15: منابع روشنايي مصنوعي بايد همواره سالم و تميز باشند.

ماده 16: هواي كارگاه هاي بدون آلودگي بايد متناسب با فصل و جمعيت شاغل تهويه گردد.

ماده 17: در كارگاه هايي كه آلودگي ناشي از كار وجود دارد مي بايست تهويه به گونه اي صورت گيرد كه تراكم آن مطابق با حد تماس شغلي باشد.

ماده 18: وسايل سرمايشي و گرمايشي كارگاه بايد دما و رطوبت محيط كار را مطابق با حد مواجهه مجاز تأمين نمايند.

ماده 19: كليه كارگاه ها به تناسب كار و توليد خود بايد داراي انبار مناسب باشند.

فصل دوم: تسهيلات بهداشتي كارگاه

مبحث اول: آشپزخانه

ماده 20: در كارگاه هايي كه زمان صرف غذا بر ساعات كار منطبق باشد بايد داراي آشپزخانه با شرايط و ضوابط ذيل باشند:

تبصره: كارگاه هايي كه داراي آشپزخانه نيستند و يا غذا در محل ديگري تهيه و طبخ مي گردد موظفند جهت گرم كردن و آماده سازي و توزيع غذا امكانات لازم مطابق با شرايط و ضوابط بهداشتي در اين دستورالعمل را فراهم نمايند.

• موقعيت آشپزخانه بايد طوري باشد كه از مكان هاي آلوده دور بوده و مجار سالن غذاخوري باشد و وسايل و شرايط پخت بايد به گونه اي باشد كه براي قسمت هاي مجاور آن مزاحمتي ايجاد ننمايد.
• فضاي آشپزخانه بايد متناسب با تعداد كارگران آشپزخانه و حجم كار باشد تا كار تهيه و طبخ غذا به راحتي انجام گيرد.
• سقف آشپزخانه بايد به رنگ روشن و بدون ترك خوردگي باشد.
• ديوارهاي آشپزخانه تا زير سقف كاشي، بدون ترك خوردگي باشد.
• كف آشپزخانه بدون ترك خوردگي، صاف، هموار، قابل شستشو و از نوع موزائيك، سنگ و امثالهم بوده و لغزنده نباشد و داراي شيب مناسب به طرف كفشوي باشد.
• آشپزخانه بايد داراي تهويه مناسب باشد و بر روي اجاقها و منابع آلوده كننده هوا، هود مناسب نصب شود.
• آشپزخانه بايد داراي وسايل سرمايشي و گرمايشي مناسب، متناسب با فصل باشد.
• آشپزخانه بايد داراي امكانات جنبي نظير: انبار مواد غذايي، سرويس هاي بهداشتي اختصاصي (حمام، توالت، دستشويي، رختكن) مطابق با موازين بهداشتي باشد.
• آشپزخانه كارگاه هايي كه نياز به نگهداري مواد غذايي فاسد شدني دارند بايد داراي يخچال، فريزر و يا سردخانه متناسب با حجم كاري و منطبق با شرايط و ضوابط بهداشتي باشند.

10- محل شستشو و نگهداري ظروف بايد در مجاورت محل پخت غذا و در عين حال مجزا و مستقل از آنها باشد به طوري كه ظروف از يك درب يا دريچه به اين محل وارد و ظروف تميز از مسيرهاي جداگانه وارد آشپزخانه و محل غذاخوري شود.

11- ظرفشويي بايد داراي شير آب گرم و سرد مشترك و شستشو يا مواد پاك كننده و آب كشي با آب گرم و سرد انجام گيرد.

12- ظروف بايد بدون ترك خوردگي، بدون لب پريدگي بوده از جنس زنگ نزن باشد، كليه ليوان و استكان هاي مورد استفاده ترجيحاً از جنس شيشه اي يا استيل زنگ نزن باشند.

13- استفاده از ظروفي كه از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي غير مجاز شناخته شود ممنوع است.

14- استفاده از ظروف چوبي، ترك خورده و ظروف يا آلياژ سربي در آشپزخانه ممنوع مي باشد.

15- استفاده از قندان، نمكدان و مشابه آنها بدون سرپوش ممنوعاست.

16- ابزار و وسايلي كه براي پوست كندن، مخلوط كردن، خرد كردن مواد غذايي به كار برده مي شوند نبايد درز و شكاف داشته باشد تا مواد در آنها جمع نشوند و فاسد نگردند و همچنين بايد اين وسايل به آساني قابل جدا شدن از هم باشند تا بعد از انجام كار شستشو و خشك شوند و فقط هنگام استفاده، مجدداً سوار شوند.

17- پيشخوان، جاظرفي، كمدها، قفسه ها، گنجه ها بايد قابل شستشو بوده و كف آنها حداقل 20 سانتيمتر از سطح زمين فاصله داشته باشد و از دسترس بندپايان و جوندگان به دور باشند.

18- نصب حشره كش برقي در آشپزخانه و محل غذاخوري الزامي است.

19- سطوح و ميزهاي كار بايد صاف و به راحتي قابل شستشو باشد. ميزي كه براي آماده سازي غذا مورد استفاده قرار مي گيرد بايد روكش مناسب، قابل شستشو و ضد عفوني و زنگ نزن باشد.

20- كف آشپزخانه بايد پس از هر پخت و پز با محلول هاي ضد عفوني كننده شستشو گردد.

21- آشپزخانه بايد داراي روشنايي كافي باشد و شيشه پنجره ها و درب هاي آن مرتباً تميز نگهداري شوند.

22- كليه پنجره ها و دربها بايد مجهز به توري ضد زنگ بوده و درب هاي آشپزخانه مجهز به فنر يا درب بند پنوماتيك باشند.

23- كيفيت آب مصرفي در آشپزخانه بايد مورد تأييد مقامات بهداشتي باشد.

24- آشپزخانه بايد داراي سيستم جمع آوري و دفع بهداشتي فاضلاب باشد.

25- آشپزخانه بايد داراي زباله دان به تعداد و حجم مناسب باشد و داراي درب، قابل شستشو و از جنس زنگ نزن باشند به طوري كه زباله ها به طريق بهداشتي جمع آوري و دفع گردند.

26- كارگران آشپزخانه بايد قبل از شروع به كار استحمام نمايند.

27- هر كارگر آشپزخانه بايد براي البسه و وسايل نظافت و استحمام خود در بيرون از محوطه پخت و پز قفسه داشته باشد.

28- كارگران بايد در هنگام كار ملبس به روپوش سفيد، كلاه سفيد و پيشبند باشند.

29- لباس كار و وسايل نظافت و استحمام بايد به تعداد و مقدار كافي در اختيار كارگر آشپزخانه قرار گيرد.

30- لباس كارگراني كه با مواد غذايي سر و كار دارند به طور اختصاصي و مجاز از لباس ساير كارگران و خارج از محوطه آشپزخانه و محل غذاخوري بايد شستشو گردد.

31- كارگران موظفند بعد از توالت و قبل از شروع به كار دست هاي خود را با آب و صابون بشويند.

32- كليه كارگراني كه با تهيه، پخت و توزيع مواد غذايي سر و كار دارند بايد داراي كارت بهداشتي مطابق با ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي بوده و در محل كار نگهداري شود.

33- كارگران آشپزخانه بايد رعايت بهداشت فردي را نموده، ناخن ها و موهاي آنان كوتاه و تميز باشد.

34- در موقع طبخ غذا دستگاه سوخت و نوع مواد سوختني به گونه اي باشد كه احتراق به طور كامل صورت گيرد و باعث آلودگي هوا نگردد.

35- جعبه كمك هاي اوليه با حداقل داروهاي مورد لزوم (چسبع تنسوپلاست، قيچي، گاز استريل بسته بندي شده، يك ماده شد عفوني كننده) تهيه و در محل مناسب نگهداري شود.

36- در صورت استفاده از قالبهاي يخ، بايد قبل از مصرف با آب تميز شستشو داد.

ماده 21: كارفرما موظف است جهت آموزش موازين بهداشتي به كارگراني كه با مواد غذايي سر و كار دارند، هماهنگي ها و امكانات لازم را فراهم نمايند.

ماده 22: هر گونه پخت و پز، آماده سازي و توزيع غذا در غير از محل تعيين شده ممنوع مي باشد.