بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
ارزيابي وضعيت خطوط تاکسيراني شهر بوشهر
چکيده
تاکسي يکي از مهم ترين وسايل حمل و نقل شبه همگاني در شهر بو شهر است که به دليل ظرفيت کم ، تردد بالا و راحت و سرعت بيشتر سهم قابل توجهي از سفرهاي روزانه اين شهر را به خود اختصاص داده است . از اين رو ارزيابي عملکرد و ساماندهي اين ناوگان در حمل و نقل و جابجايي شهر بوشهر حائز اهميت است . با ارزيابي عملکرد خطوط تاکسيراني، مشک لات آن ها شناسايي شده و ميتوان در جهت حذف يا ساماندهي آنها اقدام نمود. در اين تحقيق به توضيح مختصري از ساختار شبکه معابر درون شهري ، سلسله مراتب شبکه راهها و معرفي خطوط فعال تحت پوشش سرويس دهي تاکسيراني منطقه مورد مطالعه پرداخته مي شود. در اين مطالعه از روش تحقيق توصيفي _ تحليلي استفاده شده که بر اساس آن به جمع آوري اطلاعات از طريق برداشت هاي ميداني، پ يمايش ي و همچنين پرسشنامه به منظور اطلاع از نگرش و رفتار مشاهده اي مسافرين ، رانندگان و پرسنل سازمان تاکسيراني بمنظور تحليل و ارزيابي وضعيت موجود سيستم مديريت تاکسيراني شهر بوشهر و ساير مشکلات مربوط به حمل و نقل همگاني پرداخته شده است .
براي محاسبه حجم نمونه مصاحبه شوندگان از روش کوکران (Cochran) استفاده شده است . مشکلات سيستم مديريت تاکسيراني از ديدگاه مسافرين ، رانندگان و پرسنل سازمان تاکسيراني اولويت بندي شده که بر اساس آن کمبود تاکسي خطي و جابجايي مسافران توسط خودروهاي شخصي به عنوان معضلي مهم در ناوگان تاکسيراني شهر بوشهر شناسايي شده است . مشکلاتي نظير کمبود جاي پارک، کمبود خدمات و تاسيسات ويژه تاکسيها همچون ايستگاه هاي سوخت گازي، تعميرگاهها و ايستگاه توقف مسافران و تاکسيها نيز از جمله نتايج هر سه ديدگاه مي باشد.
واژه هاي کليدي: خطوط تاکسي، ارزيابي، شبکه معابر، حمل و نقل همگاني، خودروهاي شخصي، ايستگاه تاکسي
مقدمه
1
با توجه به حجم عظيم جابه جايي هاي انجام شده در شهرها، که سالانه مبلغ ريالي و ارزي هنگفتي بر پيکر اق تصادي شهرها تحميل مي گردد چاره انديشي براي شبکه معابر، روش هاي حمل و نقل ، تاسيسات و تسهيلات ترافيک به منظور کاهش اين هزينه ها در حوزه حمل مسافر درون شهري و حومه امري ضروري مي باشد. اهميت اين موضوع زماني بيشتر روشن مي شود که زمان هاي بيهوده ناشي از اتلاف وق ت در ترافيک شهري و اثرات رواني - اجتماعي از آن نيز به مجموعه مشکلات قبلي افزوده گردد . عوامل متعدد ديگر همچون ايمني حمل و نقل ، آلودگي هاي زيست محيط ، آلودگي شنيداري و ديداري و راحتي استفاده کنندگان شبکه حمل و نقل ، لزوم توجه بيشتر و برنامه ريزي سريع تر شبکه حمل و نقل شهري را بيان مي- نمايد. رويارويي آگاهانه و حل مشکلات سيستم حمل و نقل هر شهر در گام نخست با تشکيل پرونده اطلاعاتي از وضع موجود و سنجش مداوم و موثر از وضعيت ارائه خدمات و گام برداشتن در مسير بهبود مداوم خدمات امکان پذير خواهد بود.
قلمرو و روش تحقيق
ق لمرو تحقيق شهر بوشهر بوده که داراي جمعيتي برابر با ١٩٣٤٣٨ نفر و مساحتي به وسعت ٩٨٤.٥
کيلومتر مربع مي باشد. روش مورد استفاده در اين تحقيق توصيفي _ تحليلي بوده که بر اساس آن به جمع آوري اطلاعات از طريق برداشت هاي ميداني و پ يمايش ي پرداخته شده است . براي اطلاع از نگرش و رفتار مشاهده اي مسافرين ، رانندگان و پرسنل سازمان تاکسيراني از پرسشنامه خودساخته اي براي تحليل و ارزيابي وضعيت موجود سيستم مديريت تاکسيراني شهر بوشهر تهيه و چک ليستي براي ثبت مشاهدات و نگرش هاي آنها نسبت به مشکلات مربوط به حمل و نقل همگاني علي الخصوص تاکسي ها و ساير مشکلات مربوط به وضعيت شبکه معابر شهر استفاده شده است . اين بررسي در ما ه هاي مهر و آبان ١٣٩٠ انجام شد جامعه آماري نيز ٤٠٠ نفر بوده و در اجراي آن روش نمونه گيري تصادفي ساده انتخاب و بر اساس آن تعداد٤٠٠ پرسشنامه تهيه گرديد که ١١ عدد از آن به پرسنل سازمان ( ٣% )، ٢٠٠ عدد به مسافرين ( ٥٠% ) و ١٨٩ عدد به رانندگان تاکسي( ٤٧% ) اختصاص داده شد. متغيرها نيز از طريق پرسشنامه و بر اساس طيف ليکرت (زياد- متوسط – کم – فاقد اهميت ) مورد سنجش قرار گرفته اند.
براي محاسبه حجم نمونه مصاحبه شوندگان از روش
2
کوکران (Cochran) به صورت زير استفاده شده است .
در اين فرمول ، N حجم جامعۀ مورد مطالعه ، t اندازة متغير در توزيع طبيعي، P درصد توزيع صفت در جامعه ، q درصد افرادي که فاقد آن صفت هستند، d تفاضل نسبت واقعي صفت در جامعه را نشان مي دهد.
ساختار شبکه معابر درون شهري
سطح اراضي شهر بوشهر را مي توان به سه قسمت شمالي، مياني و جنوبي تقسيم نمود . ساختار قسمت شمالي شهر که بخش اصلي شهر مي باشد به شکل يک هرم مي باشد که متکي به سه محور اصلي شامل خيابانهاي انقلاب ، خيابان امام خميني و خيابان طالقاني است .
خيابانهاي طالق اني که بخش هاي زيادي از آن به شکل بزرگراهي است از ورودي جاده برازجان
ســـرچشمه مي گيرد و پس از عبور از حاشيه تأسيسات بندري به بافت قديمي در منتهي اليه شمال شهر مي رسد.
محور انقلاب نيز بموازات امتداد محور طالقاني از شمالي ترين نقطه شهر شروع شده و پس از ع بور از قلب بافت متراکم قديمي از طريق خيابان شرقي- غربي استاد مطهري به محور طالقاني مي پيوندد. محور سوم يعني خيابان امام خميني نيز از نقاط پائين بافت متراکم قديمي شمال شهر شروع شده و بموازات خيابان انقلاب امتداد يافته و سپس از طريق جنوبي ترين خيابان شرقي- غربي محور طالقاني متصل مي گردد.
علاوه بر سه محور فوق الذکر که تقريباً مي توان امتداد آنها را شمالي- جنوبي قلمداد نمود، سه محور شرقي- غربي شامل خيابان وليعصر، خيابان رئيسعلي دلواري (قدس )، و خيابان شهيد مطهري نيز از شريان هاي اصلي شهر محسوب مي گردند ولي ق اعده اصلي هرم بخش شمالي شهر را مي - توان خيابان شهيد مطهري در نظر گرفت که در امتداد آن خيابان شهيد بهشتي نيز قرار دارد.
جنوبي ترين خيابان شرقي- غربي و همچنين باند فرودگاه بوشهر در مرز جنوبي هرم شمالي شهر قرار دارند و در پائين دست آنها اراضي نيروي هوايي ( منطقه اسلام آباد) شروع مي گردد که در واقع قسمت
3
مياني شهر را شامل مي گردد. پس از اتمام اراضي نيروي هوايي در قسمت جنوبي نيز بخش هاي ديگري از شهر که در منطقه بهمني واقع اند در حول يک محور شرقي- غربي بنام سبز آباد و منتهي به خروجي جاده برازجان شکل گرفته که در ناحيه جنوب شرقي آن منطقه دوم نيروي هوايي و در ناحيه جنوب غربي آن نقاط مسکوني قرار گرفته است . از مهمترين نقاط منطقه بهمني، محله ريشهر است که قلعه معروف ريشهر نيز در آنجا واقع است .
نهايتاً از نقاط قسمت جنوبي دو راه مواصلاتي به سمت نيروگاه اتمي بوشــهر به طرف جنوب ادامه پيدا مي نمايد. اين دو راه در ٥ کيلومتري نيروگاه اتمي بوشهر بهم متصل شده و تشکيل يک راه واحد را مي دهند. اين راه قبلاً به دو نقطه جمعيتي بنام هاي « هليله » و« بندرگاه » ختم مي شد که اين نقاط پس از احداث نيروگاه اتمي در مجاورت آن قرار گرفته اند. شايان ذکر است که نيروگاه اتمي بوشهر داراي دو حريم ايمني يکي به شعاع ٥ کيلومتر و ديگري به شعاع ١٠ کيلومتر مي-باشد.
ساختار شبکه معابر درون شهري
سطح اراضي شهر بوشهر را مي توان به سه قسمت شمالي، مياني و جنوبي تقسيم نمود . ساختار قسمت شمالي شهر که بخش اصلي شه ر مي باشد به شکل يک هرم مي باشد که متکي به سه محور اصلي شامل خيابانهاي انقلاب ، خيابان امام خميني و خيابان طالقاني است .
خيابانهاي طالقاني که بخش هاي زيادي از آن به شکل بزرگراهي است از ورودي جاده برازجان
ســـرچشمه مي گيرد و پس از عبور از حاشيه تأسيسات بن دري به بافت قديمي در منتهي اليه شمال شهر مي رسد.
محور انقلاب نيز ب ه موازات امتداد محور طالقاني از شمالي ترين نقطه شهر شروع شده و پس از عبور از قلب بافت متراکم قديمي از طريق خيابان شرقي- غربي استاد مطهري به محور طالقاني مي پيوندد. محور سوم يعني خيابان امام خميني نيز از نقاط پائين بافت متراکم قديمي شمال شهر شروع شده و بموازات خيابان انقلاب امتداد يافته و سپس از طريق جنوبي ترين خيابان شرقي- غربي محور طالقاني متصل مي گردد.
علاوه بر سه محور فوق الذکر که تقريباً مي توان امتداد آنها را شمالي- جنوبي قلمداد نمود، سه محور شرقي- غربي شامل خيابان وليعصر، خيابان رئيسعلي دلواري (قدس )، و خيابان شهيد مطهري نيز از شريان هاي اصلي شهر محسوب مي گردند ولي قاعده اصلي هرم بخش شمالي شهر را مي - توان خيابان شهيد مطهري در نظر گرفت که در امتداد آن خيابان شهيد بهشتي نيز قرار دارد.
4
جنوبي ترين خيابان شرقي- غربي و همچنين باند فرودگاه بوشهر در مرز جنوبي هرم شمالي شهر قرار دارند و در پائين دست آنها اراضي نيروي هوايي ( منطقه اسلام آباد) شروع مي گردد که در واقع قسمت مياني شهر را شامل مي گردد. پس از اتمام اراضي نيروي هوايي در قسمت جنوبي نيز بخش هاي ديگري از شهر که در منطقه بهمني واقع اند در حول يک محور شرقي- غربي بنام سبز آباد و منتهي به خروجي جاده برازجان شکل گرفته که در ناحيه جنوب شرقي آن منطقه دوم نيروي هوايي و در ناحيه جنوب غربي آن نقاط مسکوني قرار گرفته است . از مهمترين نقاط منطقه به مني، محله ريشهر است که قلعه معروف ريشهر نيز در آنجا واقع است .
نهايتاً از نقاط قسمت جنوبي دو راه مواصلاتي به سمت نيروگاه اتمي بوشــهر به طرف جنوب ادامه پيدا مي نمايد. اين دو راه در ٥ کيلومتري نيروگاه اتمي بوشهر بهم متصل شده و تشکيل يک راه واحد را مي دهند. اين راه قبلاً به دو نقطه جمعيتي بنام هاي « هليله » و« بندرگاه » ختم مي شد که اين نقاط پس از احداث نيروگاه اتمي در مجاورت آن قرار گرفته اند. شايان ذکر است که نيروگاه اتمي بوشهر داراي دو حريم ايمني يکي به شعاع ٥ کيلومتر و ديگري به شعاع ١٠ کيلومتر مي-باشد.
سلس له مراتب شبکه راهها
سلسله مراتب شبکه معابر در توسعه هاي جديد قسمت شمالي شهر تا حدود زيادي رعايت گرديده ولي در بافت متراکم قديمي نقاط شمالي و همچنين در قسمت جنوبي شهر شامل مناطق بهمني و ريشهر، دسترسيها داراي سلسله مراتب مناسبي با توجه به شرايط ترافيک امر وز نبوده و اکثرًا بطور مستقيم انجام مي گردد.
توسعه هاي جديد در قسمت شمالي شهر عمدتاً در حول محور سنگي انجام گرفته است . منظور از محور سنگي خيابان امام خميني در حد فاصل تقاطع رئيسعلي دلواري (ميدان قدس )تا تقاطع شهيد مطهري و شهيد بهشتي( ميدان امام خميني)مي اب شد. تقاطع خيابان امام خميني با خيابان شهيد مطهري و شهيد بهشتي قبلاً بنام فلکه سنگي و تقاطع خيابان امام خميني با خيابان رئيسعلي دلواري قبلاً بنام فلکه ساعت يا فلکه شهرباني معروف بوده است .
مناطق واقع در بين خيابان رئيسعلي دلواري تا خيابان شهيد مطهري دارا ي چندين خيابان شرياني شمالي- جنوبي بنام هاي بلوار شهيد چمران ، خيابان شهيد عاشوري، خيابان امام خميني (سنگي)، خيابان فضيلت و خيابان بهشت صادق مي باشد که از آنها تعدادي خيابان جمع و پخش کننده مانند جمهوري اسلامي، فردوسي، شکري، توحيد، فاطميه و يادگار امام منشع ب مي گردند . از خيــابان هاي فــوق نيز، خيــابان هاي محلي و دسترسي جدا مي گردند.
در مناطق واقع در بين خيابان شهيد مطهري و شهيد بهشتي الي مرز نيروي هوايي نيز تا حدود زيادي سلسله مراتب رعايت گرديده است . محله هاي واقع در اين مناطق شامل بيسيم ، عس لي، ن يدي ، باغ زهرا و باغ نار است که از نظر سکونت در زمره محلات مرغوب شهر به شهر مي رود. در مناطق واقع در بين خيابان ليان
5
تا خيابان رئيسعلي دلواري بويژه در غرب محور نواب صفوي نيز تا حدودي از سلسله مراتب معابر برخوردار است ولي بطور کلي ناحيه واقع در شمال خيابان ليان فاق د سلسله مراتب دسترسي مي باشد.
در قسمت جنوبي شهر، در مناطق واقع در شمال دانشگاه خليج فارس و شمال دانشگاه علوم پزشکي نيز تعدادي خيابان توزيع کننده ترافيک موجود است ولي در محلات جنوبي بويژه در اطراف قلعه ريشهر، سلسله مراتب خاصي براي دسترسي وجود ندارد.
در اطراف راه ارتبــاطي از ميدان آزادي(خروجي جاده برازجان )به سمت نيروگاه اتمي بوشهر نيز سه محله بنام هاي تنگگ ١(شهيد زنگنه )، تنگگ ٢( ش هيد رئيسي) و تنگگ ٣ (شهيد قريب )شکل گرفته اند که فاقد سلسله مراتب مناسب دسترسي مي باشند.
به طور کلي سلسله مراتب شبکه معابر در سطح شبه جزيره بوشهر را مي توان به ٣ نوع شرياني، جمع و پخش کننده و محلي تقسيم نمود . در شهر بوشهر به غير از قسمت هايي از معبر طالقاني بزرگراه شهري وجود ندارد و معابر شرياني شهر را عمدتاً خيابان هاي ٢٨ الي ٤٥ متري تشکيل مي دهند که به عنوان خيابان هاي اص لي داراي خطوط عبوري به عرض ٣ الي ٣.٦٠ مي باشند. اهم خيابان هاي فوق که استخوانبندي اصلي شهر را تشکيل مي دهند شامل خيابانهاي شرياني : طالقاني، امام خميني، بلوار شهيد چمران ، بهشت صادق ، شهيد مطهري، شهيد بهشتي، بهمني، سبزآباد و خيابان دانشگاه (خليج فارس )مي باشند. درخصوص خيابان طالقاني لازم به ذکر است که هرچه اين خيابان به سمت شمال شهر نزديک تر مي شود از عرض آن کاسته مي شود بطوريکه در مقطع بالاتر از ميدان شيلات به اندازه يک خط عبوري از هر جهت آن کاسته مي شود، در حالي که در اين منطقه به منظور ورود و خروج تأسيسات بندري نياز به اضافه عرض دارد.
