بخشی از مقاله
استخراج روغن و بررسی ترکیب بذر گوجه فرنگی
چکیده:
با توجه به مشکلات موجود در صنعت روغن های نباتی در داخل واینکه بیش از90 درصد از نیاز مصرفی این فراورده از طریق واردات تامین میشود لازم است تلاش های گسترده ای، در جهت بهبود شرایط از جمله به کار بردن منابع روغنی جدید انجام شود . گوجه فرنگی از گیاهان عالی گلدار ،از راسته ی دو لپه ای ها، از خانواده solanaceae، از جنس lycopersicon میباشد. که از آن می توان در درمان سرطان های پروستات، ریه، معده، لوز المعده، روده و دهان استفاده کرد. در این پژوهش ابتدا درصد چربی دانه گیاه به روش سوکسله تعین گشت . این درصد تقریبآ مشابه میزان روغن دانه سویا بوده و 24درصد است. سپس شاخص های پروتئین، فیبر، خاکستر، اندیس های شیمیایی عدد یدی(( 118/52، پروکسید(1/1 )، صابونی(155/54 )، اسیدی(0/39 )، در روغن بذر گوجه فرنگی بررسی شد. با توجه به درصد قابل توجه روغن در دانه این گیاه و قابلیت استفاده ی آن در مصارف انسانی این دانه را به عنوان منبع روغنی جدید معرفی کرد.
مقدمه
افزایش سطح زیر کشت دانه های روغنی جدید، دو رویکرد مهم در دستیابی به تامین روغن مورد نیاز میباشد. گوجه فرنگی از هزاران سال قبل وجود داشته است. وطن اصلی این گیاه آمریکای جنوبی میباشد. در نواحی مختلف ایران پرورش می یابد. این محصول به عنوان خوراک اولیه واحد های تولیدی انواع رب و کچاب به کارخانجات وارد میشود . بخش قابل توجه ای از ورودی کارخانجات ضمن دارا بودن ارزش غذایی مناسب ، به علت عدم دسترسی به فرایند مناسب جهت استحصال مواد مغذی ، به صورت ضایعاتی در آمده که نه تنها ارزش افزوده مناسبی ندارند ،بلکه BOD بالا و تعفن پذیری سریع از نظر زیست محیطی نیز مضر محسوب شده و نیاز به دفع مناسب دارند.همچنین تفاله و دانه های گوجه فرنگی در حال حاضر به عنوان ضایعات تلقی میشوند و در بهترین شرایط ممکن به عنوان خوراک دام به فروش میرسند.گوجه فرنگی زراعی گیاهی است با نام علمی (Lycopersicon Esculentum)از خانواده (Solanaceae) که با نام عمومی (Tomato) در جهان مشهور است و یکی از مهمترین سبزی های تیره به شمار میرود.[2]، این گیاه سرشار از ویتامین های A، B، C ،فیبر و مواد معدنی مانند پتایم، فسفر، کلسیم و منیزم است. [5]بررسی ترکیبات و مواد موجود در گوجه فرنگی نشان میدهد که در میوه گوجه فرنگی رسیده گلوکز،فروکتوز، ساکارز و تقریبا تمام اسید های آمینه اصلی به استثنای تریپتوفان وجود دارد. اسید آلی اصلی و عمده موجود در گوجه فرنگی اسید میریستیک است. [1 ] بذر گوجه فرنگی تقریبآ 26درصد روغن دارد و از این میان تقریبآ 38 تا 52 درصد را لینولئیک اسید به خود اختصاص داده است. [8 ] روغن بذر گوجه فرنگی منبع غنی از لیکوپن ، و آنتی اکسیدان ها از جمله توکوفرول و کارتنوئید میباشد. [9]استخراج روغن بدر گوجه فرنگی و مصرف آن علاوه بر کاهش خطرات زیست محیطی دفع زباله، ارزش افزوده برای این ضایعات در بر دارد. هدف از این تحقیق تعیین درصد روغن بذر گوجه فرنگی و ارزیابی خصوصیات فیزیکو شیمیایی روغن حاصله به عنوان منبع جدیدی از روغن می باشد.
مواد و روش ها: -1مواد
کلیه مواد شیمیایی مورد استفاده در این تحقیق با خلوص بالا از شرکت مرک و شیمی پژوهش آسیا – آمل خریداری شد. برای استخراج روغن از هگزان تولید داخل استفاده شد.
-2دانه روغنی بذر گوجه فرنگی
بذر های گوجه فرنگی از مزارع شهرستان ورامین خریداری شد. دانه ها تا زمان استخراج روغن و انجام آزمایش های مربوطه در پلاستیک های پلی اتیلنی دربسته نگهداری شدند. دانه ها برای روغن گیری خرد شدند و در نهایت بعد از روغن گیری تمامی آزمایش ها در 3 تکرار انجام گرفتند.
-3استخراج روغن
ابتدا بذر های گوجه فرنگی تمیز و مواد خارجی و سنگ ها جدا شدند سپس با آسیاب پودر شدند. پودر حاصل به نسبت 5:1 وزنی-حجمی با حلال هگزان 1 نرمال مخلوط و عملیات استخراج روغن با هم زدن شدید به مدت 48 ساعت در محیط تاریک در شیکر و دمای محیط انجام شد. زمانی که حلال وارد دانه روغنی شد باعث حل شدن چربی در دانه روغنی شده، حلال به طور دائم با دانه روغنی تماس پیدا کرده و روغن را از دانه خارج می کند. سپس حلال در یک روتاری اواپراتور تحت خلاء و دمای 40 درجه سانتیگراد تبخیر گردید. [3]
-4 خصوصیات فیزیکی- شیمیایی
-1-4اندازه گیری درصد روغن
برای تعیین درصد روغن از دستگاه سوکسله استفاده شد و استخراج روغن به مدت 8 ساعت توسط حلال هگزان صورت گرفت. میزان چربی بر حسب گرم چربی به 100 گرم ماده خشک محاسبه گردید. [3]
-2-4 پروتئین
پروتئین خام بذر ها با اندازه گیری مقدار نیتروژن به روش کجلدال و اعمال ضریب6/25برای تبدیل مقدار نیتروژن به پروتئین اندازه گیری شد.[6 ]
-3-4 عدد اسیدی
برای تعیین عدد اسیدی روغن از روش AOCS استفاده گردید و نتایج بر حسب درصد اسید اولئیک گزارش شد.
-4-4 عدد پروکسید
عدد پروکسید به روش اسپکتوفتومتری فدراسیون بین المللی فراورده های لبنی اندازه گیری شد.
-5-4 عدد یدی
عدد یدی به روش هانوس معرفی شده توسط روشهای AOAC اندازه گیری شد. [ 6 ]
