بخشی از مقاله
چکیده
استفاده از آب های با کیفیت پائین همانند آب های شور جهت تولید محصولات زراعی در اکثر نقاط کشور دور از انتظار نیست. در بررسی کیفی آب از نظر آبیاری باید پارامترهای متعددی را در نظر گرفت. زیرا کیفیت بد آب نه تنها گیاه را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه ساختار خاک را هم دچار تغییرات میکند. در این شرایط استفاده از تیمارهای آماده سازی بذر هم به لحاظ تسریع سرعت جوانه زنی و رشد مناسب تر و هم به لحاظ بالا بردن سطح مقاومت گیاه در برابر شوری می تواند در بهبود عملکرد مفید باشد.به همین منظور آزمایشی در سه سطح پرایمینگ - 0 و 2 و 5 درصد - و چهار سطح شوری 0 - و 4 ، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر - در سه تکرار انجام گرفت. آنالیز داده ها نشان داد که تاثیر پرایمینگ بذر در شرایط استفاده از آب شور در عملکرد گوجه فرنگی معنی دار است.
کلمات کلیدی: پرایمینگ بذر ، شوری ، کشت گلدانی ، گوجه فرنگی
.1 مقدمه
بیشتر آب های کشاورزی از نظر کیفیت مناسب می باشند. لیکن از آنجایی کهمعمولاً در مناطق خشک و نیمه خشک آب مصرفی در کشاورزی حاوی مقادیری از املاح محلول است، درطی زمان به ویژه با وضعیت زهکشی نامناسب و ضعیف، موجبات تراکم نمکهای محلول را در خاک فراهم می سازد. از طرفی گیاه آب و مواد محلول را مستقل از هم جذب میکند و احتیاجات گیاه به املاح ، با جزء بسیار کمی از کل نمکهای اضافی شده از طریق آبیاری،مرتفع میگردد. بنابراین در هر آبیاری با آب با کیفیت پائین در سیستمهای فاقد زهکش، مقداری املاح محلول درخاک جمع می شود.
در طی آبیاری های مکرر و با گذشت زمان مقدار زیادی از نمک به خاک اضافه شده، در نهایت در اثر شوری این اراضی، خاکها تبدیل به سرزمینهای شور و بی حاصل می شوند.
استفاده از آب های با کیفیت پائین همانند آب های شور جهت تولید محصولات زراعی در اکثر نقاط کشور دور از انتظار نیست. در بررسی کیفی آب از نظر آبیاری باید پارامترهای متعددی را در نظر گرفت. زیرا کیفیت بد آب نه تنها گیاه را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه ساختار خاک را هم دچار تغییرات میکند.
تنش شوری در تمام مراحل رشد بر گیاه اثر گذاشته، ولی در اغلب موارد یک مرحله از رشد نسبت به مرحله دیگر حساسیت بیشتری نشان میدهد. جوانه زنی یکی از بحرانی ترین و حساس ترین مراحل رشد گیاه در برخورد با تنش شوری است، جوانه زدن پائین در خاکهای شور، باعث استقرار و تولید ضعیف گیاه شده و گیاهانی که در این مرحله مقاومت بیشتری داشته باشند، مرحله رویشی را با موفقیت بیشتری پشت سر میگذارند.
پرایمینگ و تیمارهای آماده سازی بذور یکی از ارزان ترین راه های بهبود استقرار گیاهچه محسوب می گردد. استفاده از این روش در کشورهای در حال توسعه می تواند خطر از دست رفتن محصول را در شرایط نامساعد به حداقل رساند و در مواردی باعث افزایش محصول گردد.
.2تئوری و پیشینه تحقیق
اثر اسموپرایمینگ بذر، بر روی جوانه زنی و سبز شدن گوجه فرنگی،رقم موبیل، تحت شرایط تنش شوری را مورد بررسی قرار دادند و نشان دادند که سطوح پتانسیل اسمزی بر روی سرعت جوانه زنی، درصد جوانه زنی، نسبت طول ریشه به ساقه، نسبت وزن ریشه به ساقه، وزن ساقه چه، طول ساقه چه و طول ریشه چه معنی دار شد.
پتانسیلهای اسمزی و دورههای زمانی برای تیمارهای مختلف را برای بررسی تأثیر آن روی جوانهزنی و صفات مرتبط با آن در گوجه فرنگی را مورد مطالعه قرار دادند. . نتایج حاصل نشان داد که اثر طول دوره پرایمینگ بر روی سرعت جوانهزنی و طول ریشهچه در سطح 1 معنیدار بود تأثیر پتانسیلهای اسمزی مختلف در سطح 5 نیز معنیدار بود.
جهت بررسی تاثیر پرایمینگ بذر در محلول های مختلف از نمکهای پتاسیم و اثرات آن بر سرعت و درصد جوانه زنی بذور کلزا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. اثرات سطوح مختلف محلول های غذایی پتاسیم، غلظت محلول ها و مدت زمان پرایمینگ بر سرعت و درصد جوانه زنی بذور کلزا در سطح 5درصد معنی دار گردید. درمجموع از بین تیمارهای اعمال شده تیمار 12 KH2PO4 %2ساعت پرایمینگ، بیشترین سرعت جوانه زنی و تیمار 24 KH2PO4 %1ساعت پرایمینگ، بیشترین درصد جوانه زنی را داشتند.
با استفاده از آب مناسب در زمان جوانه زدن و استقرار گیاهچه و بعد از آن استفاده از آب شورمیتوان ضمن حفظ عملکرد در حد مطلوب, مصرف آب غیر شور را کاهش داد.
گزارش کردند در صورتیکه در هر مرحله آبیاری مقدار کافی آب علاوه بر آب آبیاری مورد نیاز گیاه جهت حفظ و تعادل املاح در خاک اضافه نمود, میتوان شوری محدوده فعالیت ریشه را در حد مطلوبی حفظ نمود.
.3مواد و روش ها
آزمایش در سایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد گلبهار در سال 1391 انجام گرفت. نقشه طرح آزمایش به صورت اسپلیت پلات در سه تکرار است که در آن تیمار شوری در چهار سطح A1=0 ، A2=4 ، A 3=8 و A4=12 دسی زیمنس بر متر و تیمار پرایمینگ در سه سطح B1=0 ، B2=2 ، B3=5 درصد می باشد.برای تهیه محلول پرایمینگ گرم مورد نیاز از نمک کلرید پتاسیم بر اساس درصد وزنی محاسبه و ساخت محلول انجام گرفت. تیمارهای مختلف شوری آب - - S0,S4,S8,S12 با استفاده از نمک های کلرید کلسیم - Cacl2 - و سولفات منیزیم - MgSO4 - و کلرید سدیم - Nacl - با نسبت مولی 1:1:1 تهیه شد. با توجه به نسبت مولی 1:1:1 و وزن مولکولی نمک ها گرم مورد نظر از هر نمک، برای هر کدام از EC های آب آبیاری، برای یک لیتر محاسبه گردید. آنالیز و تجزیه تحلیل داده های آماری با استفاده از نرم افزار IBM SPSS 20 صورت گرفت.
فاکتورهای مورد نظر برای اندازه گیری، عملکرد محصول و ارتفاع نهایی بوته بود. گوجه ها در پایان فصل رشد برداشت شدند و توسط ترازوی دیجیتال وزن آن ها یادداشت شد. ارتفاع نهایی بوته ها نیز با استفاده از خط کش مدرج اندازه گیری و یادداشت گردید.
.4نتایج و بحث
نتایج واریانس برای اثر متقابل تیمارها بر روی دو فاکتور مورد بررسی عملکرد وزنی و ارتفاع نهایی نشاء در جداول 1 - 1 و 1 - 2 و نمودارهای 1 - 1 و 1 - 2 در زیر آمده است.
