بخشی از مقاله
چکیده
تولید بذر با کیفیت مطلوب بستگی به زمان مناسب برداشت میوه و عوامل محیطی از قبیل شوري خاك دارد. به منظور بررسی تاثیر شوري محلول غذایی و مرحله بلوغ میوه بر جوانه زنی بذر گوجه فرنگی Lycopersicon esculentum، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوك کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزيدانشگاه تبریز در سال 1394 اجراء گردید. تیمارها شامل سه سطح شوري محلول غذایی 2 - ، 4 و 8 دسی زیمنس بر متر - و سه سطح بلوغ میوه - سبز، صورتی و قرمز - بودند.. نتایج نشان داد که اثر ساده و متقابل شوري و مرحله بلوغ میوه بر سرعت جوانه زنی بذر، میانگین زمان جوانهزنی و طول هیپوکوتیل معنیدار بود.
سرعت جوانه زنی بذر در میوههاي صورتی رنگ رشد یافته در محلول غذایی با شوري 4 و 8 دسی زیمنس بر متر بیشتر بود. میانگین زمان جوانه زنی با افزایش سطح شوري کاهش و با پیشرفت مرحله بلوغ میوه افزایش یافت. طول هیپوکوتیل در دانهالهاي گوجه فرنگی در میوههاي برداشت شده درمرحله صورتی رنگ و شوري 2 و 4 دسی زیمنس بر متر مشاهده شد. حداکثر درصد جوانه زنی در مرحله صورتی رنگ میوه ثبت گردید. بنابراین پیشنهاد میگردد که گوجهفرنگیهاي برداشت شده در مرحله صورتی رنگ و رشد یافته در محلول غذایی با شوري 4 دسی زیمنس بر متر، جوانه زنی بذر را بهبود بخشید.
واژهاي کلیدي: بلوغ میوه، گوجهفرنگی، جوانه زنی بذر، شوري
مقدمه
بذر حلقه اصلی تولید در کشاورزي است و اگر بدانیم سرمایه گذاریهاي دیگر در نتیجه استفاده از بذر نامرغوب از بین میرود اهمیت بذر به خوبی مشخص میشودح براي تولید گوجه فرنگی تجاري، کیفیت بذر از اهمیت زیادي برخوردار میباشد بنابراین تولید و در دسترس بودن بذرهاي با کیفیت مطلوب براي پرورش دهندگان سبزیجات از نقطه نظر اصلاح و تکنولوژي بذر اهمیت خواهد داشت. از این رو قابلیت جوانه زنی و قدرت بذر بستگی به نمو بذر، بلوغ بذر، شرایط محیطی و زراعی درطی نمو بذر دارد.
برداشت بذر قبل از بلوغ مناسب و یا نگهداري بذرها روي گیاه مادري به مدت زیاد باعث آلوده شدن بذرها به بیماري و از بین رفتن آنها می شود که باعث تولید دانهالهاي غیر طبیعی و با قدرت رشد ضعیف می شود . - 2 - تولید بذر با کیفیت مطلوب بستگی به زمان برداشت میوه دارد. خاكهاي شور حاوي نمکهاي محلول مختلفی هستند که هر یک ممکن است اثر متفاوتی روي جوانهزنی بذر و رشد دانهال گیاهان داشته باشد . - 1 - هدف از پژوهش حاضر تعیین تاثیر مرحله بلوغ میوه گوجهفرنگی و شوري بر شاخصهاي جوانهزنی بذر میباشد تا بتوان بهترین زمان برداشت میوه در سطوح مختلف شوري که داراي بیشترین قدرت جوانهزنی است را تعیین نمود.
مواد و روشها
در این تحقیق بذر گوجهفرنگی گلخانهاي در سینیهاي محتوي کوکوپیت کشت و با ظهور سومین برگ حقیقی به بسترهاي اصلی رشد حاوي پرلایت و ورمیکولایت در گلخانه انتقال یافتند. بعد از انتقال دانهالها به بستر اصلی رشد، تیمارهاي شوري با سه سطح هدایت الکتریکی 2، 4 و 8 دسی زیمنس بر متر با استفاده از نمک کلرید سدیم در محلول غذایی اعمال گردید. وتیمار مرحله بلوغ میوه شامل سه سطح مرحله سبز، صورتی و قرمز بودند. در طی رشد و نمو، گیاه به طور منظم با محلول غذایی هوگلند تغییر یافته آبیاري گردید.
در مرحله میوه دهی از هر تیمار شوري، میوه هاي با اندازه یکسان در مرحله سبز، صورتی و قرمز برداشت شدند و سپس میوه ها له شده و به مدت 36 ساعت تخمیر گردید. پس از دوره تخمیر و از بین رفتن پوشش ژلاتینی، بذرها چندین بار در یک صافی به وسیله آب جاري به طور کامل شستشو داده شدند و سپس با قرار گرفتن روي کاغذ صافی در شرایط آزمایشگاه - دماي 25-30 درجه سانتیگراد - به مدت 3 روز خشک شدند. به منظور انجام آزمون جوانه زنی، از هر 9 تیمار تعداد 50 عدد بذر سالم در پتري دیش حاوي کاغذ واتمن خیس شده با آب در ژرمیناتور با دماي25 درجه سانتیگراد قرار داده شد.
بذرها به طور روزانه بازبینی و به مدت 5 روز تعداد بذرهاي جوانه زده شمارش گردید.خروج ریشچه از پوست بذر به عنوان زمان جوانهزنی در نظر گرفته شد. و سپس درصد جوانهزنی، میانگین زمان جوانهزنی و سرعت جوانهزنی محاسبه شد. به منظور تعیین طول هیپوکوتیل 8 روز بعد از کاشت بذر، طول هیپوکوتیل 10 گیاهچه از هرتیمار با استفاده از کولیس اندازه گیري گردید. ارزیابی آماري دادهها به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با نرم افزار ذل ، مقایسه میانگین دادهها با آزمون دانکن و رسم نمودارهاصورت گرفت.
نتایج و بحث
نتایج نشان داد که سرعت جوانه زنی بذر تحت تاثیر اثر ساده و متقابل شوري و مرحله بلوغ میوه قرار گرفت. به طوري که کمترین سرعت جوانه زنی بذر در تیمار با سطح شوري 2 دسی زیمنس بر متر و در مرحله سبز بالغ به ثبت رسید و بیشترین سرعت جوانه زنی بذر در هر سه مرحله بلوغ در سطح شوري 4 و 6 دسی زیمنس بر متر مشاهده شد - جدول . - 1 مقایسه میانگین داده ها نشان داد که میانگین زمان جوانه زنی با افزایش سطح شوري محلول غذایی کاهش و با پیشرفت مرحله بلوغ میوه افزایش یافت - جدول . - 1 طول هیپوکوتیل در دانهالهاي گوجه فرنگی در میوههاي برداشت شده در مرحله صورتی رنگ و شوري 2 و 4 دسی زیمنس بر متر مشاهده شد. حداکثر درصد جوانه زنی در مرحله صورتی رنگ میوه ثبت گردید - جدول. - 1
زمان تولید بذرهاي با حداکثر کیفیت در طی نمو بذر، در ارتباط با بذر و خصوصیات ظاهري میوه به طور کامل مورد تردید است و بسته به رقم و محل جغرافیایی متفاوت میباشد. نتایج این تحقیق همسو با یافتههاي والدز و گري - 4 - بود که نشان دادند حداکثر جوانه زنی بذر، از میوههاي برداشت شده در مراحل اولیه رنگ صورتی میوه به دست میآیند. در صورتیکه دمیر و سامیت - 2 - گزارش کردند که بذرها زمانی که میوه در مرحله قرمز سفت باشد باید برداشت شود. با پیشرفت بلوغ میوه،دژآب میوه تغییر کرده که احتمالا می تواند با جوانه زنی بذر در ارتباط باشدح تنش شوري در طی نمو گیاه ممکن است باعث کندي بلوغ بذر شود - . - 1999 کاهش عملکرد و کیفیت بذر در سطح شوري بالاتر ممکن است ناشی از کاهش تجمع و اختصاص ماده خشک باشد. شوري متوسط در طی مرحله نمو میوه اختصاص مواد فتوسنتزي را تغییر داده و مواد جامد محلول میوه گوجه فرنگی و طالبی را بهبود می بخشد - . - 3
نتیجهگیري
از نتایج این تحقیق میتوان نتیجهگیري نمود که مرحله صورتی رنگ میوه، بهترین مرحله برداشت میوه براي بهبود جوانهزنی بذر میباشد و در سطح شوري 4 دسی زیمنس بر متر موئله هاي جوانهزنی بذرافزایش مییابد.
