بخشی از مقاله
چکیده
تیمارهای آماده سازی بذور یکی از ارزان ترین راه های بهبود استقرار گیاهچه محسوب می گردد. استفاده از این روش در کشورهای در حال توسعه می تواند خطر از دست رفتن محصول را در شرایط نامساعد به حداقل رساند و در مواردی باعث افزایش محصول گردد.
استفاده از روی نیز در خاک های مناطق گرم و خشک که با کمبود آن مواجه هستند می تواند عملکرد را بهبود بخشد.به همین منظور آزمایشی در سه سطح پرایمینگ - 0 و 2 و 5 درصد - و سه سطح روی - 0 و 15 و 30 میلی گرم در کیلوگرم خاک - در سه تکرار انجام گرفت. آنالیز داده ها نشان داد که تاثیر توام پرایمینگ بذر و کاربرد روی در عملکرد گوجه فرنگی - رشد رویشی و زایشی - معنی دار است.
کلمات کلیدی: پرایمینگ بذر ، روی ، کشت گلدانی ، گوجه فرنگی
.1 مقدمه
جوانه زنی بذر، مرحله پیچیده و پویایی از رشد گیاه می باشد و از طریق اثراتی که روی استقرار گیاهچه دارد می تواند عملکرد را بهبود بخشد. با وجود این که اصلاح ژنتیکی بذور گیاهی توانسته است تا حدودی از طریق بهبود جوانه زنی در شرایط نامساعد، عملکرد را تحت تأثیر قرار دهند ولی همواره بعد از گذشت دو دهه پس از شناخت روش های آماده سازی بذور، این تکنیک یک روش شایع و رایج برای افزایش سرعت جوانه زنی و یکنواختی سبز شدن در شرایط مزرعه و همچنین افزایش مقاومت آنها در برابر شرایط نامساعد محیطی به شمار می رود.
خیس کردن بذر در آب، برخی از فرآیندهای بیوشیمیایی بذر در آب و برخی از فرآیندهای بیوشیمیایی لازم برای آغاز فرآیند جوانه زنی مانند شکستن خواب بذر، هیدرولیز و یا متابولیسم مواد بازدارنده ، جذب آب و فعالیت آنزیمی را القاء می کند . برخی یا تمام این فرآیندها که جوانه زنی را تسریع می کنند، در اثر پیش تیمار بذر به وقوع می پیوندند و با خشک کردن مجدد بذر نیز اثرات آنها در بذر باقی می ماند. غلظت روی در محلول خاک معمولاً بین 0.01 تا یک میکرومول می باشد و حد اپتیمم برای رشد گیاه حدود 0.1 میکرومول است و گیاه همه روی خود را از این مقدار جزئی خاک تامین می کند.
قابلیت استفاده روی برای گیاهانغالباً با مقدار کل این عنصر در خاک ارتباط چندانی ندارد. خصوصیات خاک نظیر PH ،مقدار ماده آلی ، کربنات کلسیم ،پتانسیل اکسایش و کاهش ،جذب سطحی ،برهمکنش عناصر غذایی و عوامل محیطی - نظیر دما و رطوبت خاک و نور - تا حد زیادی بر قابلیت استفاده روی برای گیاهان موثرند.
پویایی روی در داخل گیاه نسبتاً محدود بوده و بنابراین اغلب نشانه های کمبود در بافت های جوان به چشم می خورد. علائم عمومی کمبود روی به صورت توقف رشد گیاه ،ضعف در جوانه زنی ،توسعه رنگ سبز روشن مایل به زرد و نقاط سفید ،تشکیل خطوط کلروز در دو طرف رگبرگ میانی در تک لپه ای ها می باشد.
همچنین علامت مشخص کمبود روی در درختان جارویی شدن برگ های جوان در انتهای شاخه ،کچلی شاخه های جوان ،ریزبرگی و رشد ضعیف جوانه ای جانبی می باشد و نیز در شرایط کمبود رشد شاخه ها متوقف شده و چوب ضعیف و شکننده می شود.کمبود روی باعث می شود گلدهی و تشکیل میوه کاهش می یابد.
.2تئوری و پیشینه تحقیق
گزارش کردند که از نظر واکنش به کمبود آب لوبیا جز گیاهان حساس به خشکی طبقه بندی می شود. وقتی بذور در خاک کشت می شوند مدتنسبتاً زیادی را صرف جذب آب می کنند. اگراین زمان از طریق پرایم کردن کاهش یابد جوانه زنی سریع تر انجام شده گیاه زراعی حاصل قوی تر خواهد بود.
اعلام کردند پرایمینگ در گوجه فرنگی سبب افزایش میزان RNA شده که بیشتربه ساخت rRNA - ریبوزمی - نسبت داده شده است که سبب ساخت پروتین های جوانه زنی می شود.
حقیقت نیا - 1375 - اعلام کرد که کربنات کلسیم باعث کاهش قابلیت استفاده روی در خاک می گردد. وی عنوان کرد که غرقابی شدن خاک ها نیز باعث کاهش قابلیت استفاده روی برای گیاه می شود که این می تواند معلول تشکیل رسوب سولفید روی یا جذب سطحی این عنصر باشد.در شرایط رطوبتی کم با کاهش رطوبت خاک اعوجاج - Tortuosity - مسیر انتقال عنصر روی تا ریشه که عمدتا به صورت پخشیدگی صورت می گیرد افزایش پیدا می کند. بنابراین کمبود روی در گیاهان اغلب در خاک های نواحی خشک که مقدار روی قابل دسترس برای گیاه پایین است ، مورد انتظار خواهد بود. دریافتند که استفاده از روی در شرایط شور اثر مفیدی در بالا بردن جذب نیتروژن گیاه گندم دارد که می تواند ناشی از نقش مهم روی در رشد گیاه باشد.
آزمایشی محققین نشان دادند که مصرف روی ،رشد و نمو گیاه گوجه فرنگی را در سطوح بالای شوری سبب گردید ولی در خاک غیر شور هیچ عکس العملی به مصرف روی نشان داده نشده است. این وضعیت در خاکی رخ داده است که مقادیر مناسبی از روی در خاک به صورت طبیعی وجود داشته است.
اظهار داشته اند که مصرف روی نه تنها عملکرد را به میزان قابل ملاحظه ای افزایش می دهد بلکه با افزایش روی در دانه گندم،موجب غنای دانه می شود.
.3مواد و روش ها
آزمایش در سایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد گلبهار در سال 1391 انجام گرفت. نقشه طرح آزمایش به صورت اسپلیت پلات در سه تکرار است که در آن تیمار پرایمینگ در سه سطح A1=0 ، A2=2 ، A3=5 درصد و تیمار روی نیز در سه سطح C1=0 ، C2=15 و C3=30 میلی گرم در کیلوگرم خاک می باشد.برای پرایمینگ از نمک کلرید پتاسیم بر اساس درصد وزنی محاسبات انجام گرفت.برای تیمار روی نیز از سولفات روی استفاده شد.پرایمینگ به مدت 48 ساعت صورت گرفت. آنالیز و تجزیه تحلیل داده های آماری با استفاده از نرم افزار IBM SPSS 20 صورت گرفت. فاکتورهای مورد نظر برای اندازه گیری، عملکرد محصول و ارتفاع نهایی بوته بود. گوجه ها در پایان فصل رشد برداشت شدند و توسط ترازوی دیجیتال وزن آن ها یادداشت شد. ارتفاع نهایی بوته ها نیز با استفاده از خط کش مدرج اندازه گیری و یادداشت گردید.
.4نتایج و بحث
نتایج واریانس برای اثر متقابل تیمارها بر روی دو فاکتور مورد بررسی عملکرد وزنی و ارتفاع نهایی نشاء در جداول 1 - 1 و 1 - 2 و نمودارهای 1 - 1 و 1 - 2 در زیر آمده است.
