بخشی از مقاله
انتخاب تامین کننده محصولات کشاورزی از نوع میوه و سبزیجات : بر اساس مفاهیم شبکه اجتماعی و پیاده سازی در نت لوگو
چکیده
انتخاب تامین کننده جزء مهم یک زنجیره تامین است که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. زمانیکه انتخاب تامینکننده مربوط به زنجیره تامین محصولات کشاورزیخصوصاً( میوه ها و سبزیجات) است، از اهمیت ویژهای برخوردار میشود، زیرا این محصولات مدت زمان ماندگاری بالایی ندارند و باید با کیفیت بالا و به موقع در دسترس مصرف کنندگان قرار گیرند. مجموعه داده شبکه تامینکنندگان مورد استفاده در این مقاله، برای یک گروه از تامینکنندگان محصولات کشاورزی (میوه و سبزیجات)، بدست آمده است. دادهها بر اساس معیارهای مد نظر مشتری و معیارهای اجرایی جمع آوری شده است. شناسایی و انتخاب بر اساس سنجه مرکزیت و قدرتمندی اعضای شبکه انجام میشود، که در نهایت، بر اساس الگوریتم اجرا شده در نتلوگو موفق به شناسایی بهترین تامینکننده خواهد شد.
کلمات کلیدی: زنجیره تامین، انتخاب تامینکننده، شبکه اجتماعی، نتلوگو.
مقدمه
از عوامل مهم بقا در محیط پر رقابت امروزی، کاهش هزینههای تولید محصول می باشد. انتخاب تامینکنندگان مناسب میتواند به شکل قابل ملاحظهای هزینههای خرید را کاهش و قابلیت رقابت پذیری را افزایش دهد(جعفرنژاد و همکاران، .(1386 ارزیابی و انتخاب تامینکنندگان یک مساله چند معیاره پیچیده با فاکتورهای گوناگون در سیستم مدیریت زنجیره تامین است(دی و همکاران، .(2012 عملکرد مثبت بخش خرید تاثیر مستقیم بر کاهش هزینهها ، افزایش سودآوری و بقای یک زنجیره تأمین دارد که ارزیابی و انتخاب تأمینکنندگان یکی از وظایف عمده بخش خرید در یک زنجیره تامین میباشد.
فرایند زنجیره تامین محصولات کشاورزی شامل زنجیرهای از معاملات و فعالیتهای منطقی است. ایجاد مدیریت زنجیره تامین و انتخاب تامین کننده مناسب برای تسهیل روند معاملات ، مبادلات و حذف فعالیتهای منطقی غیرضروری زنجیره تامین محصولات کشاورزی مهم و ضروری است(باو و همکاران، .(2012
در گذشته تصمیم گیری مدیران شرکتها درون شرکت بر روی فعالیتهای شرکت متمرکز بود. در چنین شرایطی سعی میشد که با یکپارچه سازی فعالیتهای درون شرکت که به ظاهر از هم جدا هستند، تصمیمات بهتری اتخاذ گردد که منجر به صرفه جویی بیشتر در هزینه ها و ارائه خدمات بهتر به مشتری می شد. در سالهای 1960 تا 1970 استراتژی اکثر شرکتها حفظ مشتری بود به گونه ای که با افزایش تقاضا برای محصولات جدید شرکتها بایستی انعطاف پذیری خود را حفظ مینمودند. با افزایش قابلیت تولید در دهه 90، مدیران بیشتر بر ورودیهای خود جهت پاسخگویی به نیاز مشتری متمرکز شدند. بدین ترتیب توجهها به سمت عرضه و استراتژی منبعیابی هدایت شد. در چنین شرایطی زمان، مکان، چگونگی ارائه محصول به مشتری در حجم دلخواه او و با هزینه مناسب نیز مورد توجه قرار گرفت. این دو روند به همراه رقابت شدید در بازار و شکل گیری صنایع مختلف تولیدی و پیدایش تکنولوژیهای جدید اطلاعاتی منجر به نگرش زنجیره تامین شد(زارعی، .(1386 با چنین رویکردی، هر یک از قدمهای مربوط به تهیه مواد اولیه تا تحویل محصول نهایی بایستی بعنوان یکی از حلقههای زنجیره تامین دیده شود که در آن تامینکنندگان مواد، تولیدکنندگان، کانالهای توزیع و مشتریان در نظر گرفته شده است، که البته مدیریت آن یک چالش جدی محسوب می شود(باو و همکاران، .(2012
زنجیره تامین درخصوص کالاهایی با مشخصه فصلی و عمر کوتاه مانند محصولات کشاورزی از نوع میوه و سبزیجات خیلی زود فاسد می شوند و نگهداری آنها مشکل است، همواره یکی از با اهمیتترین و چالش برانگیزترین مباحث مدیریتی در زمانهای مختلف بوده است(باو و همکاران، .(2012 یکی از این چالش ها مسئله انتخاب تامین کننده به منظور دسترسی به موقع و بدون نیاز به انبار کردن (جز در مواردی خاص) است.
بسیاری از آثار پژوهشی، به پیشنهاد طرح برای انتخاب تامین کننده مدیریت زنجیره تامین پرداخته اند و روش های کاربردی بسیاری ارائه کردهاند که بسیار مورد استفاده قرار میگیرند، ولی ارتباط بین تامینکنندگان و اثر این ارتباط اغلب نادیده گرفته میشود. در مقاله حاضر، تجزیه تحلیل بر روی یک شبکه 10 نفری از تامین کنندگان محصولات
کشاورزی شهرستان تنکابن انجام شدهاست. مبنای کار مجموعه دادههای بدست آمده بر اساس امتیازدهی به معیارهای در نظر گرفته شده است. سعی بر این است که بر اساس امتیازدهی به معیارهای قیمت، کیفیت، تحویل، خدمات، ضمانت، منابع و قابلیت اطمینان، بهترین و با نفوذترین تامینکننده را شناسایی شود. در اینجا، شناسایی را بر اساس وزندهی هر یک از عوامل تاثیر گذار بر روی تامینکنندگان، ارتباط آنها و تاثیر این ارتباطات با یکدیگر انجام میدهیم و بر این اساس برترین تامینکننده را شناسایی میکنیم. انتخاب تامین کننده با این دید و پیادهسازی برای اولین بار انجام میپذیرد.
پیاده سازی
موضوع مهم در این پیادهسازی، سنجه مرکزیت است. مرکزیت یک فرد در شبکه اجتماعی نشان دهنده پرستیژ و اقتدارآن فرد در شبکه است(رحمانیان و همکاران، .(1389 سنجه مرکزیت اعضا در شبکه اجتماعی را میتوان، رتبه (درجه) یک عضو شبکه دانست که با تعداد اعضایی که با آن عضو رابطه دارند، برابر است (فریمن، .(9191 هر چه سنجه مرکزیت عضوی در شبکه بالاتر باشد، آن عضو شهرت و قدرت بیشتری دارد و تاثیرگذاری آن به مراتب بالاتر است(سهیلی و عصاره، .(9911
مجموعه دادهها در این بررسی مربوط به 10 تامینکننده محصولات کشاورزی اعم از میوه و سبزیجات مربوط به شهرستان تنکابن است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته، معیارهای در نظر گرفته شده برای هر یک از تامین کنندگان امتیازدهی شده اند. دادهها، بر اساس معیارهای گوناگون از نقطه نظر مشتری (قیمت، کیفیت، تحویل، انعطاف پذیری و خدمات) و نقطه نظر اجرایی (قابلیت اطمینان ، منابع و ضمانت) جمعآوری شده است. بر این اساس میخواهیم تامینکننده برتر و موثرتر را شناسایی کنیم.
پیاده سازی با استفاده از نرمافزار نتلوگو صورت میپذیرد. دادههای مربوط به 10 تامین کننده و ماتریس ارتباط بین تامینکنندگان فراخوانی میشود و گراف متناظر با آن ایجاد میشود. الگوریتم نوشته شده اجرا شده و ضریب تاثیر هریک از تامین کنندگان مشخص میشود. هر چه ضریب تاثیر تامین کنندهای بیشتر باشد، تامینکننده بهتر و موثرتری است. به منظور تعیین قدرت تامینکنندگان گروه، برای هر تامینکننده یک ضریب نفوذ تعریف میشود. این ضریب به مقادیر نسبت داده شده به معیارها در مجموعه دادهها (معیارها و مقادیر در نظر گرفته شده برای آنها به همراه تفسیر در جدول 1 آمده است.) و ضرایب تعیین شده (معیارها و ضرایب نسبت داده شده به آنها در جدول 2 آمده است.) برای هر یک از ویژگی ها که برای تامینکنندگان در نظر گرفته شده است، وابسته است.
تعیین تامین کنندگان نیازمند محاسبه ضریب نفوذ هر فرد (فرمول (1 و مجموع ضریب نفوذ همسایههای آن فرد میباشد. IC= ∑ XiYi , i=1,2,3 (1)
بنابر فرمول 2، ضریب نفوذ تامینکننده در شبکه را بدست می آوریم و نتیجه شناسایی و انتخاب تامینکننده برتر بر اساس فرمول 1 و 2 در جدول 3 آمده است.
PN = ( ICP) + (∑ 0.1*ICN) (2)
قدرت و نفوذ تامین کننده در شبکه PN = ضریب نفوذ تامین کننده ICP =
ضریب نفوذ همسایههای تامین کننده ICN =
با توجه به فرمول 2، مشاهده میشود که قدرت و نفوذ تامینکننده در شبکه به ضریب نفوذ خود و ضریب نفوذ همسایههای آن وابسته است
