بخشی از مقاله
چکیده
انتخاب تامین کننده یکی از مهمترین موضوعات براي استقرار یک سیستم زنجیره تامین موثر می باشد. هدف فرایند انتخاب تامین کننده؛ کاهش ریسک خرید، حداکثرسازي ارزش کل براي خریدار و ایجاد روابط نزدیک و بلندمدت بین خریدار و تامین کننده است. در ارتباط با ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان معیارهاي گوناگونی وجود دارد؛ بر اساس تحقیق بنیادي دیکسون،23معیار کلیدي در انتخاب تامین کنندگان شناسایی گردیده است. در تحقیق جاري با بهره گیري از نظر خبرگان و با استفاده از غربال گري شاخص هاي: هزینه،کیفیت،قابلیت برنامه ریزي و زمان بندي ،توانایی مالی،تحویل،قابلیت تکنولوژي، سابقه و روابط کاري شاخص هاي انتخاب تامین کننده مناسب شناسایی و سپس بااستفاده از دو روش دیمتل,ANP جهت تشکیل شبکه و وزن دهی عوامل با هم تلفیق شدند وسپس با بهره گیري از روش پرومته به رتبه بندي تامین کننده گان پرداختیم. و در نهایت نتایج نشان می دهدتامین کننده دوم بهترین وتامین کننده سوم دررتبه دوم وتامین کننده اول در رتبه سوم قرار گرفتند .
کلمات کلیدي: تامین کننده،زنجیره تامین،سیستم خبره فازي،تحلیل شبکه،پرومته
.1 مقدمه
در شرایط رقابتی دنیاي امروز ، موثرترین راه حضور فعال در عرصه کسب و کار داشتن دانش و دید استراتژیک نسبت به مسائل مختلف در سازمان می باشد.امروز سازمانهاي موفق صنعتی، خدماتی وغیره، به شرطی موفق به ادامه بقاء و حفظ ثبات خود در با زارهاي رقابتی هستند که تمامی جنبه هاي حیاتی موثر بر عملکرد سازمان را رعایت نمایند. ازاین روانتخاب تامین کننده مناسب جز ئی حیاتی ازساختارسازمان است - شاهوردي و حسینی، - 1390 باافزایش اهمیت فعالیت خریدوتدارکات تصمیم هاي خرید مهمتر شده و از آنجا که امروزه سازمانها بیشتر به تأمین کنندگان وابستهشده اند،پیامدهاي مستقیم وغیرمستقیم تصمیم گیري ضعیف،وخیم ترجلوه میکند - جعفرنژاد و همکاران، - 1388
اولین قدم براي کاهش خطا در انتخاب شناخت معیارها و شاخص هاي انتخاب می باشد که گاها از نوع نادقیق نیز می باشند، که می توان به شاخص هاي مد نظر سازمان جهت شناخت تامین کننده در شبکه تامین مراجعه نمود، همچنین در قدم بعدي سعی بر شناسایی و معرفی مدلی مناسب جهت انتخاب به سازمان می باشد. مدیران دریافته اند که به تنهایی قادر به انجام این کار نیستند و باید با بهترین سازمان هاي موجود در سیستم لجستیک شان مشارکت داشته باشند که شامل تأمین کننده ها ، کارخانه ها ، انبار ذخایر ، مرکز توزیع و مشتریان می باشد . بی شک انتخاب تأمین کننده یکی از تصمیماتی است که حضور بلندمدت شرکت ها را تعیین می نماید.
مسئله اصلی این تحقیق ارائه مدلی براي مسئله تصمیم گیري انتخاب تأمین کننده است که داراي پیچیدگی زیاد می باشد.در عمل الگوریتم هایی براي حل مسائل مختلف با اندازه هاي بزرگ مورد نیاز می باشد.این الگوریتم ها هر چند پیچیده هم باشند توانایی حل دقیق مسائل را ندارند . یک روش روشن جهت حل چنین مسائلی بسنده کردن به جواب هاي خوب نزدیک بهینه به جاي جواب هاي دقیقاً بهینه می باشد محققان. تحقیق در عملیات اخیراً اهمیت الگوریتم هاي ابتکاري را دریافته اند . این الگوریتم ها می تواند جواب هاي نزدیک به بهینه را براي مسائل با اندازه هاي بزرگ در یک زمان محاسباتی قابل قبول و با یک فضاي حافظه مورد نیاز فراهم سازد. در این تحقیق از روشهاي مختلفی براي این منظور استفاده گردیده است که عبارتند از غربال گري،دیمتل،فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه و پروموته ، تا رتبه بندي تأمین کنندگان به درستی انجام گیرد.
.2 پیشینه تحقیق
گودرزي - 1382 - در تحقیقی تحت عنوان طراحی مدل تصمیم گیري استراتژیک صنعتی زنجیره تأمین قطعات در ابعاد تولید در مقیاس جهانی به بحث در خصوص انتخاب تأمین کننده استراتژیک جهانی در شرکت ایران خودرو پرداخت. - گودرزي، - 1383 ربیعه - 1385 - در تحقیقی تحت عنوان مدلسازي کنترل موجودي و برنامه ریزي سفارشات در حالت وجود چندین تأمین کننده به بحث انتخاب تأمین کننده مواد اولیه با لحاظ مباحثی از مدیریت موجودي و ترکیب بهینه مصرف این مواد براي مطالعه موردي خاص پرداخت .در این تحقیق، ابتدا موجودي ها - مواد اولیه - با استفاده از روشهاي طبقه بندي موجودي ها طبقه بندي شد و دو نوع مواد اولیه به عنوان مهمترین مواد شناسایی و سپس مدل تأمین این مواد با لحاظ هزینه هاي کل لجستیک، ویژگیهاي تأمین کنندگان و خریدار، همچنین لحاظ ترکیب بهینه مصرف طراحی گردید .
ایشان یک مدل مبنا را لحاظ و 5 مدل دیگر ارائه داد .او که از بین این مدلها، دو مدل - از نوع برنامه ریزي غیرخطی عدد صحیح مختلط - را مناسب تشخیص داد و با داده هاي واقعی دو سال متوالی آزمون کرد، سپس مشخص شد که مدلها نسبت به هزینه واقعی عملکرد مطلوبی را نشان می دهند. - ربیعه، - 1385 غفار زادگان - - 1385 در پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف امیرکبیر - پلی تکنیک ایران - با موضوع »تحلیل تأثیر روش هاي متداول پیش بینی بر اثر شلاقی و پیشنهاد مدلی براي کنترل آن در زنجیره تأمین « به این نتایج دست یافت که هر یک از روش هاي پیش بینی اثر شلاقی خاصی ایجاد می کند که با روند تقاضا نیز بستگی دارد که به ترتیب مطلوبیت مرتب و پیشنهاد کرده است. - غفارزادگان، - 1385 دینگو و همکاران - - 2005
یک روش بهینه سازي با استفاده از الگوریتم ژنتیک را معرفی کردند.مدل پیشنهادي آنها ساختارهاي تامین کنندگان منتخب را فراهم می آورد. - دینگ و همکاران، - 2005 ویلیام هو و همکاران - - 2009،مروري بر رویکرده هاي تصمیم گیري چند معیاره مورد استفاده در ارزیابی و تامین انتخاب کننده از سال 2000 تا 2008 داشتند.آنها این رویکرده ها را به دوسته ترکیبی و غیر ترکیبی تقسیم نمودند.تحقیق ارزشمند آنها به این نتیجه نیز رسید که رویکردهاي تصمیم گیري چند معیاره،بهتر از رویکردهاي مبتنی بر هزینه است. - ویلیام هو و همکاران، - 2009حاله و حمیدي - - 2011
یک مدل برنامه ریزي خطی فازي براي تخصیص سفارش به تامین کننده در حالت عدم قطعیت و در بازه هاي زمانی مختلف ارایه داده اند.در این مدل براي غلبه بر عدم اطمینان بر اطلاعات از مدل فازي و از تصمیم گیري چندمعیاره جت مشخص کردن بهترین میزان تخصیص سفارش به هر یک از تامین کنندگان ااستفاده شده است. - حاله و حمیدي، - 2011 گوسن و همکاران - - 2012 مسئله تامین خرید چند کالایی از مجموعه اي از تامین کنندگانرا با دنظر گرفتن فقط مینیمم کردن تابع هزینه خرید مطرح نمودند به صورتی که سایر معیارهاي موثر در مدل ریاضی خطی آنها وجود نداشت.آن ها در تحقیق فرض نمودند همه تامین کنندگان فقط طرح تخیفیف کلی را پیشنهاد نموده اند. - گوسن و همکاران، - 2012
.3 سیستم خبره فازي
در این قسمت از سیستمهاي خبره فازي براي تعیین میزان تاثیر هر معیار بر اساس نظرات افراد خبره استفاده شده است.با توجه به اینکه در کار حاضر بیش از یک ورودي داشته و فقط یک خروجی داریم و همچنین با توجه به مطالب ارائه شده ، سیستمهاي خبره ارائه شده در اینجا به صورت MISO بوده که در آن ورودي ها بر اساس متغیرهاي بیانی که در فرم ارزیابی براي هر معیار ارائه شده است، بدست میآیند. به عبارت دیگر وروديها بر اساس اطلاعات موجود در فرم ارزیابی و نظر نهایی افراد خبره ارزیابی کننده، به دست میآیند. این وروديها به صورت بسیار مهم، مهم و بی اهمیت در قالب اعداد فازي ذوزنقهاي و براي سهولت کار بین 0 تا 10 بیان میشوند. میزان تاثیر هر معیار طبق نظرسنجی که با 5 نفر از افراد خبره انجام گرفته، مشخص میشود.
پس میتوان گفت که براي هر معیار یک سیستم خبره داریم که هرکدام از این سیستمها داراي 5 ورودي میباشند. براي بدست آوردن خروجی هر سیستم نیز از مکانیزم ممدانی - سیلر و باکلري، - 2005استفاده شده است. مرکز استنتاج یک سیستم خبره از مجموعهاي از قواعد اگر -آنگاه تشکیل میشود. در سیستم خبره فازي، قواعد با مجموعهاي از عبارتهاي کلامی بیان میشوند - آستدانگ و همکاران،. - 2010 قواعد سیستم خبره به بررسی وضعیت مطلوب با وضعیت گزینهي مورد بررسی میپردازد و میزان انطباق وضعیت مطلوب با وضعیت گزینهي مورد بررسی را با یک عبارت کلامی بیان میکند. در پژوهش حاضر براي سیستم خبره هر معیار در مجموع 243 قاعده تبیین شده است.
ساختاري کلی سیستمهاي خبره ارائه شده براي تمام معیارها یکسان بوده و به صورت زیر خواهد بود.که در آن Ril قاعده ام از سیستم خبره معیارi ام میباشد. مقادیرمربوط به اطلاعات ورودي معیارها از فرم ارزیابی و در واقع نظر شخص jام راجع به معیار iام است. و مقادیر ، - k=1,2,3,4,5 - نیز مربوط به حالات مختلف مجموعه ورودي و در واقع یکی از مجموعههاي خیلی مهم، مهم و بی اهمیت میباشند. Yi نیز خروجی سیستم است که یکی از 3 حالت خیلی مهم، مهم و بی اهمیت میباشد. بنابراین با توجه به اینکه براي هر سیستم 5 ورودي و براي هر ورودي 3 حالت داریم پس براي هر سیستم 35 قاعده خواهیم داشت.
.1.3فازي سازي ورودي ها
نخستین مرحله از پردازش سیستم خبره فازي، فازي سازي ورودي هاي سیستم است. در مرحله فازي سازي معین میشود که درجه عضویت هر ورودي که در دامنه مجموعه فازي - در اینجا براي سهولت کار اعداد بین 1 تا 10 به عنوان دامنه مجموعه هاي فازي ورودي و خروجی در نظر گرفته شده است - قرار دارد، در تابع عضویت فازي متناظر آن چقدر است - ماتیو، - 2003
.2.3 استنتاج فازي
استنتاج فازي مهمترین مرحله مرحله پردازش سیستم خبره فازي محسوب میشود و با توجه به قواعد تبین شده انجام میشود. در این مرحله براي هرکدام از معیارها و به ازائ هر گزینهیک مجموعه فازي ایجاد میشود. در واقع در این مرحله مشخص میشود که میزان تاثیر هر معیار به صورت فازي چقدر است. خروجی فازي براي هر معیار به صورت جداگانه محاسبه میشود و روش ایجاد آن از دو مرحله کلی پیروي میکند: -1 ایجاد مجموعه خروجی فازي براي هرکدام از قواعد سیستم خبره فازي به ازائ هر معیار، -2 ایجاد مجموعه خروجی فازي به ازاء هر معیار که برابر اجتماع فازي خروجی هاي گام 1 است .مکانیزم استفاده شده در اینجا مکانیزم ممدانی مجموعه مرجع براي تعیین تاثیر هر معیار می باشد.اطلاعات ورودي به سیستم را میتوان به صورت زیر افراز کرد: مجموعه مرجع براي مقادیر خروجی سیستم - تاثیر کلی معیار -
