بخشی از مقاله
بررسي ميزان آلودگي نفتي جنگل هاي حراي خوران
چکيده
تالاب خوران در سواحل شمالي خليج فارس ، حد فاصل بندر خمير و بندر پهل ،در ٦٥ کيلومتري جنوب غربي بندرعباس و داراي پرتراکم ترين جنگل هاي حرا ايران است . هدف از انجام اين پژوهش ، تعيين ميزان غلظت هيدروکربن هاي نفتي در آب و رسوبات تالاب بين المللي خوران است ..به همين منظور از سمت شرق به غرب تالاب تعداد ٤ ترانسکت و هر کدام تعداد ٣ ايستگاه انتخاب گرديد و نمونه برداري با سه بار تکرار در دو فصل زمستان (بهمن ١٣٨٩) و بهار(خرداد ١٣٩٠ )صورت گرفت .پارامتر هاي فيزيکوشيميائي آب توسط دستگاه سنجش کيفي آب (هوريبا) و غلظت هاي هيدروکربن هاي نفتي و کربن آلي و بافت رسوب بر اساس روش هاي مندرج در کتاب ١٩٩٩,MOOPAM ، انجام و با مطالعات ديگر مقايسه شد.نتايج نشان مي دهد ميزان هيدروکربن هاي نفتي در آب در فصل زمستان ppb١٢٠٩-١٨٩ و بهار ppb٢٩٧-١٠٠ و در رسوبات در فصل زمستان
ppb٦٥٨٣٣-١٢٢٣ و بهار ppb٦٢١٠٧-١١٥٣٧ مي باشد.
واژگان کليدي:تالاب خوران -هيدروکربن نفتي -جنگل حرا-رسوب
مقدمه :
جنگل هاي مانگرو اکوسيستم هاي جزر و مدي هستند که در مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري در طول خط ساحلي رشد مي کنند [١]که با خشکي و دريا در ارتباط هستند.[٢]جنگل هاي حرا توده خالص و يکدستي هستند که هيچ گونه تنوع گياهي در آنها ديده نمي شود ولي در مقابل از تنوع جانوري بسيار بالايي برخوردارند و اين تنوع قبل از هر چيز بخاطر موقعيت گذرگاهي و اکوتوني اين جنگل هاست [٣].جنگل هاي مانگرو در مقايسه با ساير مناطق مردابي، به ميزان وسيع تري مورد استفاده مستقيم انسان قرار گرفته اند. تخريب جنگل هاي مانگرو معمولا در ارتباط با تراکم جمعيت انساني است . فشار بالاي جمعيت در مناطق ساحلي منجر به تبديل بسياري از جنگل هاي مانگرو به ديگر استفاده ها شده است . [٤].در اين سيستم ،رسوبات در ارتباط با آلاينده هاهمانند يک مخزن عمل مي کنند،لذا باعث افزايش اثرات سمي آلاينده ها بر موجودات مي شود.در ميان الاينده ها،ترکيبات نفتي از همه مضرتر هستند [٥].آسيب پذيري يا نابودي گياهان و جانوران فقط به نوع ،کمي و کيفي نفت وابسته نيست ،بلکه شرايط جوي و جزر و مدي (باعث پخش شدن نفت بر روي ريشه ها و ساقه يا راسب شدن ) نيز مهم است [٦].از آغاز خلقت تا سال ٧٠، ١٩٩٠درصد از جنگل هاي مانگرو نابود شده اند و اين روند همچنان رو به افزايش است .بهاي سنگيني که بشريت با از دست رفتن جنگلهاي مانگرو بايد بپردازد،امروزه توجهات بسياري را در جهت حفاظت و بازسازي اين اکوسيستم ها به خود جلب نموده و لزوم استقرار يک سيستم مديريت زيست محيطي را در انها هر چه بيشتر نمايان ساخته است .
[٧].اکوسيستم هاي مانگرو در ايران به واسطه دارا بودن منابع حساس بيوفيزيکي،اهميت زيستگاهي و پرورشگاهي،غذاي جانداران و و جود گونه هاي در معرض خطر و کمياب ،حساسيت به آلاينده ها ،کندي ترميم و مشکلات ناشي از پاکسازي آلاينده ها در رديف يکي از مهم ترين مناطق حساس دريائي ايران قرار دارند[٨].
ذخيره گاه بيوسفري حرا منطبق با منطقه حفاظت شده حرا به وسعت ٨٥٦٨٦ هکتار است که ٩٢٠٦ هکتار جنگل حرا در موقعيت جغرافيايي عرض شمالي و طول شرقي را در بر مي گيرد[٩].
پوشش غالب آن مانگرو و صرفاً گونۀ حرا Avicenia marina مي باشد . اين جنگلها نه تنها در سطح ملي حائز اهميت هستند. بلکه داراي دو نوع ذخيرگاه زيستکره (MAB) و تالاب بين المللي نيز مي باشند.اين منطقه داراي يکي از وسيعترين جنگلهاي حرا در ايران و ٢٩گونه گياهان تالابي،٩٣گونه پرنده بومي و مهاجر ،٥٨گونه ماهي و ٥٤گونه پلانکتون شناسائي شده است [١٠].با توجه به حساسيت منطقه و نزديکي به منطقه صنعتي و اثرات مناطق بالادست و دور از مانگروها بر بقاي آنها لذا، در اين تحقيق سعي شده است ،ميزان آلاينده هاي نفتي از مناطق بالادست تا انتهاي تالاب مورد بررسي قرار گيرد.
شکل ١:موقعيت ايستگاهها و منطقه مورد مطالعه
مواد و روش ها
منطقه مورد مطالعه را مي توان به دو ناحيه تقسيم کرد.ناحيه اول : ابتداي منطقه حفاظت شده ،بندر پهل ، که داراي شدت جريان و حرکت چرخشي بسيار زياد آب و نزديک منطقه صنعتي در شرق تالاب و ناحيه دوم :رويشگاه پرتراکم ترين درختان حراي ايران و حتي ناحيه خليج فارس که داراي شدت جريان متوسط و دور از صنايع در مرکز و غرب تالاب ،تقسيم کرد.در اين مطالعه با توجه به نقاط حفاظت شده ،حساس و ضربه پذير (جنگل هاي حرا،خور) .ايستگاهها از شرق تا غرب خور خوران به تعداد ٤ ترانسکت هر کدام با داشتن ٣ ايستگاه (رجوع به جدول ١ وشکل ١) انتخاب شد.در مجموع تعداد ايستگا هها به ١٢ عدد رسيد که به منظور بالا بردن دقت کار در هر ايستگاه ٣ بار نمونه برداري صورت مي گيرد. نمونه برداري در اواسط زمستان به عنوان فصل سرد (ميانگين دماي محيط ١٨ درجه سانتي گراد) و در اواخر بهار(ميانگين دماي محيط ٣٧درجه سانتي گراد) به عنوان فصل گرم انجام مي شود. به منظور انجام آزمايشات از روش هاي استاندارد کتاب ١٩٩٩,MOOPAM و نمونه ها با دستگاه اسپکتروفلوريمتر UV F طول موج نشر ٣٦٠ نانومتر و طول موج تحريک ٣١٠ نانومتر قرائت و از محلول کرايزن به عنوان استاندارد استفاده شده است .
نتايج
جدول ٢ ميزان TPH در آب و رسوب و در صد کربن آلي را در دو فصل زمستان و بهار را نش
