بخشی از مقاله
بررسی سمیت دو حشره کش موونتو و پروتئوس بر روی شته مومی کلمBrevicoryne brassicae L.
چکیده:
شــته مومی کلم با نام علمی.Brevicoryne brassicae L که به شــته کلزا نیز معروف اســت، یکی از مهمترین آفات گیاهان خانواده چلیپاییان بوده و باعث خســارت مســتقیم از طریق تغذیه از شــیره گیاهی، و خســارت غیر مســتقیم به وســیله انتقال ویروسهای بیماریهای گیاهی مختلف میگردد.در این تحقیق تاثیر دو سم سیستمیک موونتو و پروتئوس بطور جداگانه و در ترکیب با یکدیگر بر روی شته مومی کلم مورد بررســی قرار گرفت. غلظتهای موونتو بترتیب شــامل 0,5 ، 0,75 ، 1، 1,5 و 2 در هزار و غلظتهای پروتئوس شــامل 0,05، 0,25، 0,5، 0,75 و 1 در هزار مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج نشـان داد که سـم موونتو با (0,85) Lc50 نسـبت به پروتئوس با (0,32) Lc50 در مدت 24 ساعت تاثیر ح شرهک شی کمتری بر روی شته مومی کلم دارد. نتایج ن شان داد که سم موونتو و پروتئوس در ترکیب با یکدیگر، بر روی شته مومی کلم اثر سینرژیستی دارند.
کلمات کلیدی: موونتو، پروتئوس، شته مومی کلم، سیستمیک، سینرژیست
مقدمه
در میان حشرات، شتهها بهعنوان یکی از آفات مهم محصولات کشاورزی در سراسر جهان مطرح هستند و به دلیل مقاوم شدن به بسیاری از سموم شیمیایی، تاکنون از استراتژیهای کنترلی شدیدی علیه آنها استفاده شده است(.(Ruberson, 1999 شته مومی کلم که موضوع تحقیق حاضر میباشد و به شته کلزا نیز معروف است، بعنوان یکی از آفات مهم چلیپاییان، در ایران و جهان شناخته شده است. این شته در تمام نواحی ایران، بویژه مناطق شمالی و مرکزی انتشار دارد و از روی انواع کلزا، شاغم، تربچه و چلیپاییان وحشی گزارش شده است(.(Farahbakhsh, 1961 شته مومی کلم با حمله به برگ، ساقه و گلهای گیاه میزبان باعش کاهش محصول یا از بین رفتن گیاه میشود. از طرفی عسلک ناشی از فعالیت این شته، باعث رشد قارچ فوماژین و کاهش فتوسنتز و در نتیجه کاهش کیفیت محصول میشود. این شته در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی، 15-20 نسل در سال تولید میکند و باعث ایجاد خسارت مستقیم از طریق تغذیه از شیره گیاهی و خسارت غیر مستقیم از طریق انتقال ویروسهای گیاهی میشود(..(Behdad, 2002 & Khanjani, 2004 پروتئوس حشره کشی منحصر به فرد در کنترل طیف وسیعی از آفات می باشد. این حشره کش سیستمیک و تماسی است که حاوی فرمولاسیون جدیدی به نام ادی یا روغن قابل انتشار می باشد. بزرگترین مزیت پروتئوس کنترل آفات مکنده و جونده هنگامی که به صورت همزمان به محصول حمله کنند، می باشد( .(Van bommel & Nagel, 2007 این ترکیب جایگزین مناسبی برای سموم قدیمی بوده و دارای دوره کارنس کوتاه یعنی 3 روز می باشد. به دلیل اثر ضربه ای منحصر به فرد پروتئوس، مرگ حشرات بالغ را در مدت کوتاهی پس از سم پاشی می توان مشاهده کرد. همچنین به دلیل عدم تغذیه آفات پس از مصرف پروتئوس، آفات زنده مانده قادر به تغذیه نمی باشند(بی نام). ماده موثر این ترکیب تیاکلوپرید و دلتامترین می باشد. مقاومتی در آفات از اختلاط تیاکلوپرید و دلتامترین دیده نشده .به دلیل طرز تاثیر منحصر به فرد، این ترکیب ابزاری کارآمد برای مدیریت کنترل مقاوت آفات می باشد ( Hass & .(kuhnhold, 2007 پروتئوس با بسیاری از آفت کش ها، تنظیم کننده های رشد و کودهای ریز مغذی قابل اختلاط است( Van bommel & .(Nagel, 2007 این حشره کش تاثیر بسیار خوب بر پوره وحشرات بالغ مگس سفید دارد به دلیل طرز تاثیر ضربه ای، با دوام طولانی مدت در کنترل آفات و همچنین موثر بودن روی تمام مراحل زندگی آن ها زمان مصرف پروتئوس قابل انعطاف است(.(Hass & kuhenhold , 2007
سم جدید Movento یا Spirotetramat علیه شته ها، شپشک ها، پسیل، سفید بالک و گونه هایی از تریپسها بسیار موثر است. این سم تاثیر اولیه ی کمی نشان میدهد اما فعالیت باقی مانده فوق العاده ای دارد. این ترکیب با توجه به نحوه جدید عمل آن ابزار مهمی برای مدیریت مقاومت آفات میباشد . Movento یا Spirotetramat به شدت سیستمیک می باشد که دارای حرکت دوطرفه هم در آوندهای ابکش و هم در آوندهای چوبی گیاه می باشد ماده موثر این ترکیب هم حرکت اکروپتال و هم بیسیپتال را در آوند نشان داده است. بعد از تیمار کردن گیاه با توجه به این ویژگی خاص بیولوژیکی حتی شاخه های جدید و حتی ریشه از آفات مکنده محفوظ و در امان خواهند بود. تمام حشره کشهای سیستمیک تجاری اخیر فقط از یک راه خاصیت سیستمیک را دارا میباشند برای مثال معمولا در آوندهای چوبی گیاه جابجا میشوند حشره کشهای یک طرفه سیستمیک مانند حشره کشهای نیکوتینوئیدی بعد از استعمال بر روی برگهای قبلی برگهای رشد کرده جدید از حمله آفت در امان نمی مانند در حالیکه، سم جدید مونتو بعد از استعمال برگی، برگهای رسیده، جوان و حتی برگهای رشد کرده جدید که در زمان تیمار گیاه وجود نداشتند را محافظت میکنند(.(Nauen et al., 2006
مواد و روشها
-1جمعآوری و پرورش آفت مورد نظر:
به منظور داشتن یک منبع مناسب و قابل دسترس از آفت مورد نظر، شته از روی کلمهای آلوده به آفت از مزارع کشاورزی شهرستان ارومیه جمع آوری، و روی گیاهان رهاسازی و تکثیر داده شدند و در تمامی آزمایشات مورد استفاده قرار گرفتند.
.2 انجام آزمایشات زیستسنجی مربوطه:
2-1حشرهکش مورد استفاده برای انجام آزمایشات زیست سنجی
از سم های پروتئوس و مونتو که جدید میباشند، به دلیل فرمولاسیون منحصر به فرد، ناچیز بودن اثرات سوء بر محیط زیست و عوامل کنترل کننده طبیعی آفات و همچنین به دلیل اثر خوب و قاطع بر روی آفاتی که نسبت به ارگانوفسفرهها و پیروتروئیدها مقاوم شدهاند، استفاده خواهد شد. این سموم از شرکت بایر تهیه و مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
2-2ایجاد حشرات همسن برای انجام آزمایشات زیستسنجی:
برای ایجاد حشرات همسن تعدادی حشره کامل به طور تصادفی از جمعیت اولیه گرفته و در درون قفسهای کوچک روی برگهای مورد نظر، انتقال داده میشوند. پس از سه روز حشرات کامل از روی برگ ها حذف ی گردند.پس از حذف حشرات کامل درب قفس های کوچک با توری به طورکامل پوشش داده می شوند تا حشرات بالغ دیگری بر روی برگ ها پوره زایی ننمایند. از پوره های بدست آمده تعدادی جهت انجام تست های سمی انتخاب ی شوند و باقی مانده آنها جهت ادامه سیکل و بدست آوردن حشرات کامل همسن مورد پرورش قرار می گیرند.پس از بدست آوردن حشرات کامل همسن تستهای سمی روی آنها انجام خواهد گرفت
2-3 تعیین غلظت های مورد نظر از سموم:
غلظت های سمی بر اساس روش شیبانی(شیبانی، (1379 از روش استاندارد فاصله لگاریتمی بدست آمدند.در این روش اول با تستهای اولیه مقادیر %25 و %75 بدست آمدند و بعد با فرمول فاصله لگاریتمی سه غلظت باقی مانده بدست آمده و تستهای اصلی سم های موردنظر روی آفت با 5 غلظت اصلی انجام گرفت.
