بخشی از مقاله
چکیده
ورود اتومبیل به شهرها درعصر معاصر فضاها و تناسبات انسان گرابه فضاهای اتومبیل گرا تبدیل شده است به طوری که در جنبش های جدید شهرسازی وشهرگرایی راه حل های متعددی برای بهبود وضع حمل ونقل اندیشیده شده است وازآنجایی که بحث ترافیک و حمل ونقل به یک بعد ختم نشده و در عمل به بررسی ارتباط فی مابین انسان، وسیله نقلیه، راه و محیط اطراف است. حال در زمینه وسیله نقلیه و راه نظرات و راهکارهای بسیاری اعمال گردیده است اما یکی از طرفین این موضوع که محیط اطراف وانسان می باشدباید موردتوجه قرارگیرد چراکه در پی ایجاد زیر ساخت های مورد نیاز حمل و نقل عناصر زیست محیطی موردتهدید قرارگرفته وخسارات بسیاری در پی آلودگی های مختلف ناشی از آن در حال حاضر و یا در آینده بوجود می آید. حال دراین میان پرداختن به توسعه پایدار باهدف استفاده از منابع پاک وسازگاربا محیط زیست در راستای تأمین نیاز های نسل حاضرو حفظ منابع برای نسل های بعدی ضروری می گردد. لذا در این مقاله شهر مشهد به عنوان نمونه ونماینده موردنظربوده که از این حیث مورد بررسی قرارگرفته است ودر راستای حل مشکلات وابسته به مسئله حمل ونقل درسایه مفهوم جامع توسعه پایدار در مشهد راهکارهایی ارائه گردیده است.
-1 مقدمه
تخریب و زیان از جمله واژهایی هستند که همواره دارای با منفی و باعث ایجاد یک طرز فکر و ذهنیت منفی در فرد می شوند، حال آن که اگر این واژه ها ارزش های و ثروت های غیر قابل جبران را در برگیرد به از معضلاتی تبدیل می شود که گاه غیر قابل بازگردانی خواهند بود، در نتیجه توجه به حداقل رساندن این تخریب ها و زیان ها می بایست در دستور کار قرار گیرد. حمل و نقل یکی از مهمترین زیرساخت های هر کشور و ملتی می باشد تاجایی که این زیرساخت را می توان به عنوان یکی از مؤلفه های توسعه یافتگی آن کشور دانست. حال اینکه این مؤلفه و نیازش به زیرساخت های خاص خود یکی از مهم ترین عوامل تخریب محیط زیست و منابع موجود وابسته به آن- که علاوه بر نسل امروز نسل های بعدی نیز به وجود آنها نیازمنداند- شده است. توجه به اصل توسعه پایدار و ایجاد هماهنگی میان بحث حمل ونقل و حفاظت از محیط زیست امر ضروری می گردد. لذا در این مقاله سعی در ایجاد رابطه و وابستگی منطقی میان این دو مقوله شده است.
با افزایش جمعیت و روند صعودی این افزایش نیاز به ایجاد ارتباط یک لازمه بسیار ضروری در جهان امروز می باشد. زمانی که سخن از از ارتباط و جابجایی می آید خواه ناخواه واژه های سرعت ،امنیت وکیفیت خود را به میان می کشند و ارزش و توانایی هر ارتباط را مورد قیاس قرار می دهند. در این میان است که حمل ونقل و ترافیک هر یک از جایگاه ویژه خود را به نمایش می گذارند. از آن جایی که وجود و ایجاد هر زیرساخت و امکاناتی نیازمند تحمل برخی از زیان ها و تخریب هاست، استفاده و گسترش سیستم های حمل ونقل از این قاعده مستثنا نیست. حمل ونقل علاوه بر این که یکی از مهمترین ویژگی های یک شهر می باشد و مطلوبیت در آن باعث حل بسیاری از مشکلات یک شهر می گردد ولی باید این مسئله را نیز در نظر داشت که این لازمه سهم به سزایی در ایجاد آلودگی و تخریب محیط زیست دارد. این ایجاد آلودگی تا جایی ادامه پیدا می کند که برای مثال در نمونه مورد مطالعه این مقاله بر اساس آمار رسمی بیش از 70 درصد ایجاد آلودگی های موجود این کلانشهر را به خود اختصاص داده است. مقاله پیش رو با استفاده از اسناد و مدارک کتابخانه ای و برداشت های میدانی تهیه شده است و سعی شده در حد توان به پیشنهاد راهکارهایی جهت حل مشکلات زیست محیطی این کلان شهر پرداخته شود.
-2 حمل و نقل و ترافیک
حمل ونقل یکی از مهمترین زیرساخت های جوامع امروزی به شمار می آید که به منظور رفع نیازهای اجتماعی واقتصادی ودلیل اصلی آن امکان ارتباط است،ایجاد شده است. همچنین حمل ونقل را می توان به عنوان یکی از مهم ترین معیارها برای توسعه یافتگی یک شهر یا کشور دانست زیرا این عنصر مهم در شهر تمامی فعالیت های افراد ساکن در شهر را تحت تأثیر خود قرار می دهد. ترافیک و حمل ونقل دو واژه تفکیک ناپذیر اند که معانی آنها به قرار زیر است.
حمل و نقل: همان گونه که از معنی عام این واژه بر می آید به معنی جا به جایی هرگونه وسیله نقلیه, انسان و یا در حالت کلی به جابه جایی از موقعیتی به موقعیتی دیگر حمل و نقل گفته می شود.
ترافیک: ترافیک در لغت به معنای تردد و آمد و شد است و بیشتر به حرکت اطلاق میشود که گاهی به اشتباه جهت بیان وضعیت راه بندان وتراکم به کار برده می شود. حال به توضیح این دو واژه و معرفی مؤلفه ها و عناصر کالبدی حمل ونقل می پردازیم. ترافیک وحمل ونقل در عمل بررسی ارتباط فی مابین انسان ، وسیله نقلیه ، راه ومحیط اطراف است و در علم مهندسی یک سیستم مناسب حمل ونقل وترافیک با هماهنگی سه عامل مهندسی – نظارت بر اجرای مقررات وآموزش تولد می یابد.
هدف حمل ونقل وترافیک ایجاد دسترسی متعادل انسان وکالا با مفهوم زمان وهزینه کمتر ، حرکت ایمن تر وآسایش بیشتر در هر سفر واقتصاد بهتر جامعه در محیطی سالمتر ، می باشد یا به عبارت دیگر کاربرد تسهیلات مربوط به کلیه وسیله های حمل و نقل به منظور تامین جابجایی ایمن ، سریع ، راحت ، فراهم ، با صرفه وسازگار با محیط زیست برای انسان وکالا. بدین ترتیب می بایست در برنامه ریزی حمل ونقل وترافیک عوامل فنی/مهندسی, اجتماعی, برنامه ریزی منطقه ای, روانشناسی, آمار واحتمالات, سیاست, اقتصاد و محیط زیست مد نظر قرار گیرد. - لینچ, انتشارات تهران - از جمله مهم ترین مشکلات در بحث حمل و نقل و ایجاد زیر ساخت های مورد نیاز آن و در پی آن تخریب محیط زیست می باشد، می توان از آلودگی هوا که یکی از بارز ترین آثار سوء حمل ونقل را نام برد نقش این عامل در آلودگی هوا در شهر مشهد که به عنوان نمونه موردی این مقاله انتخاب شده است تا حدود %70 می باشد، به علت این سهم عظیم کوچکترین برنامه ریزی و عملیات اجرایی مناسب در جهت بهبود و بهینه نمود سامانه حمل ونقل ، می توان مقدار زیادی از آلودگی موجود در این شهر را رفع کند. از جمله دیگر آلودگی های ناشی از سیستم حمل ونقل ایجاد آلودگی صوتی می باشد ه در ادامه به توضیح آن می پردازیم. - اصلانی, - 80
-3 توسعه پایدار
واژه توسعه پایدار، واژه ای جدید بوده به طوری که امروزه می توان آن را در مراحل نوزادی دانست ولی با وجود این عمر کم به علت دارا بودن مزایا و ویژگی هایی بسیار مفید و کارا در بحث حفاظت از محیط زیست،بسیار اهمیت یافته و در دستور کار تمامی ارکان ها، سازمان ها و تمامی قسمت های یک جامعه قرار گرفته است. حال به توضیح مختصری در مورد این واژه و ویژگی های آن می پردازیم. - بهروز, - 91
-1-3 پیشینه و مفهوم توسعه پایدار
در پی انقلاب صنعتی و فعالیت های وابسته به آن که باعث آسیب های جدی و مخرب فراوان به محیط زیست شد، توجه به از دست دادن این ثروت خدا دادی اهمیت ویژه ای یافت تا جایی که همایش ها و کنفرانس های متعددی در این زمینه برگزار شد که شروع آنها با کنفرانس سازمان ملل با موضوع محیط زیست انسانی در سال 1972در استکهلم سوئد بود. به دنبال این اجلاس در سال 1974 اعلامیه کوکویوک در آن توسعه بوم شناسانه مطرح و سرانجام عنوان توسعه پایدار به خود گرفت مهمترین دلیل این نامگذاری طرح الگویی برای توسعه بود که برای محیط زیست مضر نباشد. مفهوم توسعه پایدار جهت ارتقای توسعه به صورتی متناسب با محیط زیست و بوم شناسی است، که با کنفرانس ساز مان ملل متحد عنوان محیط زیست و توسعه سیمپوزیوم نوامبر 1991 لاهه و به ویژه با برگزاری اجلاس کره زمین در ریودوژانیرو برزیل با مشارکت بیش از 170 کشور و بیش از هزار گروه غیر دولتی در سال 1992 به سر انجام رسید و از آن پس توسعه پایدار به عنوان یکی از مباحث اصلی برنامه ریزی، مطرح و توسعه پایدار به عنوان برنامه جهانی برای قرن 21 تلقی شد و کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل برای نظارت بر تعهدات پذیرفته شده و در دستور کار 21 انتخاب شد و در اوایل تابستان 1997 اجلاس ویژه ای از سوی مجمع عمومی سازمان ملل به منظور ارزیابی پیشرفت های اجرایی دستور کار 21 در نیویورک تشکیل و موضوعات متنوعی در مرحله توسعه پایدار با نام اجلاس - زمین - +5 مورد بررسی قرار گرفت. و نقطه مشترک تمامی این اجلاس ها و همایش ها توجه و
