بخشی از مقاله
بررسی میزان فرسایش و تولید رسوب در دو نوع کاربري جنگل و زراعت به روش EPM
مقدمه
بطور کلی فرسایش خاك فرآیندي است که طی آن خاك از بستر اصلی خود جدا شده و به کمک یک عامل انتقال دهنده به مکانی دیگر حمل میشود. امروزه فرسایش خاك به عنوان خطري جدي براي رفاه و حیات انسانها به شمار میرود. فرسایش خاك نه تنها سبب فقیر شدن خاك و متروك شدن مزارع شده و خسارات جبران ناپذیري را برجاي می گذارد بلکه با رسوب مواد در آبراههها، مخازن و سدها و کاهش ظرفیت آبگیري آنها، زیانهاي بیشماري را باعث می شود .(1)
چنانچه استفاده از خاك ها بر اساس شناسایی و تعیین نوع کاربري مناسب و مبتنی بر رعایت اصول صحیح و علمی باشد، میزان فرسایش و رسوب به حداقل خود کاهش مییابد(.(2 در این رابطه پیش بینی فرسایش بایستی از طریق ایستگاههاي سنجش رسوب انجام گیرد ولی به لحاظ محدودیت این ایستگاهها، از روشهاي تجربی استفاده می گردد .(1) بنابراین هدف از تحقیق حاضر برآورد میزان فرسایش و رسوب در حوزه آبخیز کارکنده با استفاده از مدل EPM
می باشد.
مواد و روشها
حوزه آبخیز کارکنده به مساحت 6810/197 هکتار در جنوب روستاي کارکنده در شهرستان بندرگز و در استان گلستان واقع شده است. این حوزه از دو زیر حوزه بنامهاي باغو و سرکلاته تشکیل شده است. شیب متوسط وزنی حوزه 27/56 درصد و بیشترین ارتفاع حدود 2332 متر واقع در جنوب شرقی حوزه و کمترین آن -30 متر از سطح دریا در شمال حوزه یا خروجی حوزه می باشد. متوسط بارندگی سالانه در حوزه کارکنده حدود 600 میلیمتر و متوسط دماي سالانه آن 15/1 درجه سانتیگراد می باشد. .(3) پوشش گیاهی غالب حوزه جنگل میباشد که حدود 59/3 در صد از مساحت کل حوزه را در بر گرفته و بعد از آن کاربري زراعت با 38/01 درصد حائز رتبه دوم است. حوزه فاقد پوشش مرتعی می باشد. این امر موجب شده است که جنگل نقش مرتع را بازي کرده و مورد بهره برداري و چراي بیرویه دام قرار بگیرد و روند تخریب جنگل افزایش یابد. سازندهاي زمینشناسی حوزه آبخیز کارکنده عبارتست از سازند شیست سبز گرگان با پوششی از رسوبات لس و شبه لس، نهشتههاي مخروط افکنهاي، دشت هاي آبرفتی و پادگانههاي جوان و رسوبات ساحلی.از نظر خاکشناسی، نوع بافت خاك حوزه متوسط تا نسبتاً سنگین (لوم و لوم سیلتی تا لوم رسی سیلتی) می باشد که در رسوبات ساحلی به لوم شنی تغییر می کند.
نفوذپذیري خاك سطحی، متوسط و عمق خاك با کاهش شیب اراضی افزایش می یابد .(3)
