بخشی از مقاله
بررسی نگرش نسبت به اثر آلودگی هوا در ارتباط با ناباروری
چکیده
امروزه یکی ازمهمترین مسائل شهرهای مدرن آلودگی هوااست که اثرات مضر آن ،نه تنها سلامت کنونی افراد جامعه ، بلکه نسل های آتی را نیز بی نصیب نخواهدگذاشت ،زیرا عوامل محیطی آسیب رسان،از جمله آلودگی هوا بر سلامت تولیدمثلی انسان موثر هستند. براساس تحقیقات ،آلاینده های موجود در هوابردستگاه تولید مثلی زن و مرد اثر مخرب دارند.دراین تحقیق ،نگرش مثبت(%6/9 )مبنی بر وجود ارتباط بین ناباروری و آلودگی هوا بسیار کم بود .بنابراین باید علاوه بر، اطلاع رسانی صحیح درباره اثرات آلودگی هوا بر ناباروری ،در جهت کاهش آلاینده ها نیز اقدام کرد.
لغات کلیدی:آلودگی هوا ،ناباروری ، نگرش
مقدمه
آلودگی محیط که منظور آلودگی هوا ،آب و خاک است ،امروزه مشکلات بزرگی را بوجود آورده و با افزایش جمعیت وگسترش صنایع ،در صورت عدم اتخاذ تدابیر لازم ، آلودگی ها بیشتر و این مشکل نیز بزرگتر خواهد شد . [4]
تاریخچه آلودگی هوا وبحث درمورد آن به قرون وسطی وحتی سالهای قبل ازآن بازمی گردد. بنابراین قوانین وضع شده درمورد آن پدیده جدیدی نیست. برای مثال ادوارد اول درسال 1307 م ، استفاده از زغال سنگ درکوره ها ی آهک پزی رابه دلیل آلوده کردن هوای شهرلندن ممنوع کرد. حتی امروزه هم یکی از قدیم ترین ، سخت ترین و مهمترین مسائل شهرهای مدرن وامروزی،مسئله آلودگی هواست. درشهرهای بزرگ که دچار تراکم زیاد جمعیت هستند، لزوم مبارزه با آلودگی هوابیش ازهرجای دیگری احساس می شود. هوا در نتیجه
پراکنده شدن ذرات ومواد ناشی ازصنایع ، تاسیسات و اتومبیل ها بیش ازپیش آلودگی شده، به طوری که در شهرهای بزرگ آلودگی هوا ازحد مجاز گذ شته است .[8]عوارضی این آلودگی نه تنها بر سلامت جسمی و روانی فردتأثیرگذار است، بلکه نسل های آتی را نیز بی نصیب نخواهدگذاشت. یکی از مباحثی که در این حیطه توجه صاحب نظران را به خود جلب کرده است، تأثیر عوامل محیطی آسیب رسان،از جمله آلودگی هوا بر سلامت تولیدمثلی انسان است،زیرا هر زوجی بنا بر سرشت ذاتی، مسایل فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی تمایل دارد فرزند داشته باشد. هنگامی اصطلاح زوج نابارور به کار می رود که با گذشت یک سال، بدون استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری، بارداری روی ندهد و اگر سن خانم بیش از 35 سال باشد، این مدت به شش ماه کاهش می یابد . مشکلات متفاوتی سبب ناباروری می شود. این مشکلات ممکن است مربوط به مرد، زن یا هر دو باشد؛ به طوریکه حدود % 40 موارد ناباروری مربوط به مردان، % 40 مربوط به زنان و حدود % 10 مربوط به هر دو است و در % 10 از زو جها نیز عامل ناباروری مشخص نیست .[6,21]
امروزه ناباروری و مشکلات فردی و اجتماعی ناشی از آن یکی از مسایل مهم زوج هاست .الگوهای ناباروری در کشورهای در حال توسعه باکشورهای پیشرفته کاملاً متفاوت است و بروز نابارور ی های قابل پیشگیری درکشورهای در حال توسعه بسیار زیاد است[16,19]سلامت تولیدمثل براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی علاوه بر عوامل فیزیولوژیک، متاثر از عوامل چندگانه محیطی (فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی،رفتاری ، اجتماعی ، اقتصادی و...) نیز می باشد [15]عوامل فیزیولوژیک که آگاهی و اطلاعات در مورد آن بیشتر است امروزه با پیشرفت علم پزشکی تا حد زیادی قابل درمان است ولی باز هم میزان ناباروری در کشور ما در مقایسه با سایر کشور ها بسیار بالا و 20/2 درصد است که با میانگین جهانی که 12 تا 15 درصد است فاصله زیادی دارد .[17]
تئوری و پیشینه تحقیق
وجود یک یا چند و یا مخلوطی از آلوده کننده های مختلف در هوای آزاد به اندازه ای که برای انسان مضر بوده و یا موجب زیان رساندن به حیوانات ،گیاهان و اموال شود ،در هوا آلودگی ایجاد می کند.. [18,20]
از جمله این آلاینده ها اکسید نیتروژن است،که در طول مراحل احتراق و سوخت تولید می شودو یک گاز گلخانه ای بوده که گمان می رود نقش بزرگی در گرم کردن کره زمین دارد .هنگامیکه اسید نیتریک و ذرات نیترات در تماس با اکسیژن هوا قرار می گیرند، اکسید نیتروژن را
بوجود می آورند . اکسید نیتروژن در تاریکی با ازن واکنش داده و یک رادیکال آزاد بسیار فعال بوجود می آورد که با ترکیبات آلی موجود در هوا به ترکیبات آلی نیتروژندار تبدیل شده که این ترکیبات سرطانزا وجهش زا می باشند.سرب نیز فلز سنگینی است که با سم خود باعث آسیبهای عصبی شده و توانایی بدن را برای ساختن هموگلوبین از بین برده و ایجاد نوعی از کم خونی می نماید و روزانه مقدار زیادی از سرب موجود در اتمسفر که ناشی از گازولین افزودنی است ،استنشاق می شود . نیتراتها , سولفاتها , کربن گروهی از آلاینده ها هستند که آنها را به صورت ذرات منتقله از هوا می شناسیم .[5]
آلودگی هوا اثرات زیادی بر سلامت دارد،مونو اکسید کربن،دی اکسید گوگرد ،دی اکسید نیتروژن ،هیدروکربورها و ذرات معلق آلاینده هایی هستند که وجود آنها در هوا و استنشاق و انتقال آنها به داخل دستگاه تنفسی موجب انواع بیماری های تنفسی سرطان ریه،عفونت گوش میانی ،کند ذهنی و عقب ماندگی کودکان بیماری های قلبی و عروق سرگیجه و سر درد، عصبانیت ،سوزش و التهای مخاط چشم ،ضعف عمومی ،خواب آلودگی ،پرخاشگری اختلال در دید و اشکال در رسیدگی اکسیژن کافی به بافتهای بدن درکوتاه مدت می شوند
.[3,9,11]غیبت از مدرسه و محل کار، کاهش بازده کاری، افزایش موارد بستری شدن در بیمارستانها، توجیه کننده زیانهای اقتصادی آلودگی هواست [14] مطالعات در مورد آلودگی هوا نشان می دهد که رابطه مستقیمی بین بستری شدن درمراکزدرمانی قلبی و میزان الودگی هواوجود دارد..[18,20]
تحقیقات نشان داده است، طیف وسیعی از عوارض آلودگی هوا بر دستگاه تولید مثل، بارداری، جنین و نوزاداثر گذار است. گروهی از ذرات معلق یا هیدروکربن در هشتمین ماه بارداری بر رشد جنین اثرمستقیم دارد . این اتفاق بیشتر در نواحی صنعتی و شهرهای بزرگمخصوصاً در زمستان رخ می دهد . اثرات آلاینده های منواکسید کربن، دی اکسید گوگرد و ذرات معلق بیشترین تأثیر را در این میان دارند وآلودگی هوا بر دستگاه تولید مثل زن و مرد نیز اثرات منفی دارد .[11]
مطالعات ژنتیکی انجام شده جنبه های مختلفی از اثر آلاینده هارانشان داده است ،مثل تغییرات DNAکروموزومی ناشی از تماس با آلایند ه ها، آسیب به جنین و مادر ونهایتاً ایجاد سرطان که نشانگر ارتباط و اثرات آلودگی است.مواجه با هوای آلوده با کاهش شدید درصد تحریک اسپرم، درصد اسپرم های طبیعی از نظر شکل وهمچنین ساختمان غیرطبیعی کروماتین اسپرم، ارتباط مستقیم دارد .[6]
در پژوهشی ،نمونه های جمع آوری شده اسپرم مردان در انتهای زمستان 5 برابر بیشتر از نمونه های جمع آوری شده همان مردان در انتهای تابستان بودند.محققان معتقدند مقدار بالای آلودگی هوا در تعیین جنسیت فرزندان پسر مؤثر است و باعث کاهش آن می شود. تیمی ازدانشگاه پائولوی برزیل دریافته که میزان تولد پسر در مناطقی که آلودگی هوا کم است نسبت به مکانهای آلوده ،زیادتر است. آزمایش ،موش های آزمایشگاهی نشان داده که میزان آلودگی در بر هم زدن بالانس جنسیت در پستانداران نیزدخیل است و بر آن تأثیر مستقیم می گذارد .[11]
درهر جامعه ای باورها، اعتقادات، گرایش ها و الگوهای رفتاری خاصی وجود دارد. یکی از عوامل موثر در شکل گیری تمایلات ،میزان آگاهی و نحوه نگرش است.نگرش انسان به دنبال آگاهی به وجودمی آید، بنابراین برای تغییر در نگرش ها، باید با فراهم کردن زمینه در جهت بالا بردن سطح آگاهی، امکان یک رفتارمناسب را فراهم کرد. از این رو تعیین میزان آگاهی و نگرش افراد، اولین قدم درراه تعیین و ارایه برنامه های آموزشی است و شناخت آن ها قبل ازتدوین برنامه ها ضروری است[2]وهدف ازاین تحقیق بررسی نوع نگرش دانشجویان نسبت به اثر آلودگی هوا برناباروری بود.
مواد و روش ها
دراین مطالعه توصیفی - تحلیلی 102 نفر از دانشجویان دوره کارشناسی، رشته زیست شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان شرکت کردند.داده ها از طریق تکمیل پرسشنامه محقق ساخته شامل دو بخش جمع آوری گردید. بخش اول ،اطلاعات دموگرافیک مانند: سن، گرایش رشته تحصیلی، ترم تحصیلی ،جنسیت و بخش دوم نوع5 سئوال درباره نگرش دانشجویان در مورداثر آلودگی هوا و عوامل فیزیولوژیک بر ناباروری بود. پس از تکمیل پرسشنامه ها، داده ها وارد رایانه شد، سپس با استفاده از نرم افزار SPSS 17تجزیه و تحلیل گردید. از آمار توصیفی و کای- اسکوار برای تعیین ارتباط بین متغییرها استفاده شد و (P<0/05) معنی داری در نظر گرفته شد.
پاسخ های نگرش نسبت به اثر آلودگی هوا و عوامل فیزیولوژیک بر ناباروری به طور مستقل از هم، براساس مقیاس لیکرت امتیاز دهی شد ،به طوری که امتیازات دامنه ای بین 5-20 داشت که امتیاز5-10 نگرش منفی ،امتیاز11-15 نگرش خنثی و امتیاز16-20 نگرش مثبت در
نظر گرفته شد. ترم تحصیلی دانشجویان نیز به سه دسته، دانشجویان ترمهای جدید (ترم (1-2، دانشجویان ترمهای میانی (ترم (3-5 و دانشجویان ترمهای بالاتر(ترم 5 به بالا) تقسیم بندی شد.
یافته ها
دانشجویان(102نفر) بیشتر درگروه سنی 18-24 سال قرار داشتند،که میانگین سنی آنها 20/32 1/4 بود. از نظر جنسیت %60/8 نفر خانم و %39/2 آقا بودند. بر اساس تعریف نسبت به اثر عوامل فیزیولوژیک بر ناباروری 37 نفر (%36/3) نگرش مثبت ، 47 نفر (%46/1) نگرش خنثی یا بی نظر و 18 نفر (%17/6) نگرش منفی داشتند . ترتیب این نگرش ها درباره اثر آلودگی هوا بر ناباروری به ترتیب (%6/9)7، (%32/4)33،(%60/8)62 بود،که رابطه این دونوع نگرش نسبت به هم معنی دار نبود((P>0/05
میزان تحصیلات (ترم تحصیلی)بر اساس دسته بندی توضیح داده شده، 45 نفر (%44/1) دانشجویان ترم جدید 25 نفر %23/5 ،دانشجویان ترمهای میانی و33 نفر ( %32/4 )دانشجویان ترمهای بالاتر بودند.نمودار شماره1 ،مقایسه نگرش نسبت به عوامل فیزیولوژیک و آلودگی هوارا نشان می دهدکه دانشجویان با اثر عوامل فیزیولوژیک برناباروری بیشتر موافق هستند37 نفر در مقابل 7 نفر (نگرش مثبت بیشتر )ولی آلودگی هوا را برناباروری موثر نمی
