بخشی از مقاله
مقدمه
در ایــالات متحــده، نابــاروری تقریبــاً %10 -15 از
زوجها را در سنین بـاروری گرفتـار مـیکنـد (بـرک،
2007؛ ترجمــه قاضــی جهــانی، (1386 کــه البتــه در
مطالعات مختلف ممکن اسـت از %8-33 تغییـر کنـد
(فرزادی و قاسم زاده، (2008 و طبـق بررسـی شـیوع
ناباروری در ایران توسط وحیـدی و همکـاران -84)
(1383، %24/9 از زوجهای ایرانی، نابـاروری اولیـه را
در طول زنـدگی مشترکشـان تجربـه مـیکننـد و بـر
روانشناسیسلامتفصلنامهعلمیپژوهشی/شماره4ـزمستان1391 اساس این آمار عده کثیری از جمعیت با ایـن مشـکل
HealthPsychology/Vol.1.No.4/Winter2013 مواجه میشوند و شرایط ویژهای را متحمل میشـوند.
باردار شدن برای بسیاری از زوجها مرحلـهای مهـم و
ناتوانی در باردار شدن بـه معنـی فشـار و رنـج و درد
خواهد بود و بررسی اثرات آن یک چالش حقیقـی را
نشان می دهد (راسکانو و ولادیکا، .(2012 در حـوزه
روان شناسی مطالعـات بسـیاری در مـورد نابـاروری
صــورت گرفتــه اســت، زیــرا نابــاروری مشــکلات
عدیدهای را برای زوجین ایجاد میکند. از جمله رنـج
از برچســب نابــاروری (دونکــور و ســندال، (2007،
6 بههمریخـتن تصـویر بـدنی و کـاهش عـزت نفـس1 (ویکل، گیـدرون و شـینر، (2004، ناسـازگاری هـای روانشــــناختی و ناســــازگاریهــــای زناشــــویی (رمضان زاده، اقصی، عابـدینیا، زائـری، خـان افشـار و جعفرآبـــادی، (2004، آســـیب در روابـــط جنســی (پیترســون و ایفــرت، (2011، پــرداختن هزینــههــای گزاف جهـت درمـان و مراجعـات متعـدد بـه مراکـز درمــانی و انجــام آزمایشــات مکــرر (کــلاک، (2004، درمــانهــای متعــدد، اســتفاده از داروهــای متعــدد و عوارض ناشـی از آن، تـرس از شکسـت در درمـان،
1 . self esteem
دخالــت اطرافیــان (ماتسوبایاشــی، هوســکا، ایزومــی، سوزوکی، کوندو و ماکینو، (2003، در صورت شـاغل بودن نیاز به مرخصیهای متعدد و در نتیجه از دسـت دادن امنیت شـغلی (کـلاک، (2004 و ... نیـز وجـود دارند که هر کدام به نوبـه خـود مـیتوانـد موجبـات اضــطراب و تنیــدگی را فــراهم آورد. گــاهی درمــان نابــاروری بــیش از خــود نابــاروری باعــث تنیــدگی میشود و هر چه درمـان طـولانیتـر شـود مقـدار آن افزایش مییابد که این خودش میتوانـد مـانع درمـان ناباروری گردد (گریل، مککـوئیلان، لاری و شـرفلر، .(2011 در مطالعــه یانــگ، ژانــگ و کویــان (2009) نتایج نشان می دهد که رگـه اضـطرابی ممکـن اسـت یکی از عوامل پر قـدرت روانـی روی نتیجـه درمـان ناباروری باشد. نابـاروری اثـر معنـیداری بـر عوامـل روان شناختی ماننـد افسـردگی، اضـطراب، فشـارهای هیجانی، مشکلات بین فردی، کنترل خشـم، ناکـامی، احسـاس حقـارت، احسـاس گنـاه ناهشـیار، کــاهش عملکـرد روانشــناختی و ناسـازگاری دارد (ادلمــن و کونولی، 1986؛ بـه نقـل از رمضـان زاده و همکـاران، .(2004 در ایــن رابطــه فــریمن و بوکســر (1985) معتقدند ناباروری یک ضربه روانشناختی برای بیشـتر زوجهاست که اغلب آن را به عنـوان پرتنیـدگیتـرین ماجرای زندگیشان مطرح کردهاند. احساسات و افکـار مزاحم بـه طـور قابـل ملاحظـهای عملکـرد افـراد را مختل میسازند، در حالی که فرد تلاش میکنـد ایـن افکار و احساسات را دفع کنـد. مشـکلات خوابیـدن، کار، روابط بین شخصی، مخصوصاً رابطه زناشـویی و احساس درد شدید بدون محرکهای محیطی در ایـن افراد عمومیت دارند (ابی و اندروز و هالمن، .(1992 این تنیدگی ها گاهی با افسـردگی همـراه مـیشـود و
مقایسه میزان افسردگی، اضطراب و تنیدگی در سه ...
ممکن است به انصراف نابهنگام درمان هـای پزشـکی آمــده اســت ( ســانتاگ12، 1944 و 1941؛ اســتچلر13
و مشکلات روانشـناختی ناشـی از فقـدان و سـوگ وهــالتون14، 1974؛ بــه نقــل از کــاپلان، ترجمــه
منجر شود (پیترسون و ایفرت، .(2011 فیــروزبخــت، .(1381 ایــن نــوزادان خــوب غــذا
افسردگی، مانند اضـطراب و تنیـدگی، حـالتی از نمیخورند و بیش از نوزادان مادرانی که دائـم تحـت
آسیب شناسی روانی است که حتی در سطوح پایین و فشار نبودهاند، گریه میکننـد (کوپـانتس15، 1974؛ بـه
غیر قابل تشخیص در معاینات بـالینی، در بسـیاری از نقل از کاپلان، ترجمه فیروز بخـت، .(1381 تنیـدگی
جنبه های بارداری، روی مادر و جنین، در کوتاه مدت باعث افزایش تولید هورمون هـایی چـون آدرنـالین16
و بلند مدت، مؤثر است (گـورا2 و همکـاران، 1998؛ مــیشــود. در نتیجــه شــاید ایــن هورمــونهــا چنــین
رینی3، 2000 و گیردلر4 و همکاران، 2001 ؛ بـه نقـل واکنشهایی در جنین ایجاد میکنند. تنیـدگی موجـب
از کمپاگ5، .(2003 "شواهد معتبری وجـود دارد کـه اضطراب نیز میشود که میزان سوخت و ساز بـدن را
تنیــدگی مــادر بــا زایمــان زودرس، وزن پــایین تولــد افزایش می دهد و وزن گیری را در دوران جنینـی کـم
(دانکل6، 1998 و وادهوا7، (1993، و کوچـک بـودن می کند. اضطراب تغییراتـی نیـز در تعـادل هورمـونی
دور سر (لو8 و همکاران، (1994 که پـیشبینـیکننـده ایجاد میکند که در شروع زود هنگام دردهای زایمـان
آســیب رشــد شــناختی اســت (لاک9 و همکــاران، نقش دارد (کـومیتز17 و همکـاران، 1995؛ بـه نقـل از
(1991، ارتباط دارد" (بـه نقـل از هویزینـک، مالـدر، کاپلان، ترجمه فیروز بخت، .(1381 تنیدگی موجـب
روبلــز، ویســر و بیــتلار، .(2004 همچنــین مطالعــات بروز برخی مشکلات بهداشتی مادر نیز میشود، مثـل
زیادی در مورد ارتباط بین تجارب روانشناختی زنـان عادات غذایی نادرست، بی خـوابی، یـا دشـوار شـدن
در بارداری و عواقب سوء آن نظیر مشـکلات زایمـان ترک سیگار یا الکل و به این ترتیب مشـکلاتی بـرای
و وضعیت نـامطلوب نـوزاد (نمـره آپگـار10 پـایین و جنین ایجاد میکند. به خاطر دخالت عوامل متعـدد در
کمبود وزن تولد(11 صورت گرفتـه اسـت (داکوسـتا، تأثیرگذاری تنیدگی بر بـارداری، پاسـخ دادن بـه ایـن
داروچ، دریستا و برنـدر، .(1999 از طرفـی در برخـی مسئله دشـوار اسـت. گـاهی تنیـدگی مـادر، پـس از
مطالعات ارتباط بـین تنیـدگی مـادر و تولـد نـوزادان زایمان نیز ادامه مییابد و جدا کـردن عوامـل پـیش از
تحریکپذیر، بیقرار و به طور کلی پردردسر بهدسـت زایمان را از عوامل پس از زایمـان دشـوار مـیسـازد
(کاپلان؛ ترجمه فیروز بخت، .(1381
2 . Guerra تحقیقات روانشناختی در این زمینه به این اشـاره
3 . Rainey داشتهاند که ناباروری یک تجربه پر از تنیدگی از نظـر
4 . Girdler
5 . Compagne
6 . Dunkel 12 .- Sontag
7 . Wadhwa 13 . Strchler
8 . Lou 14 . Halton
9 . Lack 15. Copantes
10 . Apgar Score 16 . Adrenalin
11 . Low Birth Weight 17 . Chomitz
2013Winter4/.No.1.VolPsychology/Health 1391 زمستان ـ 4شماره پژوهشی/ علمی فصلنامه سلامت شناسی روان
7
2013Winter4/.No.1.VolPsychology/Health 1391 زمستان ـ4شماره پژوهشی/ علمی فصلنامه سلامت شناسی روان
8
نسرین زارعی، کاظم رسولزاده طباطبایی، سید علی آذین
روانشناختی است کـه مـیتوانـد در برخـی از زنـان موجــب افــزایش افســردگی شــود (کــلاک، 2004؛ ویکمن، اهلرز، ویکمن، ویـور و کـدینگتون، 2011 و اسباراگلی، مورگانـت، گوراکسـی، هـوفکنز، دیلئـو و کاســـتروجیووانی، .(2008 همچنـــین نشـــانههـــای اضطراب و افسردگی در طول بارداری به عنوان یـک عامل خطـر بـرای افسـردگی پـس از زایمـان اسـت (هــرون18 و همکــاران، 2000؛ بــه نقــل از تیکســیرا، فیجیــردو، کانــد، پــاچکو و کاســتا، .(2009 ســوتر، ژیاکون، گلاتاینی و وردوکس (2004) طی پژوهشـی نشان دادند، صرف وجود اخـتلالات اضـطرابی طـی بارداری، بدون احتساب افسردگی یا مشکلات دیگـر دوران بارداری، احتمال افسـردگی پـس از زایمـان را سـه برابـر مـیکنـد. طبـق نتـایج تحقیـق مـوری19 و همکاران 1999)؛ بـه نقـل از هویزینـک و همکـاران، (2004 نیــز افســردگی پــس از زایمــان روی رشــد شناختی و هیجانی کودک اثر دارد.
پیشرفتهای اخیر در درمـان نابـاروری فرصـت بیشتری را برای زوج های نابارور جهـت موفقیـت در درمان فراهم نمـوده اسـت (مارکسـتاد، مـونتگمری و بارتچ، .(1998 ناباروری و درمـان آن تنیـدگی زاهـای شـــدید هســـتند (گرونتـــی، آناگنوســـتوپولوس، پوتامیــانوس، لیکریــدو، اشــمیت و وســلاماتزیس، (2012 و به نظر میرسد درمـان نابـاروری اثـر منفـی حـاملگی روی کیفیــت زنـدگی را افــزایش مـیدهــد (پاسکالیس، آگوستینی، مونتی، پـاترلینی، فاگانـدینی و لاسالا، .(2012 تنیدگی ناباروری یـک تجربـه نسـبتاً پایدار است و با وجود آن که پس از درمـان، بهبـودی
18 . Heron 19 . Murray
قابل ملاحظهای در کاهش علائم مشـاهده مـیشـود، گــاه تعــدادی از نشــانههــا همچنــان بــاقی مــیمانــد (ماهلستد، (1985 و همچنین زنان با سـابقه نابـاروری در معرض خطر افزایش افسردگی در طـول بـارداری می باشند (اولشانسکی و سریکا، (2003، اما اطلاعـات مشخصــی در مــورد میــزان افســردگی، اضــطراب و تنیدگی در طول بارداری در مادران بارداری که تحـت درمان ناباروری باردار شدهاند مشاهده نشد. در حـالی که اگر ایـن مشـکلات پـس از درمـان نابـاروری، در طول بارداری نیز به طور معنیداری ادامه داشته باشـد، علاوه بر آن که سطح کیفی زندگی را کاهش میدهـد و بر اساس تحقیقات، بر جنین در حـال شـکلگیـری نیز تـأثیرات منفـی خواهـد داشـت. بـه عنـوان مثـال افسردگی مادر در طول بـارداری، بـا مشـکلاتی نظیـر افزایش فعالیت جنین، تأخیر رشد قبل از تولد، نـارس بودن، وزن پایین تولد، همراه میشـود (فیلـد، .(2006 بنابراین با توجه به نتایج مطالعـات قبلـی، هـدف ایـن پژوهش بررسی میزان افسردگی، اضطراب و تنیـدگی در طول بارداری در زنان بـارداری کـه تحـت درمـان ناباروری باردار شـدهانـد در مقایسـه بـا زنـان بـاردار عادی است که میتواند اطلاعـات مفیـدی در حـوزه روان شناســی نابــاروری و نیازهــای موجــود در ایــن زمینه را بهدست دهد تا گامی مـؤثر در جهـت ارتقـاء بهداشــت و ســلامت روانــی و جســمانی مــادران و همچنین فرزندانشان، در ابتداییترین دوره رشـد، کـه مهمترین هدف درمان ناباروری است، باشد.
