بخشی از مقاله
پیش بینی رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی براساس طرحواره های ناسازگار اولیه در زنان مبتلا به ناباروری
چکیده
این پژوهش با هدف پیش بینی رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی براساس طرحواره های ناسازگار اولیه در زنان مبتلا به ناباروری انجام پذیرفت . مطالعه حاضر از نوع پژوهش های توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهششامل کلیه بیماران مراجعه کننده به مراکز درمان نازایی شهر رشت بودند که برای درمان در 3 ماهه آخر سال 1393 تا 3 ماهه اول سال 1394 به مراکز درمان نازایی شهر رشت مراجعه کرده بودند . به روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 200 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش برای گرد آوری داده ها از پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ ، مقیاس بهزیستی ذهنی ریف و پرسشنامه طرحواره های ناسازگاراولیه یانگ فرم کوتاه استفاده شد.برای آزمون فرضیه های پژوهش، از آزمون های آماری پارامتریک ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری به شیوه همزمان استفاده شد. در ضمن کلیه عملیات آماری با استفاده نرم افزارspss20 تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان دادند که؛ مقادیر همبستگی بینبین طرحواره های ناسازگار اولیه با رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی ازنظر آماری معنی دار است.که طرحواره های ناسازگار اولیه توانسته است به ترتیب14و 29 درصد واریانس رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی را تبیین کند.بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که طرحواره های ناسازگار اولیه از جمله عواملی است که بر رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی زنان مبتلا به ناباروری موثر باشد.
کلمات کلیدی: طرحواره های ناسازگار اولیه ، رضایت زناشویی ، بهزیستی ذهنی، زنان ، ناباروری.
.1 مقدمه
زندگی زناشویی یکی ازجهانی ترین نهادهای بشری است که ازدونفرباتوانایی هاواستعدادهای متفاوت وبا نیازهاوعلایق مختلف ودریک کلام باشخصیتهای گوناگون تشکیل شده است. یک رابطه زناشوی صمیمی مستلزم آن است که زوجین یادبگیرند باهم ارتباط برقرار کنندوباهم متفاوت باشند. ناباروری به معنی ناتوانی در به دنیا آورن فرزند، تجربه ای است که می تواند هم برای شخص نابارور و هم برای هردوی زوجین استرس زیادی ایجاد کند .ازآنجا که زوج های نابارور، اغلب ناباروری را استرس زا ترین حادثه زندگی خود دانسته و دوره های مکرر و متوالی درمان را به عنوان دوره های پرتنش توصیف می کنند، این مساله به عنوان بحرانی جدی در زندگی اجتماعی و زناشویی تاثیر گذاشته، می تواند منجر به عدم تعادل روانی زوجین، قطع رابطه بین آنان و حتی طلاق گردد. یکی از مفاهیم اصلی مدل سلامت بهزیستی ذهنی است. طبق نظریه یانگ طرحواره های ناسازگار اولیه موضوعات ثابت، فراگیر و پایداری هستند که از خاطرات هیجان ها، شناخت ها و احساس های بدنی تشکیل می دهند. اما این طرحواره ها در دوران های بعدی زندگی ممکن است ناسازگار باشند. . زیرا طرحواره های انعطاف ناپذیر و در مقابل تغییر مقاوم هستند. این طرحواره ها باعث تحریک افکار خودآیند منفی و ناراحتی روانی شدیدی می شوند(فتی و همکاران،.(1388 از این رو محقق این سوال را مطرح می کند که آیا رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی براساس طرحواره های ناسازگار اولیه در زنان مبتلا به ناباروری پیش بینی می شود؟
.2اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش
رضایت زناشویی فرایندی است که درطول زندگی زوج ها به وجودمی آید وشامل چهارحیطه جاذبه بدنی،جنسی،تفاهم، طرزتلقی وسرمایه گذاری می باشد(رجبی، سروستانی، اصلانی، .(1392 روچ وهمکاران به نقل از باقری .(1998)رضایتمندی زناشویی رابه صورت نگرش ها یا احساسات کلی فرد نسبت به همسر و رابطه اش تعریف میکند.رضایتمندی زناشویی یک پدیده درون فردی ویک، برداشت ازهمسر و رابطه است وهنگامی به کارمی رودکه واحدتحلیل فرد است وهدف تجزیه وتحلیل،نگرشهای ذهنی افراد بجای نشانه های عملی درباره همسر و رابطه شان است. (زندی پور و مومنی جاوید، .(1390به اعتقاد کومار((2009 ادراک شخص، نقش مهمی دراحساس شخص نسبت به همسرش داردوتفکرمثبت بویژه درموردروابط باهمسر ،به سطوح بالاتری از رضایت زناشویی می انجامد. ناباروری عاملی است که می تواند بر روابط بین فردی، اجتماعی و زناشویی و طرح واره های ناسازگار فردتاثیر گذاشته و می تواند منجر به عدم تعادل روانی زوجین،طلاق و قطع رابطه بین آن ها و کاهش بهزیستی ذهنی آنان گردد واکنش نسبت به ناباروری با عکس العمل های منفی شدیدی همراه است(غفاری و همکاران،.(1387
.3 اهداف پژوهش
1-3 هدف اصلی:
پیش بینی رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی براساس طرحواره های ناسازگار اولیه در زنان مبتلا به ناباروری
2-3اهداف فرعی:
- تعیین رابطه بین رضایت زناشویی و طرحواره های ناسازگار اولیه در زنان مبتلا به ناباروری
- تعیین رابطه بین بهزیستی ذهنی و طرحواره های ناسازگار اولیه در زنان مبتلا به ناباروری
.4 فرضیه های پژوهش
1-4فرضیه های اصلی:رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی براساس طرحواره های ناسازگار اولیه در زنان مبتلا به ناباروری پیش بینی می شود.
2-4 فرضیه های فرعی:
بین طرحواره های ناسازگار اولیه و رضایت زناشویی در زنان مبتلا به ناباروری رابطه وجود دارد. بین طرحواره های ناسازگار اولیه و بهزیستی ذهنی در زنان مبتلا به ناباروری رابطه وجود دارد.
.5 متغیرهای پژوهش 1-5 متغیرپیش بین :طرحواره های ناسازگار اولیه
2-5 متغیرهای ملاک :رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی
.6 پیشینه های تحقیقاتی داخلی و خارجی
رجبی و همکاران((1392پژوهشی با هدف پیش بینی رضایت زناشویی برحسب متغیرهای تعارض کار-خانواده، خانواده-کاروخودکارآمدی تعارض کار-خانواده،خانواده کاردرپرستاران زن متأهل بیمارستانهای آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپوراهوازدرسال 1391 صورت گرفت.نتایج نشان داد که بین تعارض کار– خانواده وخانواده– کاربارضایت زناشویی رابطه منفی وجودداشت. بین خودکارامدی تعارض کار-خانواده وخودکارآمدی تعارض خانواده-کاربارضایت زناشویی،رابطه مثبت وجودداشت.افخمی وهمکاران1392پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطه بین رضایت شغلی بارضایت زناشویی کارکنان شاغل درسازمان بهزیستی شهرستان یزد انجام دادند.نتایج نشان دادکه بعضی ازویژگی های شخصیتی بارضایت شغلی ورضایت زناشویی رابطه دارندکه توجه ودقت بیشتری درخصوص ویژگیهای شخصیتی افرادبرای استخدام مناسب رامیطلبدتابتوان
تؤاماً رضایت شغلی ورضایت زناشویی را ارتقاء بخشید . بهادری و هاشمی نصرت آبادی (1390 ) در تحقیقی با عنوان » رابطه امیدواری و تاب آوری با بهزیستی روان شناختی در دانشجویان« دریافتند که بین امیدواری و تاب آوری با بهزیستی روان شناختی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و متغیرهای پیش بین، قادرند تغییرات بهزیستی روان شناختی دانشجویان را پیش بینی کنند. بر اساس این داده ها، افرادی که امیدواری و تاب آوری بالایی دارند از بهزیستی روانی بالایی نیز برخوردارند. مدنیان و همکاران((1394 پژوهشی با هدف بررسی مدلی برای رضایت زناشویی دانشجویان ایرانی متاهل در مالزی ، انجام دادند. در این تحقیق پیشنهاد به ازدواج مهاجرین با افراد از فرهنگ خودشان گردید.لیمبومیرسکی (2012 ) در تحقیقی نشان داد که همبستگی قوی بین بهزیستی ذهنی باطول عمر بالاتر، سلامت جسمی بیشتروسبک زندگی سالم تروجوددارد. ربیکاوجیاکینگ (2011) در مطالعه ای با عنوان بررسی رابطه مراقبت از بیمار، معنی درزندگی و رضایت از زندگی که بر روی 519 نفر از افراد مسن در یک جامعه آسیایی انجام شد،دریافتندکه فراگیری روشهای معنی درزندگی به طورقابل توجهی با افزایش خشنودی ورضایت اززندگی رابطه دارد. کورنلیوس و همکاران ( ( 2010 نشان داد که آموزش الگو های ارتباطی، علاوه بر خشنودی زناشویی، باعث بهبود در ارتباطات بین فردی نیز شده بود. وود، جوزف و مالتی (2009) رابطه بین روان جورخویی با همه ابعاد بهزیستی روان شناختی را منفی گزارش نمودند این رابطه در خصوص پذیرش، وظیفه شناسی و برون گرایی مثبت و معنی دار بود.
.7 جامعه ونمونه آماری
جامعه آماری این پژوهش عبارتند از کلیه بیماران مراجعه کننده به مراکز درمان نازایی شهر رشت می باشند که برای درمان در 3 ماهه آخر سال 1393 تا 3ماهه اول سال 1394 به مراکز درمان نازایی شهر رشت مراجعه کرده اند .حجم نمونه تعداد 200 نفر (به ازای هر متغیر پیش بین40 نفر). ازکلیه بیماران مراجعه کننده به مراکز درمان نازایی شهر رشت به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شد.
.8 ابزارهای پژوهش
-1 پرسشنامه رضایتمندی زناشویی اینریچ : این پرسشنامه برای ارزیابی زمینه های بالقوه مشکل زا یا شناسایی زمینه قوت و پربارسازی رابطه زناشویی به کار می رود.
-2 مقیاس بهزیستی ذهنی : ریف1و کیز2 در دهه گذشته الگوی بهزیستی ذهنی را پیشنهاد نمودند که به طور گسترده ای توسط پژوهشگران بررسی گردید. ریف برای اندازه گیری این سازه ها، مقیاس های بهزیستی روان شناختی همچون پرسشنامه 20 سوالی، 14 سوالی، 9 سوالی و 3 سوالی را طراحی کرد.
-3 پرسشنامه طرحواره های ناسازگاراولیه یانگ فرم کوتاه : ( 1990 ) پرسشنامه طرحواره های نا سازگاراولیه، اولین بار به وسیله یانگ و براون در سال 1990 جهت طرحواره ها ناسازگار اولیه طراحی شد ودر سال1994 مورد بازنگری قرار گرفت. در این پژوهش از روش باز آزمایی و روش آلفای کرونباخ برای محاسبه پایایی و روایی استفاده شده است . بالاترین ضریب آلفا در مورد خرده مقیاس وابستگی و شکست ( ( % 90 و پایین ترین ضریب آلفا برای بی اعتمادی / بد رفتاری ( ( % 9/71 بدست آمده است . و برای سنجش نرمال بودن توزیع داده های پژوهش از نتایج آزمون کلموگرف – اسمیرنوف استفاده شد.
.9تجزیه و تحلیل 1 - 9شاخص های توصیفی متغیرهای پژوهش
جدول : 1 میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش
متغیر میانگین انحراف استاندارد
همانطور که در جدول فوق مشاهده می شود میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش ارائه شده است که میانگین رضایت زناشویی زنان شرکت کننده در این پژوهش 129/61 با انحراف استاندارد 34/27 می باشد و در بین طرح واره های ناسازگار بالاترین میانگین را محدودیت مختل (61/58) با انحراف استاندارد (20/07) دارد.
2-9 بررسی نرمال بودن توزیع دادهای پژوهش
جدول-2 نتایج آزمون کلموگرف – اسمیرنوف مربوط به متغیر های تحقیقهمانطور که در جدول فوق نمایان است ؛ مقدار آمار آزمون کلموگرف – اسمیرنوف برای متغیر های ملاک از نظر آماری معنی دار نیست ؛ بنابراین می توان از آزمون های پارامتریک در آزمون فرض ها استفاده کرد.
-10 بررسی فرضیه های پژوهش
1-10 فرضیه اصلی :رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی براساس طرحواره های ناسازگار اولیه در زنان مبتلا به ناباروری پیش بینی می شود.
جدول :3 خلاصه تحلیل رگرسیون پیش بینی رضایت زناشویی بر اساس طرحواره های ناسازگار اولیه
نتایج رگرسیون به روش همزمان ، جدول فوق نشان میدهد که طرحواره های ناسازگار اولیه توانسته است 14 درصد واریانس رضایت زناشویی (متغیر ملاک) را تبیین کند.
جدول 4 :آزمون تجزیه وتحلیل واریانس برای معنی داری پیش بینی بهزیستی ذهنی بر اساس طرحواره های ناسازگار اولیه
منابع تغییرات مجموع مجذورات درجه آزادی میانگین سطح معنی
همانطور که درجدول فوق دیده می شود ؛ مقدار(173) =14/17،F(5 بدست آمده معنی دار است (P>0/01)؛بنابراین با اطمینان 0/99 نتیجه می گیریم که پیش بینی بهزیستی ذهنی بر اساس طرحواره های ناسازگار اولیه معنی دار است و متغیر پیش بین (طرحواره های ناسازگار اولیه) قدرت پیش بینی متغیر ملاک (بهزیستی ذهنی ) را دارند؛ بنابراین مجاز به تحلیل و گزارش نتایج رگرسیون می باشیم.
